Het koffiemoment is weer terug: even de tijd nemen om te genieten van de geur en smaak van verse koffie, in plaats van snel een sloot cafeïne naar binnen te werken. Daarmee maakt ook de ‘ouderwetse’ filterkoffie een comeback! Dat is goed voor koffieliefhebbers, want filterkoffie laat je het best genieten van de smaaknuance in de drank. Hoe maak je het en waarom zou je kiezen voor filterkoffie?

Lees ook: Hard of zacht, uit de kraan of uit een fles: zo beïnvloedt water de smaak van jouw koffie

Wat is filterkoffie?

Filterkoffie is een methode om koffie te zetten zonder hoge druk te gebruiken. In hippe koffiecafés staat het ook bekend als ‘slow coffee’ of ‘drip coffee’. Het duurt namelijk iets langer om te bereiden. Na de periode van snelle koffie in cups of pads wordt het koffiemomentje weer meer gewaardeerd. De dagen van even snel een bak troost lijken grotendeels voorbij. Daarom is filterkoffie terug van weggeweest.

Er zijn twee gangbare manieren om filterkoffie te zetten: onderdompelen of opgieten. Dat bereiden kan handmatig, bijvoorbeeld met een French press of een automatische koffiemachine. De meest bekende methode is het ‘ouderwetse koffiezetapparaat’.

©Suzi Media

Ben je op zoek naar een koffiemachine? Vraag dan de (gratis!) Kieskeurig.nl Koffiewijzer 2023 aan: 16 koffiemachines, uitgebreid getest door consumenten. Van gebruiksgemak tot onderhoud, van koffievariëteiten tot smaak: lees de onafhankelijke en eerlijke reviews van meer dan 100 testers.

Dit zijn de voordelen van filterkoffie

Dat filterkoffie weer terrein wint, is niet gek, want het heeft best wat sterke punten:

1: Het is de gezondste koffie

Filterkoffie heeft een van de laagste niveaus van cafestol, een stofje in koffie dat het cholesterol in je lichaam kan verhogen. De filter haalt veel van deze stof uit je drankje. Verder bevat koffie antioxidanten en die blijven in filterkoffie prima bewaard.

2: Pure koffiesmaak

Filterkoffie staat bekend om zijn pure en rijke smaak. Het langzame zetproces haalt veel smaak uit de koffiebonen, waardoor je het karakter en de oorsprong van de boon duidelijk proeft. Het is vaak zachter en minder intens dan espresso, wat onder hoge druk bereid is. Voor de fijnproevers dus. Of de lekkerbekken.

3: Cafeïneboost

Filterkoffie bevat over het algemeen meer cafeïne dan espresso. Je zou het misschien niet zeggen door de scherpe smaak van espresso, maar filterkoffie geeft je een energieke start van de dag. Overigens komt dat wel grotendeels doordat je filterkoffie meestal uit een groter kopje drinkt. Per milliliter is een espresso wel sterker.

4: Caloriearm

Filterkoffie bestaat voor het grootste deel uit water en bevat geen calorieën, suikers, koolhydraten, eiwitten of vetten. Ook worden geen kunstmatige cremalaagjes toegevoegd. We hebben het dan overigens wel over koffie zonder melk en suiker.

5: Variatiemogelijkheden

Met filterkoffie kun je eindeloos variëren met verschillende soorten koffiebonen. Omdat de smaak goed overeind blijft, biedt filterkoffie een goede manier om ze uit te proberen. Professionele proevers proeven ook met filterkoffie.

6: Minder afval

Filterkoffie geeft weinig afval, aangezien de gebruikte filters vaak biologisch afbreekbaar zijn en kunnen worden gecomposteerd. De koffiedrab kun je heel goed in de tuin gebruiken.

Lees ook: Even wachten met weggooien: 5 handige toepassingen voor koffiedik

Dit zijn de nadelen van filterkoffie

Er zijn toch nog steeds mensen die hun koffie anders bereiden dan met een filter. Dat zou kunnen komen door de nadelen:

1: Duurt lang

Filterkoffie zetten kost meer tijd in vergelijking met sommige andere koffiezetmethoden, zoals espresso of machines met cupjes. Niet handig als je haast hebt.

2: Minder intense smaak

Hoewel de pure smaak van filterkoffie ook een voordeel is, kan het voor anderen juist een nadeel zijn. Koffie blijft per slot van rekening een kwestie van smaak.

3: Geen cremalaag.

