De donkere wintermaanden komen eraan en dat betekent dat je lijf sneller een tekort heeft aan vitamine D. De beste leverancier van deze vitamine is namelijk de zon. Je hoeft niet bibberend van de kou alsnog buiten in de zon te zitten: er zijn veel andere manieren om toch aan vitamine D te komen. Deze bijvoorbeeld.

Vitamine D is een vetoplosbare vitamine. Het helpt onder andere bij de opname van calcium en het bevordert de groei en mineralisatie van je botten. Daarnaast vervult deze vitamine belangrijke ondersteunende functies binnen het immuunsysteem, de bloedsomloop, het zenuwstelsel en de spijsvertering. Vitamine D wordt ook in verband gebracht met het bestrijden van ziekten zoals diabetes, kanker, hartproblemen en depressies. Geen wonder dus dat vanuit veel instanties wordt aangeraden om vooral in herfst en winter dagelijks een vitamine D-supplement te nemen. In de lente en zomer kom je al gauw aan je dagelijks aangeraden hoeveelheid vitamine D, al heeft dit wel met je huidskleur te maken: zwarte mensen schijnen eerder een vitamine D-tekort te hebben. Gelukkig kun je de vitamine ook uit voeding en zelfs uit licht halen.  

1) Lichttherapielamp

Als er geen echte zon tot onze beschikking staat, dan zijn er gelukkig kunstmatige zonnen om ons te helpen. Er zijn diverse lichttherapielampen te koop die je in de winter van wat extra energie kunnen voorzien. Let wel op dat je een daglichtlamp koopt met UV-straling, want anders zou het geen invloed hebben op de vitamine D-voorraad in je lichaam. Een lichttherapielamp bootst het buitenlicht na en is vooral bedoeld om mensen met een winterdepressie te helpen. Je kunt vaak meerdere intensiteitsstanden kiezen om de lamp zo in te stellen dat hij helemaal bij je past. In dit artikel kun je meer lezen over energy lights en daglichtlampen.

©B. BOISSONNET / BSIP

2) Ledlicht

In principe zou je denken dat ledlicht niet helpt, omdat het geen ultraviolette straling afgeeft. Er zijn echter varianten waarbij het witte licht wordt verkregen door UV-licht. Bovendien hebben onderzoekers van de Boston University ontdekt dat je met zulke leds inderdaad vitamine D-tekorten kunt aanvullen. Vooral als er voor een specifieke golflengte wordt gekozen (293 nm), dan zou er 2,4 keer meer vitamine D3 worden gemaakt dan bij gewoon zonlicht in de kortste tijd. Een minuutje onder de lamp gaf 2,4 keer meer D3 af dan een half uurtje in de zon. Kortom, even checken hoe het met de ledjes in jouw huis zit en hun uitstraling van UV.

3) Supplementen

Hoewel voedingssupplementen niet door iedereen even positief worden ontvangen, hebben ze wel potentie om de vitaminen in je lichaam wat te verstevigen. Vitamine D is er in capsules, maar ook druppels en spray. Let wel op als je veganist bent, want vaak heeft deze vitamine D een dierlijke oorsprong. Er zijn echter ook vitamine D-varianten waar geen dieren aan te pas komen, zodat ook veganisten wel aan hun vitaminen komen. Het Nederlandse Voedingscentrum raadt ook een vitamine D-supplement aan, mocht je niet voldoende van deze krachtpatser binnenkrijgen.

©Diego Cervo

Op zoek naar vitamine D? Check hier het aanbod supplementen op Bol.com

4) Naar buiten

Je hoeft niet volledig naakt buiten te zijn om genoeg vitamine D binnen te krijgen, maar als je elke dag tussen 11:00 en 15:00 uur een half uur buiten vertoeft, dan zou er ook al extra vitamine D worden aangemaakt. Zelfs als de zon niet volop schijnt of het koud is: ook met bewolking komt de zon er toch altijd doorheen om je wat vitamine D te schenken. Het is wel goed als je zoveel mogelijk huid in de frisse buitenlucht hebt, maar uiteraard niet als je het koud hebt. Het is ook mogelijk om vanuit binnen bij een open raam in de winterzon te gaan zitten, maar met de huidige energieprijzen kan dat duur uitvallen, waardoor zeker in de winter de andere alternatieven in dit artikel waarschijnlijk beter voor je werken.

©Gajus - stock.adobe.com

5) Voeding

Vitamine D zit in allerlei verschillende etenswaren, waardoor je je vitamine D-tekort ook kunt wegeten. Lekker koken dus! Helaas voor vegetariërs en veganisten, zit deze vitamine wel vooral in vis en vlees: denk aan zalm en makreel, maar ook rood vlees en lever. Gelukkig voor vegetariërs kom je ook aan vitamine D door eieren te eten, want het zit ook in eierdooiers. Toch kunnen ook veganisten hun tekorten aanvullen door eten, namelijk door margarineproducten en ontbijtgranen die zijn voorzien van wat extra vitamine D. 

©andriigorulko - stock.adobe.com

Tot slot is het goed om te realiseren dat je ook een overschot aan vitamine D kunt opbouwen. Deze vitamine werkt niet zoals vitamine C waarvan je een overschot uitplast. Vitamine D kan zorgen dat de calciumopbouw in je lijf te groot wordt, waardoor botten juist zwakker worden en de nieren en het hart mogelijk schade oplopen. Nieuwsgierig hoeveel je dan precies nodig hebt? Men zegt dat tussen de 10 microgram en 20 microgram voldoende is. Maar, één voordeel: je kunt geen overdosis vitamine D krijgen door de zon.

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!