ID.nl logo
Een pc besturen met je gedachten - De potentie van de brein-computer
© PXimport
Zekerheid & gemak

Een pc besturen met je gedachten - De potentie van de brein-computer

ACHTERGROND - Technologie heeft de manier waarop we leven veranderd. De grootste doorbraak moet nog komen: de brein-computer interface, waarbij de hersenen en zenuwen worden gekoppeld aan een computer. In potentie zouden blinden weer kunnen zien en verlamde patiënten weer kunnen bewegen.

Wat is er nu al mogelijk, wat wordt er in de voor de nabije toekomst verwacht en welke gevaren liggen er op de loer?

Geen menselijk orgaan is zo fascinerend als het brein. De afgelopen eeuwen hebben wetenschappers het menselijk lichaam ontleedt en geanalyseerd, waardoor we vandaag de dag grotendeels weten hoe alles werkt. Maar het menselijke brein, met zijn 100 miljard zenuwcellen, is nog steeds grotendeels een mysterie. De hersenen vormen ons centrale zenuwstelsel. Ons brein en bevat waarnemende, aansturende en controlerende functies. Bovendien zijn de hersenen in staat om informatie te verwerken en op te slaan. Over de opslagcapaciteit van het menselijk brein lopen de meningen uiteen, maar een algemene aanname is dat deze rond de 2,5 petabyte (2500 TB) aan binaire data kan bevatten. Maar nog veel interessanter is de wijze van communicatie tussen de hersenen en het lichaam.

De eerste basale inzichten daarover ontstonden in 1929 toen de Duitse arts Hans Berger elektro-encefalografie toepaste, beter bekend als EEG. Daarbij worden elektroden op het hoofd geplaatst, waarna elektrische signalen van de hersenen - hersengolven - kunnen worden uitgelezen. In die tijd waren er nog geen computers, waardoor het erg lastig was om de resultaten te kunnen interpreteren. Pas in de tweede helft van de vorige eeuw zijn er vorderingen gemaakt en met name in de laatste twee decennia zijn er zeer grote sprongen gemaakt. Dankzij EEG's, CT-scans en MRI's in combinatie met de enorme vooruitgang van de rekenkracht van computers, weten we veel beter hoe het menselijk brein werkt. De volgende stap is om de hersenen te verbinden met computers, zodat gedachten kunnen worden gedigitaliseerd en geclassificeerd en vervolgens omgezet in acties. Dat kan met een zogenaamde brein-computer interface (BCI).

Brein-computer interface

Het digitaliseren van gedachten klinkt als sciencefiction, maar het is vandaag de dag al realiteit. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om met behulp van gedachten een muisaanwijzer van een computer te laten bewegen of zelfs een robotarm te besturen! Zowel op het gebied van de gezondheidszorg als gaming en oorlogsvoering biedt dit nieuwe mogelijkheden. Wat hiervoor nodig is, is een interface die de signalen van de hersenen meet, versterkt en digitaliseert, en het mogelijk maakt hier een computer of machine aan te koppelen.

©PXimport

Zo'n brein-machine-verbinding wordt internationaal een Brain-Computer Interface genoemd. In veel gevallen is het niet noodzakelijk om elektroden in het lichaam in te brengen, maar volstaat een soort net, bril of helm met sensoren dat op het hoofd geplaatst wordt. Als een meer nauwkeurige meting noodzakelijk is, is een implantaat - oftewel een 'invasieve' BCI - een optie, al kan dat leiden tot negatieve bijeffecten zoals infecties en instabiliteit van de sensoren op lange termijn. Dit wordt het meest toegepast bij serieuze medische aandoeningen zoals een verlamming in het zenuwstelsel, maar veelal nog in een experimenteel stadium.

