ID.nl logo
Ga eropuit! De beste sites en apps voor wandelen en fietsen
© Ermolaev Alexandr - stock.adobe.
Mobiliteit

Ga eropuit! De beste sites en apps voor wandelen en fietsen

De zomer is er weer en dan trekken we er, te voet of met de fiets, graag weer op uit. We stellen je enkele handige sites en apps voor die je helpen om de fraaiste paden en routes te vinden.

Na het lezen van dit artikel weet je op welke websites je leuke wandel- en fietsroutes in Nederland en België kunt vinden. En we tippen enkele populaire apps waar je gpx-routes kunt downloaden:

  • Komoot
  • RouteYou
  • AllTrails
  • Routiq

Lees ook: Regen of zon, deze gadgets kun je bij elk weertype gebruiken

Nederland blinkt uit in fietsvriendelijkheid met zijn uitgebreide netwerk (circa 34.000 km fietspaden buiten de bebouwde kom volgens Fietsplatform.nl) en vele enthousiaste fietsers (11,1 miljoen recreatieve fietsers). In België zit fietsen eveneens in de lift, en het land is populair bij Nederlanders vanwege de gevarieerde routes door het vlakke Vlaanderen en de heuvelachtige Ardennen.

Ook wandelen wint in beide landen aan populariteit, mede door een impuls tijdens de Covid-periode. Nederland kent zo’n 12.000 km aan officiële wandelroutes, inclusief de Lange-Afstand-Wandelpaden, zoals het Pieterpad en het Kustpad, goed voor samen 1200 km. En dankzij een degelijke infrastructuur kun je daar nog vele wandelroutes langs openbare wegen aan toevoegen. Ook België beschikt over enkele duizenden kilometers aan goed gemarkeerde wandelpaden.

1 Lange wandelingen in Nederland

Als je interesse hebt in meerdaagse wandeltochten van 100 km of meer, bieden diverse Lange-Afstand-Wandelpaden (LAW’s) uitkomst. Op DeWandeldate vind je een overzicht van 23 LAW’s, waarbij je direct doorgelinkt wordt naar een pagina om de route in pdf of gpx-formaat te downloaden, samen met een pdf-kaart. Deze site dient trouwens ook als platform voor mensen die geïnteresseerd zijn in een wandeldate.

De gegevens over de LAW’s komen van Stichting Wandelnet, waar een online routeplanner beschikbaar is om een geschikte wandelroute uit te stippelen. Dit kan door knooppunten op het Wandelnetwerk te selecteren of door specifiek naar LAW’s en Streekpadroutes te zoeken. Je kunt de gekozen route in gpx of pdf-formaat downloaden, inclusief routeinformatie, of deze via een QR-code direct naar de bijbehorende Wandelnet-app voor iOS of Android overbrengen.

Een online routeplanner: via knooppunten of via een selectie uit LAW’s en streekpaden.

2 Andere wandelingen in Nederland

Op www.natuurmonumenten.nl/routes vind je natuurgerichte wandelroutes, gepresenteerd op een interactieve kaart en doorzoekbaar op criteria als locatie, lengte en specifieke voorkeuren (zoals rolstoel-, kind-, of hondvriendelijk). Het kindvriendelijke profiel bijvoorbeeld biedt ongeveer 40 routes door Nederland, waarvan je de details en pdf’s kosteloos kunt downloaden.

Voor een brede selectie van ongeveer 760 wandelroutes bezoek je www.wandel.nl/wandelroutes, van de KWBN (Koninklijke Wandel Bond Nederland). Hier maak je snel een keuze op basis van route type, provincie, kenmerken en afstand. Je vindt er een samenvatting en links naar extra informatie en route-downloads.

De WandelZoekpagina biedt duizenden Nederlandse routes. Met gedetailleerde filters vind je eenvoudig een passende route, die je vervolgens tegen een vergoeding (13,49 euro voor een jaar, of 2,49 euro per wandeling) in gpx-formaat kunt downloaden, Heel wat van deze routes linken overigens naar het fraai vormgegeven privé-initiatief Weg Van Wandelen, waar je de gerelateerde pdf- en gpx-bestanden gratis kunt downloaden.

Er zijn heel wat zoekcriteria voor het uitstippelen van een optimale route.

