Je merkt het niet meteen, maar als je bijvoorbeeld dagelijks uren achter je pc zit, kunnen na verloop van tijd de eerste fysieke klachten opduiken. En daar ben je niet altijd snel weer vanaf. We geven tips en tools die je kunnen helpen om gezond computeren mogelijk te maken.

Tip 01: Kans

Er zijn diverse symptomen die wijzen op verkeerd computergebruik. Gewoonlijk gebruikt men daar de term rsi voor, een afkorting die staat voor repetitive strain injuries. Het gaat vooral om allerlei arm-, nek- en schouderklachten, zoals tendinitis, muisarm en carpaletunnelsyndroom (beknelde zenuw tussen onderarm en hand). Deze term doet vermoeden dat veel klachten te wijten zijn aan het herhalende karakter van bepaalde bewegingen, zoals werken met de muis. Maar ook lang stilzitten in dezelfde houding, kan belastend zijn. Het belemmert namelijk lokaal de bloedsomloop, waardoor afvalstoffen zich kunnen ophopen en ontstoken spieren veroorzaken. Een andere term voor deze verschijnselen, die medisch gezien eigenlijk correcter is, is ‘kans’, wat staat voor klachten aan arm, nek en/of schouder. Rugklachten kunnen ook voorkomen, vooral door een langdurig slechte zitpositie. Of denk aan problemen met de ogen, zoals oogvermoeidheid. Er zijn gelukkig allerlei praktische tips en tools om zulke klachten te voorkomen.

©PXimport

Tip 02: Pc-houding

Verderop in dit artikel focussen we ons vooral op softwaretools om kans-gerelateerde klachten te vermijden. Maar wat je zelf kunt doen, is enkele algemene richtlijnen rondom je computerhouding in acht te nemen. Dat begint al met je zithouding. Zorg voor een degelijke stoel met armleuningen. Die stoel moet je rug voelbaar ondersteunen bij een ontspannen, maar min of meer rechte houding. Plaats beide voeten plat op de grond, desnoods met behulp van een voetsteun. Eventueel gebruik je ter hoogte van je onderrug een lendenrol of rugkussen (vanaf circa 20 euro), of probeer eerst met een opgerolde handdoek of dit fijn aanvoelt.

Belangrijk is ook dat je de ellebogen in een hoek van 90 graden houdt terwijl je typt. Houd beide ellebogen dicht bij je lichaam en houd je onderarmen parallel met de vloer. Om je te dwingen je polsen recht te houden, kun je een ergonomisch toetsenbord en/of polssteun gebruiken die de verticale druk op de polsen verlicht (vanaf circa 20 euro). Houd ook de muis zo dicht mogelijk bij het toetsenbord en gebruik eventueel een wat verhoogde muismat die het verschil in hoogte compenseert. Er bestaan ook ergonomische muismatten met een ingebouwde polssteun. Of leer jezelf aan om na enkele weken de muis met de andere hand te bedienen, zodat je niet altijd dezelfde hand belast.

Tip 03: Schermpositie

We zijn er nog niet helemaal, want ook de afstand tot en de hoogte van je monitor(s) is belangrijk, zowel voor je ogen als voor je zithouding. Plaats je scherm(en) op ongeveer een armlengte van je lichaam, doorgaans 50 tot 60 cm, en wel zo dat de bovenrand van het scherm ongeveer op dezelfde hoogte komt als je wenkbrauwen. In de praktijk blijken veel schermen te laag gepositioneerd wat al snel aanleiding geeft tot een voorovergebogen zithouding. Afhankelijk van de lichtinval in de werkruimte zul je de monitor wellicht ook lichtjes schuin naar boven willen draaien. Lees je tijdens het typen frequent documenten, gebruik dan een documentenhouder. Die plaats je idealiter ook op ooghoogte, zo dicht mogelijk bij het scherm. Of je zet ’m onder het scherm neer, tegen je toetsenbord, als je af en toe ook aantekeningen moet maken.

Je volgt het best ook de 20-20-20 regel: elke 20 minuten kijk je minstens 20 seconden naar een voorwerp dat zich minimaal 20 voet (circa 6 meter) van je vandaan bevindt.

