De e-reader bestaat al ongeveer 25 jaar. Echt grote verbeteringen hebben we in al die jaren niet gezien. Maar dankzij de kleine stappen die wel zijn gezet, ontbreekt er eigenlijk niets aan de hedendaagse e-reader. Ze hebben een fijn scherm, lange batterijduur, veel opslag en kunnen tegen een stootje. Maar wat zijn nu de echte innovaties? En wat mogen we in de toekomst verwachten? ID.nl heeft het voor je uitgezocht.

De e-reader bestaat ongeveer een kwart eeuw en heeft veel fans voor zich gewonnen. Het aandeel van het e-book in de totale boekenverkoop is met ongeveer acht procent weliswaar nog wat bescheiden. Maar anderstalige e-books worden niet meegeteld, en ook de steeds populairdere abonnementsdiensten vallen buiten de cijfers. Een vergelijking met papier is daarom lastig te maken. Digitaal lezen is doorgaans wel goedkoper. Door het groeiende papiertekort zal het prijsverschil waarschijnlijk ook groter worden. Dat zal immers de prijs voor papieren boeken omhoog stuwen. Bovendien is digitaal lezen in principe duurzamer. 

©Paolese

De e-reader heeft de afgelopen vijfentwintig jaar veel fans voor zich gewonnen. 

Hoe duurzaam is een e-book? 

Ook duurzaamheid is tegenwoordig een belangrijk thema. Een e-reader is dan snel in het voordeel ten opzichte van papieren boeken. Fabrikant Kobo maakt goede sier met het gebruik van gecertificeerde gerecyclede materialen in nieuwe modellen e-readers. Een e-book zelf heeft ook minder impact op het klimaat dan een gedrukt exemplaar. Bol.com laat sinds kort in haar webshop laten zien wat een duurzamere keuze is. Het bedrijf liet onlangs onderzoek doen naar de klimaatimpact van boeken. Daar kwam overigens ook uit dat je, volgens Milieu Centraal, eerst minimaal 25 e-books zou moeten lezen voordat er klimaatwinst ontstaat door het digitale lezen. Naast e-books zijn tweedehands papieren boeken uiteraard ook een duurzamere keuze. 

Een e-book is in principe duurzamer dan een papieren exemplaar. 

Inspiratiebron 

De huidige e-readers hebben nog altijd veel gemeen met de Sony Librie uit 2004. Dat was de eerste e-reader met een e-inkscherm. Het bleek een duidelijke inspiratiebron voor bijvoorbeeld de Amazon Kindle uit 2007. En misschien ken je ook de iLiad van iRex nog, die rond die periode in Nederland werd uitgebracht. NRC Handelsblad verscheen als eerste Nederlandse krant op het apparaat. Kranten lezen op een e-reader is geen doorbraak geworden; een tablet leent zich daar toch wat beter voor. Al zou dat kunnen veranderen, met de komst van snellere e-readers met kleurenscherm. Het is één van de innovaties die we mogen verwachten. Maar wat zijn de andere aansprekende vernieuwingen? We zetten ze voor je op een rijtje. 

Scherm 

Vooral dankzij het e-inkscherm kun je onder alle omstandigheden op een e-reader lezen. In de felle zon is het scherm uitstekend afleesbaar. En ‘s avonds in bed gaat het lezen net zo comfortabel, dankzij de meestal ingebouwde achtergrondverlichting. Vaak kun je zowel de helderheid als de kleurtemperatuur daarvan aanpassen. Door minder blauw licht raken je ogen minder snel vermoeid. Veel e-readers bieden ook een donkere modus. Je ziet dan witte tekst op een zwarte achtergrond. Dat geeft nog meer rust aan je ogen als er weinig omgevingslicht is.  

De meeste moderne e-readers gebruiken een Carta-scherm van e-ink. Het betreft onder andere diverse modellen van Kobo en recente uitvoeringen van de Amazon Kindle, al geven fabrikanten er zelf vaak mooiere namen aan, zoals PaperWhite of Clarityscreen. Carta is in feite de vierde generatie van het elektronische papier. Erg snel gaan de ontwikkelingen niet, want dit verbeterde e-inkscherm bestaat ook al weer bijna negen jaar. Wel wordt Carta zelf ook tussentijds verbeterd. Zo zou het nieuwere Carta 1200 een twintig procent snellere responstijd bieden en een vijftien procent hoger contrast dan het eerdere Carta 1000. Een bekend voorbeeld van een e-reader met Carta 1200-scherm is de afgelopen zomer uitgebrachte Kobo Clara 2E. 

