De onverwachte comeback van filterkoffie
Het koffiemoment is weer terug: even de tijd nemen om te genieten van de geur en smaak van verse koffie, in plaats van snel een sloot cafeïne naar binnen te werken. Daarmee maakt ook de ‘ouderwetse’ filterkoffie een comeback! Dat is goed voor koffieliefhebbers, want filterkoffie laat je het best genieten van de smaaknuance in de drank. Hoe maak je het en waarom zou je kiezen voor filterkoffie?
- Met filterkoffie worden eigenlijk de puurste koffiesmaken behouden.
- Je kunt filterkoffie zetten in een koffiemachine, maar ook in een moka pot, French press of met nieuwere ‘slow coffee’-apparaten.
- Filterkoffie heeft veel voordelen. Zo is het gezond, zit er flink wat cafeïne in en geeft het weinig afval.
Lees ook: Hard of zacht, uit de kraan of uit een fles: zo beïnvloedt water de smaak van jouw koffie
Wat is filterkoffie?
Filterkoffie is een methode om koffie te zetten zonder hoge druk te gebruiken. In hippe koffiecafés staat het ook bekend als ‘slow coffee’ of ‘drip coffee’. Het duurt namelijk iets langer om te bereiden. Na de periode van snelle koffie in cups of pads wordt het koffiemomentje weer meer gewaardeerd. De dagen van even snel een bak troost lijken grotendeels voorbij. Daarom is filterkoffie terug van weggeweest.
Er zijn twee gangbare manieren om filterkoffie te zetten: onderdompelen of opgieten. Dat bereiden kan handmatig, bijvoorbeeld met een French press of een automatische koffiemachine. De meest bekende methode is het ‘ouderwetse koffiezetapparaat’.
©Suzi Media
Ben je op zoek naar een koffiemachine? Vraag dan de (gratis!) Kieskeurig.nl Koffiewijzer 2023 aan: 16 koffiemachines, uitgebreid getest door consumenten. Van gebruiksgemak tot onderhoud, van koffievariëteiten tot smaak: lees de onafhankelijke en eerlijke reviews van meer dan 100 testers.
De Kieskeurig.nl Koffiewijzer
16 koffiemachines getest door consumenten
Dit zijn de voordelen van filterkoffie
Dat filterkoffie weer terrein wint, is niet gek, want het heeft best wat sterke punten:
1: Het is de gezondste koffie
Filterkoffie heeft een van de laagste niveaus van cafestol, een stofje in koffie dat het cholesterol in je lichaam kan verhogen. De filter haalt veel van deze stof uit je drankje. Verder bevat koffie antioxidanten en die blijven in filterkoffie prima bewaard.
2: Pure koffiesmaak
Filterkoffie staat bekend om zijn pure en rijke smaak. Het langzame zetproces haalt veel smaak uit de koffiebonen, waardoor je het karakter en de oorsprong van de boon duidelijk proeft. Het is vaak zachter en minder intens dan espresso, wat onder hoge druk bereid is. Voor de fijnproevers dus. Of de lekkerbekken.
3: Cafeïneboost
Filterkoffie bevat over het algemeen meer cafeïne dan espresso. Je zou het misschien niet zeggen door de scherpe smaak van espresso, maar filterkoffie geeft je een energieke start van de dag. Overigens komt dat wel grotendeels doordat je filterkoffie meestal uit een groter kopje drinkt. Per milliliter is een espresso wel sterker.
4: Caloriearm
Filterkoffie bestaat voor het grootste deel uit water en bevat geen calorieën, suikers, koolhydraten, eiwitten of vetten. Ook worden geen kunstmatige cremalaagjes toegevoegd. We hebben het dan overigens wel over koffie zonder melk en suiker.
5: Variatiemogelijkheden
Met filterkoffie kun je eindeloos variëren met verschillende soorten koffiebonen. Omdat de smaak goed overeind blijft, biedt filterkoffie een goede manier om ze uit te proberen. Professionele proevers proeven ook met filterkoffie.
6: Minder afval
Filterkoffie geeft weinig afval, aangezien de gebruikte filters vaak biologisch afbreekbaar zijn en kunnen worden gecomposteerd. De koffiedrab kun je heel goed in de tuin gebruiken.
Lees ook: Even wachten met weggooien: 5 handige toepassingen voor koffiedik
Dit zijn de nadelen van filterkoffie
Er zijn toch nog steeds mensen die hun koffie anders bereiden dan met een filter. Dat zou kunnen komen door de nadelen:
1: Duurt lang
Filterkoffie zetten kost meer tijd in vergelijking met sommige andere koffiezetmethoden, zoals espresso of machines met cupjes. Niet handig als je haast hebt.
2: Minder intense smaak
Hoewel de pure smaak van filterkoffie ook een voordeel is, kan het voor anderen juist een nadeel zijn. Koffie blijft per slot van rekening een kwestie van smaak.
3: Geen cremalaag.
