Tips & Trucs voor het werk op de PC

Register importeren Ik heb mijn complete register in Windows XP Professional geëxporteerd, voordat ik een nieuw programma uittestte. Daarna heb ik dat programma weer verwijderd, maar omdat er toch altijd nog sporen achterblijven in het register, dacht ik slim te zijn door mijn geëxporteerde register weer te importeren. Windows geeft echter een foutmelding, ook als ik dat vanuit veilige modus probeer. Hoe los ik dat op? Marcel de Jong De foutmelding die u te zien krijgt, luidt wellicht 'sommige sleutels worden gebruikt door het systeem of door andere processen'. Zo ja, dan is het direct duidelijk waar de schoen wringt: u kunt het register niet importeren omdat bepaalde onderdelen (sleutels) zich niet laten overschrijven, aangezien ze effectief in gebruik zijn. In principe zou u dat wel via de Herstelconsole kunnen doen, maar daar is geen 'reg-import' mogelijk. Een alternatief is dat u het regbestand in een teksteditor opent en daar alle overtollige sleutels weghaalt voordat u met dit bestand een nieuwe import probeert, maar zo'n operatie is wel bewerkelijk. Microsoft adviseert een andere methode voor het creëren en terugzetten van het volledige register, namelijk via het ingebouwde backup-programma. XP Professional-gebruikers vinden dit bij Alle programma's, Bureau-accessoires, Systeemwerkset (gebruikers van XP Home moeten deze tool zelf opzoeken op de Windows-cd: \ValueAdd\Msft\Ntbackup). Binnen deze tool roept u dan de geavanceerde modus op, waarna u het tabblad Backup maken opent. Links vindt u een overzicht van de stations die u kunt laten backuppen, maar in uw geval volstaat een vinkje naast System State. Klikt u System State zelf aan, dan ziet u rechts de onderdelen die meegaan naar de backup, waaronder Registry (het is niet mogelijk selectief bepaalde onderdelen te schrappen). Via de knop Back-up starten zet u de procedure in gang. Met dezelfde tool (tabblad Media terugzetten en beheren) kunt u de backup naderhand terugzetten – de tool maakt dan automatisch eerst een herstelpunt aan. In het menu Extra vindt u overigens ook de Wizard Automatisch Systeemherstel terug: die maakt een backup van uw hele schijf – inclusief de systeemstatus met het volledige register – en zorgt meteen voor een hersteldiskette, van waaruit u in geval van nood de hele terugzetprocedure kunt activeren. Handig om weten is dat bij zulke backups van de systeemstatus automatisch ook een kopie van alle registerbestanden wordt weggeschreven naar de map %SYSTEMROOT%\repair (met name in de bestanden system, software, default, SAM, en SECURITY). Vanuit de Herstelconsole kunt u – als de hierboven beschreven terugzetprocedure problemen oplevert – deze backupbestanden dan per stuk handmatig terugzetten. Hoe u dat precies aanpakt, leest u in artikel 307545 van Microsoft's Knowledge Base (support.microsoft.com). Localhost Ik werk met een proxyserver voor mijn internetverkeer, en met Outlook voor e-mail. Hiervoor gebruik ik een gedeeld bestand op de server zodanig dat alle clients hetzelfde bestand gebruiken voor Postvak In, het adresboek, etc. Dit werkte perfect tot ik Windows XP Professional op een client installeerde. Na elke herstart wijzigt XP namelijk mijn e-mailaccount naar de waarde 'localhost' in plaats van het handmatig ingestelde ip-adres van de server voor de pop3-waarde. Daarnaast krijgt mijn gebruikersnaam de vorm naam/ip-adres van mijn proxyserver in plaats van alleen naam. Zet ik beide waarden handmatig terug, dan werkt alles weer prima, maar bij een volgende herstart duiken de problemen weer op. Wat is er aan de hand? Ronald de Houwer Dit is een typisch scenario voor enkele persoonlijke firewalls, anti-virus- en anti-spamtools zoals SpamPal, K9, SAProxy Pro, PC-cillin, oudere versies van Norton Antivirus (2001 en eerder). Deze tools installeren zich namelijk als een lokale, niet-transparante proxy voor uw e-mail. Wellicht hebt u ook een van deze tools geïnstalleerd en ligt daar het probleem. Afhankelijk van de tool kunt u deze scanfunctie voor uw mail uitschakelen (bij PC-cillin bijvoorbeeld kunt u dat doen door het vinkje te verwijderen naast Enable POP3 Scan). In het slechtste geval kunt u nog altijd de bewuste tool verwijderen – of wellicht bestaat er een update mét transparante proxy (zoals de meer recente versies van Norton Antivirus) die de accountgegevens van uw e-mail niet meer (hoeven te) wijzigen. Dvd als harde schijf Ik zoek een manier om mijn cd-rw's of dvd-rw's als een soort harde schijf te kunnen gebruiken, zodat ik bestanden bijvoorbeeld van de ene pc naar de andere kan kopiëren, en bestanden veilig kan stellen door ze op zo'n schijfje te zetten. Volgens mij bestaan er wel tools die zo'n schijfje op een bepaalde manier (via een of andere standaard) formatteren. Kunt u mij verder helpen? Ik gebruik Windows XP. Fred en Tineke van Dalum Dat kan inderdaad. U doelt hier op het udf-formaat (universal disk format), dat zeer goed werkt in combinatie met het zogenoemde 'packet writing', een alternatieve schrijfmethode waarmee u gegevensbestanden stuk voor stuk naar zo'n schijfje kunt branden. Nadeel bij cd-rw's – niet zozeer op dvd-rw's – is echter wel dat allerlei administratieve gegevens flink wat schrijfruimte opslokken. Welke tools kunt u nu inzetten? Goed nieuws is dat de meeste brandprogramma's al zo'n packet writing-module aan boord hebben, die bovendien vaak wordt meegeïnstalleerd. Bekende voorbeelden zijn Ahead Nero met InCD, Roxio Easy CD/DVD Creator met Drag-to-Disc, NTI CD & DVD Maker met FileCD en Pinnacle InstantCD/DVD met InstantWrite. De meeste packet writers komen bovendien terecht in de systeembalk, zodat u na de installatie meteen al bestanden kunt