De Kobo Clara 2E heeft een relatief nieuw scherm met Carta 1200-technologie. 

Lees ook: review Kobo Clara 2E - Toegankelijke e-reader

Kleurenscherm 

De belangrijkste ontwikkeling betreft e-readers met een kleurenscherm op basis van elektronisch papier. Ze zijn er al, maar ze zijn nog niet heel goed. Het beste op dit gebied is momenteel het Kaleido Plus-scherm, van E Ink. Dit scherm werd in maart 2021 aangekondigd. Je vindt het in onder andere de PocketBook Color. Die kreeg na een update het vernieuwde scherm. Naast grijstinten kan de e-reader ook 4096 kleuren weergeven. Kleuren worden in een relatief lage resolutie van 100 ppi getoond, terwijl grijswaarden in 300 ppi worden weergegeven. Het heeft vooral voor stripboeken en tijdschriften een meerwaarde, maar je krijgt zeker niet de kleurkwaliteit van een tablet. Daarvoor is de techniek nog niet volwassen genoeg. De resolutie van 300 ppi voor grijswaarden is wel in lijn met recente e-readers, uitgezonderd de goedkopere uitvoeringen. 

PocketBook heeft reeds enkele e-readers met kleurenscherm uitgebracht. 

Hardware 

Het scherm is een belangrijk aspect van een e-reader, maar je zult ook op andere aspecten willen letten. Kenmerkend voor een e-inkscherm is bijvoorbeeld dat het niet standaard is verlicht. Bijna alle e-readers beschikken daarom tegenwoordig over ingebouwde verlichting, waarbij het scherm vanaf de zijkanten wordt verlicht. Dat is een groot pluspunt ten opzichte van oudere modellen, waar je met losse lampjes moest hannesen. 

Net als veel smartphones zijn ook de meeste recente e-readers waterdicht. Handig als je bijvoorbeeld in bad wilt lezen. Modellen met IPx8-rating kun je zelfs tot een uur op twee meter diepte onderdompelen. Verder is een usb-c-aansluiting steeds gangbaarder, als vervanging van de oudere micro-usb (of zelfs mini-usb op antieke exemplaren). Bladeren kan doorgaans via het scherm, al zijn er soms ook fysieke bladerknoppen. Let daar wel op bij aanschaf, als je er veel waarde aan hecht. 

©Seventyfour - stock.adobe.com

De meeste e-readers hebben tegenwoordig ingebouwde verlichting. 

Bluetooth 

Diverse recente e-readers beschikken over bluetooth, zodat je een draadloze hoofdtelefoon of luidspreker kunt aansluiten. Je kunt dan naar luisterboeken luisteren via de ingebouwde mediaspeler. De modellen van Kobo hebben wel een beperking. Je kunt niet zelf luisterboeken in bijvoorbeeld mp3-formaat op het apparaat zetten. Alleen de luisterboeken van het Kobo Plus Lezen en Luisteren-abonnement worden ondersteund. Een opvallende beperking, want voor e-books worden vrijwel alle bekende bestandsformaten ondersteund. Een andere beperking is dat de audio-aansluiting ontbreekt: je mag alleen bluetooth-koptelefoons aansluiten, waardoor luistertijd beperkt wordt door de batterij van zowel de koptelefoon als de e-reader.

Er is wel een niet officiële manier om het toch voor elkaar te krijgen. Je moet je eigen luisterboeken dan in een zip-bestand opnemen, dat je vervolgens hernoemt van .zip naar .mp3z. Als je dat bestand overzet naar je e-reader, verschijnt het als het goed is in de boekenlijst. 

De mediaspeler op de e-reader is eenvoudig maar wel functioneel. Voor een muziekverzameling is het niet zo geschikt. 

