Online kun je veel informatie vinden over gezondheid, medicatie, ziektes en aandoeningen. Daardoor zijn veel mensen geneigd een zelfdiagnose te stellen wanneer ze beginnen te googlen op hun symptomen en problemen. Vaak doen mensen dit uit “ongerustheid of nieuwsgierigheid”, aldus huisarts David van der Lof, werkzaam in Groningen. Hoe kijkt de huisarts aan tegen Dokter Google?

In een wereld waarin een groot deel van de medische kennis voor het oprapen ligt, voelt de dokter bellen voor je problemen wellicht wat ouderwets. Maar in veel - sterker nog, in de meeste - gevallen is het dat niet. Online informatie kan je namelijk een verkeerde richting op sturen, terwijl de gegevens in gezondheidsapps vaak niet compleet zijn, waardoor eventuele informatie die daaruit voortvloeit dus alleen bij benadering is. Bovendien kan een online zelfdiagnose er vaak toe leiden dat je denkt een ziekte of aandoening te hebben die je waarschijnlijk niet hebt. Zelfdiagnoses stellen kan gevaarlijk zijn, wanneer je de verkeerde conclusies trekt.

Waarom mensen zich daar dan toch vaak aan wagen, is volgens de Groningse huisarts Van der Lof simpel te verklaren. “Het is ontzettend laagdrempelig en daardoor heel makkelijk om ‘even op te zoeken’. Mensen willen zichzelf vaak geruststellen.” De arts zegt dat door het internet de beschikbaarheid van medische informatie geëxplodeerd is. “Je hoeft weinig moeite te doen om erg gedetailleerde informatie te vinden. Het is laagdrempeliger dan naar een (huis)arts gaan. Mensen voelen daar soms schaamte voor en dan is googlen veel makkelijker.”

©Pcess609

Het voordeel van symptomen googlen

Symptomen opzoeken via Google, of een andere zoekmachine, kan wel waardevol zijn. Van der Lof is daar voorstander van, maar plaatst er wel een belangrijke kanttekening bij. “Gebruik je huisarts of een andere medisch professional vervolgens om te toetsen of het klopt wat je hebt gevonden. Het is goed om voor jezelf helder te krijgen waar je ongerust over bent, zodat het gesprek met een arts gericht kan plaatsvinden op de klachten en verwachtingen of ongerustheid van de patiënt.” Trek tijdens het zoeken niet direct conclusies en houd vooralsnog een open houding aan.

Een ander voordeel is dat patiënten zodoende voorbereid naar een gesprek kunnen komen. Wanneer iemand bang is voor een soort kanker, omdat bepaalde symptomen overeenkomen, dan kan de huisarts samen met de patiënt inschatten of het een reële ongerustheid is. Dan kan een arts bepalen of er een vervolgonderzoek nodig is of dat er een doorverwijzing moet plaatsvinden. Ligt de werkdruk daardoor hoger? Dat niet. “Vroeger ging het van ‘de buurman heeft dit en dit en dat herken ik’. En nu is het ‘ik las een verhaal van iemand en toen…’.” Wel zijn de vragen wat gerichter dan vroeger.

Het is wel belangrijk dat mensen hun eigen bevindingen toetsen of bij problemen de huisarts bellen. Ondanks het feit dat er veel medische informatie beschikbaar is, is die informatie goed kunnen interpreteren een tweede. “Mensen zonder medische opleiding kunnen vaak niet goed inschatten of hun klachten dermate ernstig zijn dat ze medische hulp nodig hebben. Mensen laten zich soms ten onrechte geruststellen en lopen dan te lang met dingen door, maar nog vaker worden ze ongeruster omdat je op internet nou eenmaal vaker de slechte verhalen over ziekten tegenkomt.”

©Studio Romantic

De rol van smartwatches en fitnesstrackers

De beschikbaarheid van al die medische informatie heeft nog een positief effect, merkt Van der Lof op. “Er is een flinke toename van mensen die informatie willen over hun eigen gezondheid. Het stimuleert bewegen en gezond leven, dat is een voordeel.” Maar ook hier moet je iets belangrijks in acht nemen. “Het zorgt echter wel weer voor extra dingen waar mensen ongerust over kunnen zijn. Interpretatie kan lastig blijven.” Helemaal wanneer mensen zich wagen aan smartwatches en fitnesstrackers, die vaak (slechts delen van) ons lichaam in de gaten houden.