verslepen naar de cd of dvd. Lukt dat niet, dan kan dat normaal gesproken wél via een speciale opdracht vanuit het contextmenu van de Verkenner. Voorwaarde is echter wel dat het schijfje geformatteerd is; ook dat kunt u met deze tools doen (een proces dat aardig wat tijd kan kosten, in sommige gevallen zelfs meer dan een uur). Sommige media kunt u echter veel vlugger wissen via een snelformattering (duurt meestal maar een paar seconden). Tot slot: zo'n packet writer kan aardig conflicteren met de ingebouwde brandfunctie in XP. Ga bij problemen dan ook na of die brandfunctie wel goed is uitgeschakeld (roep het eigenschappenvenster van het station op, en verwijder op het tabblad Opnemen het vinkje naast Op dit station mogen opnames op cd worden gemaakt). Partities aanpassen Ik heb mijn harde schijf van 40 GB in drie partities ingedeeld (c, d en e). Windows XP heb ik op mijn c-partitie geïnstalleerd, maar jammer genoeg heb ik die slechts 5 GB groot gemaakt, terwijl mijn d-partitie zo goed als leeg is gebleven. Kan ik op een of andere manier enkele GB's van mijn d-partitie naar mijn c-partitie overhevelen? Hoe doe ik dat? Sebastiaan Kirsenstein De beste methode om dit te doen is eerst een backup te maken van al uw gegevens en vervolgens – bijvoorbeeld via de Windows XP-cd, waarmee u uw pc hebt opgestart – alle partities te verwijderen. Daarna kunt u een nieuwe én grotere c-partitie maken en ook de andere partities in een iets afgeslankt formaat opnieuw creëren. Na de herpartitionering en de formattering kunt u dan Windows XP opnieuw installeren en vervolgens uw backups netjes terugzetten. Uiteraard is dat een vrij omslachtige procedure. Er is een kortere weg, maar daarvoor moet u wel een beroep doen op een externe partitioneringstool die zonder gegevensverlies een bestaande partitie kan verkleinen/vergroten. Het ingebouwde schijfbeheer (diskmgmt.msc) van XP kan dit niet, maar bekende tools die hier wel mee overweg kunnen zijn PartitionMagic (www.powerquest.com/partitionmagic, ca. € 59) en Acronis PartitionExpert (www.acronis.com/download, ca. € 42). We bespreken in het kort de procedure binnen Acronis PartitionExpert; hiervan kunt u namelijk een gratis demoversie downloaden (11,8 MB). Jammer genoeg laat deze demo u geen schrijfacties toe, zodat u uiteindelijk toch moet betalen. Kies bij View voor Automatic mode en selecteer in het taakvenster Increase Free Space. In het volgende venster duidt u de uit te breiden c-partitie aan en nog een venster verder selecteert u de in te krimpen d-partitie. Vervolgens bepaalt u de grootte van de uitbreiding (in MB) en even later rondt u het proces via de knop Finish af. McAfee Antivirus verwijderen Ik heb het programma VirusScan van McAfee geïnstalleerd. Normaal gesproken moet dat 365 dagen blijven draaien, maar al na elf dagen verscheen het bericht dat mijn licentie was verlopen en dat ik het product opnieuw moest aanschaffen. Ik probeerde het te verwijderen en te herinstalleren, maar dat lukt me op geen enkele manier. Ook laten verschillende delen van McAfee zich blijkbaar niet verwijderen via het register. Ik werk met Windows XP Professional. Wat moet ik doen? Jules Heere Soms laat VirusScan van McAfee zich inderdaad niet zonder slag of stoot verwijderen, maar via een handmatige ingreep moet het toch lukken, desnoods vanuit de veilige modus (druk net voor het opstarten van Windows op de F8-toets en kies Veilige modus uit het opstartmenu). Om alle sporen van VirusScan uit het register te verwijderen heeft McAfee zelfs een speciaal bestandje ter beschikking gesteld (VirusScan.reg) dat u in gezipte vorm kunt downloaden op http://download.mcafee.com/products/licensed/cust_support_patches/VirusScan.zip (34,8 KB). Via een dubbelklik op dit bestand kunt u alle registersleutels van VirusScan in één keer wegwerken. Het is wel verstandig om eerst een kopie van het register te maken (bijvoorbeeld via het ingebouwde Systeemherstel van XP). In de online vraagbaak van McAfee (http://ts.mcafeehelp.com) vindt u verdere instructies om ook alle VirusScan-bestanden en snelkoppelingen handmatig te verwijderen. De juiste pagina roept u op door in stap 1 bij Product VirusScan 7 Home Edition, en bij Categorie Install/Uninstall te selecteren. In stap 2 klikt u ten slotte de link 'Uninstall: VirusScan 5.x, 6.x, and 7.x (all Windows versions)' aan. Succes! Help! Een kaper! Tijdens het surfen ben ik op de volgende site beland: http://searchcentral.cc. Sindsdien staat deze site permanent als startpagina van mijn browser ingesteld en krijg ik die op geen enkele manier verwijderd. Ook Ad-aware 6.0 blijkt hiertegen niks te kunnen ondernemen. Hoe kan ik die site weer weg krijgen? Freek Beemsterboer Searchcentral is inderdaad een hardnekkige 'browser hijacker'. Meestal kunt u dergelijke vormen van malware wel wegwerken met (gratis) anti-spyware-tools als Ad-aware (www.lavasoft.usa) of Spybot Search & Destroy (www.safer-networking.org). Zorg wel dat u van deze tools eerst de nieuwste updates hebt binnengehaald. Lukt het daarmee toch niet, zoals in uw geval, dan zit er weinig anders op dan de boosdoener handmatig te verwijderen. Enig speurwerk op internet leverde op dat deze hijacker heimelijk gebruik maakt van een javascript (gewoonlijk %SYSTEMROOT%\update12.js) waar vanuit het register naar verwezen wordt. In dit geval moet u dus dit bestand verwijderen en bij voorkeur ook alle verwijzingen naar update12.js in het register. Dat doet u met de tool Regedit, waarna u via de ingebouwde zoekfunctie de verwijzingen kunt opsporen. Eventueel kunt ook gebruikmaken van de gratis tool HijackThis, die verdachte registersleutels en dergelijke voor u opspoort, zodat u ze vanuit de tool zelf kunt uitschakelen. Wees