ID.nl logo
Digitaal lezen: wat je moet weten als je een e-reader zoekt
© Seventyfour - stock.adobe.com
Huis

Digitaal lezen: wat je moet weten als je een e-reader zoekt

De e-reader bestaat al ongeveer 25 jaar. Echt grote verbeteringen hebben we in al die jaren niet gezien. Maar dankzij de kleine stappen die wel zijn gezet, ontbreekt er eigenlijk niets aan de hedendaagse e-reader. Ze hebben een fijn scherm, lange batterijduur, veel opslag en kunnen tegen een stootje. Maar wat zijn nu de echte innovaties? En wat mogen we in de toekomst verwachten? ID.nl heeft het voor je uitgezocht.

Digitaal lezen is in de afgelopen 25 jaar immens populair geworden. In dit artikel praat Id.nl jou helemaal bij over E-readers. We behandelen onder andere het volgende:

De e-reader bestaat ongeveer een kwart eeuw en heeft veel fans voor zich gewonnen. Het aandeel van het e-book in de totale boekenverkoop is met ongeveer acht procent weliswaar nog wat bescheiden. Maar anderstalige e-books worden niet meegeteld, en ook de steeds populairdere abonnementsdiensten vallen buiten de cijfers. Een vergelijking met papier is daarom lastig te maken. Digitaal lezen is doorgaans wel goedkoper. Door het groeiende papiertekort zal het prijsverschil waarschijnlijk ook groter worden. Dat zal immers de prijs voor papieren boeken omhoog stuwen. Bovendien is digitaal lezen in principe duurzamer. 

©Paolese

De e-reader heeft de afgelopen vijfentwintig jaar veel fans voor zich gewonnen. 

Hoe duurzaam is een e-book? 

Ook duurzaamheid is tegenwoordig een belangrijk thema. Een e-reader is dan snel in het voordeel ten opzichte van papieren boeken. Fabrikant Kobo maakt goede sier met het gebruik van gecertificeerde gerecyclede materialen in nieuwe modellen e-readers. Een e-book zelf heeft ook minder impact op het klimaat dan een gedrukt exemplaar. Bol.com laat sinds kort in haar webshop laten zien wat een duurzamere keuze is. Het bedrijf liet onlangs onderzoek doen naar de klimaatimpact van boeken. Daar kwam overigens ook uit dat je, volgens Milieu Centraal, eerst minimaal 25 e-books zou moeten lezen voordat er klimaatwinst ontstaat door het digitale lezen. Naast e-books zijn tweedehands papieren boeken uiteraard ook een duurzamere keuze. 

©joostverbeek - stock.adobe.com

Een e-book is in principe duurzamer dan een papieren exemplaar. 

Inspiratiebron 

De huidige e-readers hebben nog altijd veel gemeen met de Sony Librie uit 2004. Dat was de eerste e-reader met een e-inkscherm. Het bleek een duidelijke inspiratiebron voor bijvoorbeeld de Amazon Kindle uit 2007. En misschien ken je ook de iLiad van iRex nog, die rond die periode in Nederland werd uitgebracht. NRC Handelsblad verscheen als eerste Nederlandse krant op het apparaat. Kranten lezen op een e-reader is geen doorbraak geworden; een tablet leent zich daar toch wat beter voor. Al zou dat kunnen veranderen, met de komst van snellere e-readers met kleurenscherm. Het is één van de innovaties die we mogen verwachten. Maar wat zijn de andere aansprekende vernieuwingen? We zetten ze voor je op een rijtje. 

Scherm 

Vooral dankzij het e-inkscherm kun je onder alle omstandigheden op een e-reader lezen. In de felle zon is het scherm uitstekend afleesbaar. En ‘s avonds in bed gaat het lezen net zo comfortabel, dankzij de meestal ingebouwde achtergrondverlichting. Vaak kun je zowel de helderheid als de kleurtemperatuur daarvan aanpassen. Door minder blauw licht raken je ogen minder snel vermoeid. Veel e-readers bieden ook een donkere modus. Je ziet dan witte tekst op een zwarte achtergrond. Dat geeft nog meer rust aan je ogen als er weinig omgevingslicht is.  