Een cremalaag zou ervoor zorgen dat de smaak van de koffie langer blijft hangen. Ook verspreidt het aroma’s. In feite ziet het er vooral enorm aantrekkelijk uit. De cremalaag ontstaat door de druk in een espressomachine. Filterkoffie werkt niet met druk en dus ook geen crema.

Lees ook: Is koffie gezond of ongezond? 7 voordelen en 6 misvattingen op een rij

Hoe werkt filterkoffie in een ‘ouderwetse’ koffiemachine?

In een 'ouderwetse' koffiemachine, een druppel koffiezetapparaat met filter, begint het koffiezetten met het vullen van het waterreservoir met de gewenste hoeveelheid water.

De filterhouder zit meestal bovenop of -in het apparaat. Hierin gaat een papieren filter. Daar gaat de gemalen koffie in, de hoeveelheid die past bij het aantal koppen dat je zet.

De machine verwarmt het water en druppelt het langzaam over de gemalen koffie in het filter. Terwijl het hete water door de koffie stroomt, worden de smaakstoffen en aroma's onttrokken aan de gemalen koffie. De pas gezette koffie druppelt dan in de koffiekan eronder, klaar om te worden geserveerd.

De Moccamaster, favoriet bij koffieliefhebbers, werkt volgens hetzelfde principe. Alleen druppelt de vers gezette koffie niet boven in de kan: via een hol staafje gaat de koffie naar de onderkant van de kan. Hierdoor mengt de koffie beter en smaakt het nog lekkerder.

©Juriy Maslak

Alternatieve manieren om filterkoffie te bereiden

Bij filterkoffie denk je waarschijnlijk aan het koffiezetapparaat dat vroeger op elk aanrecht stond te pronken. Het wordt nu ook wel ‘drip coffee’ of ‘slow coffee’ genoemd en kan ook met andere apparaten bereid worden.

Pour over

Pour over, koffie met de hand opschenken, is een zeer precieze methode waarbij je langzaam heet water over gemalen koffie giet met behulp van een heetwaterketel met dunne tuit. Hiermee kun je het zetproces goed controleren en de smaak helemaal in de hand houden. Een goede barista kan aanpassingen maken tijdens het koffie zetten. Bovendien duurt het even, waardoor koffie echt een genietmoment wordt.

Chemex

Dit is een mooi glazen koffiezetapparaat met een houten kraag en een speciale papieren filter. Het zetproces is vergelijkbaar met het opschenken, waarbij het water langzaam over de gemalen koffie wordt gegoten.

French press (cafetière)

Bij deze methode meng je grof gemalen koffiebonen met heet water. Dit mengsel laat je een paar minuten trekken voordat je de koffie perst met een metalen of kunststof zuiger. Dit geeft een rijke smaak aan de koffie, omdat de oliën behouden blijven.

Moka pot

De Moka pot, of percolator, bestaat uit een waterreservoir aan de onderkant, een middelste metalen filter waar de gemalen koffie in gaat en een bovenste kamer voor de koffie. Het waterreservoir wordt verwarmd, waardoor druk wordt opgebouwd en het water door de gemalen koffie omhoog wordt geduwd. Dit geeft een sterke, geconcentreerde koffie die lijkt op espresso.

AeroPress

Deze methode maakt gebruik van luchtdruk om heet water door gemalen koffie te persen. Je plaatst de gemalen koffie in een cilindrische kamer, voegt heet water toe en plaatst een zuiger bovenop. Vervolgens duw je langzaam de zuiger naar beneden, wat luchtdruk creëert en het water door de koffie perst, waardoor de koffie wordt geëxtraheerd.

Uitgebreidere informatie over deze zetmethodes lees je in het artikel Van French press en filter tot slow drip en espressomachine: hoe zet jij je koffie?

Filterkoffie voor een cafeïneboost

De meeste mensen denken dat je het beste een espressootje kunt pakken voor een goede cafeïneboost. Dat is niet zo! Filterkoffie bevat meer cafeïne dan espresso. Dit komt niet alleen door de grootte van de kop, maar ook door de manier van zetten. Het type koffieboon speelt ook een rol, waarbij Robusta-bonen over het algemeen meer cafeïne bevatten dan Arabica-bonen. Doordat filterkoffie langzamer gezet wordt, behoudt de drank ook meer van de natuurlijke oliën uit de bonen. Daardoor is het cafeïnegehalte ook hoger.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!

Ben je op zoek naar een nieuwe televisie? Grote kans dat de afkortingen je om de oren vliegen. 4K, OLED, QLED... en dan ook nog die eindeloze lijst aan HDR-formaten. Vandaag zoomen we in op een specifieke term die je vaak op de doos ziet staan, vooral bij televisies van Samsung, Panasonic en Philips: HDR10+. Is het een marketingkreet of zie je het echt?

