De e-reader bestaat al ongeveer 25 jaar. Echt grote verbeteringen hebben we in al die jaren niet gezien. Maar dankzij de kleine stappen die wel zijn gezet, ontbreekt er eigenlijk niets aan de hedendaagse e-reader. Ze hebben een fijn scherm, lange batterijduur, veel opslag en kunnen tegen een stootje. Maar wat zijn nu de echte innovaties? En wat mogen we in de toekomst verwachten? ID.nl heeft het voor je uitgezocht.

De e-reader bestaat ongeveer een kwart eeuw en heeft veel fans voor zich gewonnen. Het aandeel van het e-book in de totale boekenverkoop is met ongeveer acht procent weliswaar nog wat bescheiden. Maar anderstalige e-books worden niet meegeteld, en ook de steeds populairdere abonnementsdiensten vallen buiten de cijfers. Een vergelijking met papier is daarom lastig te maken. Digitaal lezen is doorgaans wel goedkoper. Door het groeiende papiertekort zal het prijsverschil waarschijnlijk ook groter worden. Dat zal immers de prijs voor papieren boeken omhoog stuwen. Bovendien is digitaal lezen in principe duurzamer. 

©Paolese

Hoe duurzaam is een e-book? 

Ook duurzaamheid is tegenwoordig een belangrijk thema. Een e-reader is dan snel in het voordeel ten opzichte van papieren boeken. Fabrikant Kobo maakt goede sier met het gebruik van gecertificeerde gerecyclede materialen in nieuwe modellen e-readers. Een e-book zelf heeft ook minder impact op het klimaat dan een gedrukt exemplaar. Bol.com laat sinds kort in haar webshop laten zien wat een duurzamere keuze is. Het bedrijf liet onlangs onderzoek doen naar de klimaatimpact van boeken. Daar kwam overigens ook uit dat je, volgens Milieu Centraal, eerst minimaal 25 e-books zou moeten lezen voordat er klimaatwinst ontstaat door het digitale lezen. Naast e-books zijn tweedehands papieren boeken uiteraard ook een duurzamere keuze. 

©joostverbeek - stock.adobe.com

Inspiratiebron 

De huidige e-readers hebben nog altijd veel gemeen met de Sony Librie uit 2004. Dat was de eerste e-reader met een e-inkscherm. Het bleek een duidelijke inspiratiebron voor bijvoorbeeld de Amazon Kindle uit 2007. En misschien ken je ook de iLiad van iRex nog, die rond die periode in Nederland werd uitgebracht. NRC Handelsblad verscheen als eerste Nederlandse krant op het apparaat. Kranten lezen op een e-reader is geen doorbraak geworden; een tablet leent zich daar toch wat beter voor. Al zou dat kunnen veranderen, met de komst van snellere e-readers met kleurenscherm. Het is één van de innovaties die we mogen verwachten. Maar wat zijn de andere aansprekende vernieuwingen? We zetten ze voor je op een rijtje. 

Scherm 

Vooral dankzij het e-inkscherm kun je onder alle omstandigheden op een e-reader lezen. In de felle zon is het scherm uitstekend afleesbaar. En ‘s avonds in bed gaat het lezen net zo comfortabel, dankzij de meestal ingebouwde achtergrondverlichting. Vaak kun je zowel de helderheid als de kleurtemperatuur daarvan aanpassen. Door minder blauw licht raken je ogen minder snel vermoeid. Veel e-readers bieden ook een donkere modus. Je ziet dan witte tekst op een zwarte achtergrond. Dat geeft nog meer rust aan je ogen als er weinig omgevingslicht is.  

De meeste moderne e-readers gebruiken een Carta-scherm van e-ink. Het betreft onder andere diverse modellen van Kobo en recente uitvoeringen van de Amazon Kindle, al geven fabrikanten er zelf vaak mooiere namen aan, zoals PaperWhite of Clarityscreen. Carta is in feite de vierde generatie van het elektronische papier. Erg snel gaan de ontwikkelingen niet, want dit verbeterde e-inkscherm bestaat ook al weer bijna negen jaar. Wel wordt Carta zelf ook tussentijds verbeterd. Zo zou het nieuwere Carta 1200 een twintig procent snellere responstijd bieden en een vijftien procent hoger contrast dan het eerdere Carta 1000. Een bekend voorbeeld van een e-reader met Carta 1200-scherm is de afgelopen zomer uitgebrachte Kobo Clara 2E. 