De meeste moderne e-readers gebruiken een Carta-scherm van e-ink. Het betreft onder andere diverse modellen van Kobo en recente uitvoeringen van de Amazon Kindle, al geven fabrikanten er zelf vaak mooiere namen aan, zoals PaperWhite of Clarityscreen. Carta is in feite de vierde generatie van het elektronische papier. Erg snel gaan de ontwikkelingen niet, want dit verbeterde e-inkscherm bestaat ook al weer bijna negen jaar. Wel wordt Carta zelf ook tussentijds verbeterd. Zo zou het nieuwere Carta 1200 een twintig procent snellere responstijd bieden en een vijftien procent hoger contrast dan het eerdere Carta 1000. Een bekend voorbeeld van een e-reader met Carta 1200-scherm is de afgelopen zomer uitgebrachte Kobo Clara 2E

De Kobo Clara 2E heeft een relatief nieuw scherm met Carta 1200-technologie. 

Lees ook: review Kobo Clara 2E - Toegankelijke e-reader

Kleurenscherm 

De belangrijkste ontwikkeling betreft e-readers met een kleurenscherm op basis van elektronisch papier. Ze zijn er al, maar ze zijn nog niet heel goed. Het beste op dit gebied is momenteel het Kaleido Plus-scherm, van E Ink. Dit scherm werd in maart 2021 aangekondigd. Je vindt het in onder andere de PocketBook Color. Die kreeg na een update het vernieuwde scherm. Naast grijstinten kan de e-reader ook 4096 kleuren weergeven. Kleuren worden in een relatief lage resolutie van 100 ppi getoond, terwijl grijswaarden in 300 ppi worden weergegeven. Het heeft vooral voor stripboeken en tijdschriften een meerwaarde, maar je krijgt zeker niet de kleurkwaliteit van een tablet. Daarvoor is de techniek nog niet volwassen genoeg. De resolutie van 300 ppi voor grijswaarden is wel in lijn met recente e-readers, uitgezonderd de goedkopere uitvoeringen. 

PocketBook heeft reeds enkele e-readers met kleurenscherm uitgebracht. 

🟢 **Screenprotector voor je e-reader? **

Een trend van de laatste jaren is dat steeds vaker screenprotectors voor populaire e-readers worden aangeboden. In principe zijn deze niet nodig, omdat het scherm zelf een goede bescherming tegen krassen biedt. Voor extra bescherming kun je je geld waarschijnlijk beter besteden aan een dichtslaand hoesje. Een sleepcover heeft nog een voordeel: je e-reader wordt meteen uitgezet als je hem dichtslaat.

Hardware 

Het scherm is een belangrijk aspect van een e-reader, maar je zult ook op andere aspecten willen letten. Kenmerkend voor een e-inkscherm is bijvoorbeeld dat het niet standaard is verlicht. Bijna alle e-readers beschikken daarom tegenwoordig over ingebouwde verlichting, waarbij het scherm vanaf de zijkanten wordt verlicht. Dat is een groot pluspunt ten opzichte van oudere modellen, waar je met losse lampjes moest hannesen. 

Net als veel smartphones zijn ook de meeste recente e-readers waterdicht. Handig als je bijvoorbeeld in bad wilt lezen. Modellen met IPx8-rating kun je zelfs tot een uur op twee meter diepte onderdompelen. Verder is een usb-c-aansluiting steeds gangbaarder, als vervanging van de oudere micro-usb (of zelfs mini-usb op antieke exemplaren). Bladeren kan doorgaans via het scherm, al zijn er soms ook fysieke bladerknoppen. Let daar wel op bij aanschaf, als je er veel waarde aan hecht. 

©Seventyfour - stock.adobe.com

De meeste e-readers hebben tegenwoordig ingebouwde verlichting. 

Bluetooth 

Diverse recente e-readers beschikken over bluetooth, zodat je een draadloze hoofdtelefoon of luidspreker kunt aansluiten. Je kunt dan naar luisterboeken luisteren via de ingebouwde mediaspeler. De modellen van Kobo hebben wel een beperking. Je kunt niet zelf luisterboeken in bijvoorbeeld mp3-formaat op het apparaat zetten. Alleen de luisterboeken van het Kobo Plus Lezen en Luisteren-abonnement worden ondersteund. Een opvallende beperking, want voor e-books worden vrijwel alle bekende bestandsformaten ondersteund. Een andere beperking is dat de audio-aansluiting ontbreekt: je mag alleen bluetooth-koptelefoons aansluiten, waardoor luistertijd beperkt wordt door de batterij van zowel de koptelefoon als de e-reader.