Kort tripje of langeafstandswandeling?

Alles wat je nodig hebt, vind je bij bol

3 Fietsen in Nederland

Voor recreatief fietsen in Nederland zijn de fietsknooppunten onmisbaar, een netwerk van 37 regionale, genummerde routes. Op Fietsroutes ontdek je zo’n 160 knooppuntroutes, te filteren op type, provincie en afstand. Op de webpagina kun je zelf routes samenstellen door knooppunten op een kaart aan te duiden en deze te markeren als start-, tussen- of eindpunt. Hier kun je ook het LF-netwerk integreren, en voorkeuren instellen als Vermijd onverhard en Vermijddoorsteekjes. De routes zijn beschikbaar in gpx- of kml-formaat.

De site Fietsnetwerk.nl biedt eveneens routes die je kunt downloaden als pdf (inclusief beschrijving) of gpx, of als een handzaam knooppuntenkaartje dat je bijvoorbeeld op je fiets(stuur) kunt bevestigen. Fietsknoop heeft eveneens een gebruiksvriendelijke planner met knooppuntenkaartjes en gpx-bestanden.

Voor directe toegang tot vele honderden gpx-routes, samengesteld door medegebruikers ga je naar www.fietsknoop.nl/gpxroutes. Op www.fietsen123.nl/fietsroutes vind je dan weer circa 1700 routes, uitsluitend doorzoekbaar op plaats of provincie, met printbare beschrijvingen en nummerkaartjes, maar helaas zonder gpx-downloads.

Dol op fietsen? Lees zeker ook Pieterpad per fiets: van het hoge noorden naar het diepe zuiden

Op Fietsen123 vind je 1700 kant-en-klare fietsknooppuntenroutes door heel Nederland.

4 Wandelen in België

Op www.wandelknooppunt.be vind je aantrekkelijke wandelingen in Vlaanderen, Wallonië, Nederland (en delen van Duitsland en Frankrijk) via een netwerk van wandelknooppunten die samen 60.000 km aan routes markeren. Hier kun je zelf routes samenstellen met een online planner en ook gebruikmaken van virtuele knooppunten. Deze worden uitsluitend op digitale kaarten aangegeven en dus niet op het terrein zelf. Je herkent ze op de kaart aan de paarse (reeds uitgetest) of blauwe (nog niet uitgetest) kleur. Overigens vind je zulke virtuele knooppunten ook op www.routeyou.com (herkenbaar aan de genummerde cirkels met stippellijnen). Deze site genereert eveneens wandelroutes, die je kunt filteren op afstand, type (bijvoorbeeld Kindvriendelijk of Zonder knooppunten), locatie, trefwoord en beoordeling. Net als de knooppuntenroutes kun je ook deze routes afdrukken, delen, downloaden als gpx of openen in de Wandelknooppunt-app voor iOS of Android.

Ben je op zoek naar lange wandeltochten, dan vind je een overzicht van de GR-routes op www.groteroutepaden.be, met 27 routes in Vlaanderen en 30 in Wallonië, samen goed voor meer dan 9000 km. De site www.wandelpunt.be is vooral gericht op wandelgerelateerde informatie, van technieken tot uitrusting en navigatie, inclusief wandelroutes, meestal in de vorm van links naar andere sites en publicaties.

Vul enkele criteria in en Wandelknooppunt haalt meteen een aantal geschikte routes voor je op.

Aan de wandel?

Goede schoenen zijn een must!

5 Fietsen in België

Veel organisaties bieden op hun websites een selectie van de ‘mooiste fietsroutes in België’ aan, al zijn dat er vaak niet meer dan een stuk of tien. Reisroutes springt eruit met bijna 80 fietsroutes, die je op diverse criteria kunt filteren en waarvan je direct het gpx-bestand kunt downloaden. Na registratie krijg je ook een pdf-routebeschrijving via e-mail toegestuurd.

Pasar, een vrijetijdsorganisatie, biedt eveneens een aanzienlijk aantal routes aan in Vlaanderen, beschikbaar (via RouteYou) in gpx-formaat of via een QR-code voor de mobiele app.

