Van French press en filter tot slow drip en espressomachine: hoe zet jij je koffie?
Er zijn heel, heel veel manieren om koffie te zetten. Heb je echt niets anders voorhanden, dan kan het zelfs met een sok en kokend water! Al die verschillende zetmethoden geven allemaal een andere smaak aan de koffie. Ook verschilt het per methode welke koffie je kunt gebruiken. Hoe dat zit, lees je in dit artikel. Tip: probeer alle manieren vooral uit en proef zelf!
- De espressomachine is de laatste jaren aan een flinke opmars bezig. Met zo’n machine is het zetten van één bakje koffie makkelijk.
- ‘Ouderwetse’ koffie zetmethoden zie je ook weer terugkomen. Met filterkoffie is niets mis.
- Zelfs koude koffie kun je vers zetten. Als je voldoende tijd hebt tenminste.
- Koffieliefhebber die graag zelf bonen maalt? Lees: Koffiemolen kiezen: de beste tips om het ideale apparaat te vinden.
Trends in koffie: neem de tijd
Hoe je koffie proeft en hoe de zetmethoden de smaak beïnvloeden, hebben we gevraagd aan barista-instructeur Joost Leopold. Hij richtte De Koffieschool’ op en schreef ‘Water, koffiebonen en melk’.
Volgens Joost is de zetmethode niet het belangrijkste voor de smaak. Wat is wel belangrijk? Natuurlijk de soort koffie die we kiezen, de blend en de bonen. Maar vooral: de versheid van de gemalen bonen.
Koffiebonen bevatten etherische oliën, die heel snel vervliegen. Binnen een minuut verlies je de helft van de smaak! Daarom is een goede koffie vooral een kwestie van lekkere bonen die net voor de bereiding pas gemalen zijn. Investeer dus in een bonenmaler!
Om die reden zorgen apparaten die gebruikmaken van cupjes of voorgeproduceerde pads meestal niet voor de lekkerste koffie. De bonen die daarvoor gebruikt zijn, zijn namelijk al veel langer geleden gemalen. Soms worden nog smaken toegevoegd om er wat van te maken. Caramel macchiato, anyone?
Met verse bonen en een van onderstaande hulpmiddelen kun je een heel goede bak koffie zetten. De smaak wordt gegeven door de bonen. Natuurlijk speelt hoeveel koffie je gebruikt een rol, net als de branding en de grofheid van de maling. Het apparaat is verder vooral een hulpmiddel.
De apparaten die met een filter werken zijn iets minder ‘snel’. Je moet even de tijd nemen. Koffie wordt steeds meer een beleving. Een kleine zenmomentje, wie knapt er niet van op?
Verschillende methoden om koffie te zetten
Het bakkie troost is terug van nooit weggeweest. Onze economie draait zowat op koffie. In de afgelopen jaren zijn veel koffiedrinkers ook koffiekenners geworden. We weten graag wat we drinken. Ook experimenteren we meer met verschillende zetmethoden. Welke zijn er? Een heleboel. De lijst is in principe nooit compleet, maar dit zijn de meest gebruikte manieren om koffie te zetten in Nederland.
🞅 French press
🞅 Perculator (Moka pot)
🞅 Espressomachine
🞅 Filterkoffie
🞅 AeroPress
🞅 Slow drip/cold drip
🞅 Vacuümpot (Siphon)
🞅 Instant koffie
French press (Cafetière)
De French press, ook wel cafetière genoemd, is een chic apparaat om lekkere koffie mee te zetten. Het bestaat uit een glazen, roestvrijstalen of plastic cilinder met een duwer en een deksel. Het is niet de snelste manier om koffie te zetten, maar het resultaat is meestal wel erg lekker.
Koffie zetten met een cafetière is niet ingewikkeld. Voeg grof gemalen koffie toe aan de French press en giet vervolgens heet water over de koffie. Is de koffie te fijn gemalen, dan gaat het door de filter heen. Niet lekker. Roer kort door en plaats het deksel op de French press. Je laat de koffie een minuut of vier trekken. Daarna druk je langzaam de duwer (‘plunjer’) naar beneden om de gemalen koffie te scheiden van de koffie. Je kunt de koffie direct uitschenken.
Smaak: afhankelijk van de gekozen koffiebonen en de maling. Door het gebruik van een metalen filter blijven enkele natuurlijke bestanddelen in de koffie bewaard, wat diepe smaken behoudt. Dat geldt ook voor glas. Het behoudt overigens niet alleen subtiele aroma’s, maar helaas ook stoffen als cafestol, wat cholesterolverhogend zou zijn. Overigens is die stof pas problematisch bij dagelijkse consumptie van vier tot vijf koppen cafetièrekoffie.