Project Cyborg

Een bekend experiment met implantaten is dat van de bekende Britse robot-ingenieur Kevin Warwick (1954), die bekendstaat om zijn experimenten waarbij computersystemen rechtstreeks worden aangesloten op het menselijke zenuwstelsel. De eerste stap van zijn project 'Cyborg', richting een soort mens-machine, werd in 1998 gezet door een onderhuidse chip te implanteren. Het ging om een relatief simpele RIFD-chip die in Warwicks arm geïmplanteerd werd. Daarmee kon hij deuren, lichten, de verwarming en enkele andere geautomatiseerde systemen bedienen op basis van zijn aanwezigheid. Warwick wilde het experiment vooral aangaan omdat futurologen de verwachting uitspraken dat een onderhuidse chip in de toekomst als een soort identiteitsbewijs kon gaan dienen, maar tot dan toe werd er nauwelijks met mensen geëxperimenteerd. Dit terwijl in dezelfde tijd dergelijke implantaten wel voor huisdieren werden geïntroduceerd. Later liet Warwick ook (tijdelijk) een sensor implanteren waarmee hij geblinddoekt kon detecteren of een object dichterbij kwam of van hem af bewoog. Het kostte hem wel zes weken oefenen om de signalen die hij voelde correct te interpreteren.

©PXimport

Kevin Warwick liet in 1998 en onderhuidse chip implanteren en experimenteert veel met BCI. (foto: Kevin Warwick)

Ook experimenteerde hij met het op afstand besturen van objecten, waarbij hij vanaf de Columbia Universiteit in New York het zenuwstelsel van zijn linkerhand koppelde aan een robothand die zich in de Reading Universiteit in Engeland bevond. Wanneer hij z'n hand bewoog werden de hersengolven via het internet naar de robotarm verstuurd. En wanneer de robothand een object vasthad kon Warwick de druk van hiervan voelen. Dit bewees volgens hem dat het brein en het lichaam zich niet per definitie op dezelfde locatie hoefden te zijn. Ten slotte liet Warwick het zenuwstelsel van zijn vrouw tijdelijk verbinden met zijn eigen, waarbij hij het kon voelen als zij haar arm bewoog. In een vergelijkbaar experiment in 2013 van de Universiteit van Washington liet een onderzoeker de vinger van een collega bewegen op een keyboard, terwijl deze zich op enige afstand bevond. Ze speelden op die manier een spelletje waarbij je op het juiste moment tot actie moest overgaan.

©PXimport

Tijdens een experiment van de Universiteit van Washington werd een vinger van een collega via een BCI bestuurd door iemand die zich op een andere locatie bevond.

Medische toepassingen

In eerste instantie lijkt BCI vooral op medisch gebied interessant te zijn. Zo zijn er geslaagde experimenten waarbij patiënten met hun gedachten protheses - zoals een driedimensionale robotarm - kunnen besturen en op die manier wat meer controle over hun leven terugkrijgen. Iets simpels als zelf een kop koffie of stuk chocolade naar je mond brengen kan heel waardevol zijn, zeker voor iemand die deels verlamd is of een lichaamsdeel mist.

Op dezelfde wijze is het mogelijk om een rolstoel te besturen. Ook het typen van tekst door middel van gedachten is mogelijk, al gaat het momenteel nog een erg traag met circa 14 aanslagen per minuut. Verder zijn er geslaagde experimenten om blinden weer te kunnen laten 'zien', al gaat het daarbij vooral om licht- en kleurpatronen. De resolutie verbetert ieder jaar.

©PXimport

Tekst typen via gedachten is al mogelijk, al gaat het vrij traag. (beeld: Gtec)

Een andere veelbelovende toepassing is 'Deep Brain Stimulation' (DBS), waarbij de symptomen van diverse ziektes onderdrukt kunnen worden. Zo kan een ziekte als Parkinson, waarbij het lichaam onbewust fysiek beweegt, bestreden worden door een implantaat waarbij de hersenactiviteit gemonitord en geanalyseerd wordt, om middels een tegenreactie de fysieke symptomen te voorkomen. Het concept lijkt op dat van een pacemaker, waarbij een elektrische prikkel wordt gegeven om het hart op gang te houden, bijvoorbeeld in het geval van een hartritmestoornis. In de VS zijn al 110.000 Parkinson-patiënten behandeld met Deep Brain Stimulators van Medtronic.

©PXimport

Op dezelfde wijze zouden de symptomen van depressies, clusterhoofdpijn, chronische pijn, het Tourette-syndroom, tremor en dystonie onderdrukt kunnen worden. Ook epileptische aanvallen zouden met behulp van implantaten en elektronische pulsen kunnen worden gestopt. De combinatie van BCI en speciale training kan de kwaliteit van leven verbeteren voor patiënten die getroffen zijn door een beroerte, dwarslaesie en traumatisch hersenletsel. In de VS wordt naar schatting 2,6 miljard dollar geïnvesteerd in DBS en 'neurostimulatie'. Een struikelblok is dat een implantaat een batterij nodig heeft en dat de huidige implantaten nog niet energiezuinig genoeg zijn om een aantal jaren zelfstandig te functioneren. Ook is er nog weinig bekend over de lange termijneffecten van DBS.

