ID.nl logo
Ga eropuit! De beste sites en apps voor wandelen en fietsen
© Ermolaev Alexandr - stock.adobe.
Mobiliteit

Ga eropuit! De beste sites en apps voor wandelen en fietsen

De zomer is er weer en dan trekken we er, te voet of met de fiets, graag weer op uit. We stellen je enkele handige sites en apps voor die je helpen om de fraaiste paden en routes te vinden.

Na het lezen van dit artikel weet je op welke websites je leuke wandel- en fietsroutes in Nederland en België kunt vinden. En we tippen enkele populaire apps waar je gpx-routes kunt downloaden:

  • Komoot
  • RouteYou
  • AllTrails
  • Routiq

Lees ook: Regen of zon, deze gadgets kun je bij elk weertype gebruiken

Nederland blinkt uit in fietsvriendelijkheid met zijn uitgebreide netwerk (circa 34.000 km fietspaden buiten de bebouwde kom volgens Fietsplatform.nl) en vele enthousiaste fietsers (11,1 miljoen recreatieve fietsers). In België zit fietsen eveneens in de lift, en het land is populair bij Nederlanders vanwege de gevarieerde routes door het vlakke Vlaanderen en de heuvelachtige Ardennen.

Ook wandelen wint in beide landen aan populariteit, mede door een impuls tijdens de Covid-periode. Nederland kent zo’n 12.000 km aan officiële wandelroutes, inclusief de Lange-Afstand-Wandelpaden, zoals het Pieterpad en het Kustpad, goed voor samen 1200 km. En dankzij een degelijke infrastructuur kun je daar nog vele wandelroutes langs openbare wegen aan toevoegen. Ook België beschikt over enkele duizenden kilometers aan goed gemarkeerde wandelpaden.

1 Lange wandelingen in Nederland

Als je interesse hebt in meerdaagse wandeltochten van 100 km of meer, bieden diverse Lange-Afstand-Wandelpaden (LAW’s) uitkomst. Op DeWandeldate vind je een overzicht van 23 LAW’s, waarbij je direct doorgelinkt wordt naar een pagina om de route in pdf of gpx-formaat te downloaden, samen met een pdf-kaart. Deze site dient trouwens ook als platform voor mensen die geïnteresseerd zijn in een wandeldate.

De gegevens over de LAW’s komen van Stichting Wandelnet, waar een online routeplanner beschikbaar is om een geschikte wandelroute uit te stippelen. Dit kan door knooppunten op het Wandelnetwerk te selecteren of door specifiek naar LAW’s en Streekpadroutes te zoeken. Je kunt de gekozen route in gpx of pdf-formaat downloaden, inclusief routeinformatie, of deze via een QR-code direct naar de bijbehorende Wandelnet-app voor iOS of Android overbrengen.

Een online routeplanner: via knooppunten of via een selectie uit LAW’s en streekpaden.

2 Andere wandelingen in Nederland

Op www.natuurmonumenten.nl/routes vind je natuurgerichte wandelroutes, gepresenteerd op een interactieve kaart en doorzoekbaar op criteria als locatie, lengte en specifieke voorkeuren (zoals rolstoel-, kind-, of hondvriendelijk). Het kindvriendelijke profiel bijvoorbeeld biedt ongeveer 40 routes door Nederland, waarvan je de details en pdf’s kosteloos kunt downloaden.

Voor een brede selectie van ongeveer 760 wandelroutes bezoek je www.wandel.nl/wandelroutes, van de KWBN (Koninklijke Wandel Bond Nederland). Hier maak je snel een keuze op basis van route type, provincie, kenmerken en afstand. Je vindt er een samenvatting en links naar extra informatie en route-downloads.

De WandelZoekpagina biedt duizenden Nederlandse routes. Met gedetailleerde filters vind je eenvoudig een passende route, die je vervolgens tegen een vergoeding (13,49 euro voor een jaar, of 2,49 euro per wandeling) in gpx-formaat kunt downloaden, Heel wat van deze routes linken overigens naar het fraai vormgegeven privé-initiatief Weg Van Wandelen, waar je de gerelateerde pdf- en gpx-bestanden gratis kunt downloaden.

Er zijn heel wat zoekcriteria voor het uitstippelen van een optimale route.

Kort tripje of langeafstandswandeling?

Alles wat je nodig hebt, vind je bij bol

3 Fietsen in Nederland

Voor recreatief fietsen in Nederland zijn de fietsknooppunten onmisbaar, een netwerk van 37 regionale, genummerde routes. Op Fietsroutes ontdek je zo’n 160 knooppuntroutes, te filteren op type, provincie en afstand. Op de webpagina kun je zelf routes samenstellen door knooppunten op een kaart aan te duiden en deze te markeren als start-, tussen- of eindpunt. Hier kun je ook het LF-netwerk integreren, en voorkeuren instellen als Vermijd onverhard en Vermijddoorsteekjes. De routes zijn beschikbaar in gpx- of kml-formaat.