Geschikt voor: geweldig voor medium tot donker gebrande koffiesoorten zoals Arabica. Het brengt de nuances van de koffie naar voren en is perfect voor liefhebbers van een stevige, smaakvolle kop koffie.
©Matucha12
Ook interessant: Feiten & fabels over koffie en je gezondheid
Percolator (Moka Pot)
De percolator of Moka pot, ook bekend als een Italiaans koffieapparaat, is een compacte, driekamerige koffiezetter. Het bestaat uit een kamertje onderin voor water, een middelste filtermandje voor koffie en een bovenste verzamelkamer voor de gezette koffie.
Het potje heeft een kenmerkende zeshoekige vorm en doet heel Italiaans aan. Niet gek, want daar werd de percolator ooit ontworpen. Hij is vaak gemaakt van roestvrij staal, aluminium of zelfs koper en heeft een handvat en een tuitje. In Nederland wordt de percolators veel gebruikt op de camping, al maken ze ook thuis een comeback voor koffieliefhebbers.
Koffie zetten is een makkie. Je vult het onderste gedeelte met water en voegt fijngemalen koffie toe aan het filtermandje in het midden. Plaats de pot op een warmtebron. Vroeger moest dit gas zijn, nu zijn er ook potjes voor elektrisch en inductie. Het water wordt verhit en stijgt door de gemalen koffie. Hier neemt het de smaak van op. Het stijgt door en wordt verzameld in het bovenste deel van de pot. Zodra je gepruttel hoort, is de koffie klaar.
Bij een nieuwe percolator (of één van slechte kwaliteit) kan de koffie een beetje metaalachtig smaken. Na een poosje komt er een vettig laagje aan de binnenkant, die dit voorkomt. Om die reden was je je percolator het liefst niet met zeep of in de vaatwasser.
Smaak: sterk, vergelijkbaar met espresso, hoewel de druk lager is (ongeveer 1,5 bar). Hierdoor ontbreekt een cremalaagje, dat espresso wel heeft. Vaak wordt niet alleen zeer fijngemalen koffie gebruikt, zoals voor espresso, maar ook 'normale' gemalen koffie.Het is voor de smaak van de koffie ook belangrijk om de koffie niet te lang te laten pruttelen. De koffie kookt dan en wordt hierdoor flink bitter. Direct van het vuur als het pruttelen begint.
Geschikt voor: ideaal voor donker gebrande koffiesoorten zoals Robusta. De Moka pot kan zowel fijngemalen koffie als standaard gemalen koffie verwerken. De druk en hitte zorgen voor een intense smaak die doet denken aan authentieke Italiaanse espresso. Hiermee is het ook een prima basis voor cappuccino of latte.
©ADSealey
Lees ook: 6 tips om je koffiebonen lekker vers te houden
Espressomachine
Een espressomachine is speciaal is ontworpen voor het maken van espresso, een geconcentreerde koffiedrank met een rijke smaak en een crema laagje. Espresso koffie komt uit Italië. Het was de eerste koffie die snel, ‘express’, voor één persoon werd gemaakt (al zijn er mensen die zeggen dat de naam komt van ‘es presso’, onder druk). Deze machines zijn verkrijgbaar in verschillende varianten en uitvoeringen, zoals halfautomatische, volautomatische en modellen met een piston (hendel).
De espressomachine werkt op basis van het principe van druk. Eerst wordt water onder hoge druk verwarmd tot ongeveer 95 °C. Vervolgens wordt dit hete water met een druk van 9 tot 16 bar door een compacte hoeveelheid fijngemalen koffie (meestal 7 gram) gestuwd. Dit gebeurt gedurende een korte tijd, meestal tussen de 23 en 28 seconden, om een enkele espresso (ongeveer 30 ml) te produceren. Het is de druk die het crema laagje op de koffie geeft.
Espressomachines hebben vaak een strak en modern ontwerp. Ze zijn voorzien van een waterreservoir, soms een piston (de hendel waar de gemalen koffie in gaat), een stoompijpje voor het opschuimen van melk en een groep voor het zetten van espresso. Sommige espressomachines hebben een ingebouwde bonenmaler.
Smaak: rijk en vol. De crema bovenop de espresso voegt een romige textuur.
Geschikt voor: intense koffie met een volle smaak. De espressomachine is ideaal voor donker gebrande koffiesoorten, zoals Robusta, die goed gedijen onder de hoge druk en temperatuur. Bovendien kun je met een espressomachine verschillende koffiedranken bereiden, zoals cappuccino, latte en Americano.