Er is wel een niet officiële manier om het toch voor elkaar te krijgen. Je moet je eigen luisterboeken dan in een zip-bestand opnemen, dat je vervolgens hernoemt van .zip naar .mp3z. Als je dat bestand overzet naar je e-reader, verschijnt het als het goed is in de boekenlijst. 

De mediaspeler op de e-reader is eenvoudig maar wel functioneel. Voor een muziekverzameling is het niet zo geschikt. 

©Fizkes

Veel e-readers kun je ook gebruiken voor het beluisteren van luisterboeken.

Abonnementsdiensten 

Zeker als je veel boeken verslindt, zul je er niet veel belang aan hechten om al die boeken te bezitten, tenzij je je boekenkasten als een soort etalage gebruikt. Voor e-books geldt dat nog sterker. Daarom zijn abonnementen vaak interessanter. Zeker voor de veellezer. Wil je e-books op basis van een abonnement gaan lezen? Dan moet je er al bij aanschaf op letten of het apparaat geschikt is voor de abonnementsdiensten die je (al dan niet in de toekomst) met het apparaat wil gaan gebruiken. 

Zo kennen de meeste abonnementen de nodige beperkingen. Kobo Plus, het bekendste abonnement voor e-books, is bijvoorbeeld beperkt tot e-readers van Kobo. Al kun je eventueel met de Kobo-app ook op je smartphone of tablet lezen. Je leespositie wordt dan steeds handig gesynchroniseerd. Het abonnement kost een tientje per maand en omvat honderdduizenden e-books. Ook zijn er enkele tienduizenden luisterboeken. Voor die luisterboeken bestaat zowel een apart als een gecombineerd abonnement. 

Met Kobo Plus kun je onbeperkt lezen en/of luisteren voor een vast maandbedrag. 

De online Bibliotheek 

Een alternatief voor Kobo Plus is de online Bibliotheek. Daar mag je voor een abonnement van 42 euro per jaar maximaal tien boeken tegelijkertijd lenen. Er is wel een drempel. De boeken die je huurt, zijn namelijk beveiligd met Adobe drm (Adobe Digital Rights Management). Het valt te begrijpen, maar de kopieerbeveiliging is heel gebruiksonvriendelijk. 

Bij los aangekochte e-books zie je de beveiliging daarom zelden nog. Bol.com gebruikt tegenwoordig bijvoorbeeld een soort watermerk. Door de drm-beveiliging kun je e-books van de online Bibliotheek niet op een Amazon Kindle lezen, want die ondersteunt de drm-beveiliging van Adobe niet. En de e-readers van Sony die nog in omloop zijn, werken ook niet altijd, omdat ze te verouderd zijn. Een e-reader van Kobo is wel geschikt. Je hebt daarnaast de beheersoftware Adobe Digital Editions nodig op je pc, en er zijn meerdere stappen nodig om je e-reader te activeren en om de e-books over te zetten. Daar moet je best even voor gaan zitten. 

🟢 **Beschrijfbare e-readers **

Naast de ‘gewone’ e-reader om mee te lezen, zien we ook al verschillende e-readers waarop je kunt schrijven met een speciale pen. Een bekend voorbeeld is de reMarkable 2, die net als zijn voorganger deze trend heeft gezet. Amazon blijft niet achter en presenteerde onlangs de Kindle Scribe. Daarop kun je schrijven met een bijgeleverde Wacom-pen, maar uiteraard ook alle e-books van Amazon lezen. Qua hardware zijn er veel overeenkomsten. Beide apparaten moeten eigenlijk alles waarvoor je nu papier gebruikt, kunnen vervangen. Denk aan notitieboeken, takenlijstjes, dagboeken of notities die je normaal in boeken maakt, bijvoorbeeld met plakkende kladbriefjes. Er is wel een forse meerprijs voor de schrijfmogelijkheid.