©PXimport

Via gedachten kunnen protheses worden bestuurd.

Gaming

Ook voor gaming lijkt BCI veelbelovend. Immers, het kan makkelijker en vooral sneller zijn om een spel met je gedachten te besturen, dan met je vingers (waarbij je gedachten eerst omgezet moeten worden naar een fysieke beweging). Tijdens game- en elektronicabeurzen worden regelmatig demo's gegeven waarbij je via EEG een spel kunt besturen. Dus met een helm of een soort koptelefoon met sensoren op je hoofd, en zonder dat je daarbij je handen gebruikt. Momenteel vereist deze techniek nog enige oefening en worden de elektronische signalen softwarematig omgezet naar keyboardaanrakingen, wat tijd kost. Idealiter moet een spel via een API te optimaliseren zijn voor besturing via gedachten.

Het bekende roleplaying-spel World of Warcraft ondersteunt dit en wordt daarom ook regelmatig als voorbeeld gebruikt. Het onderwijs neemt de opkomst van BCI ook serieus: de Universiteit van Twente heeft een bachelor 'Creative Technology' die zich onder andere richt op BCI in combinatie met apps. Een variatie op 'neurogaming' is het besturen van een spel via handgebaren, zoals Microsofts Kinect. En met een combinatie van beide methoden wordt ook volop geëxperimenteerd. Linksom of rechtsom lijkt het er op dat het bedienen van een spel via een toetsenbord ooit, in de toekomst, hopeloos ouderwets is.

©PXimport

Een spelletje Pong via een BCI. (beeld: Gtec)

Militair

Vanzelfsprekend is het leger ook zeer geïnteresseerd in BCI. Zo loopt er in de VS een experiment van DARPA waarbij hersenimplantaten emoties moeten kunnen controleren, vooral ten behoeve van mensen met geestelijke problemen. De eerste stap is om emoties op afstand te kunnen observeren en een tweede stap is om geestelijke problemen te kunnen stabiliseren. Het gaat in dit geval om zeven verschillende psychiatrische condities, van depressies tot verslavingen en een borderline persoonlijkheidsstoornis. Het project komt voort uit de problemen van veteranen die actief zijn geweest in oorlogsgebieden en vaak kampen met dergelijke psychiatrische stoornissen. Maar het signaleren van emoties is ook nuttig als het gaat om alertheid. Wanneer een soldaat op wacht een vijand ziet en deze emotie gedetecteerd wordt, kan er geautomatiseerd alarm geslagen worden.

©PXimport

©PXimport

Voor het uitlezen van hersengolven (EEG) zijn inmiddels speciale headsets in ontwikkeling. (beeld: Emotiv)

Maar de militaire potentie gaat nog veel verder. Momenteel wordt er gecommuniceerd via spraak, maar het zou natuurlijk veel handiger zijn dat telepathisch kan - dus via gedachten. Ook voor de verspreiding van orders is dit interessant, omdat het tevens voorkomt dat een order verkeerd geïnterpreteerd wordt. Het aansturen van apparatuur en voertuigen, net als bij games, kan militair gezien een groot strategisch voordeel opleveren. Ook het uitlezen van gedachten en 'mind control' kan rekenen op veel belangstelling van het leger, al lijken concrete toepassingen momenteel nog ver weg.

Wat wel al realiteit is, aansluitend op 'project Cyborg', zijn experimenten om soldaten te voorzien van mechanische uitbreidingen, zoals een zogenaamd 'exoskelet'. Deze sluit aan op het lichaam, waarbij een hydraulisch systeem met motoren de beweging van de benen versterkt, waardoor soldaten sneller kunnen rennen en minder moe worden. Ook kan er meer gewicht dan normaal gedragen worden. De 'HULC' van Lockheed-Martin kan een gewicht van 90 kilo dragen en tegelijkertijd gedurende acht uur een snelheid van 10 km/u halen. Voor zover bekend zijn dergelijke exoskeletons nog niet ingezet in oorlogsgebieden.