©PXimport

Tip 04: Osd-configuratie

Stel het contrast en de helderheid van je monitor optimaal af, zodat het beeld ongeveer even helder is als een wit blad papier dat je ernaast houdt.

Verder is ook de kleurtemperatuur van je monitor van belang. Die wordt uitgedrukt in graden Kelvin, op een schaal van 1000K tot 10.000K. Overdag houd je de kleurtemperatuur bij voorkeur ‘koel’ op circa 6500K, terwijl je die ’s avonds en ’s nachts liever wat warmer instelt, rond zo’n 3400K. Je monitor geeft dan minder blauw licht af, aangezien dat licht een negatieve invloed op je nachtrust kan hebben.

Bij de meeste monitors kun je helderheid, contrast en kleurtemperatuur aanpassen via een knopje en een ingebouwd osd-menu (on screen display), maar de meeste beeldschermen laten zich ook vanuit een app als NirSoft ControlMyMonitor instellen, ook vanuit de opdrachtprompt. Op de website vind je hiervan heel wat voorbeelden en het programma is in het Nederlands beschikbaar. Deze tool heeft tevens het voordeel dat je meerdere configuraties kunt exporteren die je daardoor later snel weer in kunt stellen.

©PXimport

Tip 05: Kleurtemperatuur

Inmiddels beschikt Windows 10 ook over een functie waarmee je de kleurtemperatuur op basis van het tijdstip automatisch kunt aanpassen. Daarvoor ga je naar Instellingen / Systeem / Beeldscherm / Instellingen voor nachtlamp. Klik op Nu inschakelen en verplaats de schuifknop om het effect van een warmere kleurtemperatuur te zien. Schakel ’m vervolgens weer uit en geef via de optie Uren instellen zelf aan op welk tijdstip je deze functie wilt in- en uitschakelen. Of je kiest voor Zonsondergang tot zonsopgang indien je dat automatisch wilt laten gebeuren. Deze nachtlamp-functie is best handig, maar vrij basaal. Gratis software als de LightBulb en zeker ook f.lux bieden iets meer mogelijkheden. We gaan op deze laatste wat dieper in. Na de installatie en een herstart van je computer vind je de tool terug in het systeemvak, waar je via Change location je woonplaats of een naburige stad invult. Klik op het blauwe bolletje om in een simulatie heel snel een cyclus van 24 uur te kunnen doorlopen. Normaliter staat Recommended colors geselecteerd, maar in het uitklapmenu vind je nog opties terug als Reduce Eyestrain en Color Fidelity. Probeer ze gerust uit in combinatie met de simulatie. Via de optie Disable in het contextmenu kun je de aanpassing van de kleurtemperatuur ongedaan maken, bijvoorbeeld for an hour of for <een-specifieke-monitor>.

©PXimport

Tip 06: Optimalisatie

Inmiddels heb je contrast, helderheid en kleurtemperatuur optimaal ingesteld, maar het werkt uiteraard ook vermoeiend op je ogen als de letters niet scherp worden afgebeeld. Ook daar heeft Windows een eigen functie voor. Druk op de Windows-toets, tik cleartype in en start de wizard ClearType-tekst aanpassen. Plaats een vinkje bij ClearType inschakelen en druk op Volgende. Werk je met meerdere schermen, dan geef je aan of je de weergave op een specifiek scherm of (achtereenvolgens) van alle beeldschermen wilt configureren. Je dient nu een aantal vragen te beantwoorden over onder meer de schermresolutie en het best leesbare tekstvoorbeeld. Na afloop is de tekstweergave voor jouw ogen geoptimaliseerd.

Vind je de letters te klein, dan kun je ze in Windows groter maken. Ga naar Instellingen / Toegankelijkheid / Beeldscherm en verplaats de schuifknop bij Tekst groter maken en eventueel ook bij Alles groter maken tot alles er optimaal voor je uitziet. Verder kun je hier ook de kleur- en contrastwerking verfijnen. Dat doe je in de rubrieken Kleurfilters en Hoog contrast.

