Met de lancering van Windows-7 en de komst van Dirt2 aan het einde van het jaar, is het DirectX-11 tijdperk aangebroken. Vooralsnog heeft ATI als enige een DirectX-11 product beschikbaar: de 5000-serie. Wij testen de 5870 die met een kern van 2,15 miljard transistors maar liefst 2,7 miljard berekeningen per seconde kan verwerken.

Die rekenkracht is simpelweg niet te bevatten.

Laten we beginnen met wat achtergrond. Om de nieuwe HD5870 kort te beschrijven, hebben we maar één zin nodig: hij is twee keer zo snel als de 4870 en daarmee dus even snel als de 4870X2. U vraagt zich natuurlijk af hoe dat mogelijk is. Grotendeels is het te danken aan het 40nm-proces, waardoor ATI veel meer transistors in de gpu kan verwerken, zonder in de problemen te komen met energieverbruik, warmte, of wellicht nog belangrijker, de die-size. Het moet immers wel lucratief blijven een videokaart te produceren.

Twee keer zo veel

Dankzij het kleinere procedé kan de Cypress-kern, de codenaam voor de nieuwe gpu-kern, over 1600 streaming processors beschikken (of ouderwets: shader-units). Dat zijn er letterlijk twee keer zo veel als in de RV770 waar de top van de 4000-serie gebruik van maakt. En dat met een die-size die slechts 30 procent groter is! Knap werk.

De structuur en het principe van de 5870 is nagenoeg hetzelfde als bij de 400-serie De Cypress-kern bestaat uit twintig SIMD-cores (Single Instruction Multiple Data), waarin 16 thread-processors zitten die weer uit 5 stream cores bestaan. Wie goed kan hoofdrekenen, zal dan uit komen op 1600 streaming processors: 20 x 16 x 5 = 1600.

Verder heeft ATI het aantal texture units van 10 naar 20 verhoogd ( dus 80 texturing filtering units). Tevens zijn render backends aangepakt: het aantal Z-stencil untis is van 64 naar 128 gebracht en ook het aantal AA Resolve units wat de prestaties van Anti Aliasing-berekeningen significant verbetert, is verhoogd van 64 naar 128. Dit lijkt ons echter alleen zinvol in oudere spellen. De geheugenbus blijft 256 bit, omdat de bandbreedte met snel gddr5-geheugen ruim voldoende is. Het enige wat ATI heeft gedaan, is de snelheid verhoogd naar 2400 MHz (1200 ddr). Opvallend is dat de HD5870 nog steeds 'slechts' 1GB videogeheugen meekrijgt. We zien bij nieuwe kaarten liever 2GB, aangezien het toch een verschil maakt op hoge resoluties.

Niet geheel nieuw in een ATI-kaart, maar wel eindelijk bruikbaar is de tesselator. Dit is een onderdeel van de grafische engine en kan het aantal polygonen van een model (bijvoorbeeld een gezicht, een boom of gras) drastisch verhogen, waardoor het onderwerp er veel gedetailleerder uitziet. Het mooie van het systeem is dat het detailniveau afhankelijk is van de grafische kaart. De kaart krijgt namelijk een simpel model met weinig polygonen en verfraait het zelf. Dit is niet alleen heel efficiënt op gebied van geheugen, maar zorgt er tevens voor dat een spel zowel speelbaar is op een high-end videokaart als een budget of midrangekaart.

Bizarre scores

Met deze kennis in het achterhoofd, zijn de prestaties van de HIS HD5870 al bijna te voorspellen. Toch willen we u de scores van deze nieuweling niet onthouden. We hebben twee HD5870’s voor deze test.We hebben deze getest in combinatie met een Intel Core i7 965 met 6GB ddr3-1600 van Patriot. Als harde schijf hebben we een Velociraptor. Een BeQuiet 1000 watt Dark Power voorziet het platform van energie.

Laten we beginnen met de 3DMark Vantage-prestaties. Onder standaardcondities zet de 5870 een score neer van 16623, waarbij de gpu 15859 punten verdient. Ter referentie: een HD4870X2 scoort 16625 (15887 gpu). Bij een resolutie van 1680 bij 1050 daalt de gpu-score naar 12671, wat nog steeds netjes is. In CrossFire scoort het platform 21.368 punten, 22.155 voor de gpu. Bij 1680 x 1050 zien we nog steeds 18.691 gpu-punten.

