Wie de informatieve Linux-website DistroWatch.com bezoekt, ziet dat EndeavourOS en Manjaro in de top van de populariteitslijst staan. Beide gratis besturingssystemen staan bekend om hun gebruiksvriendelijke bediening. Ze lenen zich goed voor eenvoudige computertaken, zoals surfen, e-mailen, internetbankieren, documenten bewerken en simpele spelletjes. Hoog tijd om met deze veelbelovende Windows-alternatieven aan de slag te gaan.

Toen Windows 11 zo’n twee jaar geleden aan de horizon verscheen, konden lang niet alle pc- en laptopeigenaren upgraden. De hardware bleek vaak ontoereikend. Tot 14 oktober 2025 zal dat niet tot problemen leiden, omdat Microsoft tot die tijd nog nieuwe (veiligheids)updates voor Windows 10 uitbrengt. Overigens hoef je geen nieuwe functies meer te verwachten; alles blijft zoals het nu is.

Heeft jouw systeem last van vertraging of wil je weleens wat anders? Probeer dan eens een Linux-distributie uit. Manjaro en EndeavourOS zijn hiervoor twee goede kandidaten. We beginnen met laatstgenoemde!

EndeavourOS 

EndeavourOS downloaden

Er bestaan verschillende uitvoeringen van EndeavourOS. In dit artikel gaan we uit van de Xfce-versie. Dat is min of meer de standaardeditie met lage systeemeisen. Het werkt al op computers met 2 GB werkgeheugen, al raden de makers voor een soepele gebruikerservaring minimaal 4 GB RAM aan. In de praktijk functioneert dit besturingssysteem meestal zonder morren op een wat oudere laptop of pc.

Download nu eerst het installatiebestand downloaden. Klik in de kolom onder ISO op de downloadlink. De serverlocatie maakt niet zo veel uit, het enige verschil kan 'm zitten in de overdrachtssnelheid. Verloopt het downloadproces langzaam, dan kun je een andere link proberen. De bestandsomvang bedraagt bijna 2 GB.

Usb-stick prepareren

Je voert de installatie bij voorkeur vanaf een usb-stick uit. Bevat deze opslagdrager belangrijke bestanden, dan stel je die eerst veilig. Anders raak je ze namelijk kwijt. Voor het generen van een installatiestick bestaan meerdere tools. De makers van EndeavourOS adviseren onder meer het gebruik van Rufus.

Lees ook: Zo maak je een opstartbare usb-stick voor Linux

Na installatie van dit Nederlandstalige Windows-programma stop je een usb-stick in de computer. Kies onder Apparaat de juiste opslagdrager. Via de knop Selecteren wijs je daarna het zojuist gedownloade iso-bestand aan. Laat alle opties ongewijzigd en klik op Starten. In het pop-upvenster selecteer je nu de optie Schrijven in DD-image-modus, waarna je tweemaal bevestigt met OK. Je klikt na afloop op Sluiten.

Opstarten vanaf usb-stick

Na het nodige voorbereidingswerk begin je nu daadwerkelijk met de installatie. Stop de geprepareerde usb-stick in de pc of laptop waarop je EndeavourOS wilt installeren. Belangrijk is dat je het systeem vanaf de usb-stick opstart. Je regelt dat door in de computerinstellingen (BIOS of UEFI) de opstartvolgorde te wijzigen. Zet het systeem aan en druk op de juiste toets om het BIOS of de UEFI te openen. Dat verschilt per systeem. Vaak is dat F2, F10, Escape of Delete, maar het kan ook een andere toets zijn. Kijk zo nodig in de handleiding of de productpagina van de fabrikant.

Ga in het computermenu naar het onderdeel met de opstartopties. Meestal navigeer je hiervoor met de pijltjestoetsen naar Boot, waarbij je drukt op Enter. Zorg ervoor dat de usb-stick als eerste opstartschijf is geselecteerd en bewaar de wijzigingen. Je start de computer vervolgens opnieuw op. Na een korte wachttijd verschijnt uiteindelijk de liveomgeving van EndeavourOS.