Beschrijfbare e-readers 

Naast de ‘gewone’ e-reader om mee te lezen, zien we ook al verschillende e-readers waarop je kunt schrijven met een speciale pen. Een bekend voorbeeld is de reMarkable 2, die net als zijn voorganger deze trend heeft gezet. Amazon blijft niet achter en presenteerde onlangs de Kindle Scribe. Daarop kun je schrijven met een bijgeleverde Wacom-pen, maar uiteraard ook alle e-books van Amazon lezen. Qua hardware zijn er veel overeenkomsten. Beide apparaten moeten eigenlijk alles waarvoor je nu papier gebruikt, kunnen vervangen. Denk aan notitieboeken, takenlijstjes, dagboeken of notities die je normaal in boeken maakt, bijvoorbeeld met plakkende kladbriefjes. Er is wel een forse meerprijs voor de schrijfmogelijkheid.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 smartphones met eSim voor minder dan 400 euro
© Farknot Architect - stock.adobe.
Huis

Waar voor je geld: 5 smartphones met eSim voor minder dan 400 euro

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Op zoek naar een betaalbare smartphone, maar dan wel eentje met een virtuele simkaart? De redactie van ID.nl is voor je op zoek gegaan naar smartphones met een prijskaartje van onder de 400 euro.

Met een eSim ben je niet meer afhankelijk van een fysiek simkaartje en heb je geen gepriegel meer met het plaatsen van je sim in de telefoon. Je kunt daardoor snel van provider wisselen zonder gedoe. Dit bespaart niet alleen tijd, maar ook ruimte in je apparaat. Perfect voor wie veel reist, omdat je eenvoudig internationale abonnementen kunt activeren. Daarnaast kun je op die manier ook gebruik maken van meerdere telefoonnummers op een enkel toestel, bijvoorbeeld eentje voor werk en prive.

Samsung Galaxy A26 5G

De Galaxy A26 5G combineert een slank ontwerp met krachtige prestaties. Het 6,7-inch FHD+ Super AMOLED-display biedt levendige kleuren en vloeiende beelden dankzij de 120 Hz verversingssnelheid. Onder de motorkap bevindt zich de Exynos 1380-chipset, ondersteund door 4 tot 8 GB RAM, wat zorgt voor soepele multitasking.

De 50 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie legt scherpe foto's vast, zelfs bij weinig licht. Met een batterijcapaciteit van 5000 mAh en IP67-certificering is dit toestel zowel duurzaam als betrouwbaar. Bovendien belooft Samsung tot zes jaar beveiligingsupdates, wat de levensduur van het apparaat verlengt

Redmi Note 13 Pro

De Redmi Note 13 Pro 5G is een krachtpatser in het middensegment. Met een indrukwekkende 200 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie leg je elk detail vast. Het 6,67-inch AMOLED-display met een resolutie van 1220x2712 pixels en een verversingssnelheid van 120 Hz zorgt voor een meeslepende kijkervaring.

Aangedreven door de Snapdragon 7s Gen 2-chipset en beschikbaar met tot 16 GB RAM, biedt dit toestel uitstekende prestaties. De 5100 mAh batterij ondersteunt 67W snelladen, waardoor je snel weer op pad kunt.​

Motorola Moto G35 5G

De Motorola Moto G35 5G biedt solide prestaties voor een betaalbare prijs. Het 6,72-inch LCD-scherm met een verversingssnelheid van 120 Hz zorgt voor vloeiende beelden. De 50 MP Quad Pixel-camera levert scherpe foto's, zelfs bij weinig licht.

Met een batterijcapaciteit van 5000 mAh en ondersteuning voor 5G-connectiviteit blijf je de hele dag verbonden. Hoewel de Unisoc T760-processor niet de snelste is, biedt het toestel voldoende kracht voor dagelijks gebruik

Sony Xperia 10 VI

De Sony Xperia 10 VI is een compacte smartphone met een focus op multimedia. Het 6,1-inch FHD+ OLED-scherm met een 21:9 beeldverhouding is ideaal voor het bekijken van films. Aangedreven door de Snapdragon 6 Gen 1-chipset en uitgerust met 8 GB RAM, biedt het toestel soepele prestaties.