De site Fietsnetwerk.nl biedt eveneens routes die je kunt downloaden als pdf (inclusief beschrijving) of gpx, of als een handzaam knooppuntenkaartje dat je bijvoorbeeld op je fiets(stuur) kunt bevestigen. Fietsknoop heeft eveneens een gebruiksvriendelijke planner met knooppuntenkaartjes en gpx-bestanden.

Voor directe toegang tot vele honderden gpx-routes, samengesteld door medegebruikers ga je naar www.fietsknoop.nl/gpxroutes. Op www.fietsen123.nl/fietsroutes vind je dan weer circa 1700 routes, uitsluitend doorzoekbaar op plaats of provincie, met printbare beschrijvingen en nummerkaartjes, maar helaas zonder gpx-downloads.

Dol op fietsen? Lees zeker ook Pieterpad per fiets: van het hoge noorden naar het diepe zuiden

Op Fietsen123 vind je 1700 kant-en-klare fietsknooppuntenroutes door heel Nederland.

4 Wandelen in België

Op www.wandelknooppunt.be vind je aantrekkelijke wandelingen in Vlaanderen, Wallonië, Nederland (en delen van Duitsland en Frankrijk) via een netwerk van wandelknooppunten die samen 60.000 km aan routes markeren. Hier kun je zelf routes samenstellen met een online planner en ook gebruikmaken van virtuele knooppunten. Deze worden uitsluitend op digitale kaarten aangegeven en dus niet op het terrein zelf. Je herkent ze op de kaart aan de paarse (reeds uitgetest) of blauwe (nog niet uitgetest) kleur. Overigens vind je zulke virtuele knooppunten ook op www.routeyou.com (herkenbaar aan de genummerde cirkels met stippellijnen). Deze site genereert eveneens wandelroutes, die je kunt filteren op afstand, type (bijvoorbeeld Kindvriendelijk of Zonder knooppunten), locatie, trefwoord en beoordeling. Net als de knooppuntenroutes kun je ook deze routes afdrukken, delen, downloaden als gpx of openen in de Wandelknooppunt-app voor iOS of Android.

Ben je op zoek naar lange wandeltochten, dan vind je een overzicht van de GR-routes op www.groteroutepaden.be, met 27 routes in Vlaanderen en 30 in Wallonië, samen goed voor meer dan 9000 km. De site www.wandelpunt.be is vooral gericht op wandelgerelateerde informatie, van technieken tot uitrusting en navigatie, inclusief wandelroutes, meestal in de vorm van links naar andere sites en publicaties.

Vul enkele criteria in en Wandelknooppunt haalt meteen een aantal geschikte routes voor je op.

Aan de wandel?

Goede schoenen zijn een must!

5 Fietsen in België

Veel organisaties bieden op hun websites een selectie van de ‘mooiste fietsroutes in België’ aan, al zijn dat er vaak niet meer dan een stuk of tien. Reisroutes springt eruit met bijna 80 fietsroutes, die je op diverse criteria kunt filteren en waarvan je direct het gpx-bestand kunt downloaden. Na registratie krijg je ook een pdf-routebeschrijving via e-mail toegestuurd.

Pasar, een vrijetijdsorganisatie, biedt eveneens een aanzienlijk aantal routes aan in Vlaanderen, beschikbaar (via RouteYou) in gpx-formaat of via een QR-code voor de mobiele app.

Voor een uitgebreide selectie, eveneens vooral gericht op Vlaanderen, kunnen we www.fietsroute.org aanraden. Hier selecteer je routes per provincie of afstand, of je kiest ze op een kaart. Met een online planner maak je je eigen route via fietsknooppunten, die je kunt afdrukken of exporteren als gpx. De site biedt tevens thematische routes aan.

De website www.fietsknooppunt.be is wellicht de meest uitgebreide site voor het knooppuntennetwerk, voor België, Nederland en delen van Duitsland en Frankrijk, samen goed voor zo’n 90.000 km aan routes. Na registratie stel je hier je route samen, vergelijkbaar met de werking op Wandelknooppunt.be.

Selecteer op Fietsroute.org een leuke fietsroute in een van de Vlaamse provincies.

Beginnen met fietsen? Wielrennen: zo maak je een goede start

Fietsroute gedownload?

Met deze houders heb je je handen vrij!

6 Wandel(route)-apps

De vermelde websites kunnen handig zijn bij het uitstippelen van wandel- en fietsroutes, vooral wanneer je de route(informatie) afdrukt of exporteert als gpx, voor gps-gebruik. Maar veel gebruikers gebruiken hier liever een mobiele app voor. Deze moet uiteraard de paden en routes accuraat weergeven en de kaarten up-to-date houden.

Een goede app is ook flexibel en biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om routes aan te passen op basis van je voorkeuren, zoals lengte, terrein, bezienswaardigheden en hoogteprofiel. Ook een betrouwbare trackingfunctie is belangrijk: je moet in realtime kunnen aflezen hoe ver je bent, wat je actuele en gemiddelde snelheid is, en hoe lang je nog te gaan hebt. Een functie om kaartdelen offline op te slaan is eigenlijk onmisbaar, met name in gebieden met een beperkte mobiele dekking of om op de batterij te besparen. Gebruik je een fietscomputer of smartwatch, check dan of je de app eventueel hiermee kunt koppelen.

