In dit wat pittige tweeluik buigen we ons over de installatie van Windows en gaan we die volledig naar eigen hand zetten. Eerst zorgen we ervoor dat alle updates, patches en drivers al netjes geïntegreerd zijn. In het vervolgartikel automatiseren we de installatie zodat Windows je niet langer met configuratievragen lastigvalt. Gebruikers, taal- en privacyinstellingen: Windows krijgt het allemaal mee vanuit de installatie.

We willen een opstartbaar medium maken waarmee je Windows volledig up-to-date en nagenoeg zonder verdere tussenkomst kunt installeren. Zo’n verregaande automatisering vergt best wat voorbereiding, maar is zeer leerzaam en daarna beschik je bovendien over een ‘magische’ installatiestick die je op verschillende pc’s kunt gebruiken. We kunnen ons namelijk best voorstellen datje als lezer van ComputerTotaal geregeld de vraag krijgt van buren en kennissen om ook bij hen de computerzooi op te ruimen. Een volautomatische (her)installatie kan je daarbij heel wat tijd en frustratie besparen.

Schijfinstallatiekopie

Je hebt allereerst een schijfkopiebestand van Windows 10 nodig, en dat vind je hier. Hier klik je op Hulpprogramma nu downloaden, waarna je de tool met een dubbelklik opstart. Vervolgens klik je op Akkoord, kies jeInstallatiemedia […] voor andere pc maken en duid je de gewenste Windows-versie aan, bijvoorbeeld Nederlands, Windows 10, 64-bits (x64). In het volgende venster selecteer jeISO-bestand en duid je een opslaglocatie aan.

Vind je deze procedure omslachtig, dan kun je dit iso-bestand ook rechtstreeks downloaden. Je moet Microsoft dan even wijsmaken dat je niet met een Windows-desktop-pc surft. We nemen Chrome als voorbeeld, maar ook in Edge Chromium is dit mogelijk. Surf naar de vermelde webpagina en druk op Ctrl+Shift+I voor het ontwikkelaarspaneel. Klik in dit paneel op het knopje met de drie puntjes en kies More tools, Network conditions. Onderaan, bij User agent, verwijder je het vinkje naast Select automatically en kies je in het uitklapmenu (bijvoorbeeld) Chrome – Android Mobile. Laat het paneel geopend en druk op F5 om de pagina te verversen. Bij Select edition selecteer je Windows 10 en bevestig je met Confirm. Je kunt nu ook taal en systeemtype (bijvoorbeeld 64-bit Download) aanduiden.

©PXimport

Installatiebestand

Eigenlijk heb je maar één bestand uit dit iso-schijfkopiebestand nodig en daarvoor moet je het schijfkopiebestand wel eerst uitpakken. Navigeer met de Verkenner naar het iso-bestand, klik dit met rechts aan en kies Koppelen. De inhoud van het iso-bestand belandt nu in een virtueel cd-station. Je doet er goed aan eerst in het menu Beeld van de Verkenner een vinkje te plaatsen bij Verborgen items.

Druk vervolgens op Ctrl+A zodat je de complete inhoud van het virtuele cd-station markeert en selecteert. Die kopieert en plak je met Ctrl+C en Ctrl+V in een lege map op je schijf (bijvoorbeeld d:\win10iso). Navigeer naar deze map en open hier de submap \sources.

Afhankelijk van hoe je het iso-bestand hebt gedownload (zie bij ‘Schijfinstallatiekopie’, via het hulpprogramma of rechtstreeks) zie je in deze submap nu het bestand install.esdof install.wim. Gaat het bij jou om install.wim, dan mag je meteen overstappen naar het deel ‘DISM GUI’ van dit artikel.

©PXimport

Esd naar wim

Het esd-bestand is eigenlijk een gecomprimeerd en versleuteld wim-bestand en om eruit te kunnen halen wat je nodig hebt, moet je dat naar een gewoon wim-bestand converteren. Klik daarvoor in het Windows-startmenu met rechts op Opdrachtprompt en kies Als administrator uitvoeren. Voer het volgende commando op de opdrachtregel uit:

dism /Get-WimInfo /WimFile:”d:\win10iso\sources\install.esd”

Hierbij vervang jed:\win10iso uiteraard door het juiste pad van je esd-bestand.

