Koffie proeven: zo vind je de smaak die bij je past
Je hebt koffie en je hebt koffie. En die smaken lang niet allemaal hetzelfde – integendeel. Want er zijn allerlei factoren die van invloed zijn op de smaak, van de bonensoort tot de zetmethode. In dit artikel lees je hoe je erachter komt welke smaak het best bij jou past!
- De smaak van koffie hangt af van verschillende factoren: de soort bonen, de branding, de maling en de zetmethode. Zelfs de temperatuur speelt een rol. Dat is best veel om rekening mee te houden.
- Koffie bevat natuurlijke zoete, zure en bittere tonen. Welke koffie je het lekkerst vindt, sluit vaak aan bij je persoonlijke voorkeur voor deze smaken.
- Wil je echt genieten van verse koffie? Investeer dan in een goede koffiemolen en koop hele bonen. Na het malen vervliegt de smaak snel, en dat is zonde!
Wil je meer weten over bonensoorten? Lees dan Verschillende soorten koffiebonen. Welke kies je?
Kies jouw koffie (met wat pro-advies)
Het kiezen van de juiste koffie draait om een paar belangrijke factoren, legt Joost Leopold, barista-instructeur, auteur van Water, Koffiebonen en Melk en eigenaar van de Koffieschool uit. Hij vertelt dat er drie fundamentele smaken zijn in koffie: zuur, zoet en bitter. Je persoonlijke voorkeur voor een van deze smaken vormt de basis voor je keuze.
Naast smaak speelt ook de sterkte van de koffie een rol, variërend van licht tot krachtig, afhankelijk van wat je lekker vindt. Tot slot is de plek waar je je koffie koopt ook van invloed. Dit kan lokaal zijn, online, bij een koffiespeciaalzaak of bij een supermarkt. Meestal bepaalt dit voor een groot deel de kwaliteit.
Kortom, het begint bij het begrijpen van je eigen smaak. De gewenste sterkte en de plek waar je je koffie haalt, bepalen samen de uiteindelijke beleving.
Lees ook: Light roast, medium roast en dark roast: dit doet de branding voor de smaak van je koffie
©Joost Leopold
Expert-tip: maal zelf je bonen
Joost benadrukt dat er nog een andere factor heel belangrijk is: de maling van de koffie. Een te grove of te fijne maling kan het moeilijk maken om lekkere koffie te maken. Daarom adviseert hij aan om een eigen koffiemolen aan te schaffen. Elektrisch of handmatig maakt daarbij niet uit: als je maar je eigen bonen maalt. Zonder molen heb je beperkte invloed op de smaak.
Meer weten? Lees dan: Koffiemolen kiezen: de beste tips om het ideale apparaat te vinden
Het beste moment om bonen te malen
Koffie is een delicaat product, legt Joost uit, vanwege de etherische oliën die in de bonen zitten. Deze oliën zijn erg vluchtig. Zodra je de bonen maalt, vergroot je het oppervlak dat aan lucht wordt blootgesteld, waardoor de oliën snel vervliegen. Gemalen koffie is daarom eigenlijk maar heel kort op z'n best.
Binnen een minuut verlies je al bijna 50 procent van de smaak. Dus als je echt wilt genieten, is die eerste minuut na het malen het moment waarop de koffie het lekkerst is.
©Natsicha
Koffiepads en koffiecups, hoe zit het daar mee? We zagen al dat de maling van de bonen invloed heeft op de smaak, maar ook de zetmethode speelt een grote rol. Je zou misschien denken dat koffieliefhebbers geen fan zijn van pads en cups, omdat deze vooral zijn ontworpen voor gemak en snelheid, niet per se voor een betere smaak.
Toch benadrukt Joost Leopold dat je vooral moet drinken wat jij lekker vindt. Jouw koffiemoment is jouw moment, en koffieliefhebbers doen gelukkig niet aan shamen.
Zetmethoden zoals Senseo en Nespresso zijn volgens Joost prima, maar de uiteindelijke smaak hangt vooral af van de kwaliteit van de koffie die je gebruikt. De keuze van de koffieboon, de branding en de maling zijn bepalend. Het nadeel van cups en pads is dat de maling vaak al ‘oud’ is. Daarom is een goede filterkoffie meestal lekkerder, zegt hij.
Het kan iets langer duren, of je moet even geduld hebben totdat je koffie klaar is, maar met de juiste bonen is de koffie vaak ook een stuk beter.
Dat ruikt lekker!
Versgemalen bonen!
Zo proef je koffie
Je eigen smaak voor sterkte en bonensoort bepaalt welke koffie jij lekker vindt. Om erachter te komen welke koffie je nu echt lekker vindt, kun je het best gewoon gaan proeven.
Zelf koffie proeven: dit moet je weten
Tijd om te proeven. Koffiespeciaalzaken organiseren regelmatig proeverijen. Ook kun je vaak samples van verschillende bonensoorten opvragen.
Het heeft geen zin om appels met peren te vergelijken. Bereid de koffies die je gaat proeven op dezelfde manier. Gewone filterkoffie is hiervoor erg geschikt. De subtiele smaaktonen blijven prima overeind.