Voor een uitgebreide selectie, eveneens vooral gericht op Vlaanderen, kunnen we www.fietsroute.org aanraden. Hier selecteer je routes per provincie of afstand, of je kiest ze op een kaart. Met een online planner maak je je eigen route via fietsknooppunten, die je kunt afdrukken of exporteren als gpx. De site biedt tevens thematische routes aan.

De website www.fietsknooppunt.be is wellicht de meest uitgebreide site voor het knooppuntennetwerk, voor België, Nederland en delen van Duitsland en Frankrijk, samen goed voor zo’n 90.000 km aan routes. Na registratie stel je hier je route samen, vergelijkbaar met de werking op Wandelknooppunt.be.

Selecteer op Fietsroute.org een leuke fietsroute in een van de Vlaamse provincies.

Beginnen met fietsen? Wielrennen: zo maak je een goede start

Fietsroute gedownload?

Met deze houders heb je je handen vrij!

6 Wandel(route)-apps

De vermelde websites kunnen handig zijn bij het uitstippelen van wandel- en fietsroutes, vooral wanneer je de route(informatie) afdrukt of exporteert als gpx, voor gps-gebruik. Maar veel gebruikers gebruiken hier liever een mobiele app voor. Deze moet uiteraard de paden en routes accuraat weergeven en de kaarten up-to-date houden.

Een goede app is ook flexibel en biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om routes aan te passen op basis van je voorkeuren, zoals lengte, terrein, bezienswaardigheden en hoogteprofiel. Ook een betrouwbare trackingfunctie is belangrijk: je moet in realtime kunnen aflezen hoe ver je bent, wat je actuele en gemiddelde snelheid is, en hoe lang je nog te gaan hebt. Een functie om kaartdelen offline op te slaan is eigenlijk onmisbaar, met name in gebieden met een beperkte mobiele dekking of om op de batterij te besparen. Gebruik je een fietscomputer of smartwatch, check dan of je de app eventueel hiermee kunt koppelen.

Sommige apps bieden tevens de mogelijkheid om routes te delen met of te ontvangen van medegebruikers, wat handig is om inspiratie op te doen. En voor wie het extra sportief wil aanpakken: functies die statistieken over je prestaties bijhouden, zoals snelheid en verbrande calorieën, kunnen motiverend werken.

We stellen nu kort een aantal populaire en degelijke route-apps aan je voor. 

7 Komoot

De Komoot-app (iOS en Android) is een veelzijdige optie voor wandelaars, lopers en fietsers, waarbij je bij het creëren van je account de eerste kaart gratis ontvangt. Deze kun je dan als achtergrond van je routes gebruiken. De app biedt de mogelijkheid om afzonderlijke regio’s te ontgrendelen, of een wereldpakket te kiezen voor ongeveer 30 euro, inclusief turn-by-turn spraaknavigatie, offline kaarten, terreininformatie en gpx-export. Komoot biedt talrijke routesuggesties van medegebruikers aan, en houdt bij aanbevelingen voor routes rekening met je voorkeuren en vorige activiteiten. De app gidst je naar de start van je route of een nabij gelegen parkeerplaats en gebruikt Google Maps-technologie voor navigatie, inclusief richtingaanwijzingen en afstandsmeldingen, en blijft werken als je scherm uit is. Je kunt ook foto’s van je tochten delen met de community.

De app werkt vlot samen met de website van Komoot: routes die je op de site plant en opslaat, zijn meteen beschikbaar in je profiel op de mobiele app. Specifiek voor Garmin-gebruikers is er nog een afzonderlijke app, waarmee de belangrijkste functies van Komoot direct op Garmin zijn te gebruiken.

Een uitgebreider artikel lees je hier: Wandelen en fietsen buiten de gebaande paden met Komoot

De website met opgeslagen route en (rechts) de mobiele app met dezelfde route.

8 RouteYou

RouteYou biedt vergelijkbare mogelijkheden als Komoot voor het zoeken, plannen en volgen van routes. Ook via de website kun je met uitgebreide filters, waaronder locatie, afstand en type activiteit, een geschikte route vinden of zelf uitstippelen, ook met behulp van fiets- en wandelknooppunten. Routes die je hier bewaart, kun je daarna op je app bekijken en volgen. Interessant is ook de sectie Routes van onze partners, waar je toegang krijgt tot routes van diverse organisaties, evenals de mogelijkheid om bezienswaardigheden te verkennen en naburige routes te vinden.