daar wel voorzichtig mee, want een vergissing kan u in het slechtste geval een corrupt systeem opleveren! Deze tool, evenals tal van andere freeware anti-spyware-tools, kunt u downloaden op www.spychecker.com/software/freeware_antispy.html. Usb-problemen Ik heb onlangs een digitale camera aangeschaft, maar mijn pc kan deze hardware blijkbaar niet vinden of installeren. Hetzelfde probleem doet zich voor met een kaartlezer. Beide apparaten kan ik echter wel probleemloos aansluiten op de pc van een collega, met hetzelfde besturingssysteem, maar met een ander moederbord. Ik heb in het bios wel de optie 'Usb enabled' geactiveerd en de nodige stuurprogramma's voor usb zijn geïnstalleerd. De hardware handmatig installeren lukt ook niet. Weet u een oplossing? Mijn pc is een ECS K7S5A met Windows XP Home en SP 1, AMD Athlon XP 2400+, AMI bios, 1 GB ddr-sdram. Marc Van Ursel Vreemd, want uit uw gegevens kunnen we opmaken dat u over alle nodige ingrediënten beschikt om met usb aan de slag te kunnen. We vermoeden dan ook dat het probleem zit bij het bios van uw moederbord. Na wat speurwerk blijkt namelijk dat er maar liefst drie verschillende versies zijn van hetzelfde bord, met telkens een andere revisie (K7S5A, V1.1 – V3.1 – V.3.1B) – zie ook www.ecs.com.tw/download/dw_list.asp?submenu_id=26&function_id=4. Er zijn blijkbaar ook nogal wat bios-updates voor die borden uitgekomen. We raden u dus aan de meeste recente (correcte!) bios-versie voor uw moederbord te downloaden en te installeren. Uit nieuwsgroepen blijkt overigens dat de combinatie van usb met uw type moederbord doorgaans geen problemen geeft onder Windows 98SE. U gebruikt echter Windows XP en het zou ons niet verbazen als die versie een meer recente biosversie vereist. In theorie kan uw usb-probleem echter ook aan verkeerde biosinstellingen te wijten zijn. Een te hoog ingestelde fsb bijvoorbeeld, of te agressieve geheugeninstellingen, of het bios – en niet Windows - dat instaat voor het stroombeheer/acpi. Standaardlocatie 'Opslaan als' in register wijzigen Dank zij een van uw tips weet ik nu hoe ik de locatie van de archiefmap in Outlook Express kan wijzigen! Ik vraag mij echter af of er een vergelijkbare procedure bestaat voor Internet Explorer. Als ik namelijk een webpagina wil opslaan via het menu Bestand, Opslaan als, verschijnt altijd de map Mijn documenten, terwijl al mijn gegevens op een andere schijf worden bewaard. Vincent Kortleven U kunt inderdaad de standaardlocatie wijzigen, maar het ligt wel iets complexer dan bij Outlook Express. U schrijf echter dat al uw gegevens op een andere schijf worden bewaard en daarom is het wel een beetje vreemd dat de map Mijn documenten bij u blijkbaar naar de verkeerde schijf verwijst. Dat kunt u eenvoudig aanpassen: open de Verkenner, klik linksboven met de rechtermuisknop op Mijn documenten en kies Eigenschappen. Op het tabblad Doel klikt u op Verplaatsen en bladert u naar de gewenste (schijf en) locatie. Wilt u echter vasthouden aan de huidige locatie van de map Mijn documenten, maar (enkel) Internet Explorer toch standaard naar een andere plaats laten verwijzen, dan kunt u niet buiten een registeringreep. Start Regedit op, en blader naar de volgende twee sleutels: HKEY_USERS\Default\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\Shell Folders en HKEY_USERS\Default\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\User Shell Folders. Zodra u een van beide sleutels opent, ziet u rechts de waarde Personal verschijnen. Die moet u aanpassen (normaal krijgt u daar of niets, of %USERPROFILE%\Mijn documenten te zien) via een dubbelklik, en naar de gewenste lokatie laten verwijzen. Geef hier het volledige pad op (zoals: D:\MIJN GEGEVENS\Internet Explorer\Mijn webpagina's). Sluit Regedit af en meldt u opnieuw aan. De eerste keer dat u nu via Bestand, Opslaan als een webpagina opslaat in Internet Explorer moet u alsnog handmatig naar de juiste plek bladeren. Vanaf dan onthoudt uw browser echter vanzelf die locatie. Cd-rom boot in bios Een tijdje terug testte uw blad vijf imaging-programma's. Naar aanleiding daarvan installeerde ik True Image 7.0, waarmee ik een rescue-cd aanmaakte. Het programma gaf me vervolgens deze melding: 'You should enable booting from CD-ROM drive in BIOS'. Mijn pc weigert inderdaad van de cd op te starten, en ik zou niet weten hoe ik iets in het bios moet instellen. Kunt u mij een handje helpen? Roberto Koster Probeer eerst eens of u de cd op een andere pc (die wel met boot-cd's overweg kan) aan de praat krijgt. Is dat het geval, dan ligt de oplossing inderdaad in de instelling van uw bios. Hoe bij het bios-setupscherm komt, hangt af van het bios in uw pc. In veel gevallen doet u dat door net na het opstarten van de pc een tijdlang de Delete-toets ingedrukt te houden, maar dat kan eventueel ook een andere toets(combinatie) zijn, zoals Esc, F1 of F2. Wellicht vermeldt het opstartscherm van uw pc om welke toets het gaat, desnoods raadpleegt u uw verkoper of de handleiding bij de pc. Welk setupvenster u precies te zijn krijgt, hangt eveneens af van het bios, maar normaal gesproken verschijnt er een keuzemenu, waarin u onder meer een item als Boot of (Advanced) BIOS Features Setup te zien krijgt. Blader naar dat item met de pijltjestoetsen en druk op Enter. U komt nu in een submenu terecht, waar u alweer een reeks items ziet. Hier gaat u op zoek naar Boot Sequence (of iets vergelijkbaars als Boot Device Priority) en normaal kunt u nu via Page Up/Down de opstartvolgorde van uw pc wijzigen. Zorg in dit geval dat cd-rom vooraan staat. Verlaat het submenu (met Esc) en bevestig de vraag of u de wijzigingen aan het bios wilt bewaren. Nu zou uw pc wél vanaf cd moeten starten.