©PXimport

Tip 07: EasyFWD

De monitorinstellingen zijn nu optimaal en je let ook op de juiste zithouding. Dan is er nog één ding waar je aandacht moet aan schenken: regelmatig pauzes nemen en idealiter ook enkele gerichte oefeningen uitvoeren tijdens zulke pauzes. Dat vergt natuurlijk de nodige discipline, maar gelukkig zijn er programma’s die je hierbij helpen.

Een ervan is het Nederlandse EasyFWD. Na het invullen van enkele gegevens ontvang je een downloadlink met licentiecode. De installatie vergt slechts enkele muisklikken. Standaard start EasyFWD automatisch met Windows op en vanuit het systeemvak kun je in je Dashboard een risicoanalyse bekijken. Die geeft aan hoeveel risico (op rsi en aanverwanten) je loopt op basis van de gespendeerde computertijd en het aantal pauzes dat je neemt. In de rubriek Statistieken lees je bovendien hoeveel toetsaanslagen en muisklikken je hebt uitgevoerd. Verder is er nog de rubriek Oefeningen waar je uit negen korte, fysieke oefeningen kunt kiezen. Je kunt bij Instellingen / Pauze instellingen ook zelf aangeven hoe vaak EasyFWD je pauzes laat nemen en hoelang ze moeten duren. Je kunt hierbij kiezen tussen Hard en Zacht: de eerste zorgt ervoor dat je niet zomaar verder kunt werken, de tweede laat alleen een afteltimer zien. Tijdens de pauzes kun je een het laatste nieuws zien of een van de beschikbare oefeningen uitvoeren.

©PXimport

Tip 08: Workrave

Een ander programma van Nederlandse bodem is Workrave, dat al vele jaren beschikbaar is voor Windows en Linux (klik hier op Latest en vervolgens op het exe-programma voor Windows). Na de installatie duikt een minuscuul venstertje op waarin je kunt aflezen hoelang het nog duurt voor een micropauze, rustpauze en daglimiet zijn bereikt. Een micropauze duurt standaard 30 seconden en start om de 3 minuten. Er duikt dan een aflopende teller op. Een rustpauze doet zich om de 45 minuten voor en duurt 10 minuten. In een venster verschijnen dan opeenvolgend drie, soms geanimeerde, oefeningen. De dagelijkse limiet staat standaard ingesteld op 4 uur. Er verschijnt dan een venster van waaruit je de pc kunt vergrendelen of uitschakelen.

Uiteraard zijn al deze pauzes zelf aan te passen en je kunt de meldingen ook uitstellen of overslaan. In het eerste geval biedt Workrave die pauze later opnieuw aan, op basis van de uitsteltijd die je hebt ingesteld. Vrijwel alle opties zijn aan te passen vanuit Voorkeuren, een optie in het contextmenu van het programma-pictogram in het systeemvak. Hier vind je trouwens ook de rubriek Netwerk, van waaruit je Workrave in een heuse netwerkmodus kunt laten opereren, zodat je de pauzes voor andere apparaten in je (thuis)netwerk centraal kunt regelen. 

©PXimport

Mobiele apparaten

©PXimport

Na een uitgebreid diner is de koffie vaak de afsluiter van de avond. In plaats van een standaard zwarte bak zet je met een paar simpele ingrediënten iets bijzonders op tafel. Je hoeft geen volleerd barista te zijn om indruk te maken; met wat kruiden of een restje chocolade geef je de koffie direct een feestelijke twist. Speciaal voor jou: vijf heerlijke koffierecepten.

Espresso met witte chocolade en kardemom

Witte chocolade is een goede match voor de sterke smaak van een espresso. Leg een paar blokjes witte chocolade onderin het glas en laat deze langzaam smelten door de hete koffie eroverheen te gieten. Als je een snufje kardemom door de melk mengt voordat je deze opschuimt, krijg je een heerlijke warme en kruidige geur. De kardemom zorgt ervoor dat de zoete chocolade niet de overhand krijgt, waardoor de koffiesmaak goed overeind blijft.