Gebruikers kunnen ook hun eigen routes maken of uploaden en delen met anderen. De basisfunctionaliteit is gratis, maar voor toegang tot geavanceerdere opties, zoals offline en turn-by-turn navigatie en het printen van gedetailleerde routegidsen, is een Plus-account vereist dat 2,50 euro per maand kost.

Technisch gezien gebruikt RouteYou een PWA (Progressive Web Application), die in feite via een mobiele browser werkt en bijna dezelfde interface als de website biedt, maar dit levert de gebruiker geen merkbaar nadeel op.

Bij RouteYou zijn de interface en de mogelijkheden van de site en de app vrijwel identiek.

9 AllTrails

AllTrails (iOS en Android) is een populaire route-app met een omvangrijke database aan routes, inclusief beoordelingen, foto’s en uitvoerige beschrijvingen. De app biedt veelzijdige filters om je zoektocht te verfijnen, zoals afstand, activiteitstype (met opties als wandelen, fietsen, hardlopen, langlaufen en paardrijden), moeilijkheidsgraad, lengte, toegankelijkheid, bezienswaardigheden, beoordelingen en drukte. Er is een aanbod van ongeveer 400.000 geverifieerde routes wereldwijd, en verder biedt AllTrails de mogelijkheid om zelf routes te creëren en te downloaden in formaten als gpx en kml.

Ook AllTrails hanteert een typisch Freemium-model, waarbij de basisversie gratis is met advertenties en enkele beperkingen. Voor geavanceerdere functies, zoals extra printopties, 3D-visualisaties en een offline modus, is er een AllTrails+-abonnement beschikbaar voor circa 36 euro per jaar. Een gratis alternatief voor offline kaarten is het downloaden van kml-bestanden en deze zelf uploaden naar de app Maps.Me.

AllTrails maakt indruk door de enorme route-database en de uitgebreide filtersets.

10 Routiq

Routiq (iOS en Android), voorheen Route.nl, biedt zo’n 175.000 wandel- en fietsroutes in Nederland, België, Duitsland en Denemarken aan. Het is dus geen mondiale app, zoals AllTrails. Filteren kan op activiteit (wandelen en fietsen, waaronder ook mountainbiken en wielrennen) en op afstand, maar er zijn ook extra filters als pauzeplaatsen (bijvoorbeeld met voorkeur voor cafés of bezienswaardigheden), landschapstype, en kind-, hond- en rolstoelvriendelijkheid.

Bij de gratis versie krijg je wel voortdurend aanbevelingen voor de betaalde Premium-versie (circa 15 euro per jaar). Deze geeft toegang tot turn-by-turn gesproken en offline navigatie, extra kaarttypes (zoals Luchtkwaliteit, Pollen en 3D), een onbeperkt aantal routes en het samen creëren en delen van routes.

Routiq: goed regionaal verankerd, maar wel minder opties dan bij sommige andere route-apps.

11 Andere apps

Naast de reeds genoemde apps zijn er nog andere opties, afhankelijk van persoonlijke voorkeuren en de regio waar je actief bent. OsmAnd is een gratis, opensource-app voor iOS en Android die geen gebruikersdata verzamelt en de mogelijkheid biedt wereldwijde kaarten voor offline gebruik te downloaden, gebaseerd op OpenStreetMap. Deze app vereist wel aanzienlijke opslagruimte voor gedetailleerde kaarten en bijbehorende kaartgegevens; alleen al circa 1,8 GB voor Nederland en 1 GB voor België. OsmAnd biedt diverse kaartstijlen en -lagen, maar kan zich qua design en snelheid niet meten met sommige andere apps.

OutdoorActive (iOS of Android), bekend om zijn gebruiksvriendelijkheid en uitgebreide functies, positioneert zich als het grootste Europese community-platform voor outdooractiviteiten. De Pro-versie, die ook offline routes biedt, kost 2,50 euro per maand.

Strava (iOS en Android), vooral geliefd bij (sport)fietsers en hardlopers, analyseert je prestaties en stelt je in staat je resultaten met die van anderen te vergelijken. De app werkt ook samen met diverse fitnessapparaten en -apps. Lidmaatschap kost circa 11 euro per maand (70 euro per jaar), na een gratis proefmaand.