Eerste stappen installatieprogramma

In de kleurrijke liveomgeving kun je het besturingssysteem alvast verkennen. Mogelijk zie je een melding dat de computer niet is verbonden met internet. Klik in dat geval rechtsonder op het netwerkpictogram. Via Available Networks selecteer je jouw wifi-netwerk. Typ het bijbehorende wachtwoord en bevestig met Connect. Er verschijnt een beginscherm met flink wat (geavanceerde) opties. Zodra je op Start the Installer klikt, ga je EndeavourOS definitief installeren.

Je kunt kiezen tussen een offline en online installatie. Laatstgenoemde optie biedt meer mogelijkheden. Klik daarom op Online. Na even wachten komt het installatiescherm tevoorschijn. Kies in de eerste stappen achtereenvolgens de Nederlandse taal, geografische locatie en toetsenbordindeling. EndeavourOS is beschikbaar in maar liefst negen verschillende uitvoeringen. Bij elke editie staat een korte Engelstalige omschrijving. Voor beginners is de laagdrempelige Xfce-versie prima geschikt. Selecteer daarom xfce4 en klik op Volgende. Het is mogelijk om aanvullende pakketten te installeren, maar voor doorsnee gebruikers is dat niet nodig. Klik tweemaal op Volgende zonder iets te wijzigen.

Installatiemethode kiezen

Heeft de computer meerdere schijven? Geef dan achter Selecteer opslagmedium aan op welke harde schijf of ssd je de Linux-distributie wilt installeren. Misschien bevindt zich op de pc of laptop al een besturingssysteem, bijvoorbeeld Windows. Als je dat niet wilt verwijderen, selecteer je de optie Installeer ernaast. Daarmee maak je een zogeheten dualboot-systeem. Zodra je de computer aanzet, kies je in een menu welk besturingssysteem je wilt gebruiken.

Een andere optie is door het reeds aanwezige besturingssysteem te vervangen door EndeavourOS. Kies in dat geval Vervang een partitie. De gekleurde balk onderaan illustreert de huidige indeling van de schijf. Klik op de gewenste partitie.

Verder is er ook een mogelijkheid om de complete inhoud van de harde schijf te wissen. Je creëert daarmee één grote partitie voor alle systeembestanden, programma’s en persoonlijke data. Selecteer Wis schijf, en bepaal of je wisselgeheugen wilt toepassen. Deze optie is met name interessant voor systemen met weinig werkgeheugen. Tot slot kunnen gevorderde gebruikers de schijf eventueel zelf opnieuw partitioneren. Maak een keuze en ga naar de volgende stap.

Eerste keer aanmelden

Voor de veiligheid log je bij EndeavourOS in met een eigen account. Vul daarom een gebruikersnaam en wachtwoord (tweemaal) in. Je geeft daarnaast ook je eigen naam en een computernaam op. Het installatieprogramma toont nu een overzicht van de getoonde instellingen. Via Installeer / Nu installeren begint het installatieproces. Je volgt hierbij nauwlettend de voortgang. Vink na afloop de optie Nu herstarten aan en bevestig met Voltooid.

Je typt in het aanmeldscherm het wachtwoord om toegang tot het besturingssysteem te krijgen. Er verschijnt een welkomstvenster. Klik dat niet zomaar weg, want hier staan enkele belangrijke zaken. Zo gebruik je de bovenste opties om verse updates op te halen. Je dient hierbij telkens het juiste wachtwoord op te geven. Druk daarna op Enter om de taak te starten.

Programma’s toevoegen

Vermoedelijk kost het de meeste beginners weinig moeite om aan de gebruikersomgeving te wennen. De navigatiestructuur lijkt namelijk erg op die van eerdere Windows-versies. Je klikt linksonder op het EndeavourOS-logo om het menu te openen. Snuffel in alle categorieën en ontdek welke programma’s er allemaal zijn inbegrepen. Er staan weinig bekende tools tussen, al is Firefox een uitzondering. Met deze browser surf je op internet. Verder bevat het menu onder meer een fotoviewer, rekenmachine, mediaspeler, bestandsbeheerder en tekstverwerker.