Tiramisu uit een glas

Je kunt de smaken van het bekende Italiaanse dessert ook gewoon drinken. Meng een sterke kop koffie met een drupje amandelsiroop voor de herkenbare smaak van amaretto, maar dan zonder de alcohol. In plaats van gewone melk kun je een mengsel van halfstijve slagroom en een beetje mascarpone bovenop de koffie leggen. Een flinke laag cacaopoeder over de room maakt het plaatje compleet. Dit koffierecept kan eigenlijk ook direct als vervanger van een dessert kan dienen, vooral het serveert met bijpassend koekje, zoals cantuccini of amaretti.

Mokka met sinaasappel en pure chocolade

De combinatie van pure chocolade en sinaasappel doet het altijd goed tijdens de feestdagen. Rasp de schil van een sinaasappel en roer dit samen met een blokje pure chocolade door je warme koffie totdat alles is opgelost. De olie uit de sinaasappelschil geeft een fris aroma dat heel goed samengaat met donker gebrande koffiebonen. Als je dit serveert met een klein stukje sinaasappelschil op de rand van het glas, ziet het er meteen feestelijk uit. De pure chocolade maakt de koffie wat dikker en voller, wat goed past bij een koude winteravond.

Karamel met een snufje zeezout

Gezouten karamel is al jaren populair en dat is niet zonder reden. Het zout versterkt namelijk de zoete tonen van de karamel en haalt tegelijkertijd de bittere randjes van de koffie af. Doe een scheutje karamelsiroop in je glas en voeg daar echt maar een heel klein beetje zeezout aan toe. Gebruik havermelk voor het schuim, omdat dit van zichzelf al een beetje romig en nootachtig smaakt. Het resultaat is een zachte koffie die het door de combinatie van zout en zoet bij bijna iedereen goed doet.

Koffie met honing en kaneel

Voor wie geen chocolade of room lust, is een combinatie van honing en kaneel een goed alternatief. Roer een goede lepel honing door de zwarte koffie en bestrooi de melkschuimlaag met wat kaneelpoeder. De honing geeft een andere soort zoetheid dan suiker en maakt de koffie zachter voor de keel. Het is een eenvoudige manier om een normale latte een feestelijke upgrade te geven met spullen die je waarschijnlijk al in je keukenkastje hebt staan. De geur van kaneel die van de warme melk afkomt, maakt meteen duidelijk dat het kerst is! 

©ID.nl

Zo maak je je koffie helemaal af

Je kunt de feestkoffie nog net wat mooier presenteren door aandacht te besteden aan de garnering. Een klein beetje kaneel, nootmuskaat of cacaopoeder op de melkschuimlaag doet bijvoorbeeld al wonderen. Gebruik een klein zeefje zodat de poeder gelijkmatig verdeeld wordt en er geen klontjes ontstaan. Voor een luxe effect kun je met een fijne rasp wat krullen van een blok pure of witte chocolade schaven. Dit smelt langzaam weg in het schuim en geeft bij elke slok een beetje extra textuur.

Ook met koekjes of fruit kun je creatief uit de hoek komen. Serveer de koffie met een typisch winters koekje op de schotel, zoals een speculaasje of een Italiaanse cantuccini. Een dunne reep sinaasappelschil die je even rond je vinger draait tot een krul staat erg chique aan de rand van het glas. Wil je echt uitpakken, dip de rand van het glas dan in wat water en daarna in suiker voor een bevroren effect. In plaats van een gewone lepel kun je tot slot een kaneelstokje in de koffie zetten, wat tijdens het drinken subtiel steeds meer smaak afgeeft.

Drie espressomachines voor je feestkoffie

De'Longhi PrimaDonna Soul

Dit apparaat van De'Longhi is een zeer uitgebreide volautomaat. Dankzij de 18 voorgeprogrammeerde recepten zet je met één druk op de knop een krachtige espresso of een zachte latte. Voor wie van variatie houdt, biedt dit toestel ook de mogelijkheid om de sterkte van de koffie nauwkeurig aan te passen, zodat je altijd die gewenste sterke kop koffie krijgt. De machine is bovendien via een smartphone-app te bedienen.