Digitale dreigingen worden steeds slimmer en moeilijker te herkennen. Een virusscanner of firewall alleen houdt ze niet meer tegen. Onze digitale voetafdruk groeit immers met elk nieuw apparaat, account of slimme toepassing in huis. Wie veilig wil blijven, moet structureel te werk gaan: cyberhygiëne hoort bij je dagelijkse gewoonten. In dit artikel lees je negen manieren om die routine op te bouwen en je digitale leven beter te beschermen.

Bewust gedrag

Bewust digitaal gedrag vormt de basis van elke veilige IT-omgeving. Wie zijn gedrag niet afstemt op de huidige digitale risico's, blijft kwetsbaar, ongeacht hoe goed de tools zijn. Het herkennen van verdachte berichten, ook van bekende afzenders, is cruciaal. Phishing blijft namelijk een van de succesvolste aanvalsmethoden, onder meer via QR-phishing, deepfake-spraakberichten en clone-phishing (waarbij bestaande, legitieme e-mails worden nagebootst).

Klik nooit zomaar op links, zeker niet als er gevraagd wordt om in te loggen of te betalen. Houd de muisaanwijzer eerst boven een link om het adres te controleren en let op subtiele afwijkingen in domeinnamen. Let ook op bij onverwachte bijlagen of berichten met een opvallend dringende toon.

Denk ook bewust na over je digitale aanwezigheid. Zorg dat je sociale profielen niet standaard publiek zichtbaar zijn en deel persoonlijke info alleen als het echt nodig is. Regelmatig eens 'egosurfen', waarbij je je naam, alias of e-mailadres in een zoekmachine invoert, helpt om te zien wat publiek beschikbaar is. Beperk of verwijder deze informatie via instellingen of met verwijderverzoeken.