Toekomst

Alleen al op basis van recente medische toepassingen en experimenten blijkt dat de potentie van BCI zeer groot is. Mensen met verlamde of geamputeerde lichaamsdelen zouden met hun gedachten apparaten kunnen bedienen, zoals een robotarm-prothese. En zogenaamde 'neurochips' kunnen de activiteiten van het zenuwstelsel monitoren en beïnvloeden, om zo ziektes als Parkinson en epileptische aanvallen te onderdrukken. Toekomstige neurochips zouden gecombineerd kunnen worden met gekweekte zenuwcellen waardoor ze nog beter met het lichaam samenwerken. Wetenschappers gaan er vanuit dat we nog maar aan het begin staan van de mogelijkheden en dat we in de toekomst dingen kunnen die nu nog ondenkbaar zijn.

©PXimport

©PXimport

De Telestar V robot laat zich op afstand besturen, waarbij ook het voelen van objecten mogelijk is dankzij tactile feedback. (beeld: Tachilab)

Zo zouden we rechtstreeks met elkaar kunnen communiceren via gedachten in plaats van spraak (wat heel wat klassieke communicatieproblemen zou kunnen verhelpen). Los van het corrigeren van lichamelijke beperkingen zouden we het menselijk lichaam ook kunnen 'upgraden'. Denk bijvoorbeeld aan het verbeteren van het geheugen en het verstand en de snelheid van rekenen. Ook iets als 'telepresence', momenteel vooral gebruikt voor het op afstand vergaderen, zou een heel nieuwe dimensie kunnen krijgen. Hierbij kun je virtueel afreizen naar verre bestemmingen en daar ook echt dingen kunt zien, horen én voelen. De ultieme droom - of nachtmerrie - zou misschien het digitaliseren van het bewustzijn kunnen zijn, waarbij we geen lichaam meer nodig hebben om te kunnen denken en waarbij alle herinneringen digitaal zijn opgeslagen. Het eeuwige leven ligt dan binnen handbereik ...

Ethiek

De mogelijkheden van brein-computer interfaces leidt uiteraard ook tot ethische vragen, want het manipuleren van de hersenen ligt gevoelig. Zeker bij conservatieve groepen, die ook negatief staan tegenover abortus en stamceltherapie, worden de medische ontwikkelingen van BCI met argusogen gevolgd. Het gaat veelal om kwetsbare patiënten, die beperkt kunnen communiceren, dus is het van groot belang dat zij zelf, of hun directe naasten, uitdrukkelijke toestemming kunnen geven voor een dergelijke therapie. Ook de privacy is van groot belang. Iets als het analyseren, laat staan het opslaan of delen van gedachten, ligt zeer gevoelig.

En dat geldt natuurlijk helemaal voor de interesse van het leger in iets als 'mind control' en mens-machine-combinaties. Vooralsnog gaat het grotendeels om experimenten, maar het zal niet lang meer duren voordat er concrete therapieën en toepassingen ontstaan. Nieuwe wetgeving kan dan noodzakelijk zijn. Medisch gezien moet het belang van de patiënt en de kwaliteit van leven natuurlijk altijd voorop staan.

Open standaard: OpenBCI

Net zoals bij andere opkomende technologieën, maken fabrikanten gebruik van hun eigen proprietary (gesloten) standaarden, waardoor producten onderling niet compatibel zijn en in de toekomst mogelijk niet meer te upgraden zijn. En bovendien is het meestal duur voor een particulier om zelf met dergelijke nieuwe technologie aan de slag te gaan. OpenBCI moet daar verandering in brengen. Het is een betaalbaar, programmeerbaar en opensource EEG-platform dat iedereen met een computer toegang geeft tot BCI-technologie.

Via Kickstarter hebben de bedenkers 215.000 dollar opgehaald, waarbij startersets inclusief electroden voor zo'n 300 dollar verkocht werden. De hardware bestaat uit een Arduino-systeem gebouwd rondom een Texas Instrument's ADS1299 IC chip met signaalversterker en SD-slot. In combinatie met de electroden en de software kan het pakket direct gebruikt worden voor het meten van hersengolven. Doordat de software opensource is, kan code gedeeld worden waardoor functionaliteit eenvoudig kan worden toegevoegd. En de gedachte achter een open standaard is natuurlijk dat andere partijen zich kunnen aansluiten.

