In een tijd waar iedereen zuinig omspringt met energie, is het zonde dat we met zijn allen zoveel warmte wegspoelen naar de riolering. Met riothermie maken we op een milieuvriendelijke manier nuttig gebruik van deze energie.

Het afvalwater van een huishouden uit de wasmachine, bad, douche en vaatwasmachine heeft een gemiddelde temperatuur tussen de 23 en 25 °C. Dat betekent dat we 30 procent van de energie die we hiervoor hebben opgewekt, gewoon doorspoelen. En dan hebben we het niet eens over het afvalwater van de industrie.

Onder riothermie verstaan we het terugwinnen van warmte uit het afvalwater in het riool. De warmte in het rioleringswater kan beschouwd worden als groene warmte. Die thermische energie is inzetbaar voor het verwarmen of het koelen van gebouwen. Riothermie is nog relatief onbekend. Het principe werd in 2000 bedacht door de Zwitserse Ingenieur Urs Studer. In België komt dit op gang via het bedrijf Aquafin en ook in Nederland is er ondertussen een vijftigtal projecten. De trage start in Nederland is te wijten aan het feit dat Nederland bekendstaat als een sterk ontwikkeld gasland. In Denemarken, Duitsland en Zwitserland zijn ze al heel wat verder. 

In de riolering

Riothermie kent twee basissystemen. In het eerste wordt de energie uit de riolering gehaald; het tweede systeem haalt de energie uit een waterzuiveringsstation. In het eerste geval plaatst men een soort schelp of buizensysteem, zeg maar de warmtewisselaar, in de riolering. Door de warmtewisselaar stroomt een geleidervloeistof die de temperatuur van het afvalwater overneemt. Die geleidervloeistof draagt deze energie over aan de warmtepomp van de woningen, die op zijn beurt zorgt dat de vloerverwarming en het sanitairwater de gewenste temperatuur halen.

Lees ook: Voorkom wateroverlast met infiltratiekratten

©www.aquafin.be

In het waterzuiveringsstation

In het tweede geval wordt de warmte onttrokken aan het gezuiverde afvalwater van waterzuiveringsstations. Het gezuiverde rioolwater noemt men het effluent. Dit wordt toegepast bij grote projecten waarbij de energie wordt gebruikt voor een warmtenet. In dit geval staat er op een plaats een zeer grote warmtewisselaar die op een betrekkelijk eenvoudige manier energie uit het rioleringswater haalt. De temperaturen die het systeem via een warmtewisselaar ophaalt, zijn nog relatief laag, afhankelijk van het seizoen en de herkomst van het afvalwater. Een grote warmtepomp brengt deze temperatuur dan naar een bruikbaar niveau, bijvoorbeeld 70 °C. 

©www.aquafin.be

Voorwaarden

Er zijn weinig eisen waaraan een riolering moet voldoen om riothermie te kunnen toepassen. De diameter van de rioleringsbuis moet groot genoeg zijn. Vaak gaat men voor een afvalwaterleiding met een minimale diameter van 80 cm en een minimaal debiet van 15 l/s. Rioolwatertemperaturen schommelen gemiddeld tussen 10 °C in de winter en 20-22 °C in de zomer. Uitzonderingen zijn de zeldzame smeltwaterdagen in de koude seizoenen, waarbij de temperatuur een kleine duik kan nemen naar 6-7 °C. Bovendien is de afstand tussen de wooneenheden en de collector van belang. De maximale afstand is 900 meter.  

Toepassingen

Riothermie is niet bedoeld om één enkele woning te verwarmen. In theorie zou zo’n een-op-eensituatie wel kunnen, maar deze oplossing zou te duur uitvallen. Meestal gaat het om een collectief systeem voor verschillende woningen, appartementen, kantoren of zwembaden. Deze gebouwen hebben een compacte en grote warmtevraag. Op dit moment is riothermie een interessante optie voor projecten met een warmtevraag vanaf 50 kWh.

Niet elke rioleringsbuis heeft dezelfde diameter, dus moet de schelp van de warmtewisselaar op maat worden gemaakt. Dat maakt riothermie eigenlijk alleen interessant voor collectieve projecten. Dan denken we aan projecten van 10 à 15 woonunits. Bovendien is het potentieel van riothermie niet onbeperkt. Daarom combineren de afnemers deze technologie met een andere duurzame energiebronnen. In de winter slaagt geothermie erin om 80 procent van de energiebehoefte te dekken. De overige 20 procent moet worden aangevuld met een lucht- of bodemwarmtepomp. 