Authenticatie

Robuuste authenticatie is vaak de kern van digitale beveiliging. In tijden van datalekken en geautomatiseerde inlogpogingen volstaat een enkel wachtwoord helaas niet meer. Goede cyberhygiëne betekent daarom niet alleen sterke wachtwoorden gebruiken, maar ook structureel inzetten op tweefactorauthenticatie (2FA) en in bepaalde gevallen op alternatieve methoden gebruiken, zoals biometrie en softwarematige toegangssleutels (passkeys).

Om te vermijden dat je overal hetzelfde wachtwoord gebruikt, is een betrouwbare wachtwoordbeheerder onmisbaar. Kies voor een kluis die lokaal versleutelt of zero-knowledge-opslag biedt (alleen jij kunt de data zien). Degelijke en gratis opensource-opties zijn Bitwarden Personal en KeePass of KeePassXC. De kluis zelf beveilig je uiteraard met een sterke sleutelzin. Nieuwe wachtwoorden laat je bij voorkeur automatisch genereren en zijn telkens uniek.

Vrijwel alle degelijke diensten bieden tegenwoordig 2FA aan. Maak daar zeker gebruik van, want dit voegt een extra beveiligingslaag toe. TOTP-codes (time-based one-time passwords) via apps als Authy of de Authenticator-apps van Google of Microsoft zijn een veilige keuze. Voor kritieke accounts kun je fysieke tokens overwegen, zoals een Yubikey. Sms-codes kun je het beste vermijden, want deze zijn kwetsbaar voor sim-swapping. Biometrie gebruik je bij voorkeur alleen op apparaten waar de herkenning lokaal gebeurt, zonder dat er data naar externe servers gaan.

Steeds meer platformen, zoals Apple, Google en Microsoft, ondersteunen ook toegangssleutels. Deze bestaan uit een publieke en een private sleutel. Alleen de publieke wordt op de server opgeslagen; de private blijft lokaal en wordt geverifieerd via biometrie of pincode. Zo combineer je veiligheid met een zekere mate van gebruiksgemak.

Accountbeheer

Doordacht toegangsbeheer voorkomt dat ongewenste gebruikers, processen of apparaten toegang krijgen tot je gegevens of systemen. Door rollen te scheiden, rechten te beperken en geregeld te evalueren wie waar toegang toe heeft, verklein je het risico op misbruik.

Zo gebruik je voor dagelijkse taken bij voorkeur een standaardaccount zonder beheerrechten. Heb je in Windows op je laptop slechts één administratoraccount, maak dan eerst een tweede administratoraccount aan. Zet daarna het eerste om naar standaardgebruiker, zodat je vertrouwde profielmap en instellingen behouden blijven. Dit doe je via Instellingen / Accounts / Andere gebruikers / Account toevoegen, waar je ook het accounttype kunt wijzigen. Je kunt ook twee standaardaccounts gebruiken: een voor werk en een voor privé, waarbij het privéaccount geen toegang heeft tot zakelijke bestanden, e-mail of cloudmappen. Daarnaast kun je een extra standaardgebruiker aanmaken, eventueel zonder wachtwoord, voor gastgebruik. Verwijder accounts zodra ze overbodig zijn en vermijd het delen van je hoofdaccount. Als delen toch nodig is, zorg dan dat je de gegevens kunt monitoren en gebruik de beschikbare logboeken (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel).

Toegangsbeheer

Werk je met meerdere gebruikers op je pc of gebruik je gedeelde mappen, dan kun je de toegang tot gegevens beperken door het instellen van specifieke machtigingen voor lezen en schrijven. Klik met rechts op een map of bestand in Verkenner, kies Eigenschappen en ga naar Beveiliging / Bewerken (voor lokale toegang) of naar Delen / Geavanceerd delen (voor netwerkshares).

Gescheiden omgevingen zijn ook nuttig voor apps als je browser. In Chromium-browsers zoals Chrome klik je rechtsboven op je profielafbeelding en kies Gastprofiel openen of Chrome-profiel toevoegen. Elk profiel gebruikt een eigen cache, instellingen, extensies en sessies. In Firefox open je de profielbeheerder via Windows-toets+R, waarna je de opdracht firefox.exe -p uitvoert.

Controleer ook regelmatig welke externe apps, diensten of apparaten toegang hebben tot je cloudaccounts van bijvoorbeeld Google of Microsoft.

Updates en patches

Software en firmware tijdig bijwerken is een van de beste manieren om je systemen veilig te houden, zeker omdat veel kwetsbaarheden al worden misbruikt voor ze publiek bekend zijn (zero-day-exploits). Automatiseer je updates dus waar mogelijk, niet alleen voor je besturingssysteem maar ook voor randapparatuur, NAS, router en IoT-apparaten.