OsmAnd: gratis offline kaarten op basis van OpenStreetMap.

Van gpx naar gps Sites en apps bieden vaak de mogelijkheid om routes als gpx-bestanden op te slaan, ideaal voor gebruik op handheld gps-apparaten. Om een gpx-bestand op je gps te laden, verbind je het apparaat via usb met je computer. Het is belangrijk het gpx-bestand in de juiste map, vaak gpx of tracks genoemd, te plaatsen. De specifieke methode om het bestand op je gps te gebruiken, verschilt per apparaat; raadpleeg daarom de handleiding van je toestel voor gedetailleerde instructies.

Voor Garmin-gebruikers is Garmin Basecamp een nuttige tool om data zoals kaarten, waypoints en routes te beheren, en over te zetten van pc naar gps. Verbind je gps met je pc. Als het goed is, herkent Basecamp het apparaat automatisch en kun je via Bestand / Importeren naar ‘Mijn verzameling’ ook gpx-bestanden importeren. Daarna kun je met de rechtermuisknop op Bibliotheek / Mijn verzameling of een item daarin klikken, Verzenden naar kiezen en (Interne opslag van) je gps-apparaat selecteren voor de transfer.

Met Garmin Basecamp kun je routes beheren.
▼ Volgende artikel
Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL

Naar verwachting stappen dit jaar weer ruim 1,2 miljoen mensen over van zorgverzekering. Verstandig, maar het kan nóg slimmer. Wie overstapt via CashbackXL profiteert namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

We zitten midden in het overstapseizoen. Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. De ontevredenheid over de hoge premies is voor velen de belangrijkste reden om te wisselen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een minder uitgebreide aanvullende verzekering om de kosten te drukken. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone
© Looker_Studio - stock.adobe.com
Huis

Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone

Je inloggegevens alleen met een wachtwoord beveiligen is vragen om problemen. Steeds meer diensten en apps bieden daarom tweefactorauthenticatie (2FA) aan, of ze verplichten dit zelfs. Naast een wachtwoord heb je dan een tweede factor nodig. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar wat doe je als je (tijdelijk) geen telefoon hebt?

Dit artikel in het kort

Tweestapsverificatie (2FA) beschermt je accounts beter dan alleen een wachtwoord. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar dat hoeft niet. In dit artikel lees je hoe je ook zonder telefoon veilig kunt inloggen. Zo ontdek je hoe desktop-authenticators zoals Proton of KeePassXC werken, hoe je een hardwaresleutel zoals een YubiKey instelt, en hoe je back-upcodes aanmaakt voor noodgevallen. Ook wordt uitgelegd wat een digitale en fysieke token precies doen en hoe toegangssleutels (passkeys) een alternatief vormen voor klassieke wachtwoorden.

Wachtwoorden kun je vergeten, of ze worden gehackt. Daarom is het niet handig om de toegang tot een dienst of app alleen met een wachtwoord te beveiligen. Voor meer veiligheid voeg je daar een tweede authenticatiemethode aan toe. We hebben het over het aanmelden via 2FA (tweefactorauthenticatie oftewel tweestapsverificatie).

Bij 2FA heb je naast iets wat je weet, meestal een wachtwoord, ook iets wat je 'hebt' of 'bent' nodig om in te loggen. Zo'n tweede factor is vaak een unieke, eenmalige code via een authenticator-app op je smartphone. Het kan ook een sms-code, pushmelding, hardwaresleutel of een biometrische beveiliging zijn. Zo kan een aanvaller met je wachtwoord niet binnendringen, want hij heeft ook die tweede factor nodig. Een geraden of gelekt wachtwoord is dus niet meer voldoende, wat de veiligheid verhoogt.

Smartphone

Veel 2FA-oplossingen werken via een smartphone, bijvoorbeeld met de authenticator-app van Authy, Google of Microsoft, of via sms-berichten naar je telefoon. Dit is handig, maar er zijn ook nadelen. Je hebt altijd je telefoon nodig en bij een lege batterij, verlies of diefstal kom je mogelijk niet bij je accounts. Ook al je je in een gebied zonder mobiel bereik bevindt, is het lastig of onmogelijk om een sms te ontvangen.