Ook interessant: Regen gebruiken om te besparen op leidingwater: zo doe je dat

Varianten

In het nieuwbouwsysteem zit de warmtewisselaar geïntegreerd in de rioolbuis. In dit geval gaat het om een betonbuis waarin de warmtewisselaar aan de onderzijde is aangebracht. Dit is onder meer geschikt voor rioleringen die niet constant gevuld zijn met water. 

©www.stowa.nl

Er is ook een inbouwsysteem, waarbij de warmtewisselaar in de vorm van een schaal in een bestaand riool wordt ingebouwd. Het voordeel van dit systeem is dat dit toepasbaar is in bestaande leidingen. 

©www.stowa.nl

De derde variant wordt gebruikt bij druk- of persriolen. Hier is de warmtewisselaar om het persriool gewikkeld. 

©www.stowa.nl

Ten slotte is er ook een ontwikkeling waarbij men een soort polyester kous met kunsthars aan de binnenzijde van de rioolbuis aanbrengt. 

Voordelen en nadelen

Geothermie verdient zichzelf terug in 8 tot 10 jaar, terwijl zo’n warmtewisselaar ontworpen is om tot wel 50 jaar mee te gaan. Omdat dit systeem geen draaiende onderdelen heeft, is er nauwelijks onderhoud aan de warmtewisselaar nodig. Een jaarlijkse controle zorgt dat alles perfect blijft werken. Het grote voordeel van riothermie is dat het gaat om terugwinnen van gratis energie. Bovendien is er een redelijke permanente aanvoer van energie. Overdag is de aanvoer van huishoudens en industrie en ’s nachts blijft de toevoer komen van de industrie. 

Er zijn ook mogelijke nadelen. Doordat riothermie de temperatuur van het afvoerwater verlaagt, kan dit invloed hebben op het biologisch zuiveringsproces van de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Als de energieprijzen extreem hoog zijn, kan dit gevolgen hebben voor de aanvoer van warm rioolwater. Mensen gaan dan minder douchen, minder in bad enzovoort en hierdoor kan de temperatuur van het afvalwater minder hoog zijn dan verwacht. Bovendien moet meestal een deel van de riolering vernieuwd worden om de riothermie goed te laten werken. 

🎍Ga zuinig om met water en gebruik regenwater voor de tuin!🌦️

Lange documenten in Word voorzie je natuurlijk van paginanummers. Maar wat als je project begint met een voorblad en een inhoudsopgave? Dan wil je de paginanummering misschien pas later laten starten, bijvoorbeeld bij het eerste hoofdstuk. Gelukkig kun je zelf bepalen vanaf welke pagina de nummering begint en hoe die wordt weergegeven.

Stap 1: Sectie-einde

Stel dat je de paginanummering pas op pagina vier wilt laten beginnen. Plaats dan de cursor aan het einde van de tekst op de derde pagina. Ga naar het tabblad Indeling, klik op Eindemarkeringen en kies onder Sectie-einden de optie Volgende pagina. Zo voeg je een sectie-einde toe tussen pagina drie en vier.

Stap 2: Ontkoppel de sectie

Klik in de kop- of voettekst van pagina vier. Je ziet nu het label Koptekst (Sectie 2) of Voettekst (Sectie 2) verschijnen. Zodra je dit doet, opent automatisch het tabblad Koptekst en voettekst. Klik op Aan vorige koppelen in de groep Navigatie om de kop- en voettekst van deze sectie los te koppelen van de vorige. Zo voorkom je dat de paginanummers ook op de eerste drie pagina’s verschijnen.

Stap 3: Nummering plaatsen

Plaats de cursor opnieuw in de kop- of voettekst van pagina vier waar je de nummering wilt starten. Ga naar Paginanummer, kies waar je het nummer wilt tonen (bovenaan of onderaan) en kies een stijl. Je ziet nu waarschijnlijk dat pagina vier het cijfer 4 krijgt. Dat wil je aanpassen. Klik opnieuw op Paginanummer en kies Opmaak paginanummers. Selecteer hier Beginnen bij en vul het gewenste startnummer in – in dit voorbeeld: 1. Klik op OK. Nu begint de nummering pas op pagina vier, met het cijfer 1.

