Over een paar weken verschijnt de Creators Update van Windows 10. Deze nieuwe versie komt voor iedereen die Windows 10 nu al heeft, gratis beschikbaar. Computer Idee neemt je mee door de nieuwe functies en mogelijkheden.

De nieuwe Creators Update van Windows 10 is ten opzichte van de huidige versie - de Anniversary Update - veranderd. Er komen tal van nieuwe functies bij. Dit zijn de meest opvallende wijzigingen in Windows 10 Creators Update:

Nieuwe installatieprocedure

De installatieprocedure voor Windows 10 Creators Update is iets meer vereenvoudigd. Zo zijn de privacy-opties voortaan op een enkel scherm te zien, maar de gebruiker moet dan wel een stukje scrollen om alle opties te kunnen zien. In landen waar Cortana kan worden gebruikt (in Nederland is dat nog niet het geval), kan de installatieprocedure ook via spraakbesturing worden uitgevoerd. De installatieprodedure zelf duurt overigens nog wel even lang.

Beveiligingscentrum

Windows Defender is nu een belangrijker onderdeel geworden van Windows 10 Creators Update. In het overzicht van het Defender-Beveiligingscentrum zie je nu bijvoorbeeld wat de status van je computer is en of er problemen zijn gevonden met Windows Update, de beveiliging of stuurprogramma's die niet juist werken of goed zijn geïnstalleerd.

©CIDimport

Vanuit hetzelfde programma kun je diverse herstelfuncties uitvoeren, zoals de nieuwe functie 'Nieuwe start', waarbij je Windows 10 opnieuw kunt installeren met alle laatste updates, die dan direct automatisch voor je worden gedownload.

©CIDimport

3D-mogelijkheden

Met Paint 3D is het mogelijk om grappige 3D-objecten en tekeningen te maken, maar de gewone versie van Paint blijft natuurlijk ook nog gewoon bestaan.  Gemaakte creaties in Paint 3D kunnen worden afgedrukt op een op Windows 10 aangesloten 3D-printer, maar het is ook mogelijk om je 3D-objecten door een bedrijf te laten afdrukken en thuis te laten bezorgen. Ook Microsoft Edge ondersteunt 3D-objecten. Objecten die je hebt gemaakt in Paint 3D kun je als project uploaden naar Remix3D, een community-site van Microsoft, en de daar aangeboden objecten kun je ook volledig in Edge bekijken.

©CIDimport

Mixed Reality

Windows 10 Creators Update ondersteunt nu ook 3D-brillen, waaronder de HoloLens van Microsoft zelf, maar ook goedkopere brillen kunnen gebruikt worden. Onder meer Dell, Acer, HP en Lenovo zullen 3D-brillen maken die tussen de 200 en 300 euro moeten gaan kosten. Deze brillen zijn geschikt voor het zogeheten Mixed Reality, een combinatie van 3D- en Augmented Reality.

Voor deze computers is ook niet per se een heel zware computer nodig. Zo voldoet een computer met een Intel Core i5-processor, 8 GB geheugen en een scherm met HDMI-aansluiting en een resolutie van 2880 bij 1440 @ 60Hz al om met 3D aan de slag te gaan.

Verbeteringen in Windows Update

De Windows Update-functie in Windows 10 Creators Update is op de schop gegaan. Als gebruiker heb je nu meer controle over wanneer grote updates die een herstart van je computer vereisen, worden geïnstalleerd. Het is zelfs mogelijk om updates tot maximaal 35 dagen uit te stellen. Daarnaast kun je ook tijdstippen instellen wanneer de computer wel opnieuw mag worden opgestart als een update dat vereist.

©CIDimport

Het is niet mogelijk om updates onbeperkt uit te stellen, en updates die geen herstart vereisen kunnen sowieso alsnog gewoon geïnstalleerd worden.

Nachtlamp

Om het werken met Windows 10 Creators Update wat prettiger te maken tijdens de nachtelijke uurtjes, of op donkere plekken zoals in het vliegtuig, is er een nieuwe functie Nachtlicht ingebouwd. Hiermee kun je de kleurnuances van het besturingssysteem aanpassen, zodat het blauwe licht van het scherm minder wordt. Je kunt hierbij zelf de tijden instellen.

©CIDimport

Microsoft Edge

Ook de in Windows 10 ingebakken browser Edge is op een aantal punten verbeterd. Zo krijg je nu bijvoorbeeld sneller preview-thumbnails te zien van sites die je open hebt staan, is de navigatie verbeterd en is er in de code het een en ander veranderd waardoor afbeeldingen sneller geladen worden. Openstaande tabbladen kun je nu met een enkele klik verplaatsen naar een apart deel in de browser, handig als je meerdere vensters en tabbladen open hebt staan en de boel een beetje wilt ordenen.

©CIDimport

Gaming-modus

Met verschillende gaming-modi kun je het besturingssysteem optimaliseren voor het spelen van games. Hierbij worden - wanneer de functie is ingeschakeld - andere applicaties en services op een lager pitje gezet, waardoor er meer geheugen en processorkracht beschikbaar is voor het spelen van de games.