©PXimport

De OpenBCI headset wordt geproduceerd via een 3D printer.

▼ Volgende artikel
Googles AI leest straks mee in WhatsApp – zo houd je de controle!
© gguy - stock.adobe.com
Huis

Googles AI leest straks mee in WhatsApp – zo houd je de controle!

Vanaf 7 juli krijgt Google Gemini toegang tot apps als WhatsApp, Telefoon en Berichten – zelfs als je dat niet expliciet hebt aangezet. Wat betekent dat voor je privacy? En hoe voorkom je dat de AI méér weet dan jij wilt? Dit moet je weten voordat de verandering ingaat.

In dit artikel lees je:
  • Wat Gemini straks kan doen met apps als WhatsApp en Berichten
  • Waarom Google deze wijziging doorvoert
  • Hoe dit je privacy beïnvloedt (zelfs als je tracking hebt uitgeschakeld)
  • Hoe je zelf de toegang van Gemini kunt beperken
  • Wat deze stap zegt over de toekomst van AI op je telefoon

Googles AI-assistent Gemini wordt komende maand verweven met een aantal nogal essentiële apps op je Android-toestel. Denk aan Telefoon, Berichten en zelfs WhatsApp. Dat blijkt uit een e-mail die Google eind juni verstuurde naar gebruikers van Gemini, meldt de website Android Authority. De toon van die boodschap riep meteen vragen op: helpt Gemini je straks óók als je tracking hebt uitgeschakeld? En wat betekent dat voor je privacy?

Ook interessant: Bezorgd over je privacy? Zo zet je Meta AI uit in je WhatsApp-chats

Nieuwe Android-smartphone nodig?

Bekijk hier de allernieuwste modellen!

Vage communicatie zorgt voor onrust

In de e-mail staat dat Gemini binnenkort ondersteuning biedt bij basisfuncties zoals bellen en berichten versturen, óók als je de zogeheten Gemini Apps Activity uit hebt staan. Op papier klinkt dat als een handige extra, maar in de praktijk leidde het vooral tot verwarring. Want als Gemini kan helpen zonder dat die activiteit is ingeschakeld, betekent dat dan dat de AI toch nog steeds meeleest of gegevens opslaat?

De formulering was vaag, de impact onduidelijk, en aangezien onze privacy in combinatie met AI sowieso al een heet hangijzer is, ging het nieuws als een lopend vuurtje door de techcommunity. Al snel verschenen er bezorgde reacties op sociale media en in forums, waarin gebruikers zich afvroegen of ze straks ongemerkt data afstaan aan een AI-systeem dat ze zelf niet actief gebruiken.

©Andrea

Google stelt gerust, maar nuanceert niet alles

Gelukkig kwam Google snel met verduidelijking. De kernboodschap: al biedt Gemini straks hulp bij je apps, dat betekent níét dat je persoonlijke gegevens automatisch worden verzameld of opgeslagen. Als je Gemini Apps Activity uit hebt staan, worden je gesprekken niet opgeslagen, niet gebruikt om modellen te trainen en verdwijnen ze na korte tijd automatisch. De AI gebruikt die tijdelijke gegevens alleen om je direct te kunnen helpen, bijvoorbeeld als je zegt 'bel mama' of 'stuur een bericht naar Daan'.

Toch blijft er een nuance hangen. De toegang van Gemini tot deze apps wordt standaard ingeschakeld voor iedereen, tenzij je dat zelf dus actief uitschakelt. Dat betekent dat de AI wel degelijk macht krijgt over je telefoonfuncties, tenzij jij ingrijpt. En hoewel de data niet worden opgeslagen, is er technisch gezien wel sprake van toegang tot privé-interactie, al is het kortstondig en geanonimiseerd.

Ook interessant: Spraakberichten in WhatsApp lezen, zo werkt het

Gebruikers kunnen zelf de stekker eruit trekken

Voor wie zich niet prettig voelt bij deze mate van AI-integratie, is er goed nieuws: je kunt de toegang van Gemini tot je apps volledig intrekken. Dat doe je via de instellingen van de Gemini-app binnen Android of via de speciale webpagina gemini.google.com/apps. Daar bepaal je per app of je Gemini toestemming geeft om ermee te werken. Zet je die toegang uit, dan stopt de AI simpelweg met bellen, berichten sturen of andere app-interacties. Je behoudt dus altijd de controle – als je tenminste weet waar je moet kijken.