Een cremalaag zou ervoor zorgen dat de smaak van de koffie langer blijft hangen. Ook verspreidt het aroma’s. In feite ziet het er vooral enorm aantrekkelijk uit. De cremalaag ontstaat door de druk in een espressomachine. Filterkoffie werkt niet met druk en dus ook geen crema.
Lees ook: Is koffie gezond of ongezond? 7 voordelen en 6 misvattingen op een rij
De huidige koffietrend staat ook wel bekend als de ‘third wave coffee’, de derde koffiegolf. De nadruk ligt op de smaak en herkomst van koffiebonen. Daarbij kijken koffiedrinkers naar alle stadia van de koffieproductie, inclusief de planten, de vaardigheden van koffieboeren en de handel. Eerder waren er ook de first en second coffee wave. De eerste begon in Italië aan het einde van de 19e eeuw, waardoor espresso's en cappuccino's wereldwijd populair werden. De tweede bouwde voort op deze traditie met espressobars die eigen melanges en nieuwe koffiestijlen introduceerden. In deze tijd kwamen de koffietentjes op, zowel de kleine onafhankelijke koffietentjes als de grote ketens.
Hoe werkt filterkoffie in een ‘ouderwetse’ koffiemachine?
In een 'ouderwetse' koffiemachine, een druppel koffiezetapparaat met filter, begint het koffiezetten met het vullen van het waterreservoir met de gewenste hoeveelheid water.
De filterhouder zit meestal bovenop of -in het apparaat. Hierin gaat een papieren filter. Daar gaat de gemalen koffie in, de hoeveelheid die past bij het aantal koppen dat je zet.
De machine verwarmt het water en druppelt het langzaam over de gemalen koffie in het filter. Terwijl het hete water door de koffie stroomt, worden de smaakstoffen en aroma's onttrokken aan de gemalen koffie. De pas gezette koffie druppelt dan in de koffiekan eronder, klaar om te worden geserveerd.
De Moccamaster, favoriet bij koffieliefhebbers, werkt volgens hetzelfde principe. Alleen druppelt de vers gezette koffie niet boven in de kan: via een hol staafje gaat de koffie naar de onderkant van de kan. Hierdoor mengt de koffie beter en smaakt het nog lekkerder.
©Juriy Maslak
Alternatieve manieren om filterkoffie te bereiden
Bij filterkoffie denk je waarschijnlijk aan het koffiezetapparaat dat vroeger op elk aanrecht stond te pronken. Het wordt nu ook wel ‘drip coffee’ of ‘slow coffee’ genoemd en kan ook met andere apparaten bereid worden.
Pour over
Pour over, koffie met de hand opschenken, is een zeer precieze methode waarbij je langzaam heet water over gemalen koffie giet met behulp van een heetwaterketel met dunne tuit. Hiermee kun je het zetproces goed controleren en de smaak helemaal in de hand houden. Een goede barista kan aanpassingen maken tijdens het koffie zetten. Bovendien duurt het even, waardoor koffie echt een genietmoment wordt.
Chemex
Dit is een mooi glazen koffiezetapparaat met een houten kraag en een speciale papieren filter. Het zetproces is vergelijkbaar met het opschenken, waarbij het water langzaam over de gemalen koffie wordt gegoten.
French press (cafetière)
Bij deze methode meng je grof gemalen koffiebonen met heet water. Dit mengsel laat je een paar minuten trekken voordat je de koffie perst met een metalen of kunststof zuiger. Dit geeft een rijke smaak aan de koffie, omdat de oliën behouden blijven.
Moka pot
De Moka pot, of percolator, bestaat uit een waterreservoir aan de onderkant, een middelste metalen filter waar de gemalen koffie in gaat en een bovenste kamer voor de koffie. Het waterreservoir wordt verwarmd, waardoor druk wordt opgebouwd en het water door de gemalen koffie omhoog wordt geduwd. Dit geeft een sterke, geconcentreerde koffie die lijkt op espresso.
AeroPress
Deze methode maakt gebruik van luchtdruk om heet water door gemalen koffie te persen. Je plaatst de gemalen koffie in een cilindrische kamer, voegt heet water toe en plaatst een zuiger bovenop. Vervolgens duw je langzaam de zuiger naar beneden, wat luchtdruk creëert en het water door de koffie perst, waardoor de koffie wordt geëxtraheerd.
Uitgebreidere informatie over deze zetmethodes lees je in het artikel Van French press en filter tot slow drip en espressomachine: hoe zet jij je koffie?
Filterkoffie voor een cafeïneboost
De meeste mensen denken dat je het beste een espressootje kunt pakken voor een goede cafeïneboost. Dat is niet zo! Filterkoffie bevat meer cafeïne dan espresso. Dit komt niet alleen door de grootte van de kop, maar ook door de manier van zetten. Het type koffieboon speelt ook een rol, waarbij Robusta-bonen over het algemeen meer cafeïne bevatten dan Arabica-bonen. Doordat filterkoffie langzamer gezet wordt, behoudt de drank ook meer van de natuurlijke oliën uit de bonen. Daardoor is het cafeïnegehalte ook hoger.