Misschien wil je extra programma’s installeren. Dat is zo gepiept, want je kunt populaire toepassingen vanuit een centrale plek downloaden. Ga in het menu naar Systeem en open de hulpapplicatie EndeavourOS Quickstart Installer. Klik op een categorie om de onderliggende programma’s te tonen. Kies je bijvoorbeeld Office, dan kun je het gratis kantoorpakket LibreOffice installeren.

Daarnaast zijn onder meer bekende namen als Vivaldi, Thunderbird, Telegram, GIMP, Bitwarden en VLC beschikbaar. Neem de hele lijst door en vink achter de gewenste programma’s het selectiehokje aan. Klik vervolgens onderaan op Install now en typ het wachtwoord, waarna je bevestigt met Authenticate. Druk tot slot op J en Enter. De geselecteerde tools verschijnen vanzelf in het menu.

Instellingen wijzigen

Je zet EndeavourOS makkelijk naar je hand. Ga in het menu naar Instellingen / Instellingen- en systeembeheerder. Klik binnen het venster op een onderdeel dat je wilt aanpassen. Via Bureaublad stel je bijvoorbeeld een andere achtergrond in. Verder wijzig je met behulp van Meldingen het gedrag van de notificaties, terwijl je bij Beeldscherm de resolutie van de monitor aanpast. Als laatste bepaal je bij Energiebeheerder / Systeem na hoeveel tijd het systeem de slaapmodus activeert. Overigens is dit nog maar het topje van de ijsberg, want er zijn nog veel meer nuttige instellingen te vinden.

Manjaro 

Manjaro downloaden

Manjaro staat bekend om zijn enorme gebruiksgemak. Hierdoor leent dit besturingssysteem zich goed voor iemand met weinig diepgaande computerkennis. Daarnaast is er een uitgebreide catalogus met freeware beschikbaar. De makers adviseren een systeem met minimaal 4 GB werkgeheugen en 30 GB vrije schijfruimte. Daarnaast is het gebruik van een dualcore-processor geen overbodige luxe.

Surf naar https://manjaro.org/download en kies in het pop-upvenster X86_64. Er bestaan van deze Linux-distributie drie officiële versies, namelijk Plasma, Xfce en Gnome. Voor beginners is Xfce een goed startpunt. Bovendien zorgt deze versie voor een lage systeembelasting en vergroot je daarmee de kans op een vlotte gebruikersomgeving. Klik op Download / Image om een iso-bestand op te slaan. De omvang hiervan is 3,5 GB.

Installatiestick uitvoeren

Net als eerder bij EndeavourOS heb je voor de installatie van Manjaro eveneens een installatiestick nodig. De handleiding verwijst hiervoor onder andere naar het hulpprogramma Rufus. Lees voor de exacte instructies zo nodig de paragrafen ‘Usb-stick prepareren’ en ‘Opstarten vanaf usb-stick’ nog eens terug. Gebruik hierbij het zojuist gedownloade iso-image van Manjaro. Na even wachten verschijnt er een menu. Je stelt met de pijltjestoetsen respectievelijk de juiste tijdzone, toetsenbordindeling en taal in. Klik als laatste op Boot with open source drivers om de liveomgeving te openen.

Manjaro installeren

De installatieprocedure van Linux-distributies vertonen de nodige overeenkomsten. Wanneer je eerst EndeavourOS hebt uitgeprobeerd, komt een aantal zaken je ongetwijfeld bekend voor. Is het systeem niet verbonden met (draadloos) internet, dan verschijnt er hiervan mogelijk een waarschuwing. Gebruik het netwerkpictogram rechtsonder om de verbinding in orde te maken.