Wellicht nog indrukwekkender zijn de in-game scores. We hebben geen enkel spel zien schokken bij een resolutie van 1920 bij 1080! Crysis draait nog steeds bijzonder vloeiend met 60 frames per seconde, World in Conflict idem met 56 frames per seconde en de HD5870 weet nog steeds 73 fps op het scherm te zetten bij de Call of Juarez-benchmark. Ter referentie: de HD4870X2 produceert bij full-hd 49 fps in Crysis, 61 fps in World in Conflict en 76 fps in Call of Juarez.

Vergezellen we de HIS met een tweede HD5870 dan is het helemaal feest. Helaas draaide Crysis (nog) niet lekker, maar we zien bijvoorbeeld 134 fps in de Call of Juarez-test. Bij World in Conflict weet het duo 89 frames per seconde te berekenen.

Energie management

De HIS HD5870 is een beest van een kaart. Vaak houdt dat in dat het stukje techniek ook beestachtig veel energie verbruikt. Dat is gelukkig niet het geval. Dankzij het 40nm-procedé springt de Cypress-kern zuinig om met kostbare energie. Eén opvallend punt is dat de kaart volgens AMD slechts 28 watt verbruikt in 2D-modus. Een grote vooruitgang ten opzicht van de RV770 die nog aardig wat lustte met 60 watt. AMD claimt een maximaal verbruik van 188 watt. Dat is 2 watt minder dan de HD4890 en iets meer dan de HD4870.

Tijdens onze metingen zien we dat AMD zeker geen onzin heeft uitgekraamd. Zo meten we in rust een verschil van ongeveer 30 watt extra in verbruik als we een tweede kaart plaatsen. Dat komt aardig overeen met de 28 watt die AMD claimt.

Als we het platform – met één kaart – op de desktop zetten, meten we 125 watt. Erg netjes, zeker gezien het verschil met een 4870X2 waarbij we 192 watt zien. Starten we de Call of Juarez-benchmark dan meten we op het piekmoment 305 watt. De 4870X2 piekt op maar liefst 456 watt! Als we dan bedenken dat beide kaarten ongeveer evengoed scoren, dan heeft ATI een puik stukje werk geleverd met de nieuwe Cypress-kern.
PluspuntenMinpuntenConclusie

De HD5870 is een beest van een videokaart. Hij verslaat alle huidige single gpu-kaarten. We mogen – gezien de testresultaten – stellen dat de 5870 even snel is als een 4870X2. En dat is echt een prestatie van formaat. Zeker gezien het feit dat de kaart significant minder energie verbruikt. Gamers die nu de snelste en zuinigste kaart zoeken die DirectX 11 compatible is, kunnen niet om de HD5870 heen. We zijn benieuwd wanneer nVidia met een antwoord komt...het is op moment van schrijven nog erg stil aan het groene front.

In de drukke decembermaand wil je iets lekkers op tafel zetten, maar liever niet de hele middag in de keuken staan. De airfryer is dan je beste hulp: één apparaat waarmee je supersnel allerlei snacks en lekkernijen maakt, zonder dat de keuken ontploft. Van kruidnoten tot bladerdeegsterren en mini-kaaskroketjes: fijne feestdagen!

Kleine hapjes, groot gemak

Wie denkt dat de airfryer alleen geschikt is voor friet en kroketten, heeft het mis. Met bladerdeeg, een beetje creativiteit en wat basis-­ingrediënten maak je in korte tijd verrassend veel verschillende gerechtjes. Denk aan mini-saucijzenbroodjes, bladerdeeghapjes met brie en cranberry of kleine pizzarondjes met tomaat en mozzarella.

©ID.nl

Nog meer lekkers voor wie (van) zoet is

Nog meer zoete trek?De airfryer is je beste vriend. Je kunt er mini-appelflappen in bakken, kleine kaneelbroodjes of plakjes appel met kaneel en een beetje honing. Het bakt snel en de suiker karamelliseert mooi zonder dat je extra boter nodig hebt. Voor een feestelijke touch kun je wat poedersuiker of gesmolten chocolade toevoegen zodra deze zoete hapjes uit de mand komen.

Wie het makkelijk wil houden, gebruikt kant-en-klaar deeg of koekjesdeeg: rol kleine balletjes, leg ze in de airfryer en bak ze een paar minuten tot ze goudbruin zijn. Ideaal als snelle zoete traktatie bij de koffie of als dessertje na het eten.

©ID.nl

©ID.nl

Je ideale keukenhulp voor de feestdagen

De airfryer bewijst in december zijn waarde. Je maakt er zonder moeite hapjes mee voor elk moment, van sinterklaasavond tot oud en nieuw. Of het nu gaat om kruidnoten, bladerdeegsterren of kaaskroketjes: met de airfryer is het zo gepiept. Zo blijft er genoeg tijd over voor wat écht belangrijk is: gezelligheid aan tafel.