2FA via sms is bovendien kwetsbaar voor praktijken als sim-swapping. Hierbij zet een aanvaller jouw telefoonnummer om naar een eigen simkaart om zo sms-codes te ontvangen. Je smartphone kan ook besmet raken (via phishing) met malware. Ook daarmee kan een aanvaller andere 2FA-codes onderscheppen.

Het kan ook zijn dat je geen smartphone voor je werk hebt en dat je je privételefoon liever niet gebruikt voor werkgerelateerde 2FA-authenticaties. Je kunt er natuurlijk ook nog bewust voor kiezen om geen eigen smartphone te hebben.

Gelukkig bestaan er veilige alternatieven om je ook zonder smartphone via 2FA aan te kunnen melden, zoals de rest van dit artikel duidelijk maakt.

Lees ook: Waarom je beter geen sms voor tweestapsverificatie kunt gebruiken

Een eenmalige code via een (mobiele) authenticator-app is een van de populairste 2FA-verificatiemethoden.

Desktop-authenticator

Veel mensen gebruiken als tweede factor een eenmalige code via een authenticator-app. Daarvoor bestaan verschillende gratis mobiele apps, maar je kunt ook je desktop of laptop inzetten. Je hoeft geen virtuele Android-omgeving op te zetten met een tool als BlueStacks om zo bijvoorbeeld de mobiele Android-authenticator van Google of Microsoft te kunnen draaien. Installeer gewoon de desktopversies, zoals het Zwitserse Proton of het Zweedse Yubico.

We vertellen je in het kort hoe je hiermee bij Google aanmeldt. De procedure bij andere diensten en apps gaat op een vergelijkbare manier. Surf naar https://myaccount.google.com en open Beveiliging. Kies Tweestapsverificatie en zorg dat deze is ingeschakeld. Klik bij tweede stap op Authenticator en daarna op Authenticator instellen. Er verschijnt een QR-code, maar voor je desktop-app klik je op Kun je de code niet scannen. Je krijgt nu de nodige gegevens om de geheime sleutel (zie kader Werking digitale token) handmatig in te voeren.

Als je dit in je authenticator-app hebt ingesteld (zie de alineaProton Authenticator), klik je op Volgende en voer je de code in die de app genereert. Je kunt nu definitief tweestapsverificatie bij Google aanzetten. Bij de volgende aanmeldingen voer je nu voortaan naast je wachtwoord ook de gevraagde code in.

De tweestapsverificatie bij Google is geactiveerd, met (voorlopig alleen) een authenticatorcode als tweede factor.

Proton Authenticator

We nemen Proton Authenticator voor Windows als voorbeeld (ook beschikbaar voor macOS en Linux). De installatie bedraagt slechts enkele muisklikken. Start daarna de app start op en klik op Create new code. Vul bij Title bijvoorbeeld Google account in en plak de sleutel van 32 tekens in het veld Secret.

Bij Issuer kun je Google opgeven. Via Advanced options pas je eventueel instellingen aan als de dienst specifieke eisen heeft voor het aantal cijfers (standaard 6), tijdsinterval (standaard 30 seconden), algoritme (standaard SHA1) of type (standaard TOTP, maar kies STEAM voor het Steam-gameplatform van Valve). Klik op Save code om de code toe te voegen.

Via het tandwielpictogram kun je onder meer je codes back-uppen, exporteren, importeren en ook synchroniseren tussen apparaten via een gratis Proton-account. Na het aanmaken verschijnt de code in het hoofdvenster, met een geanimeerd pictogram dat de resterende geldigheidsduur toont. Je hoeft deze code nu maar bij de juiste dienst in te vullen als tweede factor, naast je wachtwoord.

Via Proton Authenticator voeg je een TOTP-code toe aan Googles 2FA-verificatieproces.

Werking digitale token

De meeste mensen gebruiken een digitaal token als tweede factor, zoals een pushmelding of een eenmalige cijfercode. Dit laatste wordt ook wel TOTP genoemd (Time-based One-Time Password) en werkt als volgt.

