Eigenlijk zijn de toegankelijkheidsopties van iPadOS en iOS primair bedoeld voor mensen die op de een of andere manier moeite hebben met bepaalde dingen. Denk aan bijvoorbeeld slechtzienden (en horenden) enzovoort. Veel van de opties zijn dan ook heel specifiek. Maar een flink deel is zeker ook geschikt voor de gemiddelde gebruiker!

Als je bijvoorbeeld je iPad – voor een iPhone is het minder irritant – serieus wilt gebruiken, zorgt de overdaad aan animaties tijdens allerlei actie in de gebruikersinterface al snel voor vermoeidheid. Het mag ook best wat minder. Bovendien – veel erger – leveren al die effecten ‘ruzie’ op met een gekoppelde muis. De muiscursor – die toch al niet zo heel goed te zien is, komen we straks op terug – verdwijnt maar al te vaak in een pictogram. Waarna je als gebruiker maar moet raden dat het ding klaar staat om aangeklikt te worden. Voor meer zakelijk gebruik in combinatie met een muis en toetsenbord kunnen we al het geanimeer gelukkig snel en effectief temmen, waarbij meteen het gedrag van de muiscursor ook een heel stuk logischer wordt. Tik op de app Instellingen en daarin op Toegankelijkheid. Tik vervolgens op Beweging en zet de schakelaar achter Verminder beweging aan. Extra voordeeltje: het onderdrukken van ‘smurfensnotterig’ zachte animaties komt ook ten goede aan de batterijduur van je apparaat.

Muiscursor

Blijft over die muiscursor. Apple heeft voor een grijs balletje gekozen. Behalve dat dat niet extreem goed zichtbaar is, is het ding ook niet supernauwkeurig. Wil je bijvoorbeeld heel precieze uitsneden maken in een foto-app, dan moet je eerst flink wat ervaring opdoen om blindelings het midden van ’t balletje te gokken. En dan nog gaat het niet altijd goed. Door in Instellingen onder Toegankelijkheid en Aanwijzerbediening een andere kleur voor het balletje te kiezen, gaat het al een stuk beter. Let wel: het bolletje zelf blijft nog altijd grijs, maar er komt een duidelijke gekleurde cirkel omheen, die bepalen van het midden net weer wat makkelijker maak. Eventueel kun je ook de schakelaar achter Verhoog contrast aanzetten, al zal dat voor de meeste mensen niet echt noodzakelijk zijn. Wel weer handig is de schakelaar achter Verberg aanwijzer automatisch. Zet je die uit (staat standaard aan), dan blijft de cursor altijd in beeld en verdwijnt deze niet steeds als je bijvoorbeeld aan het tikken slaat. Ook met de overige opties – inclusief versnelling – kun je eens spelen, zo kun je het muisgedrag helemaal finetunen aan je eigen behoeften.

©PXimport

USB-muis versus Bluetooth-exemplaar

Tipje tussendoor trouwens (nu we het toch over die muis hebben): ja de iPad ondersteunt alweer een tijd muisgebruik. In theorie kun je ook een USB-muis gebruiken via een kabel. De ervaring leert echter dat dat minder nauwkeurig werkt dan een echte draadloze Bluetooth-muis. En dat moet dan ook echt een native Bluetooth-exemplaar zijn die zonder USB-dongle werkt. Die zijn inmiddels zeer betaalbaar en van diverse merken leverbaar. Een must voor serieus (thuis)werken met je iPad!

Voorlezen

We gaan eens naar een heel ander onderdeel in Instellingen onder – nog altijd – Toegankelijkheid. Als je onder Gesproken materiaal de schakelaar achter Spreek selectie uit aan zet, kun je geselecteerde tekst in bijvoorbeeld een document automatisch laten voorlezen. Je kiest dan simpelweg voor de optie Spreek uit na het maken van de selectie. Een andere mogelijkheid is om de schakelaar achter Spreek scherm uit aan te zetten. Je kunt dan door met twee vingers van boven naar beneden te vegen het hele scherm in één keer voor laten lezen. Beide opties komen wellicht van pas als je in een trein of iets dergelijks zit en geen zin hebt om naar een schermpje te staren. Of bij het achterhalen van de uitspraak van woorden in een vreemde taal. Daarbij is het goed om te weten dat van veel talen stemmen in een hogere kwaliteit beschikbaar zijn. Die nemen meer opslagruimte in, maar op een apparaat met opslag van 128 GB of meer is dat geen drama. Om een hoge kwaliteit-stem te installeren tik je op Stemmen en dan op de gewenste taal. Dan de stemnaam en als het een beetje mee zit is er voor de betreffende stem ook een versie met (verbeterd) erbij beschikbaar. Die moet je hebben en als stem selecteren. Klinkt een stuk beter!

©PXimport

Brand! (en andere rampspoed)

Eigenlijk bedoeld voor doven en slechthorenden zijn de opties onder Geluidsherkenning wellicht ook interessant voor een ieder die een groot deel van de dag naar muziek zit te luisteren via een hoofdtelefoon. Je hoort dan eventueel alarmerende geluiden uit je directe omgeving immers niet. Door de schakelaar achter Geluidsherkenning aan te zetten en vervolgens onder Geluiden aan te geven waarvoor je visueel gewaarschuwd wilt worden zit je net weer een stukje veiliger.

Schudbestendig

Misschien heb je al eens een ‘vreemd’ gedrag opgemerkt van je iPad. Wanneer je bijvoorbeeld in een bus over een hobbelige weg rijdt worden ineens allerlei acties ongedaan gemaakt. Dit is een standaard ingeschakelde ‘feature’ van de iPad: ongedaan maken door schudden. Kun je uitzetten. Via Instellingen, Toegankelijkheid en Aanraken bereik je de schakelaar Herstel door schudden. Scheelt weer wat frustratie als je in een beweeglijke omgeving zit, of regelmatig met vervelende aardbevingen wordt geconfronteerd.

Vergrootglas voor priegelwerk

Verdraaid handig is het in iOS en iPadOS ingebouwde vergrootglas. Dat komt zéker niet alleen van pas voor bijvoorbeeld senioren. Denk aan fijn gepriegel met elektronische componenten, fijnmechanische reparaties, hobbywerk enzovoort: een goed vergrootglas komt altijd wel van pas. Met name het grote scherm van de iPad is dan perfect. Zeker de nieuwere exemplaren beschikken daarbij ook nog eens over een camera met een hoge mate van lichtgevoeligheid (al kun je ook de eventueel aanwezige LED-lamp gebruiken om bij te lichten). Om dat vergrootglas razendsnel beschikbaar te maken, tik je in de app Instellingen onder Activeringsknop op Vergrootglas. Als je nu voortaan drie keer snel achter elkaar op de aan/uit-knop drukt opent het vergrootglas. Ook alleraardigst om kleine insecten, plantjes enzovoort te bekijken. Eenmaal in de vergrootglas-app tref je daar – natuurlijk – een regelaar voor de vergrotingsfactor aan, een knop om de LED-lamp aan of uit te zetten, wat filters en een pauzeknop.

©PXimport

Al met al kun je stellen dat er alleraardigste opties tussen in de categorie Toegankelijkheid zijn te vinden. Neus er eens rustig in rond, het is een vaak wat vergeten categorie. Grote kans dat je er iets in aantreft waar je zomaar ineens heel gelukkig van wordt. En daar draait het toch allemaal maar mooi om in ’t leven!

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.