Weet je zeker dat je Manjaro wilt installeren? Klik in het welkomstvenster dan op Start de installatie. Volg hierbij nauwlettend alle stappen. Zo selecteer je de taal, geografische locatie en toetsenbordindeling. Verder heb je de mogelijkheid om Manjaro naast het huidige besturingssysteem te installeren. Je kunt de computer ook volledig schoon vegen, waarna je de installatie uitvoert. Bedenk in de volgende stap een gebruikersnaam en wachtwoord.

Handig is dat je in het installatieprogramma alvast een kantoorpakket kunt selecteren. Kies hierbij tussen FreeOffice en LibreOffice. Maak een keuze en bevestig in het volgende venster met Installeer / Nu installeren. Je zet aan het einde een vinkje voor Nu herstarten en sluit af met Voltooid.

Verkenningsrondje

Als het bureaublad van Manjaro opduikt, log je in met jouw gebruikersaccount. Klik daarna het welkomstvenster weg. Mogelijk komt er een melding over een nieuwe update tevoorschijn; die kun je het best meteen installeren. Op het bureaublad bevinden zich snelkoppelingen naar de prullenbak, bestandsbeheerder en je persoonlijke map.

De gebruikersomgeving is traditioneel vormgegeven. Rechtsonder bevinden zich diverse statuspictogrammen. Je opent met de groene Manjaro-knop linksonder het menu, waarna je allerlei applicaties vanuit een lijst kunt starten. Ten opzichte van EndeavourOS zijn er meer bekende programma’s voorgeïnstalleerd. Je kunt onder meer direct met Thunderbird, VLC, GIMP en Firefox aan de slag. Klik bovenaan in het menu op het gereedschapspictogram (steeksleutel) om de instellingen te openen.

Rijke catalogus met freeware

Naast de voorgekauwde toepassingen wil je misschien nog wel meer freeware installeren. Dat komt goed uit, want Manjaro bevat hiervoor een uitgebreide catalogus. Ga in het menu naar Systeem en klik op Software installeren/verwijderen. Via Categorieën sorteer je naar eigen wens het aanbod. Klik je bijvoorbeeld op Foto en Video, dan kun je de bekende mediaspeler Kodi of videobewerker OpenShot Video Editor toevoegen. Het aanbod is erg uitgebreid. Er zijn zelfs eenvoudige spelletjes te vinden, zoals patience, schaken, mijnenveger, sudoku en pacman. Wanneer je iets niet kunt vinden, gebruik je de zoekfunctie. Klik hiervoor bovenaan op het vergrootglas.

Heb je iets leuks gevonden? Klik dan op de programmanaam voor een omschrijving en afbeelding. Als je het programma wilt toevoegen, bevestig je met Installeren / Toepassen. Typ vervolgens het wachtwoord en kies Authenticate.

Je maakt van favoriete applicaties eenvoudig een snelkoppeling. Zo heb je in het vervolg sneller toegang. Ga in het menu naar de betreffende toepassing en klik er met rechts op. Klik nu op Voeg toe aan bureaublad of Voeg toe aan werkbalk.

Gebruikers die deze week Facebook of Instagram openen, krijgen ineens een keuze voorgeschoteld: wil je betalen om geen advertenties meer te zien, of blijf je het gratis gebruiken mét advertenties? Die keuze is vanaf nu verplicht. Sinds november 2023 bood Meta al de mogelijkheid om een betaald abonnement zonder advertenties te nemen, maar tot nu toe was dat geheel vrijblijvend. Wat betekent die verplichte keuze precies? En kun je, als je niet wilt betalen, nog steeds zelf bepalen wat je te zien krijgt?

Waarom moet je nu ineens kiezen?

Meta voert deze verplichte keuze door vanwege aangescherpte Europese privacyregels. De wetgever stelt strengere eisen aan hoe bedrijven data mogen gebruiken voor advertentiedoeleinden. Een gratis dienst met gepersonaliseerde advertenties mag alleen als de gebruiker daar bewust toestemming voor geeft. Meta zet de gebruiker daarom voor het blok: betalen voor een advertentievrije ervaring, of toestemming geven voor het gebruik van je gegevens.

De betaalde abonnementsvorm: wat houdt het in?