Je kunt koffie het beste zwart proeven. Houd je niet van zwarte koffie? Voeg dan hetzelfde toe aan alle koffies om goed te kunnen vergelijken. Dezelfde melk, dezelfde hoeveelheid suiker.
Stappenplan: zelf koffie proeven
Professionele koffie-proevers (of inkopers) noemen het proeven van koffie 'cuppen'. Kunnen wij ook. Een beetje. Zo doe je dat:
Bereid je smaakpapillen goed voor op de proeverij. Vermijd sterk smakende voedingsmiddelen vlak van tevoren en drink alleen water. Water is verfrissend en helpt om het licht uitdrogende effect van koffie te neutraliseren.
Koffie zelf werkt ook als neutralisator van smaken. Het eerste slokje neutraliseert wat er al in je mond zat, maar de tweede slok is de echte proefslok. Dat is waar je de smaak echt beoordeelt.
Gebruik altijd verse koffiebonen die recent zijn gebrand en zorg ervoor dat al je apparatuur schoon is.
Ga je meerdere soorten koffie proeven? Maak dan aantekeningen van elke soort.
Geur speelt een grote rol bij het proeven. zeker bij koffie, dat meer dan duizend aromatische verbindingen bevat. Geur en smaak zijn onlosmakelijk verbonden, dus zorg dat je neus goed werkt, want die speelt een grote rol..
Maal wat koffie in een droge kop voordat je het in je koffiezetapparaat doet. Breng je neus naar de kop en inhaleer diep. Vind je de geur lekker?
Nu kun je de koffie gaan zetten. Tijdens het brouwproces komen aroma’s vrij wanneer gemalen koffie en heet water samenkomen. Noteer je eerste indrukken van het aroma. Zet de koffie verder zoals je gewend bent en ruik opnieuw aan het oppervlak zodra de koffie klaar is.
©leszekglasner
Vijf elementen
Hoewel onze smaakpapillen op de tong slechts vijf basissmaken kunnen waarnemen (zoet, zout, zuur, bitter en umami), kunnen we dankzij onze neus en onze hersenen veel meer smaaknuances proeven. Er zijn vijf elementen waar je op kunt letten.
Zoetheid
Goede koffie heeft vaak een subtiele zoetheid. Bij slechte of verkeerd gezette koffie overheerst juist de bitterheid. Zoetheid kan uiteenlopen van de frisse tonen van vers fruit tot de rijke diepte van karamel of melasse. Probeer het zoetje op te merken tijdens het proeven.
Body
Body verwijst naar hoe de koffie aanvoelt op je tong. Is de koffie licht en dun, zoals magere melk, of juist vol en romig, zoals slagroom? De dosering en de zetmethode hebben hier grote invloed op.
Zuurgraad
Zuurgraad is ook onderdeel van de smaak van koffie. Het gaat niet om de pH-waarde, maar om de kwaliteit van het zuurtje. Vergelijk het met de verschillen tussen de milde zuurheid van een druif en het scherpere zuur van een citroen. De zuurgraad varieert van nauwelijks merkbaar tot levendig, afhankelijk van de soort koffie en hoe deze gebrand is.
Smaaktonen
Koffie bevat vaak complexe smaaktonen die verder gaan dan alleen 'koffiesmaak'. Probeer te ontdekken of je noten, fruit zoals blauwe bes of citrus, of zelfs bloemige tonen herkent. Dit lukt alleen als je deze smaken al eens hebt ervaren.
Afdronk
De afdronk is de smaak die blijft hangen na het doorslikken van een slok koffie. Deze kan variëren in duur en intensiteit. Wat blijft er achter op je tong? Een goede koffie laat zelfs minuten na het proeven nog een aangename smaak achter. De etherische oliën spelen hierbij een grote rol, en de afdronk is vaak beter als de bonen vlak voor het zetten van de koffie zijn gemalen.
P.S. Een koffiespeciaalzaak kan je altijd helpen, ook met proeven. Zij doen dit zelf ook!
©mavoimages
Laatste tip van de kenner: mengen
Joos Leopold houdt, net als veel andere koffieliefhebbers, van filterkoffie. Maar, daar zit een extra stap aan: leopolderen. Wat?
Wanneer je filterkoffie zet, is het onderste deel van de kan vaak het sterkst terwijl het bovenste deel wat zwakker smaakt. In het onderste gedeelte proef je meestal een flinke zuurheid, terwijl het bovenste deel wat bitterder kan zijn. Het middelste deel is romig zoet.
Je zou ze moeten mengen voor een lekker geheel en een aangenamere smaak. Maar roeren veroorzaakt een draaikolkbeweging en die doet je koffie geen goed. De lichte bitters zakken dan naar beneden. Het klonk ook al te makkelijk. Wat wel?
Je pakt een tweede koffiekan die je voorverwarmt (bijvoorbeeld met warm water). Je giet de koffie vanuit de oorspronkelijke kan over. En weer terug. Nog een keer. Zeven (!) keer in totaal. Net zoveel keer als er letters in de naam 'leopold' zitten. Vandaar de naam, leopolderen. Nou ja, en van Joost natuurlijk.