©CIDimport

Je kunt hier echter weinig extra's instellen, het lijkt er dus op dat Microsoft zelf voor je bepaalt welke instellingen het meest optimaal werken voor jouw games. Je kunt de functie overigens ook oproepen tijdens het spelen van een game door gebruik te maken van de Windows+G (andere toetscombinaties kun je zelf instellen). Het verschil in performance kun je dan zelf meten.

Los van de optimalisatiemogelijkheden voor games zijn er ook andere functies ingebouwd in Windows 10 Creators Update om het spelen van spellen wat leuker te maken. Zo kun je bijvoorbeeld ook je game-beeld streamen en delen met andere gebruikers van de XBox Live-dienst. Via de functie Uitzenden kun je die mogelijkheid inschakelen, maar je hardware moet dat wel ondersteunen.

Multimedia

Windows 10 Creators Update krijgt ook tal van andere verbeteringen. Een van de opvallendste is de ondersteuning van diverse Dolby-instellingen voor audio. In de Creators Update wordt bijvoorbeeld Dolby en Dolby Atmos 'uit de doos' ondersteund. Voorheen had je speciale stuurprogramma's van de audiokaartfabrikant nodig om hiervan gebruik te maken, maar vanaf nu kun je deze functionaliteit standaard gebruiken. Volgens Microsoft werkt dit met vrijwel alle audiokaarten en -chips die deze mogelijkheid ondersteunen.

Problemen met stuurprogramma's voor de videokaart behoren vanaf de Creators Update overigens ook tot het verleden. Als je een universele game downloadt vanuit de Windows Store, zijn de videodrivers die nodig zijn voor het spelen van die game ook direct inbegrepen, zodat je altijd up-to-date bent met de laatste drivers. Die drivers worden dan alleen voor die game uit de App Store toegepast.

Cortana

Alhoewel Microsoft's spraakassistent Cortana nog niet beschikbaar is in het Nederlands, is het wel interessant om te noemen dat dit onderdeel van het besturingssysteem ook een flinke update krijgt. De software kan nu je computer aan- of uitzetten (op spraakcommando) en het is mogelijk om het volume harder of zachter te zetten. Ook is het mogelijk om met Cortana muziek af te spelen van de diensten TuneIn en iHeartRadio, als je daarvan de app hebt geïnstalleerd. Voor ontwikkelaars zijn er ook nieuwe functies toegevoegd, zodat er makkelijker tegen Cortana aan te programmeren is. Het is ook mogelijk om Cortana full-screen te gebruiken, waardoor je je Windows 10-machine ook kunt inzetten als controlecentrum voor al je apparaten in het thuisnetwerk. Cortana kan straks ook worden gebruikt om documenten te synchroniseren. Zo kun je met een spraakopdracht bijvoorbeeld bestanden op je harde schijf synchroniseren met OneDrive.

Zie je aan de binnenkant van je waterkoker een donkere of zwartbruine aanslag, vooral ter hoogte van het waterniveau? Dat is een veelvoorkomend verschijnsel bij roestvrijstalen waterkokers die vaak worden gebruikt. Het oogt onfris, maar het is meestal geen vuil of schimmel — en zeker niet gevaarlijk.

Waarom de binnenkant zwart verkleurt

De zwarte aanslag ontstaat niet doordat het metaal zelf oxideert, maar door mineralen uit het water die zich afzetten en bij herhaald verhitten donker kleuren. Kalk, ijzer en vooral mangaan zijn daarbij de belangrijkste veroorzakers.

In Nederland komt dit vaker voor in regio's met hard water, waarin meer mineralen zitten. In sommige delen van het land (zoals Friesland, Gelderland, Overijssel en Drenthe) bevat het leidingwater van nature iets meer mangaan of ijzer. Tijdens de waterzuivering wordt dat grotendeels verwijderd, maar een kleine resthoeveelheid kan bij verhitting reageren tot donkere mangaanoxide. Dat hecht zich aan de wand van de waterkoker, precies op de plek waar het waterpeil meestal eindigt.

Ook aangebrande kalkaanslag kan bijdragen aan de verkleuring. Wanneer kalk zich ophoopt op de bodem of wanden en daarna opnieuw wordt verhit, verkleurt die witte laag naar bruin of zwart.

Hoe verwijder je aanslag?

De aanslag is meestal goed te verwijderen met natuurlijke middelen:

1: Vul de waterkoker met een mengsel van half water en half natuurazijn, of gebruik een eetlepel citroenzuur per halve liter water.

2: Laat dit 30 minuten inwerken en breng het mengsel daarna kort aan de kook.

3: Laat het afkoelen, giet het weg en veeg de binnenkant schoon met een zachte doek of sponsje.

4: Spoel grondig na met schoon water.

Blijft er na het schoonmaken een donkere waas zichtbaar, dan gaat het meestal om een hardnekkige mineraallaag die zich stevig heeft vastgezet. Bij goed roestvrij staal hoort het metaal zelf niet te verkleuren; blijvende vlekken wijzen eerder op hardnekkige aanslag of op een mindere kwaliteit staal.

Zo voorkom je nieuwe aanslag

Laat de waterkoker na gebruik altijd leeglopen en openstaan, zodat hij goed kan drogen. Kook alleen de hoeveelheid water die je nodig hebt, en ontkalk hem eens per maand met azijn of citroenzuur. Zo krijgen mineralen minder kans om zich te hechten en blijft de binnenkant langer schoon.

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.