Windows is standaard ingesteld om belangrijke updates en patches automatisch te downloaden en installeren. Laat dit zeker zo. Vergeet ook je gewone programma's niet: sommige programma's updaten automatisch (zoals browsers), maar lang niet alle programma's doen dit. Tools zoals Patch My PC Home Updater kunnen helpen, of je gebruikt een pakketbeheerder zoals Chocolatey of Winget. Een grafische tool zoals UniGetUI ondersteunt zelfs verschillende pakketbeheerders.

Patch My PC Home Updater herkent ongeveer vijfhonderd populaire programma's en werkt deze op gezette tijden zelf bij. UniGetUI ondersteunt wel tienduizend programma's en maakt het mogelijk om alle verouderde software met een muisklik te updaten.

Neem ook firmware mee in je updatebeleid, zoals deze van je router, BIOS/UEFI, printers en IoT-apparaten. Controleer enkele keren per jaar via de website van de fabrikant of via ingebouwde beheertools, zoals Synology DSM op een NAS, of er updates beschikbaar zijn.

Gevorderde gebruikers die veiligheid belangrijk vinden, kunnen ook CVE- en kwetsbaarheidsdatabanken (Common Vulnerabilities and Exposures) in de gaten houden, zeker bij software met frequente internet-interactie. Verwijder oude software zonder ondersteuning, en denk bijvoorbeeld ook aan extensies of scripts die je niet meer gebruikt, maar die nog wel actief zijn.

Databeveiliging

Zonder degelijke gegevensbeveiliging blijven andere beveiligingsmaatregelen kwetsbaar. Documenten of informatie die veel privacygevoelige gegevens bevatten (zoals financiële of medische gegevens) horen niet onversleuteld op je pc of externe schijven te staan. Encryptie beschermt je data tegen ongewenste toegang, ook bij verlies of diefstal van het systeem.

Op Windows Home-systemen, met TPM en 'modern stand-by', kun je de systeemschijf automatisch versleutelen via Instellingen / Privacy en beveiliging / Apparaatversleuteling. Je moet wel aangemeld zijn met een Microsoft-account.

Deze functie is een vereenvoudigde vorm van BitLocker, beschikbaar in Windows Pro en hoger. BitLocker kan ook je datapartities, externe schijven en usb-sticks versleutelen. Een gratis alternatief is VeraCrypt, waarmee je ook aparte mappen of draagbare volumes kunt versleutelen. Je kunt zelfs een verborgen volume aanmaken, zodat niemand merkt dat er versleutelde data aanwezig zijn. De tool vraagt wat gewenning, maar online vind je uitgebreide documentatie.

Versleutelen is belangrijk, maar ruim ook geregeld oude, privacygevoelige bestanden op. In Windows open je het venster Instellingen en ga je via Systeem / Opslag naar Aanbevelingen vooropschoning om tijdelijke bestanden, downloads of prullenbakinhoud te wissen. Voor het onherroepelijk verwijderen van specifieke bestanden of mappen gebruik je een gratis tool zoals Eraser, die ook vrijgekomen ruimte op een harde schijf kan overschrijven. Wil je een volledige harde schijf wissen, bijvoorbeeld voor verkoop of donatie, gebruik dan DBAN. Voor ssd's gebruik je bij voorkeur de Secure Erase-tool van de fabrikant zelf, bijvoorbeeld Samsung Magician voor Samsung-ssd's.

Back-ups

Je bent nooit honderd procent veilig, alle geïnstalleerde beveiligingen ten spijt. Daarom zou je eigenlijk altijd back-ups moeten maken. Regelmatig back-uppen beschermt je tegen gegevensverlies door fouten, defecten of malware, en je kunt relatief snel je systeem en gegevens herstellen zonder noemenswaardig dataverlies.

Er bestaan gelukkig degelijke en gratis tools waarmee je back-ups grotendeels kunt automatiseren. Deze ondersteunen bij voorkeur versleuteling, compressie en versiebeheer, werken met incrementele back-ups (alleen nieuwe of gewijzigde bestanden) en met deduplicatie (dubbele inhoud wordt slechts één keer opgeslagen). Duplicati en Kopia zijn hier uitstekende voorbeelden van, gratis en opensource. Duplicati heeft een gebruiksvriendelijke webinterface, terwijl Kopia wat technischer is, maar iets krachtiger dankzij het snapshot-systeem en efficiënter bij grote of veel bestanden.

Probeer waar mogelijk de 3-2-1-regel te volgen: bewaar minstens drie kopieën van je data op twee verschillende media, waarvan één op een andere fysieke locatie en minstens één offline. Dit is ook belangrijk met het oog op ransomware. Koppel daarom ook je externe back-upmedium los zodra de back-up klaar is.

Netwerkbeveiliging

Tenzij je computer fysiek losgekoppeld is van internet en andere netwerken ('air-gapped'), mag je zeker niet voorbij gaan aan netwerkbeveiliging. Je router is doorgaans het toegangspunt tot je hele netwerk en verdient daarom je volle aandacht.

Begin met het wijzigen van het standaard beheerderswachtwoord naar een sterk exemplaar. Controleer geregeld op firmware-updates via de website van de fabrikant (zie ook de eerdere paragraaf Updates en patches). Schakel UPnP (Universal Plug and Play) uit om te vermijden dat applicaties ongecontroleerd poorten openen. Zet beheer op afstand uit als dat kan en beperk inkomend verkeer door enkel noodzakelijke poorten open te laten (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel). Schakel ook ongebruikte netwerkdiensten of applicatie-interfaces uit.