Sommige apps bieden tevens de mogelijkheid om routes te delen met of te ontvangen van medegebruikers, wat handig is om inspiratie op te doen. En voor wie het extra sportief wil aanpakken: functies die statistieken over je prestaties bijhouden, zoals snelheid en verbrande calorieën, kunnen motiverend werken.

We stellen nu kort een aantal populaire en degelijke route-apps aan je voor. 

7 Komoot

De Komoot-app (iOS en Android) is een veelzijdige optie voor wandelaars, lopers en fietsers, waarbij je bij het creëren van je account de eerste kaart gratis ontvangt. Deze kun je dan als achtergrond van je routes gebruiken. De app biedt de mogelijkheid om afzonderlijke regio’s te ontgrendelen, of een wereldpakket te kiezen voor ongeveer 30 euro, inclusief turn-by-turn spraaknavigatie, offline kaarten, terreininformatie en gpx-export. Komoot biedt talrijke routesuggesties van medegebruikers aan, en houdt bij aanbevelingen voor routes rekening met je voorkeuren en vorige activiteiten. De app gidst je naar de start van je route of een nabij gelegen parkeerplaats en gebruikt Google Maps-technologie voor navigatie, inclusief richtingaanwijzingen en afstandsmeldingen, en blijft werken als je scherm uit is. Je kunt ook foto’s van je tochten delen met de community.

De app werkt vlot samen met de website van Komoot: routes die je op de site plant en opslaat, zijn meteen beschikbaar in je profiel op de mobiele app. Specifiek voor Garmin-gebruikers is er nog een afzonderlijke app, waarmee de belangrijkste functies van Komoot direct op Garmin zijn te gebruiken.

Een uitgebreider artikel lees je hier: Wandelen en fietsen buiten de gebaande paden met Komoot

De website met opgeslagen route en (rechts) de mobiele app met dezelfde route.

8 RouteYou

RouteYou biedt vergelijkbare mogelijkheden als Komoot voor het zoeken, plannen en volgen van routes. Ook via de website kun je met uitgebreide filters, waaronder locatie, afstand en type activiteit, een geschikte route vinden of zelf uitstippelen, ook met behulp van fiets- en wandelknooppunten. Routes die je hier bewaart, kun je daarna op je app bekijken en volgen. Interessant is ook de sectie Routes van onze partners, waar je toegang krijgt tot routes van diverse organisaties, evenals de mogelijkheid om bezienswaardigheden te verkennen en naburige routes te vinden.

Gebruikers kunnen ook hun eigen routes maken of uploaden en delen met anderen. De basisfunctionaliteit is gratis, maar voor toegang tot geavanceerdere opties, zoals offline en turn-by-turn navigatie en het printen van gedetailleerde routegidsen, is een Plus-account vereist dat 2,50 euro per maand kost.

Technisch gezien gebruikt RouteYou een PWA (Progressive Web Application), die in feite via een mobiele browser werkt en bijna dezelfde interface als de website biedt, maar dit levert de gebruiker geen merkbaar nadeel op.

Bij RouteYou zijn de interface en de mogelijkheden van de site en de app vrijwel identiek.

9 AllTrails

AllTrails (iOS en Android) is een populaire route-app met een omvangrijke database aan routes, inclusief beoordelingen, foto’s en uitvoerige beschrijvingen. De app biedt veelzijdige filters om je zoektocht te verfijnen, zoals afstand, activiteitstype (met opties als wandelen, fietsen, hardlopen, langlaufen en paardrijden), moeilijkheidsgraad, lengte, toegankelijkheid, bezienswaardigheden, beoordelingen en drukte. Er is een aanbod van ongeveer 400.000 geverifieerde routes wereldwijd, en verder biedt AllTrails de mogelijkheid om zelf routes te creëren en te downloaden in formaten als gpx en kml.

Ook AllTrails hanteert een typisch Freemium-model, waarbij de basisversie gratis is met advertenties en enkele beperkingen. Voor geavanceerdere functies, zoals extra printopties, 3D-visualisaties en een offline modus, is er een AllTrails+-abonnement beschikbaar voor circa 36 euro per jaar. Een gratis alternatief voor offline kaarten is het downloaden van kml-bestanden en deze zelf uploaden naar de app Maps.Me.

AllTrails maakt indruk door de enorme route-database en de uitgebreide filtersets.

10 Routiq

Routiq (iOS en Android), voorheen Route.nl, biedt zo’n 175.000 wandel- en fietsroutes in Nederland, België, Duitsland en Denemarken aan. Het is dus geen mondiale app, zoals AllTrails. Filteren kan op activiteit (wandelen en fietsen, waaronder ook mountainbiken en wielrennen) en op afstand, maar er zijn ook extra filters als pauzeplaatsen (bijvoorbeeld met voorkeur voor cafés of bezienswaardigheden), landschapstype, en kind-, hond- en rolstoelvriendelijkheid.