De 48 MP hoofdcamera legt gedetailleerde foto's vast, terwijl de 5000 mAh batterij zorgt voor langdurig gebruik. Met IP68-certificering is het toestel bestand tegen water en stof

Samsung Galaxy A35 5G

De Galaxy A35 5G biedt premium functies in een betaalbaar jasje. Het 6,6-inch FHD+ Super AMOLED-display met een verversingssnelheid van 120 Hz zorgt voor heldere en vloeiende beelden. De 50 MP hoofdcamera met optische beeldstabilisatie legt scherpe foto's vast, terwijl de 13 MP selfiecamera zorgt voor duidelijke zelfportretten.

Aangedreven door de Exynos 1380-chipset en beschikbaar met tot 12 GB RAM, biedt het toestel krachtige prestaties. De 5000 mAh batterij ondersteunt 25W snelladen, en Samsung belooft tot vijf jaar beveiligingsupdates.

▼ Volgende artikel
Review LG OLED65C54LA – Een kleine update voor de iconische C-serie
Huis

Review LG OLED65C54LA – Een kleine update voor de iconische C-serie

De OLED C-reeks van LG is inmiddels bijna een icoon. Het model situeert zich in de line-up net onder het topmodel, maar biedt nog steeds topprestaties voor games, films en sport. De C5 vertoont echter bijzonder veel gelijkenissen met de C4. Heeft deze LG C5 dan wel iets extra's te bieden?

Uitstekend
Energy label
Samenvatting

De LG OLED65C5 bouwt voort op de C4 met hetzelfde design, betere piekhelderheid en uitstekende kalibratie. De tv biedt sterke gamefeatures, prima beeldverwerking en Dolby Atmos-audio, maar mist DTS. WebOS 25 is snel en uitgebreid, al bevat het storende reclame. Dankzij de goede prestaties, breed app-aanbod en vijf jaar updates blijft de C5 een goede keuze.

Plus- en minpunten
  • Uitstekende piekhelderheid
  • Prachtige HDR-beelden in HDR10 en Dolby Vision
  • Goede kijkhoek en anti-reflectie
  • Zeer goede gamer-ondersteuning, met vier HDMI 2.1-poorten
  • Niet content-gerelateerd advertenties op het Home-scherm
  • Geen ondersteuning voor HDR10+ en DTS
  • Dynamische tonemapping maakt het beeld te helder
LG OLED65C54LA

Adviesprijs: 2.099 euro
Wat: Ultra HD 4K 144 Hz W-OLED-tv
Schermformaat: 65 inch (164 cm)
Aansluitingen: 4x HDMI (4x v2.1 (48 Gbps), ARC/eARC, ALLM, VRR, HFR), 3x USB, 1x optisch digitaal uit, 2x antenne, 1x IR-blaster, WiFi 6 (802.11ax), ethernet, Bluetooth 5.3
Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision IQ, Dolby Atmos, WebOS 25, AirPlay 2, Google Cast, USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, Alpha 9 processor
Afmetingen: 1441 x 880 x 230 mm (incl. voet)
Gewicht: 18,5 kg (incl. voet)
Verbruik (per 1000 uur): SDR 95 kWh (F) / HDR 234 kWh (G)

LG heeft voor de C5 heeft het ontwerp van de C4 overgenomen, maar daar hebben we geen bezwaar tegen; het is mooi en stijlvol. Het scherm heeft een dunne, metalen rand en aan de achterzijde zit de behuizing relatief diep achter het scherm. De structuur op de rug doet nog steeds aan stof of leder denken, alleen is deze nu grijs-zwart in plaats van bruin. Zonder voet is deze televisie 45mm diep, dus als hij aan de muur zou hangen ziet hij er fraai uit. Kies je voor een opstelling op tv-meubel, dan staat hij op een centrale voet. Veel ruimte onder het scherm heb je dan niet, de soundbar kan idealiter maar 5,5cm hoog zijn.

Aansluitingen

De C-reeks is al jaar en dag bijzonder goed uitgerust en zeker voor gamers heeft deze televisie flink wat te bieden. De vier HDMI-poorten ondersteunen allemaal de maximale 48Gbps bandbreedte van HDMI 2.1, en leveren ook ALLM, 4K144 (voor pc, gameconsoles zijn zelf beperkt tot 4K120) en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken. Met andere woorden: geen probleem om zowel een soundbar als meerdere high-end gamebronnen aan te sluiten. Dankzij de erg lage input-lag, 10,8ms voor 4K60 en 5,9ms voor 2K120, is een responsieve game-ervaring gegarandeerd. Er is een IR-blaster poort voorzien om tv's die uit het zicht staan te besturen met de LG-afstandsbediening, maar de IR-blaster zelf zit niet in de doos. De C5 ondersteunt WiFi 6 (802.11ax), terwijl op de C4 nog WiFi 5 werd toegepast. De WiSA-ondersteuning (Wireless Speaker and Audio Association) is geschrapt, maar dat is geen enorm verlies. Alle aansluitingen wijzen naar opzij zodat ze wandmontage niet storen. 