Idealiter voorzie je je netwerkapparaten van gescheiden subnetten, zodat een kwetsbaarheid op het ene toestel niet automatisch andere bedreigt. Je kunt bijvoorbeeld een gastnetwerk op je router activeren voor bezoekers of onbekende apparaten. IoT-toestellen houd je het liefst apart van je hoofdnetwerk. Ondersteunt je router VLAN's (virtuele LAN's), dan kun je zelfs per apparaatcategorie aangepaste regels instellen, voor optimale databescherming.

De meeste routers hebben een ingebouwde firewall, maar deze is vaak beperkt. Gevorderde gebruikers kunnen extra beveiliging overwegen met een krachtigere oplossing, zoals OPNSense, waarmee je gedetailleerde regels kunt opstellen en netwerkverkeer logt. Daarnaast kun je een netwerkwijd DNS-filter gebruiken om ongewenste sites en advertenties op domeinnaamniveau te blokkeren. Tools zoals het multiplatform AdGuard Home of het cloudgebaseerde NextDNS zijn hiervoor uitstekend geschikt. Of je gebruikt eventueel publieke DNS-servers, zoals het recent gelanceerde DNS4EU, mede gefinancierd door de EU, met kant-en-klare filters tegen malware, advertenties en/of ongepaste inhoud.

Monitoren en scannen

Binnen cyberhygiëne hoort ook het regelmatig scannen en monitoren van je netwerk en systemen. Voor Windows zijn er ingebouwde logboeken (klik met rechts op de startknop en kies Logboeken), die systeemfouten, softwareproblemen, aanmeldpogingen en beveiligingsincidenten bijhouden. Open hier Windows-logboeken / Systeem en sorteer op de kolom Niveau om sneller fouten en waarschuwingen te zien.

Scan ook geregeld je netwerkverbindingen. De tool Fing (beschikbaar voor mobiel en desktop) toont direct welke apparaten verbonden zijn. Via Security kun je bij Confirm devices aangeven welke je vertrouwt.

Een nuttige aanvulling is GlassWire, een gratis visuele firewall die toont welke apps waarmee verbinding maken en hoeveel data ze verbruiken. Voor diepgaande analyses is Wireshark de ongekroonde koning. Deze gratis sniffer toont welke data via welke netwerkprotocollen je systeem verzendt en ontvangt, waarmee je ongebruikelijke communicatie kunt traceren.

Je netwerkveiligheid hangt ook af van het sluiten van onnodige netwerkpoorten. Test dit van buitenaf, zoals een hacker doet, via GRC ShieldsUP! Klik op Proceed en dan op All Service Ports om gebruikelijke TCP-poorten te scannen. Zie je rode of blauwe vakjes, schakel dan onnodige services en eventuele poortdoorverwijzingen uit in je router tot alle vakjes groen kleuren.

Je kunt de netwerkpoorten ook van binnenuit scannen, zoals malware doet. Dit kan met het gratis Zenmap, de grafische interface van Nmap. Vul bij Target het ip-adres in en kies bij Profile bijvoorbeeld Quick scan plus.

Je doet er ook goed aan geregeld te controleren op mogelijke datalekken, zoals door database-hacks bij diensten waar je een account had. Je kunt je hiervoor aanmelden bij HaveIBeenPwned, via Notify Me.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbaar sporthorloge? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Xiaomi Smart Band 9

De onlangs verschenen Xiaomi Smart Band 9 is goedkoop en kent ook nog eens verrassend veel functies. Dit langwerpige sporthorloge is in de kleurstellingen zilver-wit, zwart en roze verkrijgbaar. Het amoledscherm van 1,62 inch biedt voldoende ruimte om diverse gegevens te tonen. Dankzij een respectabele resolutie van 192 × 490 pixels verschijnt alle informatie scherp in beeld – denk daarbij aan stappen, verbrande calorieën, weersverwachting en natuurlijk de tijd. Alle functies zijn via het aanraakscherm bereikbaar, want de Smart Band 9 heeft geen fysieke knoppen. De waterdichte behuizing weegt maar 15,8 gram (zonder bandje).

Kies in het menu tussen ruim 150 sportmodi en start vervolgens de training. Tijdens de inspanning kun je jouw hartslag in de gaten houden. Je koppelt de Smart Band 9 via bluetooth eenvoudig aan een smartphone. Laat het mobiele toestel vervolgens in je broek- of jaszak zitten, want inkomende notificaties verschijnen rechtstreeks op je pols. Een prettige eigenschap is dat je het scherm ook op zonovergoten plekken nog prima kunt lezen. Aan de hand van een lichtsensor kiest deze smartwatch automatisch de juiste helderheid. Ten slotte is de beschikbaarheid van meer dan tweehonderd wijzerplaten een leuk extraatje.