Bij de gratis versie krijg je wel voortdurend aanbevelingen voor de betaalde Premium-versie (circa 15 euro per jaar). Deze geeft toegang tot turn-by-turn gesproken en offline navigatie, extra kaarttypes (zoals Luchtkwaliteit, Pollen en 3D), een onbeperkt aantal routes en het samen creëren en delen van routes.

Routiq: goed regionaal verankerd, maar wel minder opties dan bij sommige andere route-apps.

11 Andere apps

Naast de reeds genoemde apps zijn er nog andere opties, afhankelijk van persoonlijke voorkeuren en de regio waar je actief bent. OsmAnd is een gratis, opensource-app voor iOS en Android die geen gebruikersdata verzamelt en de mogelijkheid biedt wereldwijde kaarten voor offline gebruik te downloaden, gebaseerd op OpenStreetMap. Deze app vereist wel aanzienlijke opslagruimte voor gedetailleerde kaarten en bijbehorende kaartgegevens; alleen al circa 1,8 GB voor Nederland en 1 GB voor België. OsmAnd biedt diverse kaartstijlen en -lagen, maar kan zich qua design en snelheid niet meten met sommige andere apps.

OutdoorActive (iOS of Android), bekend om zijn gebruiksvriendelijkheid en uitgebreide functies, positioneert zich als het grootste Europese community-platform voor outdooractiviteiten. De Pro-versie, die ook offline routes biedt, kost 2,50 euro per maand.

Strava (iOS en Android), vooral geliefd bij (sport)fietsers en hardlopers, analyseert je prestaties en stelt je in staat je resultaten met die van anderen te vergelijken. De app werkt ook samen met diverse fitnessapparaten en -apps. Lidmaatschap kost circa 11 euro per maand (70 euro per jaar), na een gratis proefmaand.

OsmAnd: gratis offline kaarten op basis van OpenStreetMap.

Van gpx naar gps Sites en apps bieden vaak de mogelijkheid om routes als gpx-bestanden op te slaan, ideaal voor gebruik op handheld gps-apparaten. Om een gpx-bestand op je gps te laden, verbind je het apparaat via usb met je computer. Het is belangrijk het gpx-bestand in de juiste map, vaak gpx of tracks genoemd, te plaatsen. De specifieke methode om het bestand op je gps te gebruiken, verschilt per apparaat; raadpleeg daarom de handleiding van je toestel voor gedetailleerde instructies.

Voor Garmin-gebruikers is Garmin Basecamp een nuttige tool om data zoals kaarten, waypoints en routes te beheren, en over te zetten van pc naar gps. Verbind je gps met je pc. Als het goed is, herkent Basecamp het apparaat automatisch en kun je via Bestand / Importeren naar ‘Mijn verzameling’ ook gpx-bestanden importeren. Daarna kun je met de rechtermuisknop op Bibliotheek / Mijn verzameling of een item daarin klikken, Verzenden naar kiezen en (Interne opslag van) je gps-apparaat selecteren voor de transfer.

Met Garmin Basecamp kun je routes beheren.

▼ Volgende artikel
Waarom je luchtreiniger in de herfst meer doet dan je denkt
© Leonid Iastremskyi
Energie

Waarom je luchtreiniger in de herfst meer doet dan je denkt

Veel mensen denken dat een luchtreiniger vooral nuttig is in het voorjaar en de zomer, als het pollenseizoen in …uhm volle bloei staat. Maar ook – of juist – in de herfst is zo’n apparaat een echte hulp voor een gezonder binnenklimaat in huis. Hoe dat precies zit, lees je in dit artikel.

Dit artikel in het kort

Een luchtreiniger doet meer dan alleen pollen, rook en huisstofmijt uit de lucht halen. Zeker in de herfst, als we minder ventileren, helpt hij de lucht in beweging te houden, allergenen te verminderen en de luchtkwaliteit op peil te houden. In dit artikel lees je wat er verandert zodra het kouder wordt, hoe je het effect van je luchtreiniger vergroot met slim ventileren en waar je op let bij gebruik en plaatsing voor een stabieler binnenklimaat.

Lees ook: Schimmel in je badkamer? Zo kom je er voor eens en altijd vanaf!

Open deur: minder ventilatie = minder frisse lucht

Waar in de zomer ramen en deuren openstaan, houden we in de herfst juist alles vaker dicht. Dat houdt de warmte binnen, maar doordat de lucht minder goed circuleert blijven vocht, stof en geuren langer hangen. In badkamers, keukens en woonkamers met goed sluitende kozijnen merk je dat direct: de lucht voelt wat bedompter aan en ruikt sneller muf. Een luchtreiniger helpt dat te voorkomen door fijnstof, pollen en andere kleine deeltjes actief uit de lucht te filteren. Zo blijft het binnenklimaat merkbaar frisser, ook wanneer de ramen dicht blijven.

Luchtfiltering uitgelegd

De meeste luchtreinigers gebruiken een HEPA-filter dat microscopisch kleine deeltjes opvangt. Sommige modellen combineren dat met een koolstoffilter dat geuren en vluchtige stoffen neutraliseert. Zo verdwijnt niet alleen stof, maar ook kookluchtjes en sigarettenrook sneller uit de ruimte. Een goed HEPA-filter verwijdert tot 99,97 procent van de deeltjes van 0,3 micrometer of groter, waaronder fijnstof, pollen en schimmelsporen.