Siemens EQ.500

De Siemens EQ.500-serie staat bekend om het gebruiksvriendelijke display waarbij je de koffiespecialiteiten direct via sensorvelden selecteert. Naast de standaard espresso en latte beschikt dit apparaat over de zogenaamde 'aromaDouble Shot'-functie. Hiermee zet je een extra sterke koffie door middel van een dubbel maal- en zetproces, zonder dat de koffie een bittere nasmaak krijgt.

Melitta Barista Smart T

De Melitta Barista Smart TS blinkt uit in veelzijdigheid met maar liefst 21 voorgeprogrammeerde recepten. Een groot voordeel is de fluisterstille molen, waardoor je zonder veel lawaai geniet van versgemalen bonen. Dankzij het dubbele bonenreservoir kun je bovendien eenvoudig wisselen tussen een milde boon voor je latte en een krachtige variant voor de espresso. De machine is via een handige app op je smartphone te bedienen. Met de 'My Coffee Memory'-functie sla je de persoonlijke voorkeuren van acht verschillende personen op.

Het is dé klassieker tijdens de feestdagen: met de hele familie rondom een apparaat zitten om je eigen eten te bereiden. Maar sta je in de winkel of scrol je online door het aanbod, dan vliegen de termen je om de oren. Is racletten hetzelfde als gourmetten? Waarom zou je voor een steen kiezen in plaats van een metalen plaat? Wij leggen haarfijn (en hapklaar) uit wat de verschillen zijn.

Raclette: voor de echte kaasfans

Laten we beginnen met de term die vaak voor de meeste verwarring zorgt: raclette. Hoewel we het woord in Nederland vaak door elkaar gebruiken met gourmetten, is het van oorsprong een Zwitsers nationaal gerecht. De naam komt van het Franse woord racler, wat 'schrapen' betekent. Bij traditionele raclette verwarm je een groot stuk kaas aan één kant, waarna je de gesmolten laag over aardappelen, zilveruitjes en augurken schraapt.

Kijken we naar de consumentenapparaten die je nu in de winkel koopt, dan verwijst de term raclette specifiek naar het gebruik van de pannetjes die je onderin het apparaat schuift. Je gebruikt hierbij de hitte van het verwarmingselement om kaas te smelten of kleine gerechtjes, zoals een omelet of pannenkoekje, te garen. Vaak zit er bovenop het apparaat nog een grillplaat of steen, zodat je het racletten kunt combineren met grillen. Ben je een echte kaasliefhebber of houd je van afwisseling tussen bakken en gratineren, dan is de raclette-optie onmisbaar. Een handige tip is om altijd speciale raclettekaas te gebruiken; deze smelt perfect met een ideale romigheid.

Lees ook: 🧀 Ze smelten de kazen! Waarom raclette dé topper is voor de feestdagen

©Roland - stock.adobe.com

Steengrill: puur natuur en gezond

De naam geeft het eigenlijk al weg: bij een steengrill bak je het voedsel op een plaat van natuursteen, meestal gemaakt van graniet. Dit ziet er niet alleen robuust en chique uit op tafel, het werkt ook fundamenteel anders dan een metalen plaat. Een steen heeft namelijk wat meer tijd nodig om op te warmen, dus reken er bij het aanzetten op dat je zo'n twintig tot dertig minuten geduld moet hebben voordat de plaat goed heet is. Eenmaal op temperatuur houdt de steen de hitte echter extreem goed en lang vast.

Het grootste voordeel van de steengrill is het gezonde aspect. In tegenstelling tot andere bakplaten heb je op een steen geen boter of olie nodig. Vaak strooi je alleen wat zout op de steen om aanbakken te voorkomen. Hierdoor schroeit het vlees snel dicht en blijven de sappen optimaal bewaard, wat zorgt voor een pure smaak. Houd er wel rekening mee dat steen een poreus natuurproduct is. Je mag deze beslist niet met afwasmiddel schoonmaken, want dat trekt in de steen en proef je de volgende keer terug in je biefstukje. Even laten weken en schoon schrapen of schrobben met enkel warm water is hier het devies.

