ID.nl logo
Windows én Linux: zo zet je twee besturingssystemen op één pc
© Andreas Prott - stock.adobe.com
Huis

Windows én Linux: zo zet je twee besturingssystemen op één pc

Je vaste besturingssysteem is Windows 11, maar je wilt evengoed ook geregeld met Linux aan de slag. Er zijn verschillende mogelijkheden, zoals virtualisatie of containers, maar in dit artikel focussen we ons op een heuse fysieke installatie via een dualboot-configuratie, op een UEFI-systeem met Secure Boot.

In dit artikel leren we je een dualboot-systeem op te zetten met Windows 11 en Ubuntu.

  • Eerst: maak een herstelpunt
  • Maak ruimte vrij op je harde schijf voor de Linux-installatie
  • Maak een opstartbare usb-stick
  • Installeer Ubuntu
  • Tot slot: zo maak je de dualboot-configuratie weer ongedaan

Fan van Linux? Lees dan dit artikel: Weg met Windows! Probeer deze Linux-alternatieven: EndeavourOS of Manjaro

Toegegeven, een dualboot-configuratie heeft een paar nadelen. Allereerst is de opzet technisch een stuk lastiger, zeker bij bepaalde Linux-distributies die je op een Windows-pc met UEFI en ingeschakelde Secure Boot-functie wilt installeren. Een dualboot-configuratie vereist tevens een aparte partitie of schijf, wat kan leiden tot minder efficiënt gebruik van de opslagruimte, waarbij je eigenlijk ook moet opletten dat je niet ongewild de data van het andere besturingssysteem beschadigt. Daarnaast moet je het systeem telkens opnieuw opstarten om naar het andere besturingssysteem over te schakelen, omdat het niet mogelijk is systeembronnen simultaan tussen beide systemen te delen.

Voordelen zijn er uiteraard ook. Beide systemen kunnen namelijk hun volledige hardware-capaciteiten benutten zonder overhead, wat optimale prestaties mogelijk maakt. Bovendien heb je niet te maken met eventuele beperkingen van virtualisatie (zoals met een hypervisor zoals VirtualBox of het ingebouwde WSL2 of het gebruik van containers (zoals met Docker Desktop for Windows, dat onderhuids ook WSL2 gebruikt).

Lees ook: Instapcursus Docker Desktop: geen gedoe met losse applicatiebestanden

1 Scenario

In dit artikel gaan we uit van een UEFI-computer waarop al Windows 11 is geïnstalleerd (Home of Pro maakt weinig uit) en waar je later ook een Linux-distributie op wilt installeren. Hoe lastig zo’n dualboot-configuratie is, hangt in de praktijk vooral af van de Secure Boot-functie in combinatie met de gekozen Linux-distributie. We focussen ons op de installatie van Ubuntu, maar besteden uiteraard ook aandacht aan de nodige voorbereidingen en hoe je de Linux-installatie kunt verwijderen als je deze niet langer nodig hebt.

Dualboot met Windows: de ene Linux-distributie is de andere niet.

2 Windows-instellingen

Welke Linux-distributie je ook in een dualboot-configuratie installeert, het is verstandig om eerst enkele Windows-instellingen te controleren en eventueel aan te passen. Schakel bijvoorbeeld de functie Snel opstarten uit. Deze functie zorgt ervoor dat Windows niet volledig wordt afgesloten, maar een hybride slaapstand gebruikt. Dit kan leiden tot gegevensverlies wanneer je vanuit Linux de Windows-partitie benadert.

Om deze functie uit te schakelen, klik je met rechts op de Windows-startknop en open je Energiebeheer. Kies vervolgens Het gedrag van de aan/uit-knoppen bepalen en klik op Instellingen wijzigen die momenteel niet beschikbaar zijn. Verwijder het vinkje bij Snel opstarten inschakelen (aanbevolen) en bevestig de aanpassing met Wijzigingen opslaan. Start daarna Windows op.

Als je BitLocker-schijfversleuteling gebruikt, is het ook verstandig om deze uit te schakelen voordat je de partities aanpast (zie ook stap 6 'Partitioneren’). Start de module BitLocker beheren (Windows Pro) of ga naar Instellingen / Privacy en Beveiliging / Apparaatversleuteling (Windows Home, indien beschikbaar), schakel de functie uit en volg de instructies.

Je schakelt de functie Snel opstarten veiligheidshalve uit.

3 Secure Boot

Vaak wordt ook aanbevolen om de functie Secure Boot in je UEFI/BIOS uit te schakelen. Hoewel Windows normaal gesproken goed blijft functioneren als je dit doet, verwijder je hiermee wel een beveiligingslaag die je systeem tijdens de opstartfase tegen rootkits en andere malware beschermt. We raden je daarom aan om het eerst te proberen met ingeschakelde Secure Boot.

Doorgaans is er een speciale sneltoets waarmee je bij het opstarten van je computer in het setupvenster van het UEFI/BIOS komt. Raadpleeg desnoods je systeemhandleiding. Vanuit Windows 11 kom je er als volgt: ga naar Instellingen / Systeem / Systeemherstel. Klik bij Geavanceerde opstartopties op Nu opnieuw opstarten (2x). Na de herstart selecteer je Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Instellingen voor UEFI-hardware.

Vanuit de instellingen van Windows kun je Windows zo herstarten dat je gelijk in het UEFI/BIOS terechtkomt.

4 Dezelfde systeemtijd

Het kan gebeuren dat de systeemtijd in je Linux- en Windows-installaties niet gelijk loopt. Dit komt doordat Windows verwacht dat de hardwareklok is ingesteld op lokale tijd en geen tijdzonecorrecties toepast om de actuele tijd te berekenen. De meeste Linux-distributies daarentegen gaan er standaard van uit dat de hardwareklok op UTC (Universal Time Coordinated) is ingesteld en passen daarom een tijdzonecorrectie toe. Er zijn twee methoden om dit probleem aan te pakken, vanuit Linux of vanuit Windows.