Dit commando geeft een lijst met indexnummers die elk naar een andere Windows-editie verwijzen. Wijzelf selecteren hier 1 (Windows 10 Home) omdat we hiervoor een legale productcode hebben. Het is nu zaak precies deze editie uit het esd-bestand te lichten en in een wim-bestand te plaatsen. Dat kan als volgt:

dism /export-image /SourceImageFile:”d:\win10iso\sources\install.esd” /SourceIndex:1 /DestinationImageFile:”d:\win10iso\sources\install.wim” /Compress:max /CheckIntegrity

Je vervangt indien nodig ook hier de paden. Merk op dat je via de parameter /SourceIndex:x het indexnummer van de gewenste Windows-editie meegeeft.

Na afloop mag je het originele esd-bestand verwijderen.

©PXimport

DISM GUI

Je hebt nu een geldig wim-installatiebestand en het is de bedoeling dat je daarin updates en stuurprogramma’s integreert. Daarvoor maken we graag gebruik van het gratis DISM GUI. Je vindt dit via www.tiny.cc/dismgui. Pak het gedownloade zip-bestand uit, klik met rechts op het exe-bestand en kies Als administrator uitvoeren.

In de tool open je het tabblad Mount Control. Klik op Choose WIM en verwijs naar het install.wim-bestand in je ‘uitpakmap’. Druk op de knop Display WIM Info. Onderaan, bij Index en Name, lees je het nummer en de naam van de Windows-editie af. Selecteer ditzelfde nummer in het uitklapmenu bij Index rechtsboven. Daarna klik je op Choose Folder bij Mount Location en verwijs je naar een lege map waaraan je het wim-bestand wilt koppelen (bijvoorbeeld d:\wimkoppeling). Bevestig met Mount WIM. De taak wordt uitgevoerd en na enige tijd verschijnt de melding van een succesvolle operatie.

Updates

Je hebt DISM GUI straks nog nodig om stuurprogramma’s en updates te integreren in het Windows-installatiebestand, een proces dat ook wel ‘slipstreaming’ wordt genoemd.

Laten we beginnen met het ophalen van de nieuwste updates. Je kunt hier zoeken op basis van zogenoemde KB-id’s (KB staat voor Knowledge Base), zoals je die terugvindt in (de geschiedenis van) Windows Update en in supportartikelen van Microsoft. Je kunt hier bijvoorbeeld zoeken naar KB4565503 (een cumulatieve Windows 10 64bit-update) maar je kunt ook alle updates van een bepaalde Windows-editie opvragen. Dat kan bijvoorbeeld met een zoekopdracht als Windows 10 2004 x64. Voor meer feedback hoef je slechts op zo’n item te klikken. Om het te downloaden klik je op Downloaden en vervolgens op het bijbehorende msu-bestand. De msu-bestanden die je in je Windows-installatie wilt, verzamel je netjes in één map (bijvoorbeeld d:\slipstream\winupdates).

©PXimport

Stuurprogramma’s

Herinstalleer je Windows wel vaker op dezelfde pc(‘s) en struikelt de installatie daarbij telkens over enkele stuurprogramma’s, dan neem je die beter ook in het installatiebestand op. We gaan er hier van uit dat de juiste drivers voor die pc al zijn geïnstalleerd. Maak voor deze drivers alvast een lege map aan, bijvoorbeeld d:\slipstream\drivers. Download vervolgens de gratis tool Double Driver. Die wordt weliswaar niet langer doorontwikkeld, maar die blijkt nog goed te functioneren in Windows 10. Een directe downloadlink is www.tiny.cc/dbdriver. Pak het zip-bestand uit en start dd.exe met een dubbelklik op. Ga naar het tabblad Back-up en klik op Scan Current System. je laat alleen een vinkje staan bij de drivers die je effectief mee wilt nemen in het installatiebestand. Klik op Backup Now, laat Structured folder geselecteerd, verwijs naar je bestemmingsmap en bevestig met OK.