Garmin Instinct 2

Met deze relatief goedkope smartwatch van Garmin houd je nauwlettend jouw sportieve prestaties in de gaten. Je kunt de Instinct 2 zowel binnen als buiten dragen, want de robuuste behuizing is waterdicht tot een diepte van honderd meter. Op het ronde display van 176 × 176 pixels zie je onder meer de actuele hartslag, het aantal gezette stappen en de huidige snelheid. Er zijn ook een hoogtemeter en elektrisch kompas geïntegreerd. Onder leiding van diverse sport-apps doe je uiteenlopende trainingen. Je kunt bovendien na elke nacht de uitgebreide slaapmonitor bekijken.

Wanneer het sporthorloge met een smartphone is verbonden, zie je inkomende pushnotificaties voorbijkomen. De Instinct 2 bevat een energiezuinig zwart-witscherm. Dat komt de accuduur ten goede! De fabrikant claimt dan ook een batterijduur van zo'n 28 dagen in de smartwatchmodus. Het hier besproken model heeft een horlogekast van 45 millimeter. Als alternatief kun je een vergelijkbaar sporthorloge met een horlogekast van 40 millimeter kopen, de Garmin Instinct 2S.

Garmin Forerunner 255 Music

Ren, wandel of fiets je met een lekker muziekje nét wat steviger door? De Garmin Forerunner 255 Music is hiervoor bij uitstek geschikt. Je kunt namelijk nummers van Spotify, Deezer of YouTube Music downloaden en in het geheugen van deze smartwatch opslaan. Laat dus tijdens trainingen voortaan je smartphone thuisliggen en bedien de muziek vanaf je pols. Je hebt voor deze functie trouwens wel een betaald abonnement bij een van de genoemde muziekdiensten nodig. De Forerunner 255 Music heeft een horlogekast van 46 millimeter. Kies tussen een zwarte en witte uitvoering.

Op het ruime 1,3inch-kleurenscherm van 260 × 260 pixels zijn er een heleboel functies toegankelijk. Denk onder andere aan een calorieënteller, hartslagmeter, bloedzuurstofmeter, slaapmonitor, snelheidsmeter, stappenteller en stopwatch. De Forerunner 255 Music toont ook meldingen van een verbonden smartphone. Krijg je bijvoorbeeld een WhatsApp-bericht, dan gaat de weerbestendige behuizing kortstondig trillen. Tot slot gebruik je deze veelzijdige smartwatch ook om contactloos te betalen.

Lees ook: Dit zijn de 9 sporten waarmee je het makkelijkst afvalt

Polar Pacer Pro

Zoek je een licht sporthorloge met zéér veel functies? Kijk dan eens naar de Polar Pacer Pro. Wegens het gewicht van 41 gram voel je dit apparaatje amper zitten. In de horlogekast van 45 millimeter is er een 1,2inch-kleurenscherm van 240 × 240 pixels verwerkt. Het display is voorzien van Gorilla Glass en gaat dus niet zomaar stuk. Verder is de behuizing waterdicht tot een diepte van vijftig meter. In het menu staan er ruim 150 sportprofielen voor je klaar. Fijn is dat deze smartwatch ook allerlei 'exotische' sporten ondersteunt, zoals (kite)surfen, rolschaatsen en skiën. Zodra je een keuze hebt gemaakt, monitort de Pacer Pro diverse sportieve prestaties.

Onder de motorkap bevindt zich een gps-chip, zodat deze smartwatch overal ter wereld je locatie kan bepalen. Handig is dat je routes van de bekende app Komoot kunt synchroniseren. Kijk voor routeaanwijzingen voortaan op je pols. Verder werkt de Pacer Pro ook naadloos met de veelgebruikte sport-app Strava samen. Hoewel Polar in zijn eigen webwinkel een tarief van 349,90 euro hanteert, vragen diverse andere bekende webshops minder dan tweehonderd euro. Kies tussen de kleurstellingen zwart, wit en goud.

Samsung Galaxy Fit3

De Samsung Galaxy Fit3 schaf je voor minder dan zes tientjes aan! Dit goedkope sporthorloge is te koop in de kleurstellingen zwart, zilver-wit en roze. Ondanks zijn lage prijskaartje toont het langwerpige 1,6inch-amoledscherm van 256 × 402 pixels diverse gegevens. Zo zie je hoeveel stappen je hebt gezet. De achterzijde van de horlogekast heeft ook nog sensoren om je bloedzuurstof en hartslag te meten. Druk aan de zijkant op de homeknop en kies uit ruim honderd sportoefeningen. De Galaxy Fit3 analyseert desgewenst ook je slaapgedrag. Maak je onverhoopt een lelijke uitglijder? Dankzij valdetectie schakelt de polsassistent jouw SOS-contactpersonen in.

Dit lichtgewicht sporthorloge van 18,5 gram neem je overal mee naartoe. De IP68-gecertificeerde behuizing is namelijk volledig waterdicht. Verbind de Galaxy Fit3 via bluetooth met een smartphone voor nog meer functies. Je kunt dan bijvoorbeeld de muziekweergave bedienen en zien wie er belt. De smartwatch toont ook inkomende berichten. De oplaadbare batterij van 208 mAh gaat op een enkele acculading volgens Samsung tot dertien dagen mee.