In Linux voer je eerst het commando timedatectl uit in de terminal. Verschijnt hier RTC in local TZ: no, dan pas je dit aan met deze opdracht:

timedatectl set-local-rtc 1

Linux waarschuwt dat hierdoor mogelijk aanpassingen aan tijdzones en de zomertijd niet langer correct worden toegepast en dat de RTC-tijd niet langer up-to-date wordt gehouden. Daarom is het wellicht toch beter om Windows aan te passen. Om dit te doen, start je de Registor-editor en navigeer je naar HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Control\TimeZoneInformation. Maak hier een nieuwe DWORD (32bits)-waarde aan met de naam RealTimeIsUniversal en stel deze in op 1.

Aangepaste systeemtijd: links Ubuntu en rechts Windows.

Hoe laat het is?

Met deze klokken ben je altijd bij de tijd

5 Systeemback-up

Zodra je alle benodigde instellingen hebt aangepast, ben je bijna klaar om je dualboot-configuratie te starten. Bijna, want het is verstandig om eerst een systeemherstelpunt en -back-up te maken. Start in Windows de module Een herstelpunt maken en zorg je ervoor dat de functie voor je station(s) is ingeschakeld (via Configureren). Klik vervolgens op Maken en geef het herstelpunt een naam.

Voor het maken van een systeemback-up zijn er verschillende externe tools beschikbaar, waaronder EaseUS Todo Backup Free. Download en installeer dit programma, en start deze op. Klik op Create Backup en selecteer Disk. Plaats een vinkje bij de juiste harde schijf, zodat alle partities worden geselecteerd. Bevestig met OK, selecteer een geschikte bestemming en klik op Backup Now.

Om zo’n gemaakte back-up in te zien of daadwerkelijk te herstellen zelfs als je systeem niet meer zou opstarten, maak je een herstelmedium op een usb-stick. Hiervoor druk je rechtsboven in EaseUS Todo Backup op de optie Tools en kies je Create Emergency Disk. Overigens is de optie Enable PreOS in principe ook een optie, maar bij een dualboot-configuratie raden we dit af. Stop een (lege) usb-stick in je pc en klik op het stickicoontje bij Boot Disk Location. Bevestig met Create. Voor alle zekerheid start je na afloop je systeem van deze usb-stick op om te controleren of de gemaakte back-up echt bereikbaar is. Mocht er naderhand iets misgaan, dan kun je de situatie wellicht nog herstellen via systeemherstel of desnoods met je herstelmedium.

Maak eerst een complete schijfback-up en een usb-herstelmedium.

6 Partitioneren

Je moet ervoor zorgen dat er voldoende vrije ruimte is op je harde schijf om ook Linux te installeren. Hoeveel ruimte je nodig hebt, hangt ook af van de Linux-distributie, maar 30 GB lijkt ons een praktisch minimum.

Controleer de beschikbare ruimte eerst via het Schijfbeheer van Windows. Druk op Windows-toets+R en voer diskmgmt.msc uit. Mogelijk zie je in het grafische overzicht een blok Niet-toegewezen ruimte dat groot genoeg is. Als dit niet zo is, dan zit er weinig anders op dan een partitie zonder gegevensverlies te verkleinen.

Klik met rechts op de gekozen partitie in Schijfbeheer en kies Volume verkleinen. Geef in MB aan hoeveel ruimte je wilt vrijmaken (bijvoorbeeld 40000). Zorg dat er op de Windows-partitie minstens 20 GB overblijft om Windows goed te laten functioneren. Als dit niet genoeg ruimte oplevert, probeer het dan opnieuw nadat je alle overtollige databestanden en/of geïnstalleerde programma’s hebt verwijderd. We gaan ervan uit dat je weet hoe dit moet. Een handige tool om snel inzicht te krijgen in je schijfruimtegebruik is het gratis WizTree.

Als het partitioneren niet lukt vanuit Schijfbeheer, bijvoorbeeld omdat je hiervoor eerst een bestaande partitie moet verplaatsen, gebruik dan een krachtigere partitioneringstool, zoals MiniTool Partition Wizard Free. Let erop dat je in dit programma de operaties pas kunt uitvoeren na je bevestiging met Apply.

Ruimte vrijmaken door een partitie te verkleinen: links Windows, rechts MiniTool.

BIOS-modus We gaan ervan uit dat je een moderne pc met UEFI hebt, maar als je nog met Windows 10 werkt, betekent dit niet automatisch dat Windows in UEFI-modus opstart. Om dit snel te controleren, typ je systeeminformatie in de Windows-zoekbalk en open je het gelijknamige onderdeel. Als in het linkerdeelvenster Systeemoverzicht geselecteerd is, dan zie je in het rechterdeelvenster bij BIOS-modus de optie UEFI. Staat hier Verouderd of Legacy, dan start Windows toch op in de klassieke BIOS- of CSM-modus (Compatibility Support Module).

Deze laatste is een modus waarmee een UEFI/BIOS het systeem doet denken dat er een klassiek BIOS aanwezig is. Je kunt in dit geval ook wel Linux in dualboot installeren, maar houd er rekening mee dat je dan beperkt bent tot vier partities en tot bootschijven van 2 TB. In UEFI-modus kun je ook via een specifieke sneltoets omschakelen tussen beide besturingssystemen vanuit het UEFI-bootmenu. Hiervoor is geen bootmanager zoals GRUB nodig, hoewel deze iets meer controle en flexibiliteit biedt. Onthoud wel dat je Windows opnieuw moet installeren als je alsnog wilt overschakelen naar UEFI-modus in het UEFI/BIOS. Met Windows 11 werk je sowieso in UEFI-modus.