©Fizkes

Veel e-readers kun je ook gebruiken voor het beluisteren van luisterboeken.

Abonnementsdiensten 

Zeker als je veel boeken verslindt, zul je er niet veel belang aan hechten om al die boeken te bezitten, tenzij je je boekenkasten als een soort etalage gebruikt. Voor e-books geldt dat nog sterker. Daarom zijn abonnementen vaak interessanter. Zeker voor de veellezer. Wil je e-books op basis van een abonnement gaan lezen? Dan moet je er al bij aanschaf op letten of het apparaat geschikt is voor de abonnementsdiensten die je (al dan niet in de toekomst) met het apparaat wil gaan gebruiken. 

Zo kennen de meeste abonnementen de nodige beperkingen. Kobo Plus, het bekendste abonnement voor e-books, is bijvoorbeeld beperkt tot e-readers van Kobo. Al kun je eventueel met de Kobo-app ook op je smartphone of tablet lezen. Je leespositie wordt dan steeds handig gesynchroniseerd. Het abonnement kost een tientje per maand en omvat honderdduizenden e-books. Ook zijn er enkele tienduizenden luisterboeken. Voor die luisterboeken bestaat zowel een apart als een gecombineerd abonnement. 

Met Kobo Plus kun je onbeperkt lezen en/of luisteren voor een vast maandbedrag. 

De online Bibliotheek 

Een alternatief voor Kobo Plus is de online Bibliotheek. Daar mag je voor een abonnement van 42 euro per jaar maximaal tien boeken tegelijkertijd lenen. Er is wel een drempel. De boeken die je huurt, zijn namelijk beveiligd met Adobe drm (Adobe Digital Rights Management). Het valt te begrijpen, maar de kopieerbeveiliging is heel gebruiksonvriendelijk. 

Bij los aangekochte e-books zie je de beveiliging daarom zelden nog. Bol.com gebruikt tegenwoordig bijvoorbeeld een soort watermerk. Door de drm-beveiliging kun je e-books van de online Bibliotheek niet op een Amazon Kindle lezen, want die ondersteunt de drm-beveiliging van Adobe niet. En de e-readers van Sony die nog in omloop zijn, werken ook niet altijd, omdat ze te verouderd zijn. Een e-reader van Kobo is wel geschikt. Je hebt daarnaast de beheersoftware Adobe Digital Editions nodig op je pc, en er zijn meerdere stappen nodig om je e-reader te activeren en om de e-books over te zetten. Daar moet je best even voor gaan zitten. 

Beschrijfbare e-readers 

Naast de ‘gewone’ e-reader om mee te lezen, zien we ook al verschillende e-readers waarop je kunt schrijven met een speciale pen. Een bekend voorbeeld is de reMarkable 2, die net als zijn voorganger deze trend heeft gezet. Amazon blijft niet achter en presenteerde onlangs de Kindle Scribe. Daarop kun je schrijven met een bijgeleverde Wacom-pen, maar uiteraard ook alle e-books van Amazon lezen. Qua hardware zijn er veel overeenkomsten. Beide apparaten moeten eigenlijk alles waarvoor je nu papier gebruikt, kunnen vervangen. Denk aan notitieboeken, takenlijstjes, dagboeken of notities die je normaal in boeken maakt, bijvoorbeeld met plakkende kladbriefjes. Er is wel een forse meerprijs voor de schrijfmogelijkheid.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een goede inbouwvaatwasser met een scherpe prijs? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Beko BDIN38440

Deze goedkope inbouwvaatwasser van Beko heeft plek voor veertien zogeheten couverts. Nuttig wanneer je een keer extra eters hebt, want alle borden, (soep)kommen, kopjes en bestek passen probleemloos in de BDIN38440. Voor messen, lepels en vorken levert de fabrikant een uitneembaar mandje mee. Handig voor het in- en uitladen. Heb je een open (woon)keuken, dan is het lage geluidsniveau van 44 decibel een pluspunt. Er schijnt een rood lampje op de vloer dat de status van de vaatwasser aangeeft. Hieraan zie je of de wascyclus nog bezig is.