Minder allergieklachten

Wie gevoelig is voor huisstofmijt of schimmelsporen, merkt dat klachten vaak toenemen in de herfst. Dat komt doordat vocht en temperatuur in huis precies de omstandigheden bieden waarin deze allergenen goed gedijen. Een luchtreiniger helpt door de lucht continu in beweging te houden en allergenen te vangen. Wat je wel moet weten: schimmelsporen worden door een filter grotendeels uit de lucht gehaald, maar de bron – vaak vochtige muren of slecht geventileerde ruimtes – moet je nog steeds aanpakken. Zonder die bronbestrijding blijft het probleem terugkomen. Een luchtreiniger helpt dus vooral bij de symptomen, niet bij de oorzaak.

De ideale stand

Laat de luchtreiniger liever langdurig op lage stand draaien dan af en toe kort op volle kracht. Zo blijft de luchtkwaliteit stabiel. Veel luchtreinigers meten zelf de luchtkwaliteit met sensoren en schakelen automatisch een tandje bij als dat nodig is. Op lage stand gebruiken ze meestal 20 tot 40 watt, vergelijkbaar met een ledlamp.

©Philips

Ventileren en luchtvochtigheid

Een luchtreiniger is geen vervanger voor ventilatie. Ventileren blijft nodig om koolstofdioxide, vocht en geur af te voeren. Wie de ramen regelmatig openzet en daarnaast een luchtreiniger laat draaien, houdt de lucht zowel vers als schoon. De luchtreiniger pakt de fijne stofdeeltjes aan, terwijl ventilatie zorgt dat nieuwe zuurstof binnenkomt.

In de herfst speelt ook de luchtvochtigheid een rol. Door de verwarming kan de lucht binnen te droog worden, en daar doet een luchtreiniger weinig aan. Wil je het binnenklimaat prettig houden, combineer hem dan met een luchtbevochtiger.

De beste plek om je luchtreiniger neer te zetten

Zet de luchtreiniger niet in een hoek, maar vrij in de kamer zodat lucht rondom het apparaat kan circuleren. In de buurt van een deur of raam werkt vaak het best. Zet hem niet op de grond, maar juist wat hoger – bijvoorbeeld op een kast of bijzettafel. Zo zuivert hij de lucht op borsthoogte (dus de hoogte waarop je lucht inademt) beter en verdeelt hij de schone lucht gelijkmatig door de ruimte.

Betere lucht, beter binnenklimaat

Een luchtreiniger is geen wondermiddel, maar wel een apparaat dat in de herfst meer doet dan veel mensen denken. Hij haalt stof, pollen en schimmelsporen uit de lucht, helpt muffe geur te voorkomen en ondersteunt de ventilatie in huis. Zeker in goed geïsoleerde woningen, waar de lucht snel stil komt te staan, merk je het verschil. De lucht voelt frisser aan, je ademt prettiger en het binnenklimaat blijft in balans – precies wat je nodig hebt in het seizoen waarin we het liefst binnen blijven.



Minder stof = een beter binnenklimaat

Heb jij al een plumeau in huis?
▼ Volgende artikel
Privacygevoelige gegevens verwijderen uit foto's en bestanden
© ID.nl
Huis

Privacygevoelige gegevens verwijderen uit foto's en bestanden

Mediabestanden, zoals foto’s, audio en diverse documenten, bevatten vaak extra informatie over het bestand zelf, de zogeheten metadata. Niet al die gegevens hoeven natuurlijk voor iedereen leesbaar te zijn. Hoe pas je die gegevens aan, en kun je ze ook helemaal verwijderen?

Wat gaan we doen?

We laten je zien hoeveel informatie er in je foto’s, muziek en documenten verstopt zit. Je ontdekt hoe je die metadata zelf kunt bekijken, wissen of juist aanvullen – met slimme tools en praktische ingrepen.

Metadata betekent letterlijk gegevens over gegevens. Het gaat namelijk om informatie die iets over het bestand zelf zegt, maar geen deel uitmaakt van de hoofdinhoud. Bij foto’s kan dit bijvoorbeeld de opnamedatum zijn, maar ook de locatie, cameramodel en instellingen. Muziekbestanden bevatten dan weer gegevens zoals titel, artiest, album, jaartal, albumhoes en songteksten. In video’s vind je informatie terug zoals gebruikte software, resolutie en lengte. Ook in pdf’s en Office-documenten als pdf zitten vaak extra data, zoals auteursnaam, aanmaakdatum en revisies.

Metadata zijn vaak erg handig. Je kunt je vakantiefoto’s bijvoorbeeld automatisch sorteren op locatie of datum, en als fotoliefhebber kun je instellingen zoals iso of sluitertijd analyseren. In muziekbestanden toont je mediaspeler alle informatie in de afspeellijst (inclusief gesynchroniseerde lyrics) en kun je snel tracks per genre of jaar terugvinden. Bij documenten zie je naast de auteur onder meer ook wanneer het bestand is aangemaakt en welke revisies zijn doorgevoerd.