Lees ook: review Kobo Clara 2E - Toegankelijke e-reader

Kleurenscherm 

De belangrijkste ontwikkeling betreft e-readers met een kleurenscherm op basis van elektronisch papier. Ze zijn er al, maar ze zijn nog niet heel goed. Het beste op dit gebied is momenteel het Kaleido Plus-scherm, van E Ink. Dit scherm werd in maart 2021 aangekondigd. Je vindt het in onder andere de PocketBook Color. Die kreeg na een update het vernieuwde scherm. Naast grijstinten kan de e-reader ook 4096 kleuren weergeven. Kleuren worden in een relatief lage resolutie van 100 ppi getoond, terwijl grijswaarden in 300 ppi worden weergegeven. Het heeft vooral voor stripboeken en tijdschriften een meerwaarde, maar je krijgt zeker niet de kleurkwaliteit van een tablet. Daarvoor is de techniek nog niet volwassen genoeg. De resolutie van 300 ppi voor grijswaarden is wel in lijn met recente e-readers, uitgezonderd de goedkopere uitvoeringen. 

Hardware 

Het scherm is een belangrijk aspect van een e-reader, maar je zult ook op andere aspecten willen letten. Kenmerkend voor een e-inkscherm is bijvoorbeeld dat het niet standaard is verlicht. Bijna alle e-readers beschikken daarom tegenwoordig over ingebouwde verlichting, waarbij het scherm vanaf de zijkanten wordt verlicht. Dat is een groot pluspunt ten opzichte van oudere modellen, waar je met losse lampjes moest hannesen. 

Net als veel smartphones zijn ook de meeste recente e-readers waterdicht. Handig als je bijvoorbeeld in bad wilt lezen. Modellen met IPx8-rating kun je zelfs tot een uur op twee meter diepte onderdompelen. Verder is een usb-c-aansluiting steeds gangbaarder, als vervanging van de oudere micro-usb (of zelfs mini-usb op antieke exemplaren). Bladeren kan doorgaans via het scherm, al zijn er soms ook fysieke bladerknoppen. Let daar wel op bij aanschaf, als je er veel waarde aan hecht. 

©Seventyfour - stock.adobe.com

Bluetooth 

Diverse recente e-readers beschikken over bluetooth, zodat je een draadloze hoofdtelefoon of luidspreker kunt aansluiten. Je kunt dan naar luisterboeken luisteren via de ingebouwde mediaspeler. De modellen van Kobo hebben wel een beperking. Je kunt niet zelf luisterboeken in bijvoorbeeld mp3-formaat op het apparaat zetten. Alleen de luisterboeken van het Kobo Plus Lezen en Luisteren-abonnement worden ondersteund. Een opvallende beperking, want voor e-books worden vrijwel alle bekende bestandsformaten ondersteund. Een andere beperking is dat de audio-aansluiting ontbreekt: je mag alleen bluetooth-koptelefoons aansluiten, waardoor luistertijd beperkt wordt door de batterij van zowel de koptelefoon als de e-reader.

Er is wel een niet officiële manier om het toch voor elkaar te krijgen. Je moet je eigen luisterboeken dan in een zip-bestand opnemen, dat je vervolgens hernoemt van .zip naar .mp3z. Als je dat bestand overzet naar je e-reader, verschijnt het als het goed is in de boekenlijst. 

De mediaspeler op de e-reader is eenvoudig maar wel functioneel. Voor een muziekverzameling is het niet zo geschikt. 

©Fizkes

Abonnementsdiensten 

Zeker als je veel boeken verslindt, zul je er niet veel belang aan hechten om al die boeken te bezitten, tenzij je je boekenkasten als een soort etalage gebruikt. Voor e-books geldt dat nog sterker. Daarom zijn abonnementen vaak interessanter. Zeker voor de veellezer. Wil je e-books op basis van een abonnement gaan lezen? Dan moet je er al bij aanschaf op letten of het apparaat geschikt is voor de abonnementsdiensten die je (al dan niet in de toekomst) met het apparaat wil gaan gebruiken. 

Zo kennen de meeste abonnementen de nodige beperkingen. Kobo Plus, het bekendste abonnement voor e-books, is bijvoorbeeld beperkt tot e-readers van Kobo. Al kun je eventueel met de Kobo-app ook op je smartphone of tablet lezen. Je leespositie wordt dan steeds handig gesynchroniseerd. Het abonnement kost een tientje per maand en omvat honderdduizenden e-books. Ook zijn er enkele tienduizenden luisterboeken. Voor die luisterboeken bestaat zowel een apart als een gecombineerd abonnement. 