De eerste drie pagina’s hebben nu geen nummering. Als je die drie pagina’s door middel van Romeinse cijfers wilt nummeren, dan ga je terug naar de allereerste pagina en weer klik je op Paginanummer. Je beslist of de nummering boven- of onderaan de pagina moet komen. In het pop-up venster Opmaakpaginanummers selecteer je bovenaan de Romeinse stijl en in het vak Beginnen bij selecteer je 1.

Vroeg of laat moet je bepaalde informatie digitaal delen. Denk aan contracten, medische gegevens of vertrouwelijke rapporten. Dat is vaak ook precies het moment waarop het mis kan gaan. Eén foutieve klik en je bestand belandt in verkeerde handen. Gelukkig zijn er slimme en relatief eenvoudige manieren om het risico te beperken, zonder paranoïde toestanden.

Lees ook: 20 tips om je online privacy te waarborgen

Om te voorkomen dat vertrouwelijke informatie terechtkomt bij onbevoegden, gebruik je bij voorkeur een combinatie van beveiligingsmaatregelen. Versleutel je bestanden vóór verzending, gebruik wachtwoorden of toegangsrechten en kies voor veilige overdrachtsdiensten in plaats van standaardmail. Beperk daarnaast de toegang tot enkel de juiste personen of groepen. Zo houd je je data echt privé, ook na verzending. 

Metadata verwijderen

Welke versie van Windows je ook gebruikt: als je gevoelige bestanden deelt, is het verstandig om eerst de metadata te wissen. Wanneer je een bestand aanmaakt, slaat het systeem automatisch extra gegevens op, zoals de naam van de auteur, de datum van de laatste wijziging, de computernaam en meer. Deze metadata kunnen onbedoeld gevoelige informatie prijsgeven.

Gelukkig kun je deze metadata in Windows Verkenner eenvoudig verwijderen. Navigeer naar het bestand dat je wilt delen. Klik er met de rechtermuisknop op en kies Eigenschappen. Of gebruik de toetscombinatie Alt+Enter. Ga naar het tabblad Details. Klik onderaan op Eigenschappen en persoonlijke gegevens verwijderen. Hier kun je ook de optie Maak een kopie waarbij alle mogelijke eigenschappen zijn verwijderd selecteren. Bevestig met OK. Hierdoor ontvang je een kopie van het bestand zonder de metadata.

➡️7-Zip

Installeren

Ben je van plan om een bestand via internet te versturen? Dan is versleuteling een slimme zet. Door een bestand te versleutelen, voorkom je dat onbevoegden toegang krijgen tot de inhoud, zelfs als ze dat per ongeluk in handen krijgen. Hoewel Windows 11 zelf versleutelingsopties biedt, zijn die alleen bedoeld voor lokale opslag en dus niet geschikt voor bestanden die je wilt delen. Gebruik daarom een externe tool zoals 7-Zip, een gratis, opensource-programma dat uitstekend werkt voor veilige compressie én encryptie.

7-Zip installeer je via de Opdrachtprompt: Open het Startmenu en zoek naar Opdrachtprompt. Klik met de rechtermuisknop op het resultaat en kies Als administrator uitvoeren. Typ de volgende opdracht en druk op Enter: winget install --id 7zip.7zip.

De tool wordt automatisch gedownload en geïnstalleerd. Zodra 7-Zip klaarstaat, kun je je bestand inpakken in een met een wachtwoord beveiligd archief (7z of zip) met sterke AES-256-encryptie. Op die manier kun je het bestand veilig versturen, bijvoorbeeld via e-mail of een cloudservice, mits je het wachtwoord apart en veilig deelt.

Versleutelen

Om 7-Zip te starten, zoek je via Startmenu naar 7-Zip File Manager. Open de app en navigeer naar het bestand dat je wilt beveiligen. Selecteer dat en klik op de groene knop Toevoegen. Onderaan, in het gedeelte Versleuteling, vul je een wachtwoord in om het bestand te beveiligen. Typ het wachtwoord twee keer ter bevestiging.

Je kunt ervoor kiezen om het wachtwoord zichtbaar te maken, zodat je zeker weet dat je geen typfouten maakt. Daarnaast kun je ook de bestandsnaam versleutelen. Dat zorgt ervoor dat zelfs de naam van het bestand niet meer herkenbaar is, wat de inhoud extra goed afschermt voor nieuwsgierige ogen. Het resultaat is een versleuteld archiefbestand - een soort digitale container - dat alleen geopend kan worden met het ingestelde wachtwoord.

