We vragen vaak te veel van onszelf. Wanneer spreek je van stress en wanneer ben je echt te ver gegaan en heb je een burn-out? Leer hoe je het kunt herkennen en voorkomen.

In dit artikel kom je erachter: Wat het verschil is tussen stress en burn-out | Hoe je een burn-out kunt voorkomen | Hoe je een burn-out herkent | Hoe je ervan afkomt.

Ook interessant om te lezen: Geen stress! Zo verzet ook jij meer werk in minder tijd

Wat is het verschil tussen stress en burn-out?

Stress is een vorm van spanning die in het lichaam van mensen optreedt als reactie op externe prikkels. En stress heb je nodig. Dat is niet zozeer verkeerd. Maar heb je langdurig aanhoudende stress, dan gaat het mis.

“Als je een prestatie moet leveren heb je stress nodig om goed te kunnen presteren, zoals bij een examen of hardloopwedstrijd", zegt Heleen Plas, vitaliteitscoach en ervaringsdeskundige. “Daarna is het de bedoeling dat je weer ontspant. Maar lukt dat niet en als je langdurig onder chronische stress staat, dan kan dat leiden tot burn-out.”

Met haar praktijk Live it up helpt Heleen Plas veel mensen die last hebben van burn-outklachten. “Burn-out treedt op na langdurige, vaak jarenlange roofbouw op je lichaam. Je batterij is helemaal leeg. Overspannenheid is het stapje ervoor. Dan is de batterij aardig leeggelopen, maar signaleer je het op tijd en kun je hem nog opladen, waardoor je er weer bovenop kunt komen. Een burn-out duurt langer om te herstellen. Je bent even lang aan het herstellen als de periode die je erover hebt gedaan om tot een burn-out te komen.”

©© Rido

Hoe herken je een burn-out?

Al tijden geeft je lichaam signalen af die je misschien herkent, maar waarbij je ook denkt: het zal morgen wel weer over zijn. Je voelt je heel erg opgejaagd, emotioneel, somber, staat al moe op en bent uitgeput. Ook spierspanning, rugklachten, slecht slapen en niet meer in staat zijn om te kunnen sporten, zijn veelvoorkomende klachten.

“Tijdenlang heb je niet in de gaten dat er iets aan de hand is, totdat je echt over het randje gaat en je je realiseert, ik moet er iets aan doen,” zegt Plas. “Vaak als een arts de diagnose stelt, komt de klap pas binnen. Dan begrijp je dat je niet naar je lichaam hebt geluisterd, maar alleen maar bent doorgegaan.”

Hoe kun je het voorkomen of voor zijn?

Helaas komen burn-outklachten in Nederland steeds vaker voor. Ook uit het zeer recente onderzoek van TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat er een toename is van het aantal gevallen van burn-out, met name in de leeftijdscategorie van 18 tot 34 jaar. Eén op de vier werkenden uit deze groep ervaart burn-outklachten. Met name jonge vrouwen hebben vaker last van forse burn-outklachten: maar liefst 29 procent!

Heleen Plas: “In deze prestatiemaatschappij zitten we te veel in ons hoofd. Daardoor leren we niet de signalen te herkennen die ons lichaam afgeeft. Je moet op één zetten: goed naar je lijf luisteren. Bouw daarom ontspanningsmomenten in in je dagelijks leven. Als je thuiskomt van een drukke werkweek: ga naar buiten. Ben je te moe om te gaan hardlopen, ga dan wandelen. Zoek de natuur op. Buitenlucht en -licht doet ieder mens enorm goed. Ook mediteren kan helpen. Je wilt dat je je zenuwstelsel tot rust brengt. Die staat de hele dag aan.”

Verder is voldoende slaap van essentieel belang. En eigenlijk je hele leefstijl: voeding, bewegen en slapen. Plas: “Het belangrijkste is: waar word jij blij van? Als je altijd iets doet waar je niet gelukkig van wordt, dan levert dat veel stress op wat uiteindelijk kan leiden tot een burn-out.”

Hoe kom je van een burn-out af?