Kort nadat het gekozen afwasprogramma is afgerond, opent vanzelf de deur. Hierdoor ontsnapt er vocht uit de vaatwasser. Het voordeel hiervan is dat je bijvoorbeeld plastic borden en broodtrommels niet naderhand hoeft te drogen. Vergeten om het apparaat aan te zetten? Start dan het zogeheten Fast+-programma en heb binnen korte tijd weer een schone vaat. Je kunt als alternatief ook een energiezuinige of extra hete wascyclus activeren. De Beko BDIN38440 past in een standaard nismaat van zestig centimeter, zodat je hem in de meeste keukens kunt integreren. Lees hier enkele reviews van Kieskeurig.nl-bezoekers.

Inventum IVW6008A

Vermoedelijk zul je niet gauw een goedkopere inbouwvaatwasser vinden. Bovendien heeft de Inventum IVW6008A ook nog eens een goede reputatie. Tientallen consumenten komen namelijk tot een gemiddelde beoordeling van een 8,4. Veelgenoemde voordelen zijn de eenvoudige bediening en de ruime binnenzijde met plek voor dertien couverts. Volgens diverse reviewers kun je dit apparaat daarnaast makkelijk inbouwen. Over het volumeniveau van 45 decibel zijn de meningen verdeeld. De een vindt deze vaatwasser stil, terwijl de ander wel wat geluidshinder ervaart.

Zodra je de witte deur openmaakt, zie je op de bovenste rand een bescheiden bedieningspaneel. Hierop kun je kiezen tussen zes programma's. Wie weinig afwas heeft, schakelt de optie Halve belading in. Hierdoor wordt de wascyclus sneller uitgevoerd. Daarnaast bespaar je daarmee water. Voor zonnepaneelbezitters is de startuitstelfunctie een uitkomst. Vertraag de start met drie, zes of negen uur en kies zo een tijdstip dat de panelen stroom opwekken. De IVW6008A heeft een flexibele indeling. Verstel bijvoorbeeld de bovenste lade, waardoor je onderin hoge pannen kwijt kunt. Inventum geeft op zijn producten vijf jaar garantie.

Bosch SMV46KX55E

De breed verkrijgbare Bosch SMV46KX55E heeft op het moment van schrijven de laagste prijs ooit. Hoewel de Duitse witgoedspecialist in zijn eigen webwinkel een prijs van 879 euro hanteert, duiken meerdere webshops onder de grens van vijfhonderd euro. Ten opzichte van de meeste andere vaatwassers in deze prijsklasse heeft dit model bovenin een besteklade. Gunstig, want dankzij drie laadniveaus kun je heel wat vuile borden, pannen en glazen plaatsen. Naast bestek passen er in de bovenste lade ook nog kleine koffiekopjes.

Ondanks de relatief lage aanschafprijs heeft deze luxe vaatwasser een uitgebreid bedieningspaneel inclusief display. Plaats je bijvoorbeeld pannen met (aangekoekte) etensresten, dan komt de extra hete wascyclus van zeventig graden goed van pas. Je kunt ook voor een energiezuinig of kort (één uur) programma kiezen. Verder is er een optie om de vaatwasser automatisch te laten reinigen. Je stelt de start van een gekozen wascyclus zo nodig uit en ziet aan de ledspot op de vloer in hoeverre de SMV46KX55E nog bezig is. Met een opgegeven geluidsniveau van 44 decibel maakt dit apparaat nauwelijks lawaai.

Lees ook: De belangrijkste functies en programma's van je vaatwasser uitgelegd

ETNA VW640N

Voor een vaatwasser in dit prijssegment kent de recent verschenen ETNA VW640N een laag energieverbruik. Reken na honderd cycli op een verbruik van slechts 75 kilowattuur. Wegens het geringe geluidsniveau van veertig decibel leent dit model zich goed voor plaatsing in een open (woon)keuken. Een nuttige optie is de ingebouwde ledverlichting. Hierdoor kun je de vaatwasser ook 's avonds makkelijk in- en uitruimen. Er is ruimte voor veertien couverts. Wil je grote borden en/of pannen plaatsen? Wijzig dan de hoogte van de bovenste lade. Voor bestek is er een mandje bijgesloten.