“Het zorgt voor meer beschikbare medische informatie over de gezondheid van de patiënt”, zegt Van der Lof. “Conditie, hartslag, hartritme, zuurstofwaarden, bloeddruk en slaapritme zijn een aantal zaken die getest kunnen worden. Het speelt in op de grotere informatiebehoefte van mensen, zeker ook na de covid-pandemie.” Sindsdien zijn veel mensen zich bewuster van hun gezondheid, waardoor daar ook meer aandacht naar uitgaat. Met fitnesstrackers en gezondheidsapps ben je geen passieve patiënt meer, maar speel je een actieve rol in je eigen gezondheid.

Maar ook in het gebruik van een wearable schuilt wat gevaar. Wederom gaat het erom dat mensen de informatie niet altijd goed kunnen verwerken. “Het wordt wel vrij snel voor waar aangenomen als een fitnesstracker of smartwatch iets meet”, legt Van der Lof uit. “Mensen laten zich dan niet altijd geruststellen als ik zeg dat het geen kwaad kan. Met name hartslag en hartritme is een punt waar mensen snel ongerust over zijn. Wanneer je wakker word en op je smartwatch ziet dat je ’s nachts tijdens het slapen een tijdje een hoge hartslag hebt gehad: daar kunnen mensen zich zorgen om maken. Terwijl je dat zónder smartwatch nooit geweten had en je je dus ook niet druk zou hebben gemaakt.”

Van der Lof vervolgt: “Dat een verklaring dan kan zijn dat iemand gewoon even wat onrustig sliep of droomde, wordt niet altijd aangenomen. Mensen vergeten dan dat je naar het grote plaatje moet kijken.” Daarnaast is het maar de vraag of het altijd goed geregistreerd wordt. “Er is veel kwaliteitsverschil in de apparaten en ze zitten bijvoorbeeld ook niet altijd goed om je pols. Als ze allemaal kwalitatief zo goed zouden zijn, zouden artsen niet nog ‘ouderwetse’ bloeddrukmeters met een band om je arm gebruiken, of grote apparaten die hartfilmpjes maken.”

©Prostock-studio

Zelfdiagnoses stellen met gezondheidsapps

Fitnesstrackers en smartwatches koppel je veelal aan bijbehorende of zelfstandige gezondheidsapps. Die apps verzamelen je gegevens en kunnen ter plekken meten hoe het zit met bijvoorbeeld je hartslag, bloeddruk en het aantal verbrande calorieën. Hoe goed zijn die apps eigenlijk? “De functies met betrekking tot sporten en beweging zijn betrouwbaar”, aldus Van der Lof. “Maar dan heb je het wel over het bijhouden van bijvoorbeeld stappen en afgelegde hardloop- of fietsafstand. Het kan heel stimulerend werken om doelen te stellen en beloningen te krijgen.”

“Met zaken als hartritme, zuurstofwaarden en bloeddruk moet je voorzichtig zijn”, benadrukt de Groningse huisarts. Dat betekent echter niet dat je die apps niet op een veilige manier kunt gebruiken. Dat kan alleen “zolang je de beperkingen van de apps blijft zien”. “Voor bijhouden van beweging en sport kunnen apps, al dan niet in combinatie met een fitnesstracker, heel handig zijn.” De apps kunnen mensen motiveren te bewegen, stoppen met roken of helpen beter te slapen. Ook zijn er apps die welvaartsziektes als suikerziekte, hoge bloeddruk en overgewicht proberen te voorkomen.

©Charlie's

Wat er mis kan gaan met zelfdiagnoses stellen

Al die informatie op het internet, op je pols en op je smartphone kan dus ontzettend handig zijn. Ze kunnen je helpen gezonder te leven of misschien voorkomen dat je last krijgt van bepaalde ziektes. Maar toch hangt er nog een donkere wolk boven de mensen die dergelijke informatie gebruiken om zelfdiagnoses te stellen en de informatie dus op verkeerde wijze interpreteren. Het grote gevaar is niet dat iemand denkt dat hij of zij opeens veertien soorten kanker heeft, maar dat iemand onterecht wordt gerustgesteld over bepaalde symptomen. Dáár schuilt het grootste gevaar in.

“Daardoor lopen mensen langer door met iets dat mogelijk eerder medische aandacht nodig had”, legt Van der Lof uit. “En kan de situatie veel erger zijn als mensen later bij de arts komen. Als iemand vervolgens vanuit zijn eigen overtuiging andere mensen met dezelfde klachten gaat overtuigen, heeft het ook nog effect op de omgeving. Dit zie je soms op bepaalde internetfora waar iedereen elkaar naar de mond praat. Een beetje hetzelfde idee als de ‘social media-fuik’. Gelukkig zie ik toch ook regelmatig de opmerking ‘bespreek het eens met je huisarts’ staan. Vooral doen!”

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.