Wat als je toch in een burn-out terecht bent gekomen? Hoe kom je er weer van af? De vitaliteitscoach geeft de volgende stappen:

Stap 1. Geef jezelf per direct de rust, ruimte en tijd om dit aan te gaan.

Stap 2: Zoek hulp in de vorm van een vitaliteits- of stress-en-burn-out-coach of psycholoog. Vaak kun je met een coach ook al heel ver komen. Krijg inzichtelijk waarom dit jou is overkomen en wat je stressoren zijn. Als je daar bekend mee bent, dan herken je de signalen en kun je er de rest van je leven iets mee doen. 

Stap 3: Zorg goed voor jezelf op het gebied van voeding en beweging. Vermijd cafeïne en suikers. Zorg voor voldoende omega 3, eet zoveel mogelijk (biologische) groenten en eet bij voorkeur op vaste tijden drie keer een volwaardige maaltijd per dag. Ga wandelen en zoek de natuur op.

©PheelingsMedia - stock.adobe.com

Het belang van slaap

Slaap is een essentieel onderdeel van je vitaliteit en belangrijk om burn-out te voorkomen. Door te slapen herstelt je lichaam tijdens de nacht. Om goed te kunnen slapen heb je ontspanning nodig. Dus ontspanning is van wezenlijk belang. Plas: “Zorg goed voor jezelf en las ontspanningsmomenten in. Zonder voldoende slaap, herstel je ook niet genoeg en dat is ook weer stress voor je lichaam.”

Tip van Heleen Plas: “De nacht weerspiegelt de dag. Heb je overdag niet voldoende herstel gepakt, dan speelt dat mee voor de kwaliteit van je slaap. Laat minimaal een uur voordat je gaat slapen schermen weg. Blauw licht (van schermen) is namelijk een signaal voor je lijf dat het wakker moet blijven. Ga mediteren of een boek lezen zodat je lichaam zich klaarmaakt om goed te kunnen slapen.”

Ook interessant om te lezen: Wat is een slaapcoach en waarvoor gebruik je het?

Hulp van de vitaliteitscoach

©Heleen Pas

Heleen Plas is vitaliteitscoach en ervaringsdeskundige. In haar praktijk Live it up helpt ze mensen om hun kracht weer te vinden, te voelen en meer balans en energie te ervaren in het leven. Dat doet ze onder meer door wandelcoaching en runningtherapie, dicht bij de natuur en de Noordwijkse zee.

Weinig energie? Misschien pept wat extra licht je op? ☀️

Je staat in de parfumerie en ziet drie flacons die er bijna identiek uitzien. De naam is hetzelfde en het merk is hetzelfde, maar het prijsverschil tussen die drie is groot. Dat komt doordat er eigenlijk drie verschillende varianten zijn: parfum, eau de parfum en eau de toilette. Hoewel het verleidelijk is om simpelweg op het prijskaartje af te gaan, is het slim om te weten wat je precies koopt. De verschillen tussen die drie zijn namelijk groter dan je denkt. Hoe dat precies zit, lees je hier.

Om de juiste keuze te maken, moet je eerst begrijpen hoe een geur eigenlijk in elkaar zit. In de basis bestaat elk luchtje uit een mengsel van alcohol, water en geurstoffen (ook wel parfumolie genoemd). De alcohol fungeert als de drager: zodra je sprayt, verdampt de alcohol en blijven de geurstoffen achter op je huid. Het grote onderscheid tussen de verschillende varianten zit hem puur in de concentratie van die parfumolie. De vuistregel is simpel: hoe hoger het percentage geurstoffen, hoe intenser de geur is en hoe langer je er plezier van hebt.

Parfum (extrait de parfum)

Als we het in de volksmond hebben over 'parfum', bedoelen we vaak gewoon een lekker luchtje. Maar in de officiële termen is parfum (of extrait de parfum) de meest pure en kostbare variant die je kunt kopen. Met een concentratie aan geurstoffen die meestal tussen de 20 en 40 procent ligt, is dit de absolute topklasse.