©Yaruniv-Studio - stock.adobe.com

De bakplaat: snelheid en gemak

De bakplaat, vaak ook grillplaat of Teppanyaki genoemd, is meestal gemaakt van metaal en voorzien van een sterke anti-aanbaklaag. Je ziet ze vaak in twee varianten: de geribbelde grillplaat voor die mooie, karakteristieke streepjes op je vlees of groente, en de vlakke plaat die ideaal is voor roerbakken of vis.

De grote kracht van de metalen bakplaat is snelheid en gebruiksgemak. Je stopt de stekker in het stopcontact en binnen enkele minuten kun je al beginnen met bakken, wat een stuk sneller is dan bij natuursteen. In tegenstelling tot de steengrill gebruik je hier wel een klein beetje boter of olie. Dankzij de gladde antiaanbaklaag glijdt je eten makkelijk over de plaat en blijft er zelden iets kleven. Ook na het eten wint de bakplaat het op punten van de steengrill: je kunt de plaat vaak losklikken en eenvoudig met een sopje afwassen. Sommige platen zijn zelfs bestand tegen de vaatwasser, al is het altijd verstandig om dat even in de handleiding te checken.

©Donghyun Kim - stock.adobe.com

In één oogopslag: De technische verschillen

Twijfel je nog over welk apparaat bij jou past? We hebben van alle drie de apparaten de technische eigenschappen naast elkaar gezet:

Kiezen? Dat hoeft niet!

Vroeger moest je echt een keuze maken tussen deze apparaten, maar fabrikanten snappen gelukkig dat wij consumenten van alles wat willen proberen. Tegenwoordig zijn de meeste apparaten die als 'gourmetstel' worden verkocht, slimme combi-apparaten. Deze bieden vaak ruimte voor de raclette-pannetjes onderin, terwijl de bovenkant bestaat uit een grill- en/of bakplaat is.

Er zijn ook modellen met verwisselbare platen, waarbij je de ene keer kiest voor de gezonde steengrill en de andere keer voor de snelle bakplaat. Als je een nieuw apparaat gaat kopen, is zo'n combi-set met verwisselbare opties vaak de beste keuze voor de meeste huishoudens. Let er bij aankoop ook op of het apparaat een 'parkeerdek' heeft; dat is een koude zone waar je je hete pannetje even veilig kwijt kunt als je een eetpauze inlast.

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

❤️🧑‍🍳Matchmaker: welk ingrediënt op welke plaats?

Niet elk stukje vlees of groente wordt blij van dezelfde bereiding. Wil je de beste smaak? Hanteer dan deze vuistregels voor je ingrediënten:

Steengrill, raclette en bakplaat: bekende merken

Tefal levert veelzijdige sets zoals de Tefal Raclette Gourmet 3-in-1 RE610D , een tafelmodel dat grillen, raclette en bakken in één apparaat combineert. De stevige antiaanbaklaag en eenvoudige bediening maken dit dé keuze voor mensen die iets zoeken dat prettig werkt en makkelijk schoon blijft.
Princess biedt betaalbare en degelijke tafelgrills. Een goed voorbeeld is de Princess 162660 Raclette Purify. Dit apparaat is speciaal voor grotere gezelschappen en is niet alleen gebruiksvriendelijk(zo kun je met draaiknoppen de warmte instellen), maar heeft ook nog eens ingebouwde geurafzuiging!
Solis staat bekend om multifunctionele en duurzame tafelgrills. Met de Solis Table Grill 5-in-1, heb je de keuze uit verschillende bereidfingswijzen. Grillen, bakken of gourmetten: het kan allemaal.
Tristar levert voordelige sets voor kleinere of gemiddelde huishoudens. Neem bijvoorbeeld de Tristar RA-2996 Raclette Grill, een model dat simpel werkt en genoeg ruimte biedt voor een avondje samen eten.
Bourgini combineert toegankelijke prijzen met degelijke bouw. De Bourgini Gourmet Raclette Grill Plus – 8 personen is een combinatie van een raclette en grill. Hij is robuust van bouw en heeft (altijd fijn) een antiaanbaklaag en een cool grip handgreep.