Vanuit Linux ga je met het terminal-commando efibootmgr na in welke modus het systeem is opgestart. Verschijnt een foutmelding in plaats van de UEFI-bootvariabelen, dan werkt Linux in legacy/CSM-modus.

Via Systeeminformatie kom je snel te weten of je systeem in UEFI-modus werkt.

7 Live stick

Voordat we Linux daadwerkelijk gaan installeren, moeten we een installatiestick maken. Hiervoor gebruiken we een iso-schijfkopiebestand van de gewenste Linux-distributie, die je kunt vinden op de website van de makers. Wij downloaden het gebruiksvriendelijke Ubuntu Desktop.

Er zijn verschillende betrouwbare en gratis tools beschikbaar om zo’n iso-bestand om te zetten naar een opstartbaar medium, zoals Ventoy en Rufus. We nemen Rufus als voorbeeld: download de (draagbare versie van) de tool en start deze op. Selecteer een (lege) usb-stick als Apparaat, kies in het keuzemenu Opstartselectie de optie Schijf of ISO-image (selecteren), klik op Selecteren en wijs het gedownloade iso-bestand aan. Je kunt hier verder alle opties ongewijzigd laten. Klik op Starten, kies Schrijven in ISO-image-modus (aanbevolen) en antwoord met Ja op de eventuele vraag voor extra Linux-systeembestanden. Zodra je op OK klikt, begint de operatie en wanneer de groene balk Klaar verschijnt, kun je op Sluiten klikken.

Rufus zet het schijfkopiebestand netjes om naar een live-installatiemedium.

8 Opstart

Sluit nu Windows af, bij voorkeur terwijl je de Shift-toets ingedrukt houdt, zodat je zeker de functie Snel opstarten vermijdt. Je kunt nu je systeem opstarten vanaf de live-installatiestick. Mogelijk moet je bij het opstarten meteen op een toets(combinatie) drukken om het UEFI-bootmenu te openen, waar je vervolgens de usb-stick als opstartmedium selecteert.

We beginnen met Ubuntu, omdat je over het algemeen hierbij weinig problemen zult ondervinden met je UEFI-systeem. Als alles goed gaat, verschijnt even later het menu van de GRUB-opstartlader, waar je Try or Install Ubuntu selecteert. In het volgende menu kies je de taal waarin Ubuntu gestart moet worden en klik je daarna op de knop Ubuntu installeren. Of je kiest eerst de knop Ubuntu uitproberen om te controleren of de distributie goed werkt op je systeem. Daarna kun je de distributie alsnog daadwerkelijk installeren.

Het is een prima idee de distributie eerst uit te proberen voor je haar daadwerkelijk gaat installeren.

9 Installatie

Vervolgens selecteer je de gewenste toetsenbordindeling, bijvoorbeeld Dutch of Belgian. In het volgende venster is het raadzaam om de opties Normale installatie en Haal bijgewerkte pakketten binnen tijdens het installeren van Ubuntu geselecteerd te laten. Hier kun je ook aangeven of je third-party-drivers wilt gebruiken, zoals voor multimedia- of wifi-hardware. In dit geval schakel je de optie Configure secure boot in en voer je (2x) een wachtwoord in. Dit wachtwoord voer je na de installatie en herstart van Ubuntu opnieuw in, zodat de betreffende drivers of modules kunnen worden ondertekend en de functie Secure Boot ze toelaat (zie ook stap 10 en het kader ‘SHIM en MOK’).

In het volgende venster is het raadzaam om de optie Installeer Ubuntu naast Windows Boot Manager geselecteerd te laten, tenzij je liever zelf de locatie voor de opstartlader bepaalt en de benodigde partities als Root, Swap en Home maakt (in dat geval selecteer je Iets anders). Vermijd in elk geval de optie Wis schijf en installeer Ubuntu.

Vervolgens selecteer je de schijf waarop Ubuntu moet worden geïnstalleerd en kun je indien nodig de partitiegrootte voor Ubuntu aanpassen met de muisaanwijzer. Bevestig met Installeer nu en klik op Verder. Selecteer je tijdzone op de kaart, vul je naam, gebruikersnaam en computernaam in en klik nogmaals op Verder.

Als je dit absoluut wilt, kun je tijdens de installatie zelf de nodige Linux-partities aanmaken.

10 MOK-beheer

Na afloop klik je op Nu herstarten. Verwijder de usb-stick en druk op Enter. Als je Configure secure boot hebt gekozen, verschijnt nu het blauwe venster van de MOK-manager. In dit geval kies je achtereenvolgens Enroll MOK / Continue / Yes. Typ je wachtwoord en kies Reboot.

Als het goed is, verschijnt nu de GRUB-opstartlader en kun je hier kiezen tussen Windows (Boot Manager) en Ubuntu, of je gebruikt hiervoor het UEFI-bootmenu. Je dualboot-configuratie is nu compleet.

Via de MOK-manager een module ondertekenen voor secure boot.

SHIM en MOK Gebruik je geen third-party-componenten in Ubuntu, dan doet Ubuntu zelf het nodige om met een ingeschakelde Secure Boot-functie overweg te kunnen. Ubuntu installeert dan een zogeheten SHIM (Signed Hardware Initialization Manager). Dit is een tussenlaag, een pre-bootloader, die met een door Microsoft erkende sleutel is ondertekend zodat de Linux-bootloader (bijvoorbeeld GRUB) op een systeem met ingeschakelde Secure Boot kan worden geladen.