Bij het instellen van 2FA genereert de dienst een unieke geheime sleutel. Deze wordt één keer met je authenticator-app gedeeld via een QR-code of handmatige invoer. Zowel de server van de dienst als je authenticator-app gebruiken deze sleutel samen met het actuele tijdstip om met dezelfde wiskundige formule een code van meestal 6 cijfers te berekenen. Zo'n code blijft standaard dertig seconden geldig. Zodra je deze code invoert, vergelijkt de server deze met zijn eigen berekening. Is er een match, dan weet de server dat jij de juiste geheime sleutel hebt en dat de code actueel is, waarna je kunt inloggen.

©TvD | ID.nl

De achterliggende werking van een TOTP-systeem.

TOTP-wachtwoordmanager

Wachtwoorden zijn vooralsnog niet verdwenen (zie ook kader Zonder wachtwoord) en daarom is een wachtwoordmanager aan te raden. Zo hoef je al je wachtwoorden niet zelf te onthouden, voorkom je dat je ze achteloos noteert en vermijd je te veel dezelfde of simpele varianten.

Enkele wachtwoordmanagers ondersteunen ook TOTP-codes voor 2FA, zodat je geen aparte authenticator-app nodig hebt. Gratis opties voor Windows-desktop zijn onder meer Bitwarden en KeePassXC.

We nemen KeePassXC als voorbeeld, dat ook voor macOS en Linux beschikbaar is. Je installeert de tool met enkele muisklikken. Bij de eerste start klik je op Database aanmaken, voer je een naam en eventueel een omschrijving in. Klik daarna op Doorgaan. Laat de instellingen gerust ongewijzigd en klik op Doorgaan. Geef een sterk hoofdwachtwoord in (twee keer) en bevestig met Gereed. Kies een locatie voor de database en klik op Opslaan.

Voer in het hoofdvenster de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig met OK. Het item wordt toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op, kies TOTP / TOTP instellen en vul de Geheime sleutel in. Pas via Aangepaste instellingen eventueel de parameters aan en bevestig met OK. Om de TOTP-code te zien, kies je TOTP / TOTP (QR code) weergeven in het contextmenu.

Je kunt ook de KeePassXC-browserextensie downloaden en installeren om je online wachtwoorden en TOTP-codes automatisch in de browser in te vullen.

Ook wachtwoordbeheerder KeePassXC kan TOTP-codes genereren.

Hardwaresleutel

In plaats van een digitale sleutel kun je ook een fysieke hardwaresleutel gebruiken als tweede factor. Zo'n sleutel is extra veilig omdat deze via internet niet kan worden gekopieerd of gestolen. Ook phishers maken nauwelijks kans, want de sleutel is gekoppeld aan de originele website-url van de dienst. Zelfs als iemand je sleutel heeft, blijft je wachtwoord nodig en vaak ook een pincode of biometrie om de sleutel te gebruiken. Bij verlies rest meestal alleen een alternatieve tweede factor, zoals een TOTP-code of back-upcodes (zie hieronder), tenzij je een reservesleutel hebt.

We nemen als voorbeeld een YubiKey 5 NFC USB-A van Yubico (circa 60 euro). Dit kan ook een ander merk of type zijn, zoals Feitian, Nitrokey of SoloKeys. Ga in Windows 11 naar Instellingen, kies Accounts / Aanmeldingsopties en selecteer Beveiligingssleutel / Beheren. Plaats de sleutel in de pc en activeer deze. Klik op Toevoegen bij Pincode voor beveiligingssleutel. Je kunt ook de Yubico Authenticator downloaden die ook beschikbaar is voor macOS en Linux. Ga door met installeren en start als administrator op. Open nu Passkeys, klik op Set PIN, voer tweemaal een pincode in en klik op Save.

We nemen opnieuw Google als voorbeeld, waar je inmiddels tweestapsverificatie hebt ingeschakeld. Op de webpagina van je Google-account open je Beveiliging en klik je op Toegangssleutels en beveiligingssleutels. Kies + Toegangssleutel maken, klik op Ander apparaat gebruiken, selecteer Beveiligingssleutel en klik op Volgende en daarna op OK (twee keer). Voer de pincode van de sleutel in, bevestig met OK en activeer de sleutel. Deze is nu bruikbaar als tweede factor.