Wie zich abonneert op de advertentievrije versie van Facebook en Instagram betaalt 7,99 euro per maand via de app, of 5,99 euro via een browser. Dit bedrag geldt voor één account in het zogeheten Accountcentrum. Wil je meerdere accounts advertentievrij gebruiken, dan betaal je daar extra voor. Meta belooft dat je gegevens in dat geval niet verwerkt worden voor advertentiedoeleinden. Je gebruikt de platformen dan volledig zonder gepersonaliseerde advertenties.

©Meta

Niet betalen? Dit doet Meta dan met je gegevens

Kies je ervoor om Facebook en Instagram gratis te blijven gebruiken, dan geef je Meta toestemming om je gegevens te gebruiken voor advertenties. Het gaat dan om gepersonaliseerde advertenties, gebaseerd op je profiel, gedrag op het platform en je interacties met andere websites en apps. Je huidige ervaring blijft grotendeels hetzelfde, maar de verwerking van je gegevens valt voortaan onder strengere Europese regels.

Je kunt later ook kiezen voor advertenties met minder personalisatie. Deze optie gebruikt minder van je gegevens en is iets privacyvriendelijker, maar laat nog steeds advertenties zien. Meta gebruikt dan geen informatie meer over je gedrag op andere sites of eerdere interacties binnen hun platformen. In plaats daarvan worden alleen basisgegevens gebruikt, zoals je leeftijd, geslacht, locatie en activiteit op dat moment. Deze instelling kun je op elk moment inschakelen via het menu Advertentie-instellingen, onder het kopje dat gaat over personalisatie en gegevensgebruik.

©Videoland

Hoe houd je invloed op wat je te zien krijgt?

Ook als je kiest voor de gratis versie van Facebook of Instagram, kun je nog wel degelijk invloed uitoefenen op de advertenties die je te zien krijgt.

Advertentie-instellingen beheren

Ga naar de instellingen van je Facebook- of Instagram-account en zoek naar Advertentievoorkeuren of Advertentie-instellingen. Hier krijg je een overzicht van de interesses die Meta aan jouw profiel heeft gekoppeld. Je kunt deze interesses bewerken, verwijderen of toevoegen. Door dit te doen, geef je Meta een duidelijker beeld van wat je wel en niet relevant vindt. Je kunt ook instellen dat je geen advertenties meer wilt op basis van je activiteit op andere websites en apps.

Advertenties verbergen, rapporteren of de herkomst begrijpen

Bij elke advertentie verschijnt een menu met de optie Waarom zie ik deze advertentie?. Als je daarop klikt, zie je welke informatie Meta heeft gebruikt om jou die advertentie te tonen. Denk aan je interesses, je leeftijd, locatie of het feit dat je eerder een bepaalde pagina hebt bezocht. Vanuit dat scherm kun je direct instellingen aanpassen of interesses verwijderen die niet (meer) bij je passen. Als je een advertentie ziet die je niet interesseert of ongepast vindt, kun je deze ook verbergen of rapporteren. Klik op de drie puntjes bij de advertentie en kies voor Advertentie verbergen of Deze advertentie rapporteren.

Merken of onderwerpen blokkeren

Daarnaast kun je in je advertentie-instellingen specifieke merken of onderwerpen blokkeren die je liever niet voorbij ziet komen. Dit zorgt er niet voor dat advertenties verdwijnen, maar wel dat ze iets minder willekeurig aanvoelen en beter aansluiten op wat je zelf belangrijk of prettig vindt.

Alternatieven: gratis en advertentievrij?

Als de ontwikkelingen bij Facebook en Instagram je zorgen baren en je liever geen advertenties ziet én niet wilt betalen, zijn er maar weinig alternatieven. Volledig gratis, advertentievrije sociale media zijn zeldzaam. De meeste platformen draaien op advertentie-inkomsten of het gebruik van data. Er zijn wel opties die het anders aanpakken. Mastodon, onderdeel van het Fediverse, werkt bijvoorbeeld met open-sourceprincipes en wordt beheerd door community's. Hier zie je weinig tot geen advertenties, maar het bereik is kleiner en de ervaring anders. Ook kun je specifieke niche-platforms of forums opzoeken die zonder advertenties draaien dankzij donaties of vrijwilligers.