Filterkoffie
Filterkoffie is een traditionele en een van de meest bekende manieren om koffie te zetten. Tot een jaar of tien geleden had bijna ieder huishouden in Nederland een filterkoffiezetapparaat. Inmiddels zijn ze eerder ‘retro’, maar ze komen langzaamaan weer terug. Niet gek, de koffie is lekker en het is niet duur.
Het proces is eenvoudig. Bij filterkoffie wordt de koffie gezet met hulp van zwaartekracht. Heet water, ongeveer tussen de 92 en 96 °C, wordt gelijkmatig over de gemalen koffie gegoten. Door de poreuze papieren filter druppelt het water langzaam naar beneden, waarbij het de smaak van de koffiebonen opneemt. Dit resulteert in een lekker kopje koffie. De sterkte kun je redelijk goed zelf bepalen, met de hoeveelheid koffie, de maling en de bonensoort.
Een filterautomaat heeft vaak een eenvoudig ontwerp met een waterreservoir bovenop, een filterhouder en een glazen kan eronder. Dat kan overigens ook een warmhoudkan zijn.
Smaak: Filterkoffie staat bekend om een evenwichtig smaakprofiel. De langzame extractie zorgt ervoor dat de smaken subtiel blijft. Je herkent de gebruikte koffiebonen goed. Je kunt dus variëren, om de koffie naar je eigen smaak in te vullen.
💡Volgens Joost Leopold van de koffieschool is filterkoffie het meest geschikt om smaken te testen. Bijvoorbeeld om te kijken wat jij lekker vindt.
Geschikt voor: veel verschillende koffiesoorten. Het is een uitstekende keuze voor liefhebbers van koffie met een gebalanceerd smaakprofiel. Zowel lichtere als donkerdere brandingen kunnen goed tot hun recht komen in een filterkoffiezetapparaat. Experimenteer met verschillende soorten koffiebonen om jouw favoriete smaak te ontdekken.
©Leung Chopan
💡 Echte koffieliefhebbers drinken koffie vooral uit filterapparaten. Een tijdje waren espressomachines in trek, maar met een filter blijven de smaken het puurst aanwezig. Joost Leopold van De Koffieschool is ook fan van filterkoffie. De meeste machines zijn prima, maar hij tipt de Moccamaster 🔗. Deze pot heeft een soort tuitje, waardoor de verse koffie onderin de kan terechtkomt. Bij de meeste potten druppelt de koffie van boven in de kan. Leopold: “Eigenlijk altijd als je een koffie bereidt is het onderste deel in de kan het sterkst. Het bovenste deel is best slap. Onderin is de smaak een beetje zuur en bovenin een beetje bitter. Door het staafje van de Moccamaster krijg je dat de zuren naar boven komen en de bitters naar onderen. Op die manier vermengen ze veel beter met elkaar. Je krijgt veel meer één geheel. Veel mooiere smaken.”
AeroPress
De AeroPress is een innovatieve draagbare methode om koffie te zetten, ook onderweg.
Het apparaat bestaat uit een cilindervormige koffiekamer met aan één kant een filterdrager voor een papieren filter en aan de andere kant een opening voor de zuiger met een afdichtring.
Bij het gebruik van de AeroPress plaats je een papieren filter in de filterdrager aan het ene uiteinde. Aan de andere kant voeg je fijngemalen koffie toe. Vervolgens giet je heet water in de koffiekamer. Met behulp van de zuiger druk je uiteindelijk het water met kracht door de gemalen koffie en het filter.
De AeroPress maakt gebruik van luchtdruk. De zuiger fungeert als een pers, waardoor het hete water door de gemalen koffie wordt geduwd, wat resulteert in een verrassend smaakvolle kop koffie.
Smaak: AeroPress-koffie is helder van smaak. Subtiele smaken van de gebruikte koffie kunnen prima overeind blijven. Het is geweldig voor het benadrukken van de nuances in koffie. De materialen geven geen smaak af. Alleen de gebruikte koffie doet dat.
Geschikt voor: in feite voor bijna alle koffiesoorten. Net wat jij lekker vindt. Experimenteer met smaken en technieken.
©Rabizo Anatolii
Lees ook: Verschillende soorten koffiebonen: welke kies je?
Slow drip
Slow drip, ook wel bekend als cold drip, is een methode om koude koffie te zetten. Je hebt hier wel een beetje geduld voor nodig. Vandaar dat ‘slow’ gedeelte.