Deze door Microsoft vertrouwde SHIM werkt helaas niet voor drivers of modules van derden. Hiervoor is het nodig om een zogeheten MOK (Machine Owner Key) toe te voegen aan de MOK-manager van Secure Boot, door middel van een wachtwoord. In dit geval werken dus SHIM en MOK complementair om volledige compatibiliteit met Secure Boot te bieden.

11 Partities verwijderen

Als je op een gegeven moment toch liever je dualboot-configuratie met Linux wilt verwijderen op je UEFI-systeem, zorg er dan wel voor dat Windows na de verwijdering nog steeds correct opstart. Je doet dit als volgt: maak eerst een (systeem)back-up voor het geval er iets fout gaat. Hoewel dit niet strikt nodig is, stel je in het UEFI/BIOS de bootvolgorde zo in dat Windows (Boot Manager) als eerste opstart. Doorgaans vind je dit bij een onderdeel als Boot Configuration / Boot Sequence.

Start Windows vervolgens en open Schijfbeheer (bijvoorbeeld via Windows-toets+R / diskmgmt.msc). Klik met rechts op de Linux-partitie in het grafische overzicht, kies Volume verwijderen en bevestig je keuze. Herhaal dit voor eventueel andere Linux-partities. Dit zijn doorgaans partities zonder stationsletter. Bij twijfel kun je ook Opdrachtprompt als administrator openen en daar het commando diskpart uitvoeren. Achter de DISKPART-prompt voer je deze opdrachten uit:

list disk

select disk <n>

Vervang <n> door het schijfnummer met je Linux-partities, bijvoorbeeld:

select disk 0

Typ daarna de volgende opdrachten:

list partition

select partition <n>

Vervang weer <n> door het nummer van de gewenste partitie. Extra informatie over een geselecteerde partitie vraag je op met:

detail partition

Je krijgt dan onder meer het bijbehorende Type-GUID te zien waarmee je een (Linux-)partitie kunt identificeren. Hiervan vind je een nagenoeg compleet overzicht op deze Wikipedia-pagina.

Nu je precies weet welke partitie(s) je moet verwijderen in Schijfbeheer, kun je de extra niet-toegewezen ruimte terugwinnen. Dit doe je bijvoorbeeld door deze aan een bestaande partitie te koppelen (kies Volume uitbreiden in het contextmenu) of door er een extra datapartitie van te maken.

Haal de niet langer gebruikte Linux-partitie(s) weg via Schijfbeheer.

12 Bootingang verwijderen

Tot slot dien je nog de Linux-ingang uit de bootmanager te verwijderen. Start de Opdrachtprompt opnieuw als administrator en voer deze opdracht uit:

bcdedit /enum firmware

Hier zie je onder meer de Linux-ingang, met een identifier (bijvoorbeeld {e3a9eb6a-db0S-11ee-adc3-806e6f6e6963}. Voer vervolgens deze opdracht uit:

bcdedit /delete <{identifier}>

Vervang <{identifier}> door de echte identifier, bijvoorbeeld:

bcdedit /delete {e3a9eb6a-db0S-11ee-adc3-806e6f6e6963}

Als het goed is, staat Windows nu weer alleen op je systeem.

Je moet ook de Linux-ingang uit de bootmanager weghalen.

Arch Linux

Bij een meer uitdagende distributie zoals Arch Linux zul je veel meer handmatig moeten doen. Niet alleen de installatie, maar ook de samenwerking met Secure Boot. Je installeert Arch Linux eerst met (tijdelijk) uitgeschakelde Secure Boot. Meteen na de installatie configureer je dan Secure Boot vanuit Arch Linux. Dit werkt het makkelijkst met de tool sbctl (Secure Boot Control), die je kunt installeren met deze commando’s:

sudo pacman -Syu

sudo pacman -S sbctl

Met sbctl kun je dan de nodige operaties uitvoeren, zoals het creëren van een nieuwe set secure boot-sleutels met:

sudo sbctl create-keys

Die sleutels voeg je vervolgens aan het UEFI/BIOS toe met:

sudo sbctl enroll-keys -m

Verder dien je nog de bootloaders en de Linux-kernel te ondertekenen. Welke dit zijn, ontdek je met deze opdracht:

sbctl verify

De eigenlijke ondertekening gebeurt dan met commando’s als:

sudo sbctl sign -s /boot/EFI/BOOT/BOOTX64.EFI

sudo sbctl sign -s /boot/EFI/systemd/systemd-bootx64.efi

sudo sbctl sign -s /EFI/Linux/archlinux-linux.efi

sudo sbctl sign -s /boot/vmlinuz-linux

Met deze opdracht check je of de nodige bestanden nu wel correct zijn ondertekend:

sudo sbctl verify

En hiermee krijg je een overzicht van de huidige secure boot-configuratie en sleutelstatus:

sudo sbctl status

Hierna kun je Secure Boot in het UEFI/BIOS weer inschakelen. Meer informatie hierover vind je in de wiki van Arch Linux, specifiek in sectie 3.1.3.

De Secure Boot-configuratie in Arch Linux verloopt veel handmatiger dan bij een distributie als Ubuntu.

Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Consumenten testen: de Philips PureProtect Mini 900-serie Luchtreiniger
© Philips
Energie

Consumenten testen: de Philips PureProtect Mini 900-serie Luchtreiniger

Met de Philips PureProtect Mini 900-serie AC0920/10 haal je een compacte maar effectieve luchtreiniger in huis. Dit apparaat belooft een stille werking, geavanceerde luchtfiltering en een gebruiksvriendelijke bediening. Wat vinden de leden van het Review.nl Testpanel ervan? We verzamelden hun beoordelingen en ervaringen om een helder beeld te schetsen van de prestaties, voordelen en eventuele minpunten.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Philips

De Philips PureProtect Mini 900-serie AC0920/10 zorgt in no-time voor schonere lucht in huis. Dankzij de 2-laagse HEPA-filtratie verwijdert hij 99,97 procent van de kleinste deeltjes, waaronder allergenen en virussen zoals H1N1 (griep). Met een zuiveringscapaciteit tot 65 m² en een snelle werking (in slechts 12 minuten) is deze luchtreiniger ideaal voor elke ruimte. Bovendien werkt hij ultrastil, zonder lichtverstoring, zodat je ook 's nachts ongestoord geniet van frisse lucht.