De keuze is aan jou

Betalen, de advertenties voor lief nemen of je account opzeggen: de keuze is aan jou. En dat is geen makkelijke keuze. Blijf je bij de gratis versies van Facebook en Instagram? Met de tips in dit artikel kun je in ieder geval nog een beetje grip op je eigen tijdlijn houden.

Lees ook: Je Facebook-account deactiveren of verwijderen

Als je een inbouwoven of magnetron wilt plaatsen, begint alles met het opmeten van de nis, oftewel de uitsparing in je keukenkast waar het apparaat in moet komen. Die afmetingen moeten tot op de millimeter kloppen, anders past je nieuwe oven of magnetron niet. Hoe je dat aanpakt en waar je op moet letten, lees je hier. Geen stress: het is makkelijker dan het lijkt!

Wat zijn nismaten eigenlijk?

De nismaten van je keuken zijn de binnenafmetingen van de ruimte waarin je de oven of magnetron wilt inbouwen. Je meet dus niet het apparaat zelf, maar de kast waar hij in moet komen. De nismaten bestaan uit drie onderdelen: hoogte, breedte en diepte. De meeste inbouwapparaten zijn afgestemd op standaardmaten, maar er zijn ook uitzonderingen – vooral als je keuken iets ouder is of als je kiest voor een compact model.

Een oven past meestal in een nis van 60 centimeter breed. De hoogte varieert, afhankelijk van het soort apparaat. Zo zijn inbouwovens meestal 60 centimeter hoog, maar compacte modellen van 45 centimeter komen ook vaak voor. Magnetrons hebben doorgaans een hoogte van 38 of 45 centimeter. Combimagnetrons – de handige alleskunners – vallen meestal in de categorie van 45 centimeter hoog.

Zo meet je de nismaten op

De hoogte van de nis meet je van de bovenkant tot de onderkant van de uitsparing. Gebruik een rolmaat en trek die strak – zo krijg je een nauwkeurige meting. Dit is vooral belangrijk bij het kiezen tussen een compacte oven of een standaardmodel.

De breedte van de nis meet je van de linker- naar de rechterkant. Ook hierbij geldt: strak meten voor een betrouwbaar resultaat. De meeste apparaten hebben een standaardbreedte van 60 centimeter, maar het is altijd slim om te controleren wat jouw keuken precies toelaat.

De diepte van de nis is de afstand van de voorkant van de kast tot de achterwand. Zet je rolmaat dus helemaal achterin de nis en trek hem naar voren toe. De meeste ovens en magnetrons passen met een diepte van zo’n 55 tot 60 centimeter, maar ook hier geldt: meten is weten.

Het opmeten gaat het makkelijkst als de nis leeg is – dus als er geen apparaat meer in zit. Zo weet je zeker dat je met de juiste afmetingen werkt.

©Surachetsh

Wat past het beste bij jou?

Heb je je nismaten eenmaal duidelijk in beeld, dan kun je gericht gaan zoeken. Kook en bak je graag en wil je graag taarten, ovenschotels of braadstukken maken? Dan is een volwaardige inbouwoven precies wat je nodig hebt. Gebruik je de oven vooral voor opwarmen, ontdooien of simpele gerechten, dan is een magnetron waarschijnlijk voldoende.

Wil je het beste van beide werelden in één apparaat? Dan is een combimagnetron een slimme keuze. Die heeft de functies van zowel een oven als een magnetron en bespaart je daarmee ruimte – handig, zeker in kleinere keukens.

Klaar om te kiezen?

Als je de afmetingen van je nis goed hebt gemeten én weet welk type apparaat het best bij jouw kookstijl past, kan het eigenlijk niet meer misgaan. Je bent klaar om een oven of magnetron uit te zoeken die niet alleen perfect in je keuken past, maar ook perfect bij jou.