©PXimport

Slipstream

Je beschikt nu over de nodige updates, patches en drivers. Die kun je nu via DISM GUI in het Windows-installatiebestand injecteren. Open hier het tabblad Driver Management en klik op Choose Driver Folder. Verwijs naar je drivermap, laat het vinkje bij Recurse staan en klik op Add Drivers. Onderaan verschijnen de opgehaalde stuurprogramma’s en die worden meteen in install.wim geïnjecteerd. Ga naar het tabblad Package Management voor je updates en volg hetzelfde scenario: klik op Choose Package Folder, duid je updatemap aan en klik op Add Packages. Dit slipstreamproces kan wel even duren.

Over nu naar het tabblad Mount Control. Hier klik je op Dismount WIM. Bevestig de vraag of je de wijzingen wilt doorzetten met Ja . Na afloop mag je DISM GUI sluiten en eventueel ook de mappen met drivers, updates evenals de wim-koppeling verwijderen.

©PXimport

Installatiemedium

Het is nu de bedoeling om alles uit de uitpakmap (in ons voorbeeld d:\win10iso), inclusief het geslipstreamde install.wim-bestand, over te zetten naar een opstartbare installatiestick. Stop hiervoor een (lege) stick van minstens 8 GB in je pc.

Open vervolgens de Opdrachtprompt en voer diskpart uit.

Achter de diskpart-prompt voer je dan de volgende 8 opdrachten uit:

list disk

select disk x

detail disk

clean

convert mbr

create partition primary

active

assign

Hierbij vervang je telkens de letter x door de stationsletter van je usb-stick. De opdracht detail disk laat zien dat je het juiste station hebt geselecteerd (toch?). Er duikt een Verkenner-venster op waarin je wordt gevraagd de stick te formatteren. Kies hiervoor FAT32 (standaard). Selecteer daarna met de Verkenner de complete inhoud vanje uitpakmap en kopieer die met Ctrl+C en Ctrl+V naar (de rootmap van) je zojuist geformatteerde stick.

Er kan zich echter een probleem voordoen als blijkt dat je wim-bestand groter is dan 4 GB, want dat past niet op een fat32-medium. je hebt dan feitelijk twee mogelijkheden. Of je formatteert de stick toch met nfts (maar mogelijk weigert die dan dienst op een uefi-systeem), of je maakt het wim-bestand compacter. Daartoe voer je als administrator vanaf de opdrachtprompt het volgende commando uit :

dism /export-image /SourceImageFile:”D:\win10iso\sources\install.wim” /SourceIndex:1 /DestinationImageFile:”D:\win10iso\sources\install.esd” /Compress:recovery /CheckIntegrity

Ook hier vervang je indien nodig de paden door je eigen versies, en dat geldt eveneens voor het cijfer achter /SourceIndex:. Het hele proces is arbeidsintensief en kan flink wat tijd in beslag nemen. Na afloop verwijder je dan het wim-bestand.

©PXimport

Windows-installatie

Stop de installatiestick in de beoogde computer. Je kunt het best eerst controleren of het set-upvenster van het uefi-bios zo staat ingesteld dat het systeem normaliter het eerst van je harde schijf opstart. Zo vermijd je namelijk dat na een automatische herstart weer van je stick wordt opgestart en de installatie helemaal opnieuw begint.

Schakel je pc in en roep het speciale bootmenu op (bijvoorbeeld met F12; raadpleeg de systeemhandleiding indien nodig). Zorg dat de pc van de stick opstart. Nadat je de gewenste partitie voor Windows hebt geselecteerd gaat de eigenlijke installatie van start, inclusief de juiste drivers en de meest recente updates.

Met de Philips Hue Secure Video Doorbell hebben we de eerste slimme deurbel te pakken van het merk voor slimme lampen. Met een prijskaartje van 169,99 euro is-ie niet goedkoop, en de vraag is of de unieke gimmick de bel kan redden.