🎯 Populairste merken airfryer in NL

Philips
Aanrader: Philips 3000 Series NA352/00 Airfryer 9 L Dual Basket. Dubbele mand en ruime inhoud, geschikt voor gezinnen of grotere porties. Reviewscore op Kieskeurig: 8,2.

Tefal
Aanrader: Tefal Dual Easy Fry & Grill EY905D 8.3L XXL Airfryer. Ruim model met twee lades, geschikt voor grotere porties of volledige maaltijden. Reviewscore op Kieskeurig: 8,8.

Inventum
Aanrader: Inventum GF500HLD Airfryer. Betaalbare instapper; handig voor kleinere huishoudens. Reviewscore op Kieskeurig: 9,2.

Princess
Aanrader: Princess Double Basket Airfryer - 8L - 2400W. Dubbele airfryer met twee manden van 4 liter. Meer dan genoeg capaciteit voor een gezin. Reviewscore op Kieskeurig: 8,5.

Ninja
Aanrader: Ninja Airfryer XXL Max Pro. Geschikt voor 3-4 personen. Gelijkmatige resultaten bij friet, groenten en vlees. Dankzij de hogere stand wordt alles extra knapperig. Reviewscore op Kieskeurig: 9,6.

🔟 Over de reviewscores op Kieskeurig.nl
Op Kieskeurig.nl schrijven consumenten reviews over producten. Bij de beoordeling zie je niet alleen het gemiddelde cijfer, maar ook hoeveel reviews er zijn geschreven. Zo krijg je meteen een indruk of de score op basis van één enkele review is of op basis van veel gebruikerservaringen.

De app Plaknotities is al jarenlang het digitale alternatief voor de gele briefjes die je vroeger op de koelkast of tegen je beeldscherm plakte. In Windows 11 heeft de opvolger, Sticky Notes, een flinke make-over gekregen. Daarmee is hetzelfde concept gegroeid tot veel meer dan een virtueel memoblaadje.

De digitale tegenhanger van de Post-It-briefjes gaat al lang mee. In een wereld van cloudtechnologie en integratie met mobiele apparaten stond het in de sterren geschreven dat deze basisapp mee zou evolueren. De nieuwe Sticky Notes in Windows 11 is niet zomaar een cosmetische update. Microsoft heeft achter de schermen flink gesleuteld.

Overal beschikbaar

Sticky Notes werkt als zelfstandige app die je downloadt via de Microsoft App Store en die ook is geïntegreerd in OneNote. Je opent de app het snelst door Sticky Notes in het zoekvak te typen en op Enter te drukken. Je kunt Sticky Notes ook starten via de toetscombinatie Win+Alt+S.

In Windows 11 staat trouwens de oude versie ook nog op het systeem, maar die heet zoals vertrouwd Plaknotities. Na de laatste update vraagt de app je om je aan te melden met je Microsoft-account. Daarmee worden al je memo's gesynchroniseerd, zodat je ze op al je apparaten kunt openen. Dit kan ook op je smartphone of via de OneNote-app.

Mooier design

De nieuwe notities binnen Sticky Notes zien er moderner uit. De interface sluit mooi aan bij het strakke, afgeronde design van Windows 11. Gebruik je liever de donkere modus? Geen probleem: Sticky Notes volgt automatisch je systeeminstellingen. Zo blijft de interface aangenaam zonder dat je zelf iets hoeft aan te passen. Heb je een touchscreen of stylus, dan merk je dat handgeschreven notities automatisch worden omgezet in getypte tekst. Dat is handig en intuïtief.

De opmaakmogelijkheden zijn nog wel enigszins beperkt: andere lettertypes kiezen is nog steeds niet mogelijk. Ook het wijzigen van de lettergrootte lukt niet in Windows 11. Wat extra typografische vrijheid zou welkom zijn.

Sticky Notes heeft verder een QR-code die je scant met de camera van je smartphone. Daarmee kun je de notities op je telefoon rechtstreeks openen in de mobiele OneNote-app.

Notitie maken

De grootste troef van Sticky Notes is nog steeds de eenvoud. Deze vernieuwde versie heeft twee tabbladen. Het eerste, +Notities, toont al je plaknotities en laat je nieuwe memo's maken. Het tweede, Schermopname, gebruik je om een schermafdruk te maken van een actief venster. Is er geen venster geopend, dan is deze knop lichtgrijs en is de functie niet beschikbaar.