Omdat de concentratie zo hoog is, bevat deze variant relatief weinig alcohol. Dit maakt puur parfum vaak een uitstekende keuze voor mensen met een gevoelige huid, omdat alcohol de huid kan uitdrogen. De geur is vol, diep en blijft met gemak de hele dag - en vaak zelfs de volgende ochtend nog - hangen. Je hebt er extreem weinig van nodig; vaak wordt parfum daarom niet in een sprayfles verkocht, maar in een klein flesje waarmee je een paar druppels op de huid dept.

Eau de parfum (EDP)

Kijk je in het badkamerkastje van de gemiddelde Nederlander, dan is de kans groot dat je daar een eau de parfum aantreft. Met een geurconcentratie van 15 tot 20 procent biedt deze variant de gulden middenweg. Het is minder zwaar en olieachtig dan puur parfum, maar krachtig genoeg om een hele werkdag of een avond uit mee te gaan. Meestal blijft een eau de parfum zo'n zes tot acht uur goed waarneembaar.

Eau de parfum richt zich vaak op de zogenoemde 'hartnoten' van een geur. Dit zijn de geuren die tevoorschijn komen nadat de eerste alcohol is verdampt. Hierdoor is de geur vaak wat dieper en warmer, wat hem geschikt maakt voor zowel dagelijks gebruik als speciale gelegenheden.

Eau de toilette (EDT)

De term 'eau de toilette' klinkt chique, maar betekent letterlijk 'toiletwater'. Dit stamt uit de tijd dat men deze geur gebruikte om zich in de ochtend mee op te frissen ('toilet maken'). Deze variant is met een percentage van 5 tot 15 procent geurstoffen een stuk lichter en vluchtiger dan (eau de) parfum.

Waar een eau de parfum de diepte in gaat, focust een eau de toilette zich meestal op de toptonen. Dit zijn vaak frisse citrus- of fruitgeuren die je direct ruikt bij het sprayen, maar die ook sneller vervliegen. Een eau de toilette blijft gemiddeld drie tot vijf uur hangen. Het is dan ook een goede keuze voor mensen die niet van zware, bedwelmende geuren houden, of voor gebruik op kantoor waar je je collega's niet wilt overweldigen. Houd er wel rekening mee dat je deze geur halverwege de dag waarschijnlijk even opnieuw moet aanbrengen.

Prijs versus kwaliteit: wat is nu echt goedkoper?

Het lijkt een simpele rekensom: een grote fles eau de toilette is aan de kassa vaak goedkoper dan een klein flesje eau de parfum. Toch kan die goedkopere fles op de lange termijn duurkoop zijn. Omdat eau de toilette sneller vervliegt, heb je de neiging om royaal te sprayen en dit gedurende de dag te herhalen. Hierdoor gaat de fles veel sneller leeg.

Bij een eau de parfum of puur parfum is de aanschafprijs hoger, maar heb je aan één keer een beetje aanbrengen in de ochtend vaak genoeg voor de hele dag. Je doet dus aanzienlijk langer met de flacon.

Wanneer draag je wat?

Als je twijfelt over welke variant je moet kopen, laat dit dan afhangen van het seizoen en de gelegenheid. Warmte versterkt namelijk geur. In de zomer, wanneer je huid warm is, kan een zwaar parfum al snel te overheersend en plakkerig aanvoelen. Een lichte, frisse eau de toilette is dan perfect. In de winter is het juist andersom: kou zorgt ervoor dat geuren minder goed vrijkomen en snel wegvallen. In die maanden, en zeker 's avonds tijdens een diner of feestje, komt een rijkere eau de parfum of parfum veel beter tot zijn recht.

Haal alles uit je geur

Heb je eenmaal je keuze gemaakt, dan wil je natuurlijk dat je zo lang mogelijk lekker ruikt. Een veelgemaakte fout is het wrijven van de polsen na het sprayen. Doe dit niet; door de wrijving creëer je warmte die de geurmoleculen kapotmaakt, waardoor vooral de frisse toptonen direct verdwijnen en de geur vlakker wordt.

Daarnaast hecht parfum slecht op een droge huid. Wil je dat je geur echt lang blijft hangen? Smeer je huid dan eerst in met een geurloze bodylotion of een crème uit dezelfde geurlijn voordat je gaat sprayen. De vetten in de crème houden de geurstoffen vast, zodat jij - of je nu kiest voor eau de toilette of parfum - de hele dag heerlijk ruikt.

