Windows 10 opnieuw installeren: Waar op te letten?

De ‘klassieke’ methode voor een schone installatie is als volgt: je downloadt de installatiemedia en zet die op bijvoorbeeld een usb-stick van minimaal 8 GB, waarna je vanaf de stick de installatie start. Dat gaat het makkelijkst met de Windows 10 Media Creation Tool.

Start de tool en stem in met de licentievoorwaarden. Vink de optie Installatiemedia (USB-stick, dvd of ISO-bestand) voor een andere pc maken aan. In het volgende venster selecteer je een geschikte Windows-versie, bijvoorbeeld Nederlands, Windows 10, 64-bits (x64). Klik op Volgende en vink (bijvoorbeeld) USB-flashstation aan. Daarna verwijs je naar je ingeplugde, lege usb-stick. Bevestig met Volgende en sluit de tool na het proces af met Voltooien.

Je start de installatie met deze stick op vanuit het speciale opstartmenu of bij oudere pc’s door een aanpassing van de bootvolgorde in het bios. In het Windows-installatieprogramma kies je voor Nu installeren. Even later duikt het activeringsscherm op. Als je Windows 10 eerder op deze pc hebt geïnstalleerd en geactiveerd, klik je op Ik heb geen productcode: na de installatie wordt de activering dan meestal vanzelf geregeld. Wie eerder Windows 7 of 8(.1) bijwerkte naar Windows 10 heeft geen sleutel gekregen, maar alleen een digitale licentie. In het andere geval vu je je Windows 10-sleutel in. Bij de vraag welk installatietype je wenst, klik je op Aangepast.

Schone installatie

Heb je je systeem al eerder geüpgraded naar Windows 10 en wil je nu een schone installatie, dan is er een makkelijkere methode. Start Windows op en open Instellingen met Windows-toets+I. Selecteer Bijwerken en beveiliging, Systeemherstel.

In het rechterpaneel kun je nu bij Deze pc opnieuw instellen klikken op Aan de slag, waarbij je de keuze krijgt om je persoonlijke bestanden te behouden of alles te verwijderen. In dit laatste geval ben je alle geïnstalleerde apps en instellingen kwijt. De fabrieksinstellingen worden hersteld. Eventuele standaard bijgeleverde apps vanuit de fabrikant komen ook weer op de pc te staan.

Er is echter nog een andere optie beschikbaar. Kies bij Meer herstelopties voor Opnieuw beginnen met een schone installatie van Windows en klik op Ja, Aan de slag. Je persoonlijke data blijven in dit geval behouden, net als sommige Windows-instellingen, maar de meeste apps worden nu verwijderd, waaronder Microsoft Office, antivirustools van derden en bloatware. Dit lijkt nog het meest op een schone installatie.

Windows 10 activeren en updaten

Je verse Windows staat netjes voor je klaar, maar je wilt er wel zeker van zijn dat de activering juist is verlopen. Daartoe open je Windows Instellingen en kies je Bijwerken en beveiliging, Activering. Als het goed is, lees je hier dat Windows inderdaad is geactiveerd. Blijkt de (automatische her)activering toch niet gelukt, dan kunnen een paar reboots helpen. Desnoods open je de opdrachtprompt als administrator en tracht je de activering te forceren met het commando slmgr.vbs /ato.

Stuit je op een foutmelding, herstart dan de pc en probeert het nogmaals. Mocht je tijdens de installatie geen productcode hebben ingevoerd terwijl je dat wel wilde doen, dan kan dat alsnog bij via Activering, Productcode bijwerken, Productcode wijzigen.

Meteen na een Windows-installatie controleer je of er nieuwe updates klaarstaan. Ga naar Instellingen, Bijwerken en beveiliging en kies voor Windows Update. Klik op Updates zoeken en laat alle updates installeren. Herstart je pc en herhaal deze procedure tot er geen updates meer zijn.

Om te vermijden dat je op onhandige momenten door updates wordt onderbroken, klik je op Gebruikstijden wijzigen, zet je Gebruikstijden automatisch aanpassen op Uit en klik je op Wijzigen bij Huidige gebruikstijden. Je kunt dan zelf een tijdsframe opgeven waarbinnen je pc niet zomaar wordt herstart.

Houd je liever meer greep op het updateproces, dan kun je het updateproces tot vijf weken uitstellen. Je hoeft bij Windows Update alleen maar te klikken op Updates 7 dagen onderbreken. Met Updates hervatten hef je deze onderbreking op.

Drivers installeren en problemen oplossen

Tijdens het updateproces controleert Windows de drivers en haalt desgewenst ook de updates op. Vaak gaat dit goed, maar soms ziet Windows een update over het hoofd of, erger nog, wordt een driver geïnstalleerd die niet optimaal werkt of zelfs conflicten veroorzaakt. Wat we je in elk geval aanraden, is een handmatige controle van het Windows Apparaatbeheer: druk op Windows-toets+R en voer devmgmt.msc uit.