Met het submerk Secure biedt Philips Hue verschillende producten aan die buiten de strekking van slimme lampen en aanverwante accessoires vallen. Op ID.nl hebben we eerder de slimme binnencamera getest en nu is het de beurt aan de eerste deurbel van het merk: de Philips Hue Secure Video Doorbell. Zo op het eerste gezicht lijkt dit apparaat (voorzien van een IP54-certificaat) op een generiek model uit China: camera boven, belknop onder.

Unieke functie

Op technisch vlak doet de Philips Hue Secure Video Doorbell het in elk geval goed. Het systeem ondersteunt zowel 2,4 als 5 GHz en laat zich aansluiten aan de Hue Bridge (via het Zigbee-protocol). Je hebt die bridge niet nodig om de deurbel te kunnen gebruiken, maar als je dat doet (bijvoorbeeld met het nieuwe Pro-model van de Bridge) kun je een slimme koppeling realiseren met je bestaande netwerk van slimme lampen van dezelfde fabrikant.

©Wesley Akkerman

Na het installeren binnen de (nog altijd overzichtelijke) applicatie en het koppelen van de lampen, kan de verlichting in huis aanspringen op het moment dat iemand aanbelt. Dat gebeurt razendsnel (binnen een seconde), waardoor je snel doorhebt dat er iemand voor de deur staat. Verder kun je een Chime aan de Philips Hue Secure Video Doorbell koppelen, wat dan weer handig is voor plekken waar geen Hue-lampen hangen of waar je het deurbelgeluid niet hoort.

Producten installeren

De Chime is met 59,99 euro vrij prijzig. Gelukkig kun je voor 199,99 euro ook een pakket kopen waar beide producten in zitten. Dan krijg je dus zo'n 30 euro korting. Goed om te weten: je kunt die chime gewoon in een stopcontact plaatsen. Ook is het zo dat de Philips Hue Secure Video Doorbell niet werkt met de bestaande bel (wat sowieso meestal niet het geval is). Daarnaast hoor je heel snel geluid uit die chime komen wanneer iemand op de knop drukt. 

©Wesley Akkerman

De fysieke installatie van de Philips Hue Secure Video Doorbell kan wat meer tijd kosten dan je wellicht gewend bent van slimme deurbellen. Dit is namelijk een bedrade variant die niet op een batterij werkt. De deurbel werkt alleen met 12V-aansluiting, waardoor je mogelijk een transformator moet installeren en aan de slag moet met kabels en kroonsteentjes. Bovendien lijken de meegeleverde stroomkabels onvoldoende geïsoleerd tegen schade (zoals droogte of vocht).

Beeldkwaliteit en basisfuncties

De beeldkwaliteit laat dan weer weinig te wensen over. De Philips Hue Secure Video Doorbell beschikt over een 2K-resolutie. Dat is hoger dan het beeld van de twee bedrade Ring-deurbellen, die het moeten doen met 1080p of 1536p. De kleurweergave is meer dan redelijk, maar de lens lijkt minder goed overweg te kunnen met helderheid. Als de achtergrond lichter is dan de voorgrond, dan kan die laatste wat donkerder zijn dan we zouden willen op dit soort camera's.

Het gezichtsveld van 180 graden in zowel de lengte als breedte is meer dan welkom. Daardoor zullen weinig dingen je ontgaan. Als je de deurbel niet te hoog ophangt, kun je ook kleinere pakketjes in de tuin of op de mat zien liggen. Verder is er infrarood-nachtzicht en nachtzicht in kleur en kun je rekenen op allerlei basisfuncties van een slimme deurbel. Zo kun je met iemand voor de deur praten en kun je meldingen op basis van beweging ontvangen. Wel zo handig.

Gratis opslag, maar…

Waar Philips Hue je ook mee hoopt te overtuigen, is de gratis videogeschiedenis van de afgelopen 24 uur. Als je dus nog snel iets wilt opzoeken van de afgelopen dag, dan kan dat. Je bent dan niet verplicht een abonnement af te nemen. Lokaal video's opslaan is helaas niet mogelijk, zoals dat wel vaak bij de Eufy's van deze wereld kan, waardoor je voor verdere bewaarbehoeften toch afhankelijk bent van een redelijk prijzig abonnement van 40 tot 100 euro per jaar. 