Wat belangrijk is om te onthouden: deze wijziging betekent niet dat Gemini een spion wordt op je telefoon. Het is eerder een uitbreiding van de Assistent-functie, zoals we die kennen van eerdere AI-integraties binnen Android. Maar doordat AI steeds meer verweven raakt met je dagelijkse digitale handelingen, is het goed om scherp te blijven op wat wel en niet wordt gedeeld.

©WEI ZHENG

Van slimme assistent naar app‑regisseur

De evolutie van Gemini laat zien waar het naartoe gaat met AI in Android: niet langer een slimme praatpaal in de marge, maar een behoorlijk dominante regisseur van je app-gebruik. Vergelijk het met Siri's vernieuwde integratie in iOS 18 of de opkomende app-functies in Android 16 – allemaal gericht op een AI die niet alleen antwoordt, maar ook handelt.

Die verschuiving is logisch, maar dwingt ontwikkelaars én gebruikers om na te denken over de ethiek van assistentie. Want hoe vriendelijk een AI ook oogt, als die steeds meer kan, moet je ook scherper kijken naar wat je precies weggeeft.

Wat betekent dat concreet voor jou?

Als gebruiker hoef je je voorlopig geen zorgen te maken dat Gemini heimelijk je gesprekken opslaat of meeluistert zonder toestemming. Maar het blijft belangrijk om je instellingen te checken, zeker nu de AI standaard meer bevoegdheden krijgt. De tools om die macht te beperken zijn er gelukkig, je moet ze alleen wel even opzoeken.

Wil je dus de voordelen van Gemini benutten zonder je privacy op het spel te zetten? Check dan vóór 7 juli je instellingen en bepaal zelf hoeveel zeggenschap je de AI geeft. Zo houd je het beste van twee werelden: slimme hulp, zonder ongewenste inmenging.

Check dit vóór 7 juli

Vanaf 7 juli activeert Google automatisch nieuwe functies in Gemini. Wil je niet dat de AI toegang krijgt tot apps als WhatsApp of Telefoon? Ga dan naar de instellingen van de Gemini-app of bezoek gemini.google.com/apps. Daar kun je per app zelf aangeven of Gemini ermee mag werken.

▼ Volgende artikel
Review Sony ULT Field 3 – Krachtpatser op de achtergrond
© Wesley Akkerman
Huis

Review Sony ULT Field 3 – Krachtpatser op de achtergrond

De Sony ULT Field 3 lijkt op het eerste gezicht wat onopvallend, maar de reflecterende ULT-knop heeft een hoop te bieden. Die belooft een diepe, voelbare bas, wat samen met zijn robuuste, waterdichte bouw de belangrijkste beloftes van dit model zijn.

Goed
Conclusie

Voor 199 euro (online al voor minder te vinden) is de Sony ULT Field 3 zeker een aanrader. De speaker transformeert met de ULT-knop van een subtiele achtergrondspeler naar een krachtpatser met een diepe bas. Gecombineerd met zijn robuuste bouw, lange accuduur en handige multipoint-connectiviteit, biedt hij een zeer compleet pakket. Het voornaamste nadeel is de beperkte equalizer, die je dwingt te kiezen. De luidspreker is minder geschikt voor de audiofielen onder ons – maar voor alle andere mensen is dit echt geen verkeerde aankoop.

Plus- en minpunten
  • Robuust en waterdicht
  • Lekker vol geluid
  • Meegeleverde schouderband
  • Doet dienst als powerbank
  • Equalizer niet altijd te gebruiken
  • Zonder ULT-knop wat karig

De Sony ULT Field 3 is een compacte en draagbare bluetoothspeaker met een adviesprijs van 199 euro. Op het eerste gezicht is dit een onopvallende luidspreker, met twee opvallende elementen. Zowel het Sony-logo als de bijzondere ULT-knop zijn voorzien van reflecterend materiaal, waardoor die een andere kleur dan zilver laten zien wanneer het licht erop valt. We zien groene, blauwe, roze en gele tinten voorbijkomen, waardoor het model toch een unieke uitstraling heeft. Om die ULT-knop (ULT staat trouwens voor Ultimate) is overigens een hoop te doen: dit is namelijk een centraal element.