Stijlvol en compact ontwerp

Een groot pluspunt volgens de testers is het strakke en moderne design. IlsevdG zegt: "Het apparaat valt op door zijn strakke en moderne design dat moeiteloos in elke kamer past." Ook Jor1nde vindt het ontwerp geslaagd: "Het apparaat is mooi klein en kan dus makkelijk ergens geplaatst worden." De luchtreiniger is lichtgewicht en daardoor eenvoudig te verplaatsen, wat meerdere testers als prettig ervaren.

©Philips

Luchtfiltering en prestaties

De PureProtect Mini beschikt over een HEPA NanoProtect-filter dat 99,97 procent van de deeltjes tot 0,003 micron opvangt. Testers merken op dat de lucht schoner aanvoelt en dat allergieën en stof worden verminderd. Tester NtenHove zag direct een positief effect: "Al vanaf de eerste dag merkte ik dat ik minder last had van mijn luchtwegen." Ook een andere tester merkte verbetering bij zijn zoon: "Hij heeft in de avonduren geen volle neus meer en valt makkelijker in slaap."

Toch is niet iedereen even enthousiast over de effectiviteit. MikaDeTester vindt dat 'je daarnaast zeker nog het huis moet doorluchten, want op zichzelf zuivert het product de lucht niet voldoende'. Ook EstherRK merkte dat de lucht 's nachts niet altijd binnen de marges bleef.

©Philips

Geluidsniveau: fluisterstil of storend?

Het geluidsniveau van de PureProtect Mini krijgt wisselende beoordelingen. De slaapmodus wordt vaak geprezen. Een van de testers zegt hierover: "Hij is fluisterstil, dus ideaal voor 's nachts." Ook Ineke83 bevestigt: "In de slaapmodus werkt het apparaat zeer stil; mijn vrouw en ik horen het niet tijdens onze slaap."

Op hogere standen is het echter een ander verhaal. MikaDeTester klaagt: "De gewone stand maakt best veel herrie en in de turbostand lijkt het alsof hij wegvliegt." Ook IlsevdG merkt op dat het geluid in de hogere stand wel iets luider is.

"Het filter is na drie weken pas 5 procent vervuild, dus gaat lekker lang mee!"

- Een tester van het Review.nl Testpanel

Gebruiksgemak en bediening

De luchtreiniger wordt over het algemeen als gebruiksvriendelijk ervaren. De installatie is eenvoudig, en de bediening via het touchscreen of de Air+-app wordt door veel testers als prettig omschreven. Daniëlle zegt: "Het apparaat is makkelijk te bedienen; binnen een paar minuten stond hij al aan."

Toch zijn er ook een paar minpunten. Sommige testers vinden de handleiding bijvoorbeeld te summier. EstherRK: "De plaatjes laten duidelijk zien hoe je het apparaat moet installeren, maar ik miste informatie zoals waar het apparaat moet worden geplaatst." Ook tester Aanradertje vond het display lastig te begrijpen zonder extra uitleg.

Pluspunten:

  • Compact en stijlvol design
  • Fluisterstille slaapmodus
  • Handige app-bediening
  • Vermindert stof en allergieën

Minpunten:

  • Geluid op hogere standen
  • Summiere handleiding
  • Niet voldoende zonder extra ventilatie

©Philips

Conclusie: een slimme keuze met een paar kanttekeningen

De Philips PureProtect Mini 900-serie AC0920/10 luchtreiniger scoort overwegend goed bij de testers. Het compacte design, de stille slaapmodus en de effectieve luchtzuivering worden vaak genoemd als pluspunten. Vooral mensen met allergieën lijken baat te hebben bij dit apparaat.

Toch zijn er ook verbeterpunten. Op hogere standen kan het apparaat luidruchtig zijn, en sommige testers vinden dat het filteringssysteem niet krachtig genoeg is om een ruimte volledig te zuiveren zonder extra ventilatie. Ook zou de handleiding wat uitgebreider mogen zijn. Niettemin scoort deze luchtreiniger al met al een heel fatsoenlijke 8,0.

Meer weten over deze luchtreiniger?

Bekijk 'm op Kieskeurig.nl!
▼ Volgende artikel
18 multiplatformtools: gratis en geschikt voor meerdere besturingssystemen
© MR Vector - stock.adobe.com
Huis

18 multiplatformtools: gratis en geschikt voor meerdere besturingssystemen

Er zijn talloze prima toepassingen voor Windows, macOS en Linux, maar er zijn ook applicaties die echt probleemloos op álle drie de besturingssystemen werken. Hier bespreken we kort achttien van deze multiplatform-programma’s, die bovendien volledig gratis zijn.

In dit artikel laten we programma’s zien die werken op Windows, macOS én Linux: • Calibre • LibreOffice • Scribus • Syncthing • Duplicati • darktable • GIMP • Inkscape • Krita • Audacity • HandBrake • OBS Studio • Shotcut • VLC Media Player • Tor Browser • BleachBit • VeraCrypt • KeePassXC

Kan zeker interessant zijn: Meerdere besturingssystemen op één pc met Workstation Pro

Er zijn veel uitstekende commerciële programma’s, maar het is prettig om te weten dat er vaak ook goede gratis toepassingen beschikbaar zijn. Op een site als www.alternativeto.net kun je daar gericht naar zoeken. We hebben het hier ook over echte freeware, geen freemium-modellen waarbij je pas na betaling toegang krijgt tot geavanceerde opties.