Standaard blijft het originele, niet-versleutelde bestand behouden. Wil je dat automatisch laten verwijderen? Vink dan in het venster Toevoegen aan archief de optie Bestanden na inpakken verwijderen aan. Zo blijft enkel de beveiligde versie over.

Versleutelen en splitsen

Wil je nog een extra beveiligingslaag toevoegen? Dan kun je het bestand niet alleen versleutelen met 7-Zip, maar ook opsplitsen in meerdere delen. Vervolgens kun je elk deel apart versturen, eventueel zelfs op verschillende momenten of via verschillende kanalen.

Open opnieuw 7-Zip en voeg het bestand toe dat je op deze manier wilt beveiligen. Stel een encryptiewachtwoord in en bevestig dat. In het veld Opsplitsen in volumes, bytes kies je de gewenste bestandsgrootte per deel. Dit is vooral handig voor grote bestanden. Stel dat het originele bestand 40 MB groot is. Als je 10 MB opgeeft, maakt 7-Zip er automatisch vier gelabelde delen van.

Voor maximale veiligheid kun je elk deel via een andere dienst of e-mailaccount verzenden. De ontvanger selecteert alle delen in 7-Zip (houd hiervoor de Ctrl-toets ingedrukt tijdens het aanklikken) en kiest daarna Uitpakken. Zodra het juiste wachtwoord wordt ingevoerd, worden de delen automatisch samengevoegd en ontsleuteld.

➡️OneDrive

Machtigingen

Met OneDrive stel je eenvoudig machtigingenin waarmee je bepaalt wie er toegang krijgt tot het bestand dat je eerder met 7-Zip hebt versleuteld. Het delen kun je op elk moment weer stopzetten. Open OneDrive via verkenner en navigeer naar de map waarin de versleutelde container staat. Klik met de rechtermuisknop op het bestand en kies voor Delen.

In het pop-upvenster voer je het e-mailadres in van de persoon met wie je het bestand wilt delen. Je kunt ook meerdere e-mailadressen of een mailgroep invoeren. Klik vervolgens op het potloodicoon om aan te geven of de ontvanger het bestand mag Bewerken of Alleen mag bekijken. Ben je klaar? Klik dan op Verzenden. De ontvanger krijgt een e-mail met een link om het bestand te downloaden.

➡️Outlook

E-mailversleuteling

Heb je een Microsoft 365-abonnement? Dan kun je gebruikmaken van de ingebouwde versleutelfunctie in Outlook om je e-mails en bijlagen extra te beveiligen.

Open de Outlook-app en klik op Nieuwe e-mail om een nieuw bericht op te stellen.Ga eventueel naar het tabblad Invoegen en kies Bestand bijvoegen.Selecteer via Op deze computer zoeken het gewenste bestand en klik op Openen.

Daarnaga je naar het tabblad Opties bovenaan het Lint.Klik op de knop Versleutelen. Je kunt hier ook kiezen uit verschillende beveiligingsniveaus.Maak je bericht af zoals gewoonlijk en klik op Verzenden.De e-mail wordt nu automatisch versleuteld verstuurd. De inhoud is onderweg beschermd en kan alleen worden geopend door de bedoelde ontvanger.

Beveiligingsopties

Onder de knop Versleuteling zie je drie opties als je een Microsoft 365 Family- of Personal-abonnement gebruikt. De eerste optie is Niet doorsturen. Hierdoor blijft je bericht versleuteld binnen Microsoft 365 en kan de ontvanger het niet kopiëren of naar anderen doorsturen. Kies je Versleutelen, dan kunnen ontvangers met een Outlook.com- of Microsoft 365-account de bijlagen downloaden vanuit Outlook.com of de mobiele Outlook-app.

Wie een andere e-mailclient gebruikt, zoals Gmail, Thunderbird of Apple Mail, ontvangt een bericht dat er een Microsoft Office 365-versleutelde e-mail op hem wacht. Als de ontvanger op de link Bericht lezen klikt, dan schakelt hij naar het Microsoft 365 Portal voor berichtversleuteling en daar moet hij zich aanmelden met een eenmalige wachtwoordcode. Die code ontvangt hij in zijn e-mailclient en daarmee kan hij dan het bericht op de portal openen.

De derde optie is Geen machtiging ingesteld en daarmee verwijder je eerdere machtigingen. De versleutelfunctie in Outlook is ideaal voor wie snel en zonder technische omwegen gevoelige informatie wil delen binnen een professionele context. Je hoeft geen extra tools te installeren.