Deze vaatwasser telt heel wat programma's, zoals extra snel, extra intensief en extra droog. Als alternatief voor laatstgenoemde wascyclus opent de VW640N op jouw verzoek automatisch de deur. Zo ontsnapt de vochtige lucht, waardoor je droge vaat kunt uitruimen. Zit de vaatwasser maar voor de helft vol? Bepaal dan via het bedieningspaneel dat je alleen de bovenste of onderste lade wilt afwassen. Lees hier enkele reviews van consumenten die dit product al hebben gekocht.

Siemens SN61HX08VE

Je verbindt de Siemens SN61HX08VE optioneel met een app, zodat je de voortgang op een smartphone kunt volgen. Selecteer op afstand een programma en schakel het apparaat in. Als je bij de vaatwasser in de buurt bent, zie je aan de blauwverlichte ledspot op de vloer in hoeverre het wasprogramma nog bezig is. Heb je last van het geluid, omdat je bijvoorbeeld even een interessant krantenartikel wilt lezen? Activeer in dat geval voor een halfuur de stille modus. Overigens bedraagt het reguliere geluidsniveau 46 decibel.

Op de SN61HX08VE zijn alle gangbare programma's te vinden, zoals een energiezuinige en snelle modus. Een waardevolle toevoeging is dat je favoriete instellingen kunt kiezen. Activeer in het vervolg met één druk op de knop een aangepaste cyclus. Daarnaast is het automatische vaatwasprogramma het vermelden waard. Hierbij meet een sensor de vuilgraad van het spoelwater, waarna de temperatuur en waterhoeveelheid worden aanpast. Zo wordt er precies genoeg water gebruikt! Deze vaatwasser heeft een capaciteit van dertien couverts. Dankzij een aparte besteklade verdeel je de vuile vaat over drie laadniveaus.

Er zijn talloze soorten strijkijzers te koop, wat het best ingewikkeld kan maken om het juiste apparaat te kiezen. Stoomstrijkijzer, stoomgenerator, droogstrijkijzer: welke heb je nodig én waar moet je op letten als je er een koopt?

Niet iedereen is bij het kopen van een nieuw strijkijzer even kieskeurig. Vaak kiezen we een strijkijzer dat er een beetje leuk uitziet, lekker in de hand ligt en natuurlijk niet al te duur is. Toch is het slim om ook naar andere aspecten te kijken. Zo kun je niet met ieder strijkijzer even makkelijk grote hoeveelheden was wegstrijken, en is het ene strijkijzer beter geschikt om hardnekkige kreukels glad te strijken dan het andere. Met onderstaande checklist weet je zeker dat je nieuwe strijkijzer een schot in de roos is.

Wel of geen stoom?

Misschien wel de belangrijkste vraag in je zoektocht naar een goed strijkijzer is of je wel of niet voor een exemplaar met stoomfunctie kiest. Ga je wél voor stoom, dan heb je in die categorie ook weer verschillende opties. Stoomstrijkijzers zijn reguliere strijkijzers met een klein waterreservoir in het apparaat zelf. De tweede optie is de stoomgenerator, met een extern waterreservoir tot wel twee liter. Geen stoomfunctie nodig? Dan kies je voor een simpel droogstrijkijzer.

Strijken met stoom helpt om de vezels van een stof zachter en soepeler te maken, waardoor je kreukels makkelijk gladstrijkt. Het reguliere stoomstrijkijzer is dan ook veruit de populairste strijkijzersoort. Dit type strijkijzer is niet al te duur en is ideaal als je wel regelmatig strijkt, maar niet wekelijks hele wasmanden. Ook is hij compact van formaat én je kunt hem op iedere strijkplank kwijt.

Dat ligt wat anders bij een stoomgenerator. Vanwege het uitgebreide stoomstation heeft dit type strijkijzer namelijk een strijkplank met een groter plateau nodig. Een stoomgenerator heeft dan wel weer als groot voordeel dat je dankzij dat externe waterreservoir vrijwel oneindig kunt doorstrijken. Ook heeft een stoomgenerator een veel krachtiger stoomvermogen dan een gewoon stoomstrijkijzer, waardoor je zelfs de meest hardnekkige kreukels uit je wasgoed krijgt.