De achttien applicaties in dit artikel zijn ook allemaal freeware en bovendien opensource. Dit betekent dat de broncode vrij beschikbaar is, en door iedereen kan worden bekeken en aangepast. Ze zijn multiplatform/crossplatform en werken op de drie belangrijkste desktopbesturingssystemen: Windows, macOS en Linux. Een aantal, zoals VLC media player, Syncthing en Tor Browser, is zelfs beschikbaar als mobiele app.

We hebben al deze tools zelf meerdere keren gebruikt en kunnen zonder meer stellen dat ze de moeite waard zijn. Probeer ze gerust: het kost je alleen wat tijd en je ontdekt ongetwijfeld enkele pareltjes.

Documentbeheer en -ontwerp

Calibre

Calibre is een handige tool om e-books te beheren en te organiseren. Hiermee kun je je bibliotheek eenvoudig structureren, en metadata zoals titels en covers aanpassen. Je converteert indien nodig e-books naar verschillende formaten, waaronder epub, mobi en pdf. Ook biedt het programma opties om te synchroniseren met verschillende e-readers, zodat je altijd toegang hebt tot je collectie.

Verder kun je met Calibre nieuwsartikelen en RSS-feeds automatisch omzetten naar e-books. Het programma heeft daarnaast een ingebouwde e-booklezer. Tot slot kun je documenten of je volledige bibliotheek delen via je thuisnetwerk of de cloud.

🌍 www.calibre-ebook.com

Calibre komt het best tot zijn recht als beheerprogramma.

LibreOffice

LibreOffice is een uitgebreide kantoorsuite met verschillende modules, waaronder Writer voor tekstverwerking, Calc voor spreadsheets en Impress voor presentaties. Writer ondersteunt meerdere documentformaten, inclusief die van Microsoft Office, en biedt diverse geavanceerde opmaakopties. Met Calc kun je complexe berekeningen uitvoeren, maar ook draaitabellen maken en data visualiseren.

Impress maakt het eenvoudig om professionele presentaties te maken met dia’s, overgangen en allerlei multimedia-elementen. Daarnaast biedt LibreOffice de modules Draw voor grafisch ontwerp en Base voor eenvoudig databasebeheer. Ook is er de Math-module, waarmee je wiskundige formules kunt invoegen in zowel documenten als presentaties.

🌍 https://nl.libreoffice.org

Een fraaie kantoorsuite, goeddeels compatibel met het commerciële Microsoft-alternatief.

Scribus

Met het dtp-programma (desktop publishing) Scribus creëer je professionele publicaties, zoals tijdschriften, brochures en boeken, met volledige controle over lay-out en typografie. Het programma biedt geavanceerde functies zoals kleurenbeheer, ondersteuning voor vectorafbeeldingen en een nauwkeurige positionering van elementen op de pagina.

Scribus is prima geschikt voor het ontwerpen van drukwerk en biedt ondersteuning voor export naar pdf, met interactieve elementen zoals formulieren en bladwijzers. Voor drukklare documenten heb je toegang tot uitgebreide ‘preflight’-controles. Ook kun je eenvoudig posters en visitekaartjes ontwerpen. Daarnaast ondersteunt het CMYK-kleuren, zodat je zeker bent van de juiste kleurweergave bij professioneel drukwerk.

🌍 Scribus

Ontwerp je publicaties op een professionele manier.

Synchronisatie en back-ups

Duplicati

Duplicati helpt je om eenvoudig versleutelde back-ups van je bestanden te maken naar diverse cloudopslagdiensten of lokale schijven. Het ondersteunt populaire platformen zoals Google Drive, Dropbox en OneDrive, evenals FTP- en WebDAV-servers. Met Duplicati kun je geavanceerde schema’s instellen en incrementele back-ups uitvoeren, waarbij alleen gewijzigde bestanden worden geüpload (wat tijd en opslagruimte bespaart).

Je gegevens blijven veilig dankzij de ingebouwde versleuteling, zelfs op externe servers. Het gebruiksvriendelijke webdashboard maakt het eenvoudig om back-ups te configureren, en de herstelopties zorgen ervoor dat je snel je bestanden kunt terughalen indien nodig.

🌍 www.duplicati.com

Duplicati is een gebruiksvriendelijke en tegelijk krachtige back-uptool.

Syncthing

Syncthing biedt een efficiënte manier om bestanden te synchroniseren tussen meerdere apparaten zonder centrale cloud. Het peer-to-peer systeem zorgt ervoor dat je data direct worden gedeeld tussen je apparaten via een beveiligde verbinding. Syncthing werkt in realtime en detecteert automatisch wijzigingen, zodat je altijd de meest recente versies van je bestanden hebt, ongeacht het apparaat waarop je werkt.

Via een webinterface kun je het programma op afstand configureren, waarbij je volledige controle hebt over welke mappen gesynchroniseerd worden. Dit maakt Syncthing goed geschikt voor wie privacy en veiligheid belangrijk vindt, omdat alle gegevens lokaal blijven zonder afhankelijk te zijn van derden.

🌍 www.syncthing.net

Syncthing synchroniseert data lokaal tussen verschillende mappen en apparaten.

Fotografie en beeldbewerking

darktable

darktable is een fotobewerkingsprogramma voor het ontwikkelen en retoucheren van raw-bestanden, met ondersteuning voor talrijke cameramodellen. Het biedt tools voor aanpassingen aan belichting, kleurbalans en contrast, en maakt gebruik van lagen en maskers voor precieze bewerkingen. De bewerkingen zijn niet-destructief, zodat je originele bestanden intact blijven.