Metadata bevatten vaak interessante informatie over een bestand.

Waarom bewerken?

Metadata zijn dus zeker handig, maar soms bevatten ze informatie die je liever niet deelt of die simpelweg niet klopt. Denk aan foto’s die je online plaatst: je wilt dan meestal geen locatiegegevens meegeven zoals je thuisadres. En misschien ook liever niet welk toestel je gebruikt of dat je bewerkingen hebt uitgevoerd. Anderzijds wil je voor archiveringsdoelen misschien nog trefwoorden toevoegen of locatiegegevens invoeren bij foto’s die je binnenshuis nam.

In veel muziekbestanden zitten onjuiste tags, zoals verkeerd gespelde album- of artiestnamen. Of je wilt ontbrekende albumhoezen of lyrics aanvullen, of extra tags toevoegen om je collectie beter te structureren per jaar, genre of tracknummer.Bij documenten kan het juist gaan om het verbergen van de auteur of doorgevoerde aanpassingen, of om het wissen van revisies met gevoelige inhoud. Soms wil je ook bepaalde metadata eenduidiger gebruiken in meerdere bestanden, bijvoorbeeld voor professionele doeleinden.

De meeste smartphones en camera’s leggen standaard ook de gps-coördinaten van je foto’s vast.

Locatiegegevens in foto's

Laten we starten met foto’s en in het bijzonder met locatiegegevens, want deze kunnen voor veel gebruikers belangrijk zijn. De kans is groot dat je smartphone deze informatie standaard bewaart bij elke foto. Je kunt dit controleren en aanpassen. Op Android open je de camera-app, tik je op het tandwielpictogram voor Instellingen, zoek je naar Locatie opslaan, GPS-tags of Geotagging en schakel je de functie uit. Op sommige toestellen kun je ook instellen dat telkens eerst om je toestemming wordt gevraagd.

Op een iPhone open je Instellingen en ga je naar Privacy en beveiliging. Tik op Locatievoorzieningen, scrol naar Camera en kies Nooit of Vraag volgende keer of wanneer ik deel, om telkens zelf te beslissen.

Bij de meeste digitale fotocamera’s werkt het net zo. Ze gebruiken een gps-module of bluetooth met je smartphone om locatiegegevens toe te voegen. Via het menu kun je deze functie ook hier uitschakelen.

Je kunt in Android via de camera-app aangeven dat je de locatie (niet) wilt opslaan.

Metadata foto’s

Om de vaak talrijke metadata van foto’s gestructureerd te bewaren en weer te geven, zijn er in de loop der jaren verschillende metadata-frameworks ontstaan. Het eerste dat echt als standaard doorbrak, was EXIF (EXchangeable Image File format). Vrijwel alle digitale camera’s en smartphones voegen dit automatisch toe, met informatie zoals datum, tijd, gps-coördinaten, cameramerk en diafragma. Om gebruikers ook zelf metadata te laten toevoegen, werd eind vorige eeuw het IPTC-IIM-formaat ontwikkeld (International Press Telecommunications Council - Information Interchange Model), voor gegevens zoals copyright en beschrijvende tags. Hierop volgden nog diverse uitbreidingen.

Begin deze eeuw lanceerde Adobe XMP (eXtensible Metadata Platform), vooral bedoeld voor metadata tijdens fotobewerking. Deze worden ook opgeslagen in het fotobestand zelf of in een apart xmp-bestand (een sidecar genoemd). Alles bij elkaar is dit dus behoorlijk complex, vooral omdat er in één foto metadata van deze drie frameworks tegelijk kunnen voorkomen.

Locatie aanpassen

Sommige apps en diensten verwijderen locatiegegevens automatisch uit foto’s. WhatsApp bijvoorbeeld stript standaard alle metadata. Toch is het veiliger om gevoelige informatie vooraf zelf te wissen. Op een iPhone doe je dat vanuit de Foto’s-app: selecteer de foto, tik op het info-icoon of veeg omhoog. Je ziet een kaart met locatie, en via Pas aan kun je de locatie wijzigen of instellen op Geen locatie. Met Voeg een locatie toe kun je ook zelf gegevens toevoegen. Op Android is dit wat lastiger. Google Foto’s biedt geen optie om locatiegegevens te verwijderen of aan te passen als die al in de EXIF-metadata zitten. Zelf locatiegegevens toevoegen kan wel, maar slechts beperkt. Externe apps bieden dan meer mogelijkheden.

Photo Metadata Remover geeft je de mogelijkheid om een of meerdere foto’s tegelijk te strippen van locatie en andere metadata. Je kiest de bronmap en de doellocatie voor de opgeschoonde bestanden. Wil je metadata wijzigen in plaats van verwijderen, dan gebruik je een gratis app als Photo EXIF Editor - Metadata. Open een fotomap, selecteer een foto en je ziet een reeks EXIF-tags, zoals Geolocation, Captured time, Aperture en Exposure time. Tik op een tag om deze aan te passen. Bij Geolocation krijg je een kaart te zien waarop je een nieuwe locatie aanduidt, die je bevestigt met het vinkje en het diskette-icoontje.