Traditionele oordopjes sluiten luisteraars af van hun omgeving, maar JBL gooit het met zijn nieuwe Sense Pro over een andere boeg. Het minispeakertje van dit zogenoemde open ear-model bevindt zich namelijk pal voor jouw gehoorgang. Met name in het verkeer is dat wel zo veilig, want tijdens het luisteren hoor je óók omgevingsgeluid. We nemen de proef op de som.

De JBL Sense Pro is een interessant product voor mensen die reguliere oordopjes niet zo prettig vinden zitten. Je hoeft deze apparaatjes namelijk niet in je oor te proppen. Met behulp van flexibele siliconen oorhaken blijven ze goed op hun plek zitten. Dankzij het zachte materiaal ervaar je tijdens lange luistersessies niet zo gauw irritaties. De Sense Pro zit erg comfortabel in de ronding van je oor. Bedenk wel dat je deze in-ears bij bepaalde activiteiten enigszins voelt wiebelen, bijvoorbeeld wanneer je wild met je hoofd draait of tijdens het sporten. Logisch, want de behuizing zit tenslotte niet klem in jouw gehoorgang. Het is een kwestie van wennen.

©Maikel Dijkhuizen

Accu en bediening

Zodra deze bluetooth-oordopjes na enige oefening eenmaal goed op hun plek zitten, kan het luisteren beginnen. Met een luistertijd van ongeveer acht uur op een enkele batterijlading houdt de Sense Pro het lang vol. De inbegrepen oplaadcase bevat een accu met een capaciteit van nog eens dertig uur. Na slechts tien minuten opladen kunnen de oortjes er weer vier uur tegenaan. Kortom, je hebt onderweg of op afgelegen plekken niet zo snel te maken met lege accu's.

De IP54-gecertificeerde behuizing is spatwaterdicht. Laat ze in de regen dus lekker zitten. Het linker- en rechteroordopje bevatten een klein aanraakpaneeltje. Tik eenmaal aan de linkerkant om het volume harder te zetten en tik tweemaal voor een zachter geluid. Je raakt het rechteroordopje aan om muziek te pauzeren en liedjes te skippen. Via het bedieningspaneel beantwoord je ook nog inkomende oproepen. Voor handsfree gesprekken zijn er maar liefst vier microfoons ingebouwd. Al met al werkt de bediening prima, zodat je jouw smartphone in je zak of tas kunt laten zitten.

©Maikel Dijkhuizen

Gedetailleerd geluid

Op audiovlak heeft JBL zijn zaakjes goed voor elkaar. De Sense Pro levert een kraakhelder geluid met een hoge detaillering. Zelfs bij het luisteren van bombastische muziekstukken zijn alle instrumenten duidelijk te horen. Met de standaard geluidsinstellingen blijft het basniveau voor muziekgenres als hiphop en dance wel iets achter. Geen probleem, want in de JBL Headphones-app pas je het geluid naar eigen smaak aan. Activeer bijvoorbeeld de equalizerinstelling 'Bass' of zelfs 'Extreme Bass'.

Als je graag naar films en series kijkt, komt de ondersteuning voor ruimtelijk geluid goed van pas. Zet in dat geval de optie 'Spatial Sound' aan en ervaar meer audio-effecten. Een nadeel is dat personen in jouw omgeving het geluid afkomstig van de Sense Pro wellicht kunnen horen. Dat komt door de open constructie van de oordopjes. Overigens geldt dit met name wanneer je het volume hoog hebt staan.

©Maikel Dijkhuizen

JBL Sense Pro kopen?

Zoek je in-ears met een goed geluid die jouw oren niet volledig afsluiten van de omgeving? Als je de hoge adviesprijs van 179,99 euro voor lief neemt, bevelen we de JBL Sense Pro van harte aan. Deze oordopjes zitten comfortabel en laten zich eenvoudig bedienen. Bovendien bieden ze ook nog eens een hoge audiokwaliteit en lange accuduur. De Sense Pro is in vijf kleurstellingen te koop.