➡️Gmail

Vertrouwelijke modus

De extra beveiliging in Gmail heet Vertrouwelijke modus. Hiermee versleutel je je berichten, zodat alleen de bedoelde ontvanger ze kan lezen, zelfs als iemand anders toegang krijgt tot diens mailbox. Klik op Opstellen om een nieuw bericht te maken. Vul het e-mailadres van de ontvanger in, kies een onderwerp en typ je bericht. Voor je op Verzenden klikt, activeer je de extra beveiliging. Onderaan het berichtvenster zie je een aantal grijze knoppen. Helemaal rechts staat een pictogram van een slot met een wijzerplaat. Klik daarop om de Vertrouwelijke modus in te schakelen.

Gebruik je de mobiele app? Tik dan op de drie puntjes rechtsboven en kies daar het slotje. Ontvangers kunnen deze mail vervolgens niet doorsturen, kopiëren, afdrukken of downloaden. Er verschijnt ook een pop-upvenster waarin je de vervaltijd van het bericht instelt. Je kunt kiezen uit: 1 dag, 1 week, 1 maand, 3 maanden of 5 jaar. Na afloop van de gekozen periode verdwijnt het bericht automatisch uit de postbus.

Sms-beveiliging

In hetzelfde pop-upvenster kun je een extra beveiligingslaag toevoegen via de optie Toegangscode vereisen. Vink hier de optie Sms-toegangscode aan. De ontvanger kan het bericht dan pas lezen nadat hij of zij een code invoert die via sms op de mobiele telefoon wordt bezorgd. Hiermee voeg je een tweede beveiligingsfactor toe, wat het voor een indringer vrijwel onmogelijk maakt om toegang te krijgen. Die moet immers niet alleen de mailbox, maar ook de sms-berichten van de ontvanger onderscheppen. Dat is een bijzonder lastige combinatie.

Klik op Opslaan en vervolgens op Verzenden. Op dit moment kun je eventueel nog de vervaltijd van het bericht aanpassen. Dan verschijnt er nu een tweede pop-upvenster waarin je het telefoonnummer van de ontvanger moet invoeren. Klik opnieuw op Verzenden. De ontvanger krijgt vervolgens een e-mail met daarin een knop om het vertrouwelijke bericht in de browser te openen. Is sms-verificatie ingeschakeld? Dan ziet de ontvanger ter bevestiging de laatste twee cijfers van zijn of haar gsm-nummer. Na een klik op Send passcode wordt de toegangscode per sms verstuurd.

Lees ook: 20 (écht) onmisbare tips voor Gmail

Documenten ondertekenen op je iPhone? Zo maak je een handtekening aan

➡️Proton Mail

Zwitserse veiligheid

De grote mailproviders maken er geen geheim van dat ze het e-mailverkeer scannen. Volgens eigen zeggen doen ze dat om hun dienstverlening te verbeteren. Daarbij richten ze zich vooral op de metadata van berichten: wie met wie communiceert, wanneer en hoe vaak. Ben je op je privacy gesteld, dan geeft dit idee een onbehaaglijk gevoel, zeker wanneer het om vertrouwelijke informatie gaat.

In dat geval kun je overstappen naar een ultraveilige aanbieder zoals Proton Mail (https://proton.me), een dienst die privacy centraal stelt. De servers staan in Zwitserland, waardoor de dienst onderworpen is aan een van de strengste privacywetgevingen ter wereld. Proton Mail werkt standaard met end-to-end-encryptie. Bij gewone e-mails is de verbinding tussen jou en de server meestal wel versleuteld met TLS (Transport Layer Security), maar de e-mail zelf wordt op de server in leesbare vorm opgeslagen.

End-to-end-encryptie (E2EE) bij e-mail betekent dat alleen de afzender en de beoogde ontvanger de inhoud van het bericht kunnen lezen. Zelfs de e-maildienst zelf kan niet zien wat er in de e-mail staat, omdat de versleuteling pas wordt verwijderd op het toestel van de ontvanger.

De gratis versie, Proton Free, biedt dezelfde sterke beveiliging als de betaalde formules, maar met enkele beperkingen. Je beschikt over één e-mailadres en 1 GB e-mailopslag. Daar staat tegenover dat je volledig reclamevrij werkt, niet gevolgd wordt en je berichten niet worden geanalyseerd of gelogd. Wie meer nodig heeft, kan upgraden naar een betaald abonnement, zoals Mail Plus (3,99 euro per maand bij jaarlijkse betaling).