Bij Google maak je eenvoudig een toegangssleutel aan.

Werking fysieke token

Je kunt als tweede factor ook een fysieke token gebruiken. Bij banken kan dit een klein kastje zijn dat codes genereert, maar het kan ook een hardwaresleutel zijn zoals een YubiKey. Zo'n sleutel koppel je aan je computer via usb of bij smartphones via bluetooth of NFC. Dit werkt als volgt.


Je koppelt de sleutel één keer aan je account, waarbij een uniek cryptografische sleutelpaar wordt aangemaakt. De publieke sleutel gaat naar de server van de dienst, terwijl de privésleutel veilig in het hardwaretoken blijft en deze nooit verlaat. Na het invoeren van je wachtwoord vraagt de server aan de sleutel om een unieke digitale handtekening te maken voor die specifieke aanmelding.

Jij bevestigt de aanvraag, bijvoorbeeld door het token te activeren. Vervolgens stuurt de sleutel de handtekening naar de server, die controleert of deze overeenkomt met de eerder opgeslagen publieke sleutel. Bij een match weet de server dat jij de echte sleutel bezit en kun je inloggen.

Onder meer Yubico heeft diverse hardwaretokens (YubiKey) in het aanbod.

Back-upcodes

We hebben nu al twee methoden om ons via een desktop-pc of laptop bij 2FA aan te melden: digitale TOTP-codes en een hardwaresleutel. Heb je ook een toegangssleutel, bijvoorbeeld gekoppeld aan je Windows Hello-inlogmethode, dan zijn het er zelfs drie opties. Al is dit eigenlijk geen klassieke 2FA maar een methode zonder wachtwoord (zie kader Zonder wachtwoord).

De meeste diensten die 2FA ondersteunen, bieden ook back-upcodes aan, hoewel deze eigenlijk bedoeld zijn als noodingreep. We raden je in elk geval aan deze te genereren of te downloaden en offline te bewaren, bijvoorbeeld in een kluis of andere water- en brandveilige plek. Laat ze zeker niet rondslingeren en deel ze nooit digitaal.

Voor je Google-account bijvoorbeeld werkt dit als volgt. Meld je opnieuw aan op je accountpagina, open Beveiliging, scrol naar beneden en klik op Back-upcodes en daarna op Back-upcodes genereren. Google maakt direct tien codes aan die je kunt downloaden en/of afdrukken. Dit is meestal voldoende om problematische aanmeldingen op te lossen. Je kunt op elk moment weer tien nieuwe codes aanmaken, waarmee de vorige tien codes automatisch ongeldig worden.

Google genereert tien back-upcodes die je goed dient te bewaren voor het geval er iets misgaat.

Zonder wachtwoord

2FA combineert dus iets dat je 'weet' (wachtwoord) met iets wat je 'hebt' (zoals een code of sleutel) of 'bent' (biometrie). Er komt ook steeds meer concurrentie van een oplossing zonder wachtwoord via zogeheten toegangssleutels (passkeys). Dit systeem is enkel gebaseerd op iets wat je 'hebt' (een hardwarematige of softwarematige sleutel), vaak gecombineerd met een vorm van biometrie.

Je hebt hierbij dus geen wachtwoord meer nodig. Je kunt direct inloggen met zo'n sleutel, meestal na een geslaagde vingerafdruk, gezichtsherkenning of pincode. Onderliggend werkt dit via de FIDO2-standaard met het hardwareprotocol CTAP2 en het webprotocol WebAuthn.

Op www.passkeys.io/ vind je een demonstratie en een lijst van enkele tientallen sites en apps die toegangssleutels als volledig wachtwoordalternatief ondersteunen. Nog meer diensten staan op https://passkeys.directory, een door de community beheerde lijst. De aanduiding MFA (Multi Factor Authenticatie) betekent hier dat toegangssleutels ook inzetbaar zijn als extra beveiligingslaag naast andere inlogmethodes. Zo kun je onder meer bij Google via een toegangssleutel, zoals een pincode, inloggen, zonder zelfs je wachtwoord te hoeven intikken.

Passkeys-directory: ook Google ondersteunt volop toegangssleutels.

Offline dingen veilig bewaren?

Haal een kluis in huis!