Losse bestanden in XnView

Het is prettiger om de metadata van je foto’s op je pc te bewerken. In beperkte mate kan dat via Verkenner: klik met rechts op een foto, kies Eigenschappen, open het tabblad Details en beweeg je muis over de kolom Waarde om te zien welke items je kunt aanpassen. Voor meer mogelijkheden zijn er gratis externe tools beschikbaar. We denken bijvoorbeeld aan de uitgebreide opdrachtregeltool ExifTool, de flexibele fotobeheerder XnView MP of het Adobe Lightroom-alternatief darktable.Hier focussen we op de handigste functies binnen XnView MP. Start de tool (ook als portable versie beschikbaar) en open een foto via het menu Bestand of de ingebouwde bestandsbrowser. Icoontjes op de miniatuur tonen welke metadata aanwezig zijn (xmp, ipct-iim en exif). Helemaal onderaan vind je het tabblad Info met de metadata op aparte tabbladen. Op het tabblad Kaart bekijk je de locatie. Controleer in het menu Beeld of alle gewenste opties bij Info panelen zijn aangevinkt.

In het menu Metagegevens kies je bij Opschonen welke soorten metadata je wilt verwijderen. Andere opties, die geen verdere toelichting behoeven, zijn GPS-gegevens bewerken en Tijdstempel wijzigen. Met IPTC bewerken en XMP bewerken pas je metadata aan via meerdere tabbladen. Klik hier op Schrijven om je wijzigingen toe te passen. In het Info-paneel zul je merken dat veel aanpassingen tegelijk op zowel ITPC-IIM- als XMP-niveau doorgevoerd worden.

Je kunt metadata verwijderen, maar ook zelf bewerken in XnView MP.

Batch-aanpassingen in XnView

Met XnView MP kun je metadata ook in meerdere foto’s tegelijk aanpassen of verwijderen. Open Hulpmiddelen / Reeks converteren (Ctrl+U) en voeg bestanden of een hele map toe met Bestanden toevoegen of Map toevoegen. Ga daarna naar het tabblad Acties, klik op Actie toevoegen, kies Metagegevens en selecteer een optie als IPTC-IMM/XMP, Metagegevens wissen of XMP. We gaan even uit van deze laatste. Vul de tagvelden die verschijnen naar wens in.

Op het tabblad Uitvoer bepaal je waar de gewijzigde bestanden terechtkomen (dit hoeft zeker niet de bronmap te zijn). Bevestig met Converteren om de aangepaste metadata op te slaan in de geselecteerde foto’s. Je controleert dit via het Info-paneel op het tabblad XMP (onder meer bij het onderdeel dc). Op vergelijkbare manier kun je ook IPTC-IIM-metadata aan meerdere foto’s toevoegen of aanpassen.

Je kunt metadata in één keer ook in meerdere fotobestanden toevoegen.

Metadata in audio

Net als bij foto’s kunnen ook audiobestanden metadata opslaan, in verschillende headers en op uiteenlopende manieren. Het bekendste formaat is ID3 (voornamelijk bij mp3), met informatie als titel, artiest, album, genre en jaar. De latere versie, ID3v2, ondersteunt ook songteksten, albumhoezen en eigen velden. Andere populaire formaten zijn APE en Vorbis Comments, onder meer gebruikt bij FLAC- en OGG-bestanden.

Zoals eerder genoemd zijn er verschillende praktische redenen om metadata in audiobestanden aan te passen of toe te voegen. Twee uitstekende en gratis tools hiervoor zijn TagScanner en Mp3tag. We nemen deze laatste als voorbeeld. Laat je niet afschrikken door de naam: de tool ondersteunt verschillende audio- en metadataformaten, waaronder de drie hierboven genoemde.

De metadata van een mp3-bestand kan onder andere de albumhoes bevatten die getoond wordt als je het bestand afspeelt.

Losse bestanden in Mp3tag

Download en installeer Mp3tag onder Windows (eventueel als portable versie) en start de app. Sleep een audiobestand naar het hoofdvenster en selecteer het. In het linkerdeelvenster zie je de metadata zoals Titel, Artiest, Album en Jaar. In de kolom Tag verneem je het type metadata, bijvoorbeeld Vorbis Comment, ID3v2.4 of APE. Je past de metadata aan door in een tagveld te klikken en de inhoud te wijzigen of aan te vullen. Klik met rechts op het veld met het cd-icoon, kies Cover toevoegen en verwijs naar een geschikte afbeelding. Gebruik Bestand / Tag opslaan (Ctrl+S) om je wijzigingen te bewaren.

Je kunt ook metadata ophalen via online databases. Mp3tag ondersteunt standaard drie bronnen: freedb (of beter: opvolger gnudb, aangezien freedb niet langer operationeel is), Discogs en MusicBrainz. Deze opties vind je in het menu Tagbronnen. Bij het eerste gebruik van Discogs meld je je aan met een gratis account en autoriseer je Mp3tag met een code. Voor MusicBrainz en freedb is dat niet nodig, al vul je voor freedb wel bij voorkeur een (willekeurig) e-mailadres in via Bestand / Opties bij Tagbronnen / Freedb (de overige gegevens kun je ongewijzigd laten). Je kunt nu allerlei metadata, inclusief coverart, opvragen via deze bronnen.