Hier kunnen zich verschillende problemen voordoen. Een uitroepteken naast een item betekent dat Windows het apparaat wel heeft herkend maar dat de juiste driver niet aanwezig is. Duikt het type Andere apparaten, Onbekend apparaat op, dan heeft Windows zelfs geen idee over welk apparaat het gaat. En tot slot is het niet uit te sluiten dat Windows bij sommige apparaten, zoals bij monitoren, een algemene driver heeft geïnstalleerd die vaak minder mogelijkheden biedt dan die van de fabrikant.

Wat problematische of algemene drivers betreft, doe je er goed aan zelf naar driverupdates op de websites van de fabrikanten te zoeken en die te installeren. Dat geldt in elk geval voor je grafische adapter – het is ons bijvoorbeeld al overkomen dat Windows onvolledige updates op ons systeem plaatste die we dan met een tool als Nvidia DDU of AMD Cleanup Utility weer moesten verwijderen.

Een onbekend apparaat identificeren kan lastig zijn. Een gratis tool als Unknown Device Identifier kan helpen. Na een scan somt die alle gedetecteerde apparaten op en markeert de onbekende exemplaren. Via het onderdeel Detail kun je onder meer het zogeheten PnpID opvragen en dat vervolgens als zoekterm bij Google invoeren. Dikke kans dat je zo de juiste driver op het spoor komt.

Overigens kun je deze id’s ook wel vanuit het Apparaatbeheer zelf opvragen. Rechtsklik op het betreffende apparaat en kies voor Eigenschappen. Ga naar het tabblad Details en klik op Hardware-id’s in het uitklapmenu. Googel eerst naar de bovenste waarde. Als dat niets oplevert, probeer je het met de tweede, eventueel vergezeld van het merk en model van je computer.

Account beveiligen

Heb je bij het installeren van Windows voor een lokaal account gekozen, dan worden de id-gegevens veilig lokaal bewaard. Werk je echter met een Microsoft account, dan doe je er goed aan om dat met zogeheten 2FA te beveiligen. Dat staat voor 2-factor-authenticatie en het komt erop neer dat je voor je aanmelding een extra bevestiging nodig hebt van een mobiele app op een vertrouwd apparaat. Je kunt 2FA opzetten via https://account.live.com/proofs, waar u Verificatie in twee stappen instellen kiest en de instructies volgt.

Windows laat je je Microsoft-account ook met andere apps koppelen. Dat regel je vanuit Windows Instellingen, waar je Accounts kiest en vervolgens E-mail en accounts, Een account toevoegen selecteert.

Windows 10 privacy-instellingen nalopen

Het is een publiek geheim dat Microsoft zoveel mogelijk over zijn gebruikers wil weten. Voel je je daar niet zo lekker bij, dan kun je de meeste privacy-gerelateerde opties wel bereiken via Instellingen, Privacy, waar je alle rubrieken en onderdelen doorloopt en naar wens instelt.

Of je zet een portable tool in zoals Windows Privacy Dashboard. Start de app als administrator en klik bij voorkeur eerst het cirkelpictogram aan om een herstelpunt te maken. Vervolgens kies je Privacy, waarna je een overzicht krijgt van enkele tientallen in- en uitschakelbare privacy-instellingen,

In de hoofdrubriek Blocker kun je ook de telemetrische functies van Windows uitschakelen, althans als de Windows Defender Firewall actief is. Als je de telemetrie uitschakelt, worden er automatisch firewallregels gecreëerd die uitgaand verkeer naar specifieke Microsoft-servers blokkeren.

Aandachtspunten

Je nieuwe of geüpdatete Windows-installatie is bijna gebruiksklaar. Toch zijn er nog enkele onderdelen die je aandacht verdienen. Zo kan het gebeuren dat het Windows-systeemherstel na een grote update niet meer actief is. Dat controleer je dus even. Tik herstel in op de Windows-zoekbalk en kies voor Een herstelpunt maken. Je leest hier de status van elk schijfstation. Via de knop Configureren kun je het systeemherstel per station in- of uitschakelen en verder instellen.

Verder stel je natuurlijk je bureaubladachtergrond helemaal naar wens in en zorg je ervoor dat het actiecentrum de knoppen van de apps die je het meest gebruikt, weergeeft. Klik op het knopje van het actiecentrum (het gedachtewolkje) helemaal rechts op de Windows-statusbalk en rechtsklik op een van de knoppen onderaan. Kies Snelle acties bewerken en bepaal zelf waar welke knoppen terechtkomen.

Verder wil je vast bepalen welke apps meldingen mogen geven. Dat regel je tot in de puntjes via Windows Instellingen, Systeem, Meldingen en acties. Open verder de rubriek Concentratiehulp, want hier kun je momenten instellen waarop je niet door zulke meldingen gestoord wordt.

Je bent nu helemaal klaar om al je favoriete programma’s je systeem te zetten en misschien vind je Ninite, met enkele tientallen populaire en gratis tools, wel een leuke startplaats…