De online Bibliotheek 

Een alternatief voor Kobo Plus is de online Bibliotheek. Daar mag je voor een abonnement van 42 euro per jaar maximaal tien boeken tegelijkertijd lenen. Er is wel een drempel. De boeken die je huurt, zijn namelijk beveiligd met Adobe drm (Adobe Digital Rights Management). Het valt te begrijpen, maar de kopieerbeveiliging is heel gebruiksonvriendelijk. 

Bij los aangekochte e-books zie je de beveiliging daarom zelden nog. Bol.com gebruikt tegenwoordig bijvoorbeeld een soort watermerk. Door de drm-beveiliging kun je e-books van de online Bibliotheek niet op een Amazon Kindle lezen, want die ondersteunt de drm-beveiliging van Adobe niet. En de e-readers van Sony die nog in omloop zijn, werken ook niet altijd, omdat ze te verouderd zijn. Een e-reader van Kobo is wel geschikt. Je hebt daarnaast de beheersoftware Adobe Digital Editions nodig op je pc, en er zijn meerdere stappen nodig om je e-reader te activeren en om de e-books over te zetten. Daar moet je best even voor gaan zitten. 

Beschrijfbare e-readers 

Naast de ‘gewone’ e-reader om mee te lezen, zien we ook al verschillende e-readers waarop je kunt schrijven met een speciale pen. Een bekend voorbeeld is de reMarkable 2, die net als zijn voorganger deze trend heeft gezet. Amazon blijft niet achter en presenteerde onlangs de Kindle Scribe. Daarop kun je schrijven met een bijgeleverde Wacom-pen, maar uiteraard ook alle e-books van Amazon lezen. Qua hardware zijn er veel overeenkomsten. Beide apparaten moeten eigenlijk alles waarvoor je nu papier gebruikt, kunnen vervangen. Denk aan notitieboeken, takenlijstjes, dagboeken of notities die je normaal in boeken maakt, bijvoorbeeld met plakkende kladbriefjes. Er is wel een forse meerprijs voor de schrijfmogelijkheid.

Wat gebeurt er als je een groep tech-enthousiastelingen meeneemt naar een plek waar mens, natuur en technologie samenkomen en ze daarna laat kennismaken met een nieuwe AI-laptop? Dat ontdekten we tijdens de Acer Experience Day. In het iconische Evoluon in Eindhoven kregen vijf deelnemers aan het Review.nl Testpanel een inspirerende blik op de toekomst en maakten ze kennis met de Acer Aspire 14 AI.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Acer

©Jip Barth Fotografie | Evoluon

Inspiratie in het Evoluon

De dag vond plaats in het Evoluon, een plek die bezoekers uitnodigt om op een speelse en prikkelende manier naar de toekomst te kijken De installaties dagen je uit om anders te denken en je blikveld te verruimen. Het bleek de ideale omgeving om het gesprek te voeren over kunstmatige intelligentie en de rol die dit gaat spelen in ons dagelijks leven. In dit decor, waar de sfeer al uitnodigde tot nadenken over de toekomst, kregen de testers een uitgebreide presentatie over de Acer Aspire 14 AI, een lichte en handzame Copilot+-laptop uitgerust met slimme AI-functies. Hierna kregen zij allemaal een laptop overhandigd, die ze ter plekke konden instellen en verkennen.

Na deze kennissessie was het tijd voor een rondleiding door het museum, waarin vooral een grote rol was weggelegd voor de tentoonstelling RetroFuture, die draait om de manier waarop we in het verleden naar de toekomst keken en wat nu onze verwachtingen van de toekomst zijn – een thema dat naadloos aansluit op de AI-mogelijkheden van de Acer Aspire 14 AI. Na afloop van deze inspirerende dag namen de testers de laptop mee naar huis, om hem twee weken lang intensief te gebruiken.

©joepjacobs.nl | Evoluon

Acer Aspire 14 AI: AI binnen handbereik

De Acer Aspire 14 AI laat meteen zien hoe kunstmatige intelligentie dagelijkse taken soepeler maakt. Dankzij de ingebouwde Neural Processing Unit werken functies als Windows Copilot+ vloeiend en intuïtief. De testers gaven aan dat dit vooral bijdroeg aan hun werktempo. Een van hen zegt: "De AI-tools via Windows Copilot+ zijn verrassend handig. Ik gebruik ze om teksten samen te vatten, snel informatie op te zoeken of ideeën te laten genereren. Het werkt snel en intuïtief, waardoor ik tijd bespaar." Een ander vult aan: "Heel handig is de Copilot-toets waarmee je snel hulp inschakelt. Dat maakt werken merkbaar sneller en makkelijker." Deze tester is ook zeer te spreken over de fotobewerkingmogelijkheden: "Met de AI-functies is fotobewerking een fluitje van een cent."