De aansluitingen op de LG OLED65C54LA

Premium piekhelderheid

Het nieuwe, helderste paneel blijft voorbehouden voor de G5, de C5 is nog steeds voorzien van een OLED evo paneel met Brightness Booster. LG vermeldt officieel geen verbetering, maar we meten een iets hogere piekhelderheid op het 10%-venster, die bedraagt nu 1214 nits. Op de C4 was dat nog 1060 nits. Het volledig wit beeld haalt 195 nits, dat is onveranderd, net als het kleurbereik dat nu 98,7% P3 haalt. Toch moet je van die 20% verbetering op het kleinere testvenster geen grote impact verwachten. De C5 staat daarmee wel in de top van het helderheidsklassement in zijn categorie, hij moet enkel de Samsung S90F voorlaten. En uiteraard mag je rekenen op een prima kijkhoek, en redelijke anti-reflectie. Ons testexemplaar had ook een goede uniformiteit.

Zo worden televisies getest voor ID.nl

Voor ID.nl testen we met regelmaat televisies, maar lang niet iedereen is bekend met de gebruikte terminologie en testmethodes. Hoe televisies voor ID.nl precies worden getest, kun je in dit artikel lezen.

We schakelen naar de Filmmaker Mode om de kalibratie te beoordelen, en die blijkt al snel bijzonder goed te zijn. De SDR-weergave is uitstekend, met goed schaduwdetail, accurate kleuren en natuurlijke huidtinten. In HDR ondersteunt de LG naast HDR10 en HLG ook Dolby Vision, en die laatste beelden zijn fantastisch. Maar ook met standaard HDR10 is het resultaat bijzonder knap. De kalibratie is ook hier uitstekend, met zeer mooie kleuren en goede witnuances. In de donkerste scènes is hij iets te donker, waardoor er nuance kan ontbreken. Gelukkig kun je dat met de ‘Dark Detail’-instelling verbeteren. De optionele dynamische tonemapping voor HDR10 lieten we uitgeschakeld staan. Deze maakt het beeld helderder en dat is niet goed voor de contrastperceptie. 

Goede beeldverwerking

Met zoveel verschillende contentformaten is goede beeldverwerking erg belangrijk om elke bron optimaal weer te geven. De Alpha 9 Gen 8-processor krijgt deze taak goed voor elkaar. De ruisonderdrukking en upscaling zorgen voor mooie, scherpe beelden, zelfs als je vertrekt van relatief lage kwaliteit als dvd. De beste resultaten krijg je weliswaar als er van HD-beelden wordt uitgegaan. Voor live tv-beelden (1080i) is deinterlacing een noodzakelijke stap. Op een van onze testpatronen zagen we iets meer karteling dan gebruikelijk op een bijna horizontale lijn, maar in echte content lijkt het gelukkig toch een zeldzaam probleem. Zijn er kleurstroken zichtbaar in zachte kleurgradiënten, dan kan je die met de optie 'Vloeiende gradatie' in de laagste stand vrij goed wegwerken.

Op de G5 ging het daar soms mis, maar dat probleem zagen we hier niet. In heel lastige donkere scènes kan die strookvorming wel zichtbaar blijven. De bewegingsscherpte is uitstekend, OLED-panelen scoren hier dankzij hun snelle responstijd altijd goed. Het is een prima troef voor sport en games. Het nadeel is wel dat de typische 24fps judder in films beter zichtbaar is. Je kan Trumotion gebruiken om dat weg te werken, al blijft het een kwestie van persoonlijke smaak. In de ‘Vloeiend’ stand elimineert dat bijna alle gestotter maar zijn er mogelijk wel beeldfouten zichtbaar tegen complexe achtergronden. Beweegt de camera erg snel, dan laat de processor gemakkelijker steken vallen en stottert het beeld nog steeds. 