©Wesley Akkerman

Zaken die wij als standaard ervaren, zoals het instellen van activiteitenzones en de herkenning van personen, pakketten en voertuigen, zitten ook allemaal achter een betaalmuur. Dat je uitgebreide videogeschiedenis (30 tot 60 dagen) en het detecteren van rookalarmen (waar een AI-systeem achter zit) geld kosten, willen we nog best accepteren. Tot slot kan de deurbel nog geen automatische reacties ten gehore brengen of geactiveerd worden via geo-fencing.

Philips Hue Secure Video Doorbell kopen?

Ondanks de minpunten zijn we toch behoorlijk enthousiast over de Philips Hue Secure Video Doorbell. Ja, sommige functies kosten extra geld, aansluiten zal voor een hoop mensen onnodig veel gedoe opleveren en het apparaat is vrij prijzig. Maar het feit dat je het product toevoegt aan je bestaande Hue-netwerk en daarmee nieuwe integratiemogelijkheden ontgrendelt (voor lampen en bewegingssensoren), rechtvaardigt wat ons betreft de straffe aanschafprijs.

Digitale dreigingen worden steeds slimmer en moeilijker te herkennen. Een virusscanner of firewall alleen houdt ze niet meer tegen. Onze digitale voetafdruk groeit immers met elk nieuw apparaat, account of slimme toepassing in huis. Wie veilig wil blijven, moet structureel te werk gaan: cyberhygiëne hoort bij je dagelijkse gewoonten. In dit artikel lees je negen manieren om die routine op te bouwen en je digitale leven beter te beschermen.

Bewust gedrag

Bewust digitaal gedrag vormt de basis van elke veilige IT-omgeving. Wie zijn gedrag niet afstemt op de huidige digitale risico's, blijft kwetsbaar, ongeacht hoe goed de tools zijn. Het herkennen van verdachte berichten, ook van bekende afzenders, is cruciaal. Phishing blijft namelijk een van de succesvolste aanvalsmethoden, onder meer via QR-phishing, deepfake-spraakberichten en clone-phishing (waarbij bestaande, legitieme e-mails worden nagebootst).

Klik nooit zomaar op links, zeker niet als er gevraagd wordt om in te loggen of te betalen. Houd de muisaanwijzer eerst boven een link om het adres te controleren en let op subtiele afwijkingen in domeinnamen. Let ook op bij onverwachte bijlagen of berichten met een opvallend dringende toon.

Denk ook bewust na over je digitale aanwezigheid. Zorg dat je sociale profielen niet standaard publiek zichtbaar zijn en deel persoonlijke info alleen als het echt nodig is. Regelmatig eens 'egosurfen', waarbij je je naam, alias of e-mailadres in een zoekmachine invoert, helpt om te zien wat publiek beschikbaar is. Beperk of verwijder deze informatie via instellingen of met verwijderverzoeken.

Authenticatie

Robuuste authenticatie is vaak de kern van digitale beveiliging. In tijden van datalekken en geautomatiseerde inlogpogingen volstaat een enkel wachtwoord helaas niet meer. Goede cyberhygiëne betekent daarom niet alleen sterke wachtwoorden gebruiken, maar ook structureel inzetten op tweefactorauthenticatie (2FA) en in bepaalde gevallen op alternatieve methoden gebruiken, zoals biometrie en softwarematige toegangssleutels (passkeys).

Om te vermijden dat je overal hetzelfde wachtwoord gebruikt, is een betrouwbare wachtwoordbeheerder onmisbaar. Kies voor een kluis die lokaal versleutelt of zero-knowledge-opslag biedt (alleen jij kunt de data zien). Degelijke en gratis opensource-opties zijn Bitwarden Personal en KeePass of KeePassXC. De kluis zelf beveilig je uiteraard met een sterke sleutelzin. Nieuwe wachtwoorden laat je bij voorkeur automatisch genereren en zijn telkens uniek.