Daarnaast bevat darktable een handige catalogusfunctie om grote fotocollecties te beheren. Het programma biedt geavanceerde functies zoals kleurnauwkeurigheid via ICC-profielen en lenscorrectie, wat het prima bruikbaar maakt voor gebruikers die volledige controle willen over alle details van hun beeldmateriaal.

🌍 www.darktable.org

darktable: zowel een flexibele fotobewerker als een handige fotobeheerder.

GIMP

GIMP is een krachtig fotobewerkingsprogramma met uitgebreide tools voor het bewerken en retoucheren van afbeeldingen. Het ondersteunt veel bestandsformaten, waaronder psd, png en jpeg, en maakt gebruik van lagen, maskers en selectiegereedschappen voor nauwkeurige aanpassingen. Met functies zoals klonen, vervagen en perspectiefcorrectie kun je eenvoudig foto’s verbeteren.

Voor grafisch ontwerp biedt GIMP tools om vormen te maken, te schilderen en filters toe te passen. Het programma is daarnaast uit te breiden met plug-ins, bijvoorbeeld voor geavanceerde tekstbewerking of batchverwerking van meerdere afbeeldingen tegelijk.

🌍 www.gimp.org

GIMP bevat een indrukwekkende gereedschapskist voor geavanceerde beeldbewerkingen.

Tekenen en grafisch ontwerp

Inkscape

Inkscape is een veelzijdig vectorbewerkingsprogramma waarmee je schaalbare ontwerpen kunt maken. Het ondersteunt bestandsformaten zoals svg, pdf en eps en biedt tools voor het creëren van vormen, paden en tekst. Met functies zoals lagenbeheer, knooppuntbewerking en booleaanse operaties kun je complexe ontwerpen gedetailleerd aanpassen.

Inkscape bevat bovendien een breed scala aan filters en effecten, zoals schaduwen, verlopen en vervormingen. Het programma voldoet prima voor het ontwerpen van logo’s, iconen, illustraties en technische tekeningen. Daarnaast biedt Inkscape krachtige import- en exportopties, zodat je je werk eenvoudig kunt delen of afdrukken in verschillende formaten.

🌍 www.inkscape.org

Met Inkscape maak je slimme bewerkingen aan allerlei vormen, zodat je mooie vectorplaatjes kunt maken.

Schilderen, kleuren, diamond painting, ...

Ook zonder computer kun je creatief bezig zijn!

Krita

Met Krita kun je fraaie digitale schilderijen en illustraties maken dankzij een uitgebreide selectie aan penselen, texturen en effecten. Het programma is vooral gericht op digitale kunst en concept art, met functies als lagenbeheer, geavanceerde kleurbeheeropties en ondersteuning voor verschillende afbeeldingsformaten, zoals psd en png.

Krita biedt krachtige stabilisatietools voor vloeiende penseelstreken en een flexibel dockingsysteem waarmee je de werkruimte naar wens indeelt. Daarnaast bevat het handige animatietools, waaronder bewerkingen per frame. De functionaliteit van het programma is tevens uit te breiden met scripts en plug-ins, wat het geschikt maakt voor bijvoorbeeld animaties.

🌍 www.krita.org/nl

Je hoeft geen Picasso of Renoir te zijn om het digitale Krita-penseel te hanteren.

Multimedia(bewerking)

Audacity

Audacity is een veelzijdige audio-editor waarmee je geluidsopnames kunt maken, bewerken en mixen. Het programma ondersteunt meerdere sporen, waardoor je geluiden kunt opnemen en combineren, met opties om ze te knippen, te splitsen en te verplaatsen. Audacity biedt een breed scala aan effecten, zoals ruisonderdrukking, normalisatie en aanpassingen van toonhoogte en tempo.

Het programma ondersteunt diverse audiobestandsformaten zoals mp3, wav en ogg, en je kunt bestanden exporteren in diverse kwaliteitsniveaus. Met de uitgebreide spectrumanalyses en visualisatietools is Audacity ook geschikt voor technische audio-bewerkingen, zoals het optimaliseren van geluid voor podcasts of muziekproducties.

🌍 www.audacityteam.org

Audacity is bedoeld voor iedereen die met audio bezig is: of je nou podcastmaker bent of gewoon een hulpprogramma nodig hebt om een geluidbestand een beetje bij te snijden.

HandBrake

Met de veelzijdige video-encoder HandBrake kun je eenvoudig videobestanden converteren naar verschillende formaten. Het programma biedt een breed scala aan invoerformaten en outputopties als mkv en mp4. HandBrake heeft een uitgebreide selectie voorinstellingen voor verschillende apparaten, zoals smartphones, tablets en consoles, zodat ook beginners snel de juiste instellingen kunnen kiezen.

De videokwaliteit is aanpasbaar door parameters als bitrate, framerate en resolutie te wijzigen. Het programma ondersteunt daarnaast ondertitels, hoofdstukken en meerdere audiotracks. Met de batchverwerking kun je meerdere video’s tegelijk converteren, en dankzij ingebouwde filters, zoals deïnterlacing en ruisonderdrukking, kun je de videokwaliteit verbeteren tijdens het conversieproces.

🌍 www.handbrake.fr

OBS Studio

OBS Studio is een krachtig programma voor livestreaming en schermopnames, waarmee je eenvoudig verschillende bronnen zoals vensters, webcams, microfoons en videobestanden kunt combineren in één opname of uitzending. Met scènes kun je snel schakelen tussen verschillende lay-outs, wat handig is voor live presentaties, games of webinars.