Sony ULT Field 3

Wanneer je die knop indrukt, dan activeer je volgens Sony een diepe en voelbare bas. Daar vertellen we verderop in deze recensie meer over. De speaker beschikt daarnaast over Sound Field Optimization, dat het geluid aanpast aan de omgeving. Ook daar zou dan een betere geluidservaring uit moeten komen. Via de gratis te downloaden Sony Music Connect-app kun je een zevenbands equalizer gebruiken. Dit kun je alleen doen wanneer je de ULT-modus niet geactiveerd hebt, aangezien die de muziekbeleving al grotendeels aanpast voor je.

©Wesley Akkerman

Je kunt de Sony ULT Field 3 zowel binnen als buiten gebruiken, dankzij het IP67-certificaat. Het apparaat is niet alleen stof- en waterdicht, maar ook schokbestendig en roestvrij. De accu gaat tot 24 uur mee, maar dat is mede afhankelijk van het volume en overige instellingen. Voor een dagje weg is de accuduur meer dan prima. Je kunt de speaker bovendien als powerbank inzetten, voor als je onderweg je smartphone moet opladen. Sony levert tot slot een schouderband mee, wat het draagbare karakter van de Field 3 verder benadrukt.

Tweedeling van het geluid

De geluidskwaliteit van de speaker draait om de tweedeling die de ULT-knop creëert. Zodra je die functie activeert, dan hoor je een behoorlijke basversterking en vollere middentonen, zonder dat de zang aan helderheid verliest. Zonder die modus klinkt de muziek gedetailleerd, maar ook merkbaar vlakker. Prima voor op de achtergrond, maar de audio mist dan wel wat impact. Bij sommige genres, zoals hiphop, kan de verhoogde bas de vocalen soms wat overstemmen. De equalizer biedt in die gevallen dan helaas ook niet altijd soelaas.

©Wesley Akkerman

Je kunt het apparaat zowel liggend als staand gebruiken, maar we hebben gemerkt dat horizontaal gebruik fijner klinkt. Het volume kan ook lekker hoog, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit, waardoor je deze speaker prima in een tuin zou kunnen gebruiken. Ondanks dat we ons nooit ondergedompeld voelen in het geluid, zijn we toch positief over de Sony ULT Field 3. Dit is typisch zo'n speaker die je onderweg meeneemt of ergens neerzet waar je geen andere speakers kunt installeren. Denk dan aan de badkamer of misschien wel een slaapkamer.

De speaker bedienen

Je bedient de Sony ULT Field 3 op twee manieren: via de Music Connect-app of via de strip bovenop. Binnen de applicatie regel je diverse instellingen, zoals de bluetoothkwaliteit en geluidsoptimalisatie. We hebben de optimalisatie op een gegeven moment uitgeschakeld en gemerkt dat de speaker dan beter klinkt dan voorheen. Verder is het zo dat je zowel die stand als de ULT-knop moet uitschakelen om de equalizer te kunnen gebruiken. Dat is best jammer, zeker in het geval van ULT. Je eigen instellingen evenaren die van de Sony-geluidsoptie namelijk niet.

©Wesley Akkerman

De meeste functies zijn gelukkig direct toegankelijk via de knoppenstrip bovenop het apparaat. Hier vind je de standaard bediening en de specifieke ULT-toets. Aan de achterzijde bevindt zich een handige usb-c-poort voor het opladen van zowel de speaker als je telefoon. Daarnaast beschikt dit model over bluetooth multipoint (waardoor je gemakkelijk twee apparaten aansluit) en Party Connect. Door die laatste functie sluit je de ULT Field 3 naadloos aan op andere Sony-speakers die over dezelfde functionaliteit beschikken (bijna honderd momenteel).

Sony ULT Field 3 kopen?

Voor 199 euro (online al voor minder te vinden) is de Sony ULT Field 3 zeker een aanrader. De speaker transformeert met de ULT-knop van een subtiele achtergrondspeler naar een krachtpatser met een diepe bas. Gecombineerd met zijn robuuste bouw, lange accuduur en handige multipoint-connectiviteit, biedt hij een zeer compleet pakket. Het voornaamste nadeel is de beperkte equalizer, die je dwingt te kiezen. De luidspreker is minder geschikt voor de audiofielen onder ons – maar voor alle andere mensen is dit echt geen verkeerde aankoop.