Vrijwel alle degelijke diensten bieden tegenwoordig 2FA aan. Maak daar zeker gebruik van, want dit voegt een extra beveiligingslaag toe. TOTP-codes (time-based one-time passwords) via apps als Authy of de Authenticator-apps van Google of Microsoft zijn een veilige keuze. Voor kritieke accounts kun je fysieke tokens overwegen, zoals een Yubikey. Sms-codes kun je het beste vermijden, want deze zijn kwetsbaar voor sim-swapping. Biometrie gebruik je bij voorkeur alleen op apparaten waar de herkenning lokaal gebeurt, zonder dat er data naar externe servers gaan.

Steeds meer platformen, zoals Apple, Google en Microsoft, ondersteunen ook toegangssleutels. Deze bestaan uit een publieke en een private sleutel. Alleen de publieke wordt op de server opgeslagen; de private blijft lokaal en wordt geverifieerd via biometrie of pincode. Zo combineer je veiligheid met een zekere mate van gebruiksgemak.

Accountbeheer

Doordacht toegangsbeheer voorkomt dat ongewenste gebruikers, processen of apparaten toegang krijgen tot je gegevens of systemen. Door rollen te scheiden, rechten te beperken en geregeld te evalueren wie waar toegang toe heeft, verklein je het risico op misbruik.

Zo gebruik je voor dagelijkse taken bij voorkeur een standaardaccount zonder beheerrechten. Heb je in Windows op je laptop slechts één administratoraccount, maak dan eerst een tweede administratoraccount aan. Zet daarna het eerste om naar standaardgebruiker, zodat je vertrouwde profielmap en instellingen behouden blijven. Dit doe je via Instellingen / Accounts / Andere gebruikers / Account toevoegen, waar je ook het accounttype kunt wijzigen. Je kunt ook twee standaardaccounts gebruiken: een voor werk en een voor privé, waarbij het privéaccount geen toegang heeft tot zakelijke bestanden, e-mail of cloudmappen. Daarnaast kun je een extra standaardgebruiker aanmaken, eventueel zonder wachtwoord, voor gastgebruik. Verwijder accounts zodra ze overbodig zijn en vermijd het delen van je hoofdaccount. Als delen toch nodig is, zorg dan dat je de gegevens kunt monitoren en gebruik de beschikbare logboeken (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel).

Toegangsbeheer

Werk je met meerdere gebruikers op je pc of gebruik je gedeelde mappen, dan kun je de toegang tot gegevens beperken door het instellen van specifieke machtigingen voor lezen en schrijven. Klik met rechts op een map of bestand in Verkenner, kies Eigenschappen en ga naar Beveiliging / Bewerken (voor lokale toegang) of naar Delen / Geavanceerd delen (voor netwerkshares).

Gescheiden omgevingen zijn ook nuttig voor apps als je browser. In Chromium-browsers zoals Chrome klik je rechtsboven op je profielafbeelding en kies Gastprofiel openen of Chrome-profiel toevoegen. Elk profiel gebruikt een eigen cache, instellingen, extensies en sessies. In Firefox open je de profielbeheerder via Windows-toets+R, waarna je de opdracht firefox.exe -p uitvoert.

Controleer ook regelmatig welke externe apps, diensten of apparaten toegang hebben tot je cloudaccounts van bijvoorbeeld Google of Microsoft.

Updates en patches

Software en firmware tijdig bijwerken is een van de beste manieren om je systemen veilig te houden, zeker omdat veel kwetsbaarheden al worden misbruikt voor ze publiek bekend zijn (zero-day-exploits). Automatiseer je updates dus waar mogelijk, niet alleen voor je besturingssysteem maar ook voor randapparatuur, NAS, router en IoT-apparaten.

Windows is standaard ingesteld om belangrijke updates en patches automatisch te downloaden en installeren. Laat dit zeker zo. Vergeet ook je gewone programma's niet: sommige programma's updaten automatisch (zoals browsers), maar lang niet alle programma's doen dit. Tools zoals Patch My PC Home Updater kunnen helpen, of je gebruikt een pakketbeheerder zoals Chocolatey of Winget. Een grafische tool zoals UniGetUI ondersteunt zelfs verschillende pakketbeheerders.

Patch My PC Home Updater herkent ongeveer vijfhonderd populaire programma's en werkt deze op gezette tijden zelf bij. UniGetUI ondersteunt wel tienduizend programma's en maakt het mogelijk om alle verouderde software met een muisklik te updaten.