©Arestov Andrew - stock.adobe.com

Dat een stoomgenerator zo groot van formaat is, betekent overigens niet dat je met dit type strijkijzer niet prettig strijkt. Integendeel: je haalt het ijzer voor het strijken namelijk uit het waterreservoir. Daardoor is dit type strijkijzer juist lichter en behendiger dan een gewoon stoomstrijkijzer, waarvan je waterreservoir tijdens het strijken 'meedraagt'.

Tot slot is er nog het droogstrijkijzer zonder stoomfunctie. Dat strijkijzer is vanwege het gebrek aan stoom wat minder geschikt voor moeilijke kreukels en stugge stoffen, maar perfect voor wanneer je zo nu en dan een T-shirt of overhemd strijkt. Droogstrijkijzers zijn een stuk goedkoper dan stoomstrijkijzers en stoomgeneratoren én zijn compact en licht van gewicht. Fijn is ook dat dit type strijkijzer niet regelmatig hoeft te worden ontkalkt.

Vermogen

Het vermogen van een strijkijzer is waarschijnlijk niet het eerste waar je op let, maar dit heeft wél grote invloed op hoe jouw strijkijzer presteert. De wattage van strijkijzers kan variëren van zo'n 800 tot 2600 watt - nogal een verschil! Het vermogen bepaalt hoe snel een strijkijzer opgewarmd is, maar ook hoe warm een strijkijzer kan worden én hoe makkelijk het apparaat deze hitte kan vasthouden. Een constante temperatuur is handig bij het strijken van lastige stoffen en kreukels. Maar ook de stoomkracht hangt af van het vermogen van je strijkijzer. Over het algemeen geldt: hoe hoger het vermogen, hoe meer stoomkracht het apparaat heeft en hoe betere resultaten je krijgt.

Temperatuurinstelling

Moderne strijkijzers beschikken steeds vaker over automatische temperatuurinstelling. Dat houdt in dat het apparaat de temperatuur met behulp van sensoren automatisch aanpast aan de stof die eronder ligt. Handig, want zo wordt het strijkijzer nooit zomaar te heet en blijft de stof mooi intact.

Misschien geef je toch de voorkeur aan een ouderwetse draaiknop op je strijkijzer. Zo'n draaiknop heeft als voordeel dat je zelf alle controle hebt over de temperatuur, en dat je dus ook hogere temperaturen kunt gebruiken voor moeilijkere kreukels. Wat de temperatuurinstelling betreft, is het één niet per se beter dan het ander; het hangt er helemaal vanaf wat je zelf fijn vindt. Houd er wel rekening mee dat een model met automatische temperatuurinstelling vaak wat duurder is.

Gewicht en vorm

Om comfortabel te kunnen strijken heb je een strijkijzer nodig dat je geen lamme arm bezorgt en dat ook moeilijke hoekjes eenvoudig gladstrijkt. Besteed dus zeker aandacht aan het gewicht en de vorm van je nieuwe strijkijzer. Ideaal is een zo breed mogelijke strijkzool met spitse punt. Daarnaast wil je een strijkijzer dat zo licht mogelijk is, het liefst onder de één kilo. Ben je van plan wekelijks wasmanden vol weg te gaan strijken, dan kun je een stoomgenerator overwegen. Deze strijkijzers zijn extra licht dankzij hun externe waterreservoir én strijken lekker krachtig.

©Maksims_Liene | fotoduets

Extra functies

Veel strijkijzers beschikken over handige functies die je misschien aanspreken, zoals de sproeifunctie, stoomstootfunctie en automatisch uitschakelen. Met de sproeifunctie spuit je in plaats van een grotere hoeveelheid stoom een lichte nevel over de stof, wat helpt bij het gladstrijken van niet al te hardnekkige kreukels. De stoomstootfunctie is ideaal voor kreukels die je er met de normale stoomfunctie niet uitkrijgt, maar bijvoorbeeld ook voor het strijken van zwaardere stoffen én voor het verticaal stomen van hangende kleding. Automatisch uitschakelen zorgt ervoor dat het strijkijzer na gebruik niet per ongeluk aan blijft staan. Dat voorkomt ongelukken én scheelt wat op je energierekening.