Klik op de knop +Notities en je ziet je eerste memo. Je typt vervolgens je boodschap in, bijvoorbeeld een to-do-lijstje, een spontane gedachte of iets wat je niet wilt vergeten. Onderaan zie je een werkbalk met opmaakopties: vet, cursief, onderstrepen, doorhalen en een lijstfunctie. Met de laatste knop voeg je een schermafbeelding vanaf je pc toe.

Bovenaan vind je een menu met drie puntjes. Daarmee doe je vier dingen: de kleur van de notitie aanpassen, de notitie kopiëren, de notitie verwijderen als je die niet meer nodig hebt en de instellingen openen. Je kunt de kleuren gebruiken om categorieën aan te geven, bijvoorbeeld geel voor werk, blauw voor privé, groen voor boodschappen.

Lijst met notities

Via de knop Lijst met notities open je het overzicht waarin alle bewaarde en nog niet verwijderde notities staan. Als je een notitie op het bureaublad hebt geplaatst, dan zie je de knop Lijst met notities openen bovenaan links. Het is het pictogram van twee streepjes. Vaak kom je in die lijst verrassende herinneringen tegen, want hier staan niet alleen de notities die je met Sticky Notes hebt gemaakt, maar ook de notities afkomstig van het oude Plaknotities.

Ga met de cursor over een notitie in de lijst. Daarmee verschijnt de knop Notitie in een nieuw venster openen. Heb je er veel verzameld, dan biedt het zoekvak uitkomst: met een trefwoord vind je snel de speld in de hooiberg. De meest recente notities staan bovenaan. In dit scherm vind je ook het tandwieltje voor de instellingen. Daar zie je bijvoorbeeld dat je bent aangemeld met je Microsoft-account. Zo worden je notities automatisch in de cloud opgeslagen.

Schermafbeeldingen

Met de speciale knop voor schermafbeeldingen maak je met één klik een screenshot van het actieve venster. Zodra je een schermafbeelding hebt vastgelegd, kun je rechtsboven op de knop Notitie in nieuw venster weergeven klikken. Je kunt ook dubbelklikken op een notitie. De afbeelding verschijnt dan groter, in een apart venster naast je notities.

Klik je met de rechtermuisknop op de afbeelding, dan krijg je vier opties: Afbeelding openen, Afbeelding kopiëren, Tekst uit afbeelding kopiëren en Afbeelding verwijderen. Kies je voor Afbeelding openen, dan wordt deze geladen in het Windows Knipprogramma, waar je markeringen kunt toevoegen of de afbeelding bijsnijdt. Gebruik je Tekst uit afbeelding kopiëren, dan kun je de herkende tekst – zonder opmaak – plakken in een tekstverwerker zoals Kladblok of Word.

Sticky Notes gebruikt de ingebouwde OCR (optical character recognition) om tekst in een afbeelding te herkennen. Dit is ideaal voor snelle samenvattingen of het overnemen van informatie zonder over te typen.

Bronverwijzing

Sticky Notes onthoudt de bron van de informatie die je toevoegt. Maak je bijvoorbeeld een notitie terwijl je een webpagina open hebt staan, dan wordt die pagina automatisch als bron geregistreerd. De link naar de website verschijnt ook in de notitie.

Open je later opnieuw de oorspronkelijke bron, dan verschijnen de bijbehorende notities automatisch bovenaan in het Sticky Notes-venster. Zo vind je snel de juiste informatie terug. Kijk je bijvoorbeeld een YouTube-video en maak je tegelijk aantekeningen in Sticky Notes, dan worden die notities later automatisch weergegeven zodra je datzelfde filmpje opnieuw opent.

Vastprikken

De notities van Sticky Notes hebben bovenaan een pictogram van een punaise. Wanneer je daarop klikt, wordt de betreffende notitie vastgezet. Dat betekent dat de notitie op de voorgrond blijft, ook wanneer je met andere programma's werkt of verschillende schermen opent. Hij blijft op het bureaublad staan, zodat je de memo niet per ongeluk weg klikt of uit het oog verliest. Ideaal dus voor herinneringen, afspraken of to-do's die je absoluut niet mag vergeten.

Vastzetten op bureaublad

Een andere nieuwe functie van Sticky Notes bereik je als je op de drie puntjes bovenaan klikt en de opdracht Docken naar het bureaublad kiest. Dit zorgt ervoor dat je notities op een vaste plek op het bureaublad blijven staan. Ze staan boven andere vensters en blijven zichtbaar als een soort 'sticky' element. Dit is vooral handig als je notities of to-do's zichtbaar wilt houden terwijl je in andere programma's werkt. Via dezelfde weg kun je de app losmaken van de kant, maar dan luidt de opdracht: Loskoppelen van bureaublad.