©Acer

Scherm en design

Wat direct in het oog springt, is het OLED-scherm van 14 inch met een resolutie van 1920 x 1200 pixels. De testers zijn onder de indruk van de beeldkwaliteit. "Het eerste wat opvalt, is het scherm. Kleuren zijn levendig en zwart is écht zwart, wat films en foto's extra mooi maakt," zegt een deelnemer. Ook een ander benadrukt de meerwaarde: "De laptop heeft een strak design en een geweldig mooi OLED scherm." Een tester noemt het ontwerp opvallend degelijk: "De laptop voelt erg solide aan dankzij het stevige aluminium chassis dat koel en vingerafdrukvrij blijft."

Geheugen, opslag en aansluitingen

Onder de motorkap zit moderne hardware: een Intel Core Ultra-processor met geïntegreerde Intel Arc-grafische kaart, 16 GB LPDDR5X-geheugen en een snelle 512 GB SSD. Daarmee is er voldoende kracht voor alledaagse werkzaamheden, multitasking en lichte creatieve toepassingen.

De batterij verdient eveneens lof. Het testpanel meldt dat de laptop lang meegaat. Zoals een gebruiker het verwoordt: "De batterij houdt het met gemak een hele werkdag vol, zelfs bij intensief gebruik." Opladen gaat bovendien vlot met de meegeleverde 65W-adapter.

Qua aansluitingen is de Aspire 14 AI compleet: twee USB 4 Gen 1 Type-C-poorten en twee USB 3.2 Gen 1 Type-A-poorten (waarbij USB 4 in de praktijk tot 40 Gbit/s haalt, zo'n acht keer sneller dan USB 3.2 Gen 1 met 5 Gbit/s), een HDMI-uitgang en een 3,5 mm-jack zorgen voor flexibiliteit. Voor videobellen is er een infraroodcamera die Windows Hello ondersteunt, waardoor inloggen snel en veilig gaat.

©Acer

Logitech heeft de MX Master 4 gepresenteerd, de nieuwste versie van zijn bekende muis voor intensief gebruik. Voor het eerst is er voelbare haptische feedback ingebouwd, zodat je bij scrollen, selecteren en navigeren subtiele trillingen ervaart. Daarmee krijgt werken in programma's als Photoshop, Excel of videobewerkingssoftware een nieuwe dimensie van controle.

Haptische feedback voor meer controle

De MX Master 4 geeft gebruikers tastbare signalen bij handelingen als scrollen of selecteren. Dat maakt nauwkeurig werken makkelijker, bijvoorbeeld bij het knippen van videobeelden of het uitlijnen van details in een ontwerp. De feedback is volledig aanpasbaar in Logi Options+, de software waarmee de muis wordt ingesteld.

Actions Ring versnelt workflows

Met de nieuwe Actions Ring krijgen gebruikers een overlay met snelkoppelingen die per app aangepast kunnen worden. Zo kun je in Photoshop bijvoorbeeld direct lagen beheren, of in Excel functies automatiseren. Logitech claimt dat dit repetitieve muisbewegingen flink vermindert en kostbare tijd bespaart.

©Logitech

Sterkere verbinding en sneller koppelen

De muis beschikt over een verbeterde antenne en een nieuwe USB-C dongle die voor een dubbele verbindingssterkte zorgt ten opzichte van eerdere modellen. Dat betekent een stabielere verbinding met laptops, desktops en tablets, ook in drukke omgevingen. Daarnaast kan de MX Master 4 via Bluetooth of Easy-Switch met drie apparaten tegelijk verbonden worden.

Ontworpen voor dagelijks gebruik

De MX Master 4 is gemaakt voor lange werkdagen. Hij heeft een batterij die tot 70 dagen meegaat en laadt snel op via USB-C (1 minuut laden is goed voor 3 uur werken). Het MagSpeed Scroll Wheel kan tot 1.000 regels per seconde scrollen, terwijl de 8.000 DPI-sensor ook op glas moeiteloos werkt. Dankzij stille clicks is de muis bovendien geschikt voor gebruik in open kantoren.

©Logitech

Prijs en beschikbaarheid

De MX Master 4 verschijnt in Graphite, Pale Grey en Black. Er is ook een Mac-editie in White Silver en Space Black. De adviesprijs bedraagt 129,99 euro en bij aankoop krijgen gebruikers een maand gratis toegang tot Adobe Creative Cloud.