Neem ook firmware mee in je updatebeleid, zoals deze van je router, BIOS/UEFI, printers en IoT-apparaten. Controleer enkele keren per jaar via de website van de fabrikant of via ingebouwde beheertools, zoals Synology DSM op een NAS, of er updates beschikbaar zijn.

Gevorderde gebruikers die veiligheid belangrijk vinden, kunnen ook CVE- en kwetsbaarheidsdatabanken (Common Vulnerabilities and Exposures) in de gaten houden, zeker bij software met frequente internet-interactie. Verwijder oude software zonder ondersteuning, en denk bijvoorbeeld ook aan extensies of scripts die je niet meer gebruikt, maar die nog wel actief zijn.

Databeveiliging

Zonder degelijke gegevensbeveiliging blijven andere beveiligingsmaatregelen kwetsbaar. Documenten of informatie die veel privacygevoelige gegevens bevatten (zoals financiële of medische gegevens) horen niet onversleuteld op je pc of externe schijven te staan. Encryptie beschermt je data tegen ongewenste toegang, ook bij verlies of diefstal van het systeem.

Op Windows Home-systemen, met TPM en 'modern stand-by', kun je de systeemschijf automatisch versleutelen via Instellingen / Privacy en beveiliging / Apparaatversleuteling. Je moet wel aangemeld zijn met een Microsoft-account.

Deze functie is een vereenvoudigde vorm van BitLocker, beschikbaar in Windows Pro en hoger. BitLocker kan ook je datapartities, externe schijven en usb-sticks versleutelen. Een gratis alternatief is VeraCrypt, waarmee je ook aparte mappen of draagbare volumes kunt versleutelen. Je kunt zelfs een verborgen volume aanmaken, zodat niemand merkt dat er versleutelde data aanwezig zijn. De tool vraagt wat gewenning, maar online vind je uitgebreide documentatie.

Versleutelen is belangrijk, maar ruim ook geregeld oude, privacygevoelige bestanden op. In Windows open je het venster Instellingen en ga je via Systeem / Opslag naar Aanbevelingen vooropschoning om tijdelijke bestanden, downloads of prullenbakinhoud te wissen. Voor het onherroepelijk verwijderen van specifieke bestanden of mappen gebruik je een gratis tool zoals Eraser, die ook vrijgekomen ruimte op een harde schijf kan overschrijven. Wil je een volledige harde schijf wissen, bijvoorbeeld voor verkoop of donatie, gebruik dan DBAN. Voor ssd's gebruik je bij voorkeur de Secure Erase-tool van de fabrikant zelf, bijvoorbeeld Samsung Magician voor Samsung-ssd's.

Back-ups

Je bent nooit honderd procent veilig, alle geïnstalleerde beveiligingen ten spijt. Daarom zou je eigenlijk altijd back-ups moeten maken. Regelmatig back-uppen beschermt je tegen gegevensverlies door fouten, defecten of malware, en je kunt relatief snel je systeem en gegevens herstellen zonder noemenswaardig dataverlies.

Er bestaan gelukkig degelijke en gratis tools waarmee je back-ups grotendeels kunt automatiseren. Deze ondersteunen bij voorkeur versleuteling, compressie en versiebeheer, werken met incrementele back-ups (alleen nieuwe of gewijzigde bestanden) en met deduplicatie (dubbele inhoud wordt slechts één keer opgeslagen). Duplicati en Kopia zijn hier uitstekende voorbeelden van, gratis en opensource. Duplicati heeft een gebruiksvriendelijke webinterface, terwijl Kopia wat technischer is, maar iets krachtiger dankzij het snapshot-systeem en efficiënter bij grote of veel bestanden.

Probeer waar mogelijk de 3-2-1-regel te volgen: bewaar minstens drie kopieën van je data op twee verschillende media, waarvan één op een andere fysieke locatie en minstens één offline. Dit is ook belangrijk met het oog op ransomware. Koppel daarom ook je externe back-upmedium los zodra de back-up klaar is.

