ID.nl logo
Gezond computeren doe je als volgt
© Reshift Digital
Huis

Gezond computeren doe je als volgt

Je merkt het niet meteen, maar als je bijvoorbeeld dagelijks uren achter je pc zit, kunnen na verloop van tijd de eerste fysieke klachten opduiken. En daar ben je niet altijd snel weer vanaf. We geven tips en tools die je kunnen helpen om gezond computeren mogelijk te maken.

Tip 01: Kans

Er zijn diverse symptomen die wijzen op verkeerd computergebruik. Gewoonlijk gebruikt men daar de term rsi voor, een afkorting die staat voor repetitive strain injuries. Het gaat vooral om allerlei arm-, nek- en schouderklachten, zoals tendinitis, muisarm en carpaletunnelsyndroom (beknelde zenuw tussen onderarm en hand). Deze term doet vermoeden dat veel klachten te wijten zijn aan het herhalende karakter van bepaalde bewegingen, zoals werken met de muis. Maar ook lang stilzitten in dezelfde houding, kan belastend zijn. Het belemmert namelijk lokaal de bloedsomloop, waardoor afvalstoffen zich kunnen ophopen en ontstoken spieren veroorzaken. Een andere term voor deze verschijnselen, die medisch gezien eigenlijk correcter is, is ‘kans’, wat staat voor klachten aan arm, nek en/of schouder. Rugklachten kunnen ook voorkomen, vooral door een langdurig slechte zitpositie. Of denk aan problemen met de ogen, zoals oogvermoeidheid. Er zijn gelukkig allerlei praktische tips en tools om zulke klachten te voorkomen.

©PXimport

Tip 02: Pc-houding

Verderop in dit artikel focussen we ons vooral op softwaretools om kans-gerelateerde klachten te vermijden. Maar wat je zelf kunt doen, is enkele algemene richtlijnen rondom je computerhouding in acht te nemen. Dat begint al met je zithouding. Zorg voor een degelijke stoel met armleuningen. Die stoel moet je rug voelbaar ondersteunen bij een ontspannen, maar min of meer rechte houding. Plaats beide voeten plat op de grond, desnoods met behulp van een voetsteun. Eventueel gebruik je ter hoogte van je onderrug een lendenrol of rugkussen (vanaf circa 20 euro), of probeer eerst met een opgerolde handdoek of dit fijn aanvoelt.

Belangrijk is ook dat je de ellebogen in een hoek van 90 graden houdt terwijl je typt. Houd beide ellebogen dicht bij je lichaam en houd je onderarmen parallel met de vloer. Om je te dwingen je polsen recht te houden, kun je een ergonomisch toetsenbord en/of polssteun gebruiken die de verticale druk op de polsen verlicht (vanaf circa 20 euro). Houd ook de muis zo dicht mogelijk bij het toetsenbord en gebruik eventueel een wat verhoogde muismat die het verschil in hoogte compenseert. Er bestaan ook ergonomische muismatten met een ingebouwde polssteun. Of leer jezelf aan om na enkele weken de muis met de andere hand te bedienen, zodat je niet altijd dezelfde hand belast.

Tip 03: Schermpositie

We zijn er nog niet helemaal, want ook de afstand tot en de hoogte van je monitor(s) is belangrijk, zowel voor je ogen als voor je zithouding. Plaats je scherm(en) op ongeveer een armlengte van je lichaam, doorgaans 50 tot 60 cm, en wel zo dat de bovenrand van het scherm ongeveer op dezelfde hoogte komt als je wenkbrauwen. In de praktijk blijken veel schermen te laag gepositioneerd wat al snel aanleiding geeft tot een voorovergebogen zithouding. Afhankelijk van de lichtinval in de werkruimte zul je de monitor wellicht ook lichtjes schuin naar boven willen draaien. Lees je tijdens het typen frequent documenten, gebruik dan een documentenhouder. Die plaats je idealiter ook op ooghoogte, zo dicht mogelijk bij het scherm. Of je zet ’m onder het scherm neer, tegen je toetsenbord, als je af en toe ook aantekeningen moet maken.

Je volgt het best ook de 20-20-20 regel: elke 20 minuten kijk je minstens 20 seconden naar een voorwerp dat zich minimaal 20 voet (circa 6 meter) van je vandaan bevindt.

©PXimport

Tip 04: Osd-configuratie

Stel het contrast en de helderheid van je monitor optimaal af, zodat het beeld ongeveer even helder is als een wit blad papier dat je ernaast houdt.

Verder is ook de kleurtemperatuur van je monitor van belang. Die wordt uitgedrukt in graden Kelvin, op een schaal van 1000K tot 10.000K. Overdag houd je de kleurtemperatuur bij voorkeur ‘koel’ op circa 6500K, terwijl je die ’s avonds en ’s nachts liever wat warmer instelt, rond zo’n 3400K. Je monitor geeft dan minder blauw licht af, aangezien dat licht een negatieve invloed op je nachtrust kan hebben.

Bij de meeste monitors kun je helderheid, contrast en kleurtemperatuur aanpassen via een knopje en een ingebouwd osd-menu (on screen display), maar de meeste beeldschermen laten zich ook vanuit een app als NirSoft ControlMyMonitor instellen, ook vanuit de opdrachtprompt. Op de website vind je hiervan heel wat voorbeelden en het programma is in het Nederlands beschikbaar. Deze tool heeft tevens het voordeel dat je meerdere configuraties kunt exporteren die je daardoor later snel weer in kunt stellen.

©PXimport

Tip 05: Kleurtemperatuur

Inmiddels beschikt Windows 10 ook over een functie waarmee je de kleurtemperatuur op basis van het tijdstip automatisch kunt aanpassen. Daarvoor ga je naar Instellingen / Systeem / Beeldscherm / Instellingen voor nachtlamp. Klik op Nu inschakelen en verplaats de schuifknop om het effect van een warmere kleurtemperatuur te zien. Schakel ’m vervolgens weer uit en geef via de optie Uren instellen zelf aan op welk tijdstip je deze functie wilt in- en uitschakelen. Of je kiest voor Zonsondergang tot zonsopgang indien je dat automatisch wilt laten gebeuren. Deze nachtlamp-functie is best handig, maar vrij basaal. Gratis software als de LightBulb en zeker ook f.lux bieden iets meer mogelijkheden. We gaan op deze laatste wat dieper in. Na de installatie en een herstart van je computer vind je de tool terug in het systeemvak, waar je via Change location je woonplaats of een naburige stad invult. Klik op het blauwe bolletje om in een simulatie heel snel een cyclus van 24 uur te kunnen doorlopen. Normaliter staat Recommended colors geselecteerd, maar in het uitklapmenu vind je nog opties terug als Reduce Eyestrain en Color Fidelity. Probeer ze gerust uit in combinatie met de simulatie. Via de optie Disable in het contextmenu kun je de aanpassing van de kleurtemperatuur ongedaan maken, bijvoorbeeld for an hour of for <een-specifieke-monitor>.

©PXimport

Pas eens de kleurtemperatuur van je scherm aan, want ook dit heeft invloed op je welzijn

-

Tip 06: Optimalisatie

Inmiddels heb je contrast, helderheid en kleurtemperatuur optimaal ingesteld, maar het werkt uiteraard ook vermoeiend op je ogen als de letters niet scherp worden