Je kunt metadata handmatig aanpassen, maar ook online bronnen ter hulp roepen.

Batch-aanpassingen in Mp3tag

Soms wil je metadata van meerdere muziekbestanden tegelijk aanpassen of toevoegen, bijvoorbeeld nummers van dezelfde cd. Dat kan ook in Mp3tag: sleep een map met nummers naar het hoofdvenster of open die via Bestand / Map toevoegen. Selecteer de bestanden die je tegelijk wilt aanpassen; met Ctrl+A selecteer je alles. In het linkerdeelvenster verschijnt dan standaard <houden> bij tagvelden die al ingevuld zijn. Laat je <houden> staan, dan wijzigt Mp3tag dat veld niet. Klik je op het pijlknopje, dan kun je <wissen> kiezen om het veld te legen, een bestaande tag selecteren of zelf iets invoeren. Bevestig ook hier met Ctrl+S om je wijzigingen op te slaan.

Je kunt metadata ook automatisch laten invullen op basis van bestandsnamen. Die bevatten soms bruikbare informatie terwijl de metatags zelf leeg zijn. Selecteer de juiste bestanden en kies Converteren / Bestandsnaam - Tag. Pas het veld Formattering aan zodat het overeenkomt met de structuur van je bestandsnamen, bijvoorbeeld %track% - %artist% - %title%. Onderaan zie je de overeenkomende tags. Klik op Voorbeeld en bevestig met OK. Het omgekeerde kan trouwens ook, via Tag - Bestandsnaam.

Stel je metadata samen op basis van de bestandsnamen (of omgekeerd).

Metadata in documenten

Niet alleen mediabestanden bevatten metadata, dit geldt net zo goed voor ‘gewone’ documenten. Deze informatie kan bijvoorbeeld handig zijn bij het ordenen, zoals op auteur of trefwoorden, en bij het archiveren en zoeken. We beperken ons hier tot twee populaire formaten: pdf en docx. Om de metadata van een pdf te bekijken, open je die in een gratis applicatie als Adobe Acrobat Reader. Klik met rechts op het document en kies Document properties (Ctrl+D). Op het tabblad Description kun je tags invullen zoals Title, Author, Subject en Keywords.

Voor docx-bestanden kun je Verkenner gebruiken: klik met rechts op het bestand, kies Eigenschappen en blader op het tabblad Details door de metadata. Je kunt dit uiteraard ook rechtstreeks in Microsoft Word doen: open het document, ga naar Bestand, kies Info en klik op Alle eigenschappen weergeven.

Ook vanuit Verkenner kun je allerlei metadata van (bijvoorbeeld) docx-bestanden bekijken.

Documenten bewerken

Bij docx-bestanden kun je metadata niet alleen bekijken, maar vaak ook aanpassen, zowel via Verkenner als in Word. Beweeg je muiscursor over een veld en verschijnt er een kader, dan kun je de inhoud wijzigen of wissen. Wil je meerdere metadata tegelijk verwijderen, dan kies je beter een andere aanpak. Dit kan via het tabblad

Details in het eigenschappenvenster van het bestand. Klik onderaan op Eigenschappen en persoonlijke gegevens verwijderen. In het dialoogvenster staat standaard ingesteld dat er een kopie wordt gemaakt zonder eigenschappen, maar je kunt ook de optie De volgende eigenschappen uit dit bestand verwijderen kiezen. Vink dan de gewenste metadata aan of klik op Alles selecteren, en bevestig met OK.

Je kunt ook bewerken vanuit Word: ga naar Bestand, kies Info en klik op Controleren op problemen / Document controleren. Laat alle onderdelen aangevinkt en klik op Controleren. Vervolgens kies je Alles verwijderen bij de onderdelen die je uit het document wilt halen. Rond af met Sluiten.

Vanuit Word kun je aangeven welke extra elementen, waaronder metadata, je uit het document wilt verwijderen.

PDF-bestanden bewerken

Voor het gratis bewerken van metadata in een pdf-bestand gebruik je bijvoorbeeld PDF24 Creator. Start de tool na installatie. In de toolbox onderaan zie je onder meer de knoppen Remove PDFMetadata en Edit PDF metadata. Sleep een of meerdere pdf’s naar het venster. Met de eerste knop verwijder je alle metadata in één keer, met de tweede pas je velden aan zoals Title, Author, Subject en Keywords. Je kunt hiermee helaas geen eigen metadata toevoegen.

Dat kan wel met een zeldzame gratis (online-)tool zoals Sejda. Klik op Change metadata (ook Remove all metadata is hier beschikbaar), vul de gewenste velden in of klik op + Add new field, en geef een naam en waarde op. Bevestig met Add Field en Update PDF Metadata, en download de aangepaste pdf. Je kunt deze eigen velden bekijken met Acrobat Reader, via Document properties op het tabblad Custom.

PDF24 bevat een indrukwekkende toolbox voor pdf-bewerkingen, waaronder verwijderen en aanpassen van metadata.