Netwerkbeveiliging

Tenzij je computer fysiek losgekoppeld is van internet en andere netwerken ('air-gapped'), mag je zeker niet voorbij gaan aan netwerkbeveiliging. Je router is doorgaans het toegangspunt tot je hele netwerk en verdient daarom je volle aandacht.

Begin met het wijzigen van het standaard beheerderswachtwoord naar een sterk exemplaar. Controleer geregeld op firmware-updates via de website van de fabrikant (zie ook de eerdere paragraaf Updates en patches). Schakel UPnP (Universal Plug and Play) uit om te vermijden dat applicaties ongecontroleerd poorten openen. Zet beheer op afstand uit als dat kan en beperk inkomend verkeer door enkel noodzakelijke poorten open te laten (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel). Schakel ook ongebruikte netwerkdiensten of applicatie-interfaces uit.

Idealiter voorzie je je netwerkapparaten van gescheiden subnetten, zodat een kwetsbaarheid op het ene toestel niet automatisch andere bedreigt. Je kunt bijvoorbeeld een gastnetwerk op je router activeren voor bezoekers of onbekende apparaten. IoT-toestellen houd je het liefst apart van je hoofdnetwerk. Ondersteunt je router VLAN's (virtuele LAN's), dan kun je zelfs per apparaatcategorie aangepaste regels instellen, voor optimale databescherming.

De meeste routers hebben een ingebouwde firewall, maar deze is vaak beperkt. Gevorderde gebruikers kunnen extra beveiliging overwegen met een krachtigere oplossing, zoals OPNSense, waarmee je gedetailleerde regels kunt opstellen en netwerkverkeer logt. Daarnaast kun je een netwerkwijd DNS-filter gebruiken om ongewenste sites en advertenties op domeinnaamniveau te blokkeren. Tools zoals het multiplatform AdGuard Home of het cloudgebaseerde NextDNS zijn hiervoor uitstekend geschikt. Of je gebruikt eventueel publieke DNS-servers, zoals het recent gelanceerde DNS4EU, mede gefinancierd door de EU, met kant-en-klare filters tegen malware, advertenties en/of ongepaste inhoud.

Monitoren en scannen

Binnen cyberhygiëne hoort ook het regelmatig scannen en monitoren van je netwerk en systemen. Voor Windows zijn er ingebouwde logboeken (klik met rechts op de startknop en kies Logboeken), die systeemfouten, softwareproblemen, aanmeldpogingen en beveiligingsincidenten bijhouden. Open hier Windows-logboeken / Systeem en sorteer op de kolom Niveau om sneller fouten en waarschuwingen te zien.

Scan ook geregeld je netwerkverbindingen. De tool Fing (beschikbaar voor mobiel en desktop) toont direct welke apparaten verbonden zijn. Via Security kun je bij Confirm devices aangeven welke je vertrouwt.

Een nuttige aanvulling is GlassWire, een gratis visuele firewall die toont welke apps waarmee verbinding maken en hoeveel data ze verbruiken. Voor diepgaande analyses is Wireshark de ongekroonde koning. Deze gratis sniffer toont welke data via welke netwerkprotocollen je systeem verzendt en ontvangt, waarmee je ongebruikelijke communicatie kunt traceren.

Je netwerkveiligheid hangt ook af van het sluiten van onnodige netwerkpoorten. Test dit van buitenaf, zoals een hacker doet, via GRC ShieldsUP! Klik op Proceed en dan op All Service Ports om gebruikelijke TCP-poorten te scannen. Zie je rode of blauwe vakjes, schakel dan onnodige services en eventuele poortdoorverwijzingen uit in je router tot alle vakjes groen kleuren.

Je kunt de netwerkpoorten ook van binnenuit scannen, zoals malware doet. Dit kan met het gratis Zenmap, de grafische interface van Nmap. Vul bij Target het ip-adres in en kies bij Profile bijvoorbeeld Quick scan plus.

Je doet er ook goed aan geregeld te controleren op mogelijke datalekken, zoals door database-hacks bij diensten waar je een account had. Je kunt je hiervoor aanmelden bij HaveIBeenPwned, via Notify Me.