Bij slow drip-koffie druppel je koud water heel langzaam door een laag gemalen koffie in een speciaal ontworpen apparaat. Het proces kan enkele uren tot zelfs een hele dag (of nacht) duren, afhankelijk van de gewenste sterkte. Het langzame druppelen zorgt voor een milde smaakopname, waarbij de koffiearoma's geleidelijk worden opgenomen door het water.
Een typisch slow drip-apparaat bestaat uit een waterreservoir dat boven op een druppelsysteem zit, en een glazen karaf waarin de koffie wordt opgevangen. Het heeft vaak een hip, minimalistisch ontwerp.
Smaak: zacht en verfijnd. Het gebrek aan hitte bij het zetproces resulteert in een koffie met minder bitters en zuren, waardoor de zoete en bloemige tonen van de koffiebonen goed tot hun recht komen. Het eindproduct is verfrissend. Ideaal voor warme dagen.
Geschikt voor: licht tot medium gebrande koffiesoorten. Het langzame zetproces benadrukt de delicate smaken en aroma's van de bonen, waardoor je kunt genieten van een koffie met smaaknuances. Slow drip-koffie is perfect voor liefhebbers van verfrissende en smaakvolle koffie, vooral tijdens de zomermaanden.
©bong - stock.adobe.com
Vacuümpot (Siphon)
De vacuümpot, ook wel bekend als de sifon of siphon, is een methode om koffie te zetten waarbij een balans is tussen drukopbouw en vacuüm. Dit proces doet denken aan de scheikundeles en vereist enige oefening en ervaring om onder de knie te krijgen. Maar wanneer je het beheerst, kun je genieten van een koffie met een lichte body en een verfijnde, langdurige heldere smaak. Deze methode staat bekend om het onthullen van een diepere complexiteit in de smaak van de koffie. En: het staat ook wel interessant in je keuken. De vacuümpot ziet er namelijk uit als een combinatie van kunst en wetenschap. Je zou ‘m alleen al voor z’n looks willen hebben!
Het apparaat bestaat uit twee glazen kamers die met elkaar zijn verbonden door een buis. Tijdens het zetproces wordt water in het onderste gedeelte verwarmd, waardoor de druk toeneemt. Dit duwt het water naar het bovenste gedeelte, waar de gemalen koffie zit. Wanneer het vuur wordt uitgeschakeld, creëert het afkoelen een vacuüm dat de gezette koffie door een filter naar beneden trekt en scheidt van de gemalen koffie.
Smaak: als de zetmethode goed wordt uitgevoerd (niet makkelijk), dan brengt het een pure koffiesmaak naar voren.
Geschikt voor: een medium tot grove maling is ideaal voor de vacuümpot. Deze methode is perfect voor koffieliefhebbers die van een schone, smaakvolle koffie houden. Het is een zetmethode die geduld en oefening vereist, maar de beloning is een enorm lekkere bak troost.
©Milkchocolate
Instant koffie
Veel koffieliefhebbers noemen dit geen echte koffie (hear, hear). Toch nemen we ‘m mee, vooral omdat de smaak het meest afwijkt van de rest van de zetmethodes.
Instant koffie, of oploskoffie, is een snelle en makkelijke manier om koffie te drinken. Oploskoffie wordt wel gemaakt van ‘verse koffie’.
Het proces begint met het zetten van verse koffie, die vervolgens wordt gedroogd, resulterend in een koffie-extract. Dit extract wordt via de vriesdroogmethode omgezet in kleine korrels. Hierdoor wordt de smaak redelijk behouden.
Het gemak zit vooral in het feit dat je alleen kokend water nodig hebt om een bakje oploskoffie te zetten.
Smaak: aan oploskoffie worden vaak smaakjes toegevoegd. De basis is dan meestal niet de beste koffie. Goede oploskoffie, bijvoorbeeld van Arabica-bonen, kan flink aromatisch zijn. Toch is de smaak meestal minder vol dan bij ‘verse koffie’. Waarschijnlijk komt dat door de extra bewerkingsslag van het vriesdrogen. We leerden al dat bonen vers malen de truc is. Bij instant is er niets vers meer aan. Maar houd je van oploskoffie, schaam je dan vooral niet. Niets zo persoonlijk als smaak!
©Виктория Попова
Ben je op zoek naar een koffiemachine? Vraag dan de (gratis!) Kieskeurig.nl Koffiewijzer 2023 aan: 16 koffiemachines, uitgebreid getest door consumenten. Van gebruiksgemak tot onderhoud, van koffievariëteiten tot smaak: lees de onafhankelijke en eerlijke reviews van meer dan 100 testers.
De Kieskeurig.nl Koffiewijzer
16 koffiemachines getest door consumenten