Dolby Atmos, maar geen DTS meer

De 2.2-kanaals 40W audioconfiguratie is overgenomen van de C4, met een belangrijk verschil. De tv ondersteunt nog steeds Dolby Atmos, maar geen DTS meer. Dat zagen we ook al op de G5. Streamingdiensten gebruiken bijna altijd Dolby Atmos, het zijn vooral de eigenaars van een eigen (Ultra HD) Blu-ray-collectie die DTS zullen missen. Heb je een externe audio-oplossing, weet dan dat ook pass-through van DTS via eARC/ARC onmogelijk is.

Je moet je speler aansluiten op bijvoorbeeld je soundbar, en het beeldsignaal doorgeven aan de tv. De C5 heeft een rijke klank met mooie balans, en is goed genoeg om van zowel film als muziek te genieten. Er is redelijk wat bas te horen, dat ondersteunt de filmervaring goed. Hoogte-effecten ontbreken wel, maar je krijgt wel wat surroundgevoel. Experimenteer met de standaard-, muziek- of bioscooppreset afhankelijk van wat je kijkt of luistert, maar blijf weg van de AI Sound-modus die veel te scherp klinkt.

WebOS 25 en een nieuwe afstandsbediening

Een negatieve trend die we merken is de opkomst van niet-content gerelateerde reclame in smart-tv's. En helaas speelt LG webOS daar duidelijk op in. Zowel op het Home-scherm als in de screensaver, als in bepaalde banners verderop tussen de aanbevelingen kun je reclame tegenkomen. Wil je dat uitschakelen, lees dan in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

Afgezien van dat minpunt heeft webOS heel wat te bieden. Het app-aanbod is erg uitgebreid, en de tv ondersteunt Google Cast en Apple Airplay2. Quick Cards op het Home-scherm groeperen bepaalde functies, en er is een rij met favoriete apps. Beide kan je customiseren door items die je niet interesseren te verbergen (of volledig te verwijderen). In dit overzichtsartikel (weliswaar nog van webOS23) vind je alle info over webOS. Dankzij vijf jaar gegarandeerde upgrades aan de nieuwste versie, blijft het smart-tv-systeem up-to-date.

WebOS 25 op de LG OLED65C54LA

De afstandsbediening is na vele jaren volledig vernieuwd. De aanwijsfunctie is gebleven, maar de vorm en lay-out zijn volledig aangepast. LG kiest net als veel andere fabrikanten voor een eenvoudigere afstandsbediening. De afgeronde vorm heeft nu plaats gemaakt voor een meer klassieke rechthoekig remote. Daarnaast is het cijferblok verdwenen en is er gekozen voor kanteltoetsen voor volume en kanaal. Op zich niets mis mee, maar er is ook een aantal twijfelachtige keuzes gemaakt. Zo is de ingangentoets vervangen door de Thuis Hub, al kan je de ingangen wel nog bereiken door lang op die toets te duwen. De mute-toets is weg, het geluid uitzetten doe je nu door de volumeknop naar beneden gedrukt te houden. Dat is echt onhandig. De microfoon is nu gelabeled als AI, totaal overbodig. En tot slot, de meeste toetsen vereisen te veel druk om ze in te drukken. Zeker bij de ok-toets die ook een scrollwiel is, leidt dat wel eens tot foute aanslagen. 

De opnieuw ontworpen afstandsbediening van LG

Conclusie

De LG OLED65C5 bevestigt andermaal zijn plaats als een uitstekende keuze in de subtop van OLED-tv’s. De gelijkenissen met de C4 zijn aanzienlijk, en dat toestel blijft zeker ook een goede keuze. Als we de C5 een minpunt zouden moeten geven, dan is dat het overmatig gebruik van niet-content gerelateerde reclame binnen webOS. Dat is onaanvaardbaar, maar gelukkig kun je het wel uitschakelen. Het verlies van DTS-ondersteuning en het uitblijven van HDR10+ rekenen we veel minder zwaar aan. De C5 levert prachtige prestaties voor film en sport, en is rijkelijk uitgerust voor gamers. De uitstekende kalibratie brengt topbeelden binnen handbereik. WebOS biedt vijf jaar updates, heeft een ruim app-aanbod en ondersteunt Google Cast en Apple Airplay2.