Het is een bekend scenario: je staat in de elektronicawinkel of scrolt door een webshop, en de specificatielijst van je droomtelevisie lijkt wel een geheimtaal. Fabrikanten beloven gouden bergen met termen die indrukwekkend klinken, maar waarvan de betekenis vaak vaag blijft. Toch is het zonde om deze termen zomaar te negeren, want achter die cryptische afkortingen gaan technieken schuil die je filmavond aanzienlijk kunnen upgraden. Het gaat tegenwoordig namelijk niet meer alleen om hoeveel pixels je scherm heeft, maar vooral om de kwaliteit van die pixels. Om te begrijpen waarom die plus in de naam HDR10+ zo belangrijk is, moeten we terug naar de basis.

Eerst even terug: Wat is HDR ook alweer?

HDR staat voor High Dynamic Range. Simpel gezegd zorgt deze techniek ervoor dat de beelden op je tv een groter contrast en meer kleuren hebben. Het zwart is dieper zwart en de felle lichten, zoals een explosie of de zon, knállen echt van je scherm zonder dat de rest van het beeld flets wordt. De standaardvorm hiervan heet HDR10. Dit is de basislaag die bijna elke moderne 4K-televisie ondersteunt. Maar HDR10 heeft één beperking: hij bepaalt aan het begin van de film de instellingen voor helderheid en contrast, en houdt die vervolgens de hele film vast.

©ER | ID.nl

De plus maakt het dynamisch

Hier komt HDR10+ om de hoek kijken. Die plus staat eigenlijk voor dynamische metadata. In plaats van één instelling voor de hele film, stuurt HDR10+ extra informatie mee naar je tv. Hierdoor kan de televisie het beeld scène voor scène of zelfs frame voor frame aanpassen. Zie het als een lichttechnicus die continu aan de knoppen draait om te zorgen dat elk specifiek shot er perfect uitziet, in plaats van dat hij het licht aan het begin instelt en daarna rustig koffie gaat drinken.

Wanneer zie je het verschil echt?

Klinkt goed op papier, maar merk je dit in de praktijk? Het antwoord is ja, vooral in films met veel wisselingen tussen licht en donker. Stel, je kijkt een film die begint met een scène in een zonovergoten woestijn, gevolgd door een scène in een pikdonkere grot. Bij standaard HDR10 stelt de tv zich in op het gemiddelde van de hele film. Omdat die woestijn zo fel is, kan de grot-scène er daarna wat te donker of dichtgelopen uitzien, waardoor details in de schaduw wegvallen.

Bij HDR10+ krijgt je tv, zodra de camera de grot in gaat, een seintje dat het donker wordt en het contrast moet worden aangepast. Hierdoor zie je opeens wél de details op de rotswanden en de texturen in de schaduw, terwijl de felle scènes nog steeds spathelder blijven. Kortom, HDR10+ haalt meer detail uit zowel de donkerste schaduwen als de felste hooglichten, precies op het moment dat het nodig is.

©Gorodenkoff - stock.adobe.com

Wat heb je nodig?

Om van HDR10+ te genieten, moeten alle schakels in de ketting kloppen. Allereerst heb je een geschikte televisie nodig. Vooral Samsung is de grote aanjager van HDR10+, maar ook merken als Panasonic, Philips en TCL ondersteunen het vaak. Let er wel op dat LG en Sony meestal kiezen voor de concurrent Dolby Vision.

Daarnaast moet de content (de film of serie die je kijkt) in HDR10+ geschoten zijn. Amazon Prime Video is de grootste aanbieder van HDR10+-materiaal op streaming-gebied, maar ook Apple TV+ en Google Play Movies bieden het aan. Netflix gebruikt helaas voornamelijk concurrent Dolby Vision. Tot slot ondersteunen veel 4K Ultra-HD Blu-rays het formaat ook als je liever fysieke schijfjes kijkt.

Direct aanschaffen dan maar...?

Is HDR10+ een reden om je huidige tv direct bij het grofvuil te zetten? Nee, dat niet. Maar sta je op het punt een nieuwe tv te kopen, bijvoorbeeld een Samsung, dan is het wel een hele fijne bonus. Het zorgt ervoor dat je films en series ziet zoals de regisseur ze bedoeld heeft: levendig, contrastrijk en vol detail. En ze hoeven tegenwoordig al helemaal niet meer de wereld te kosten.