OBS Studio ondersteunt zowel lokale opnames als direct streamen naar platformen als YouTube, Twitch en Facebook. Het programma biedt uitgebreide instellingen voor bitrate, resolutie en framerate, zodat je de kwaliteit van je opnames nauwgezet kunt afstemmen. Daarnaast kun je extra plug-ins toevoegen om de functionaliteit uit te breiden of specifieke workflows te automatiseren.

🌍 www.obsproject.com

Combineer diverse invoerbronnen, zoals je scherm, webcam, audio en meer.

Shotcut

Met Shotcut kun je eenvoudig video’s bewerken met een breed scala aan functies, zonder het gebruiksgemak te verliezen. Het programma ondersteunt verschillende videoformaten en biedt bewerkingsopties zoals knippen, splitsen en het toevoegen van overgangen.

Shotcut beschikt over een tijdlijn met meerdere sporen, waarmee je video, audio en effecten kunt combineren. Met filters voor kleurcorrectie, witbalans en verscherping kun je snel de beeldkwaliteit verbeteren.

Het programma biedt exportopties met aanpasbare resoluties en framerates, geschikt voor platformen zoals YouTube of lokale opslag. Shotcut ondersteunt bovendien hardwareversnelling, waardoor het renderen van video’s sneller verloopt, afhankelijk van je systeem.

🌍 www.shotcut.org

Shotcut is gebruiksvriendelijk genoeg zodat ook beginners meteen aan de slag kunnen.

VLC media player

VLC media player speelt vrijwel elk audio- en videoformaat af zonder dat je extra codecs hoeft te installeren. Naast het afspelen van lokale bestanden ondersteunt VLC ook contentstreaming vanaf het web en netwerkbronnen. De ingebouwde tools bieden functies zoals het opnemen van video’s, het converteren van bestanden naar verschillende formaten en het aanpassen van audio- en video-instellingen in realtime. Het programma heeft uitgebreide ondersteuning voor ondertitels, inclusief het automatisch downloaden van ondertitels. Verder kun je afspeellijsten beheren, bladwijzers toevoegen, videofilters toepassen en externe plug-ins toevoegen voor extra functionaliteit. Dankzij de eenvoudige interface blijft het programma overzichtelijk, ook bij geavanceerdere taken.

🌍 www.videolan.org/vlc

Je kunt in VLC een bladwijzers aanmaken in je video’s, wat handig is als je bepaalde momenten snel wilt kunnen laten zien.

Veiligheid en privacy

BleachBit

BleachBit helpt je om schijfruimte vrij te maken door ongewenste bestanden te verwijderen en je privacy te beschermen. Het programma verwijdert tijdelijke bestanden, logbestanden, cache en internetsporen van applicaties en browsers. BleachBit ondersteunt meer dan duizend verschillende programma’s en kan gegevens permanent wissen, zodat deze niet meer hersteld kunnen worden.

Het programma biedt ook de mogelijkheid om ongebruikte schijfruimte te overschrijven, voor extra veiligheid. Daarnaast kan BleachBit overbodige systeembestanden opruimen, wat je systeem sneller en efficiënter kan maken. Dit maakt het een handige tool voor wie zowel schijfruimte wil optimaliseren als gevoelige informatie veilig wil verwijderen.

🌍 www.bleachbit.org

KeePassXC

KeePassXC biedt een veilige manier om al je wachtwoorden en gevoelige gegevens op te slaan in een gecodeerde database. Met de ingebouwde wachtwoordgenerator kun je sterke, unieke wachtwoorden maken voor elk account, zonder ze zelf te hoeven onthouden. KeePassXC ondersteunt ook het gebruik van sleutels, wat voor extra beveiliging zorgt via een tweede authenticatiefactor.

Met automatische invulopties voor gebruikersnamen en wachtwoorden op websites kun je sneller inloggen, en via extensies kun je direct vanuit je browser wachtwoorden ophalen. Bovendien kun je gegevens organiseren in groepen en categorieën, wat handig is voor het beheren van grote hoeveelheden login-informatie en andere gevoelige data.

🌍 www.keepassxc.org

Een veilige kluis voor je wachtwoorden, betaalgegevens en meer.

Tor Browser

Met Tor Browser kun je anoniem(er) browsen door je internetverkeer via een wereldwijd netwerk van servers te leiden. Hierdoor blijven je locatie en identiteit verborgen voor websites, trackers en adverteerders. De browser blokkeert standaard scripts en cookies die je online gedrag kunnen volgen en voorkomt dat onbevoegden je browsegeschiedenis kunnen inzien.

Je krijgt tevens toegang tot geblokkeerde websites in bepaalde landen en kunt .onion-sites bezoeken, die uitsluitend via het Tor-netwerk bereikbaar zijn. Daarnaast wist Tor Browser automatisch je browsegeschiedenis na elke sessie en beschermt de toepassing tegen ‘browser fingerprinting’, wat je digitale voetafdruk tot een minimum beperkt.

🌍 www.torproject.org

VeraCrypt

VeraCrypt versleutelt je gegevens door schijven, partities of bestanden te coderen, zodat ze alleen toegankelijk zijn met een wachtwoord of sleutel. Het programma ondersteunt zowel volledige schijfcodering als verborgen volumes voor extra bescherming in geval van gedwongen toegang.

Het programma gebruikt encryptie-algoritmes zoals AES, Serpent en Twofish, en kan algoritmes combineren voor extra beveiliging. Je kunt bovendien opstartbare usb-sticks maken met een gecodeerd besturingssysteem, voor een veilige mobiele werkomgeving. Daarnaast kan VeraCrypt versleutelde containers aanmaken die eenvoudig verplaatst kunnen worden tussen verschillende systemen zonder verlies van beveiliging.

🌍 www.veracrypt.fr

VeraCrypt: van een versleutelde bestandscontainer tot een versleutelde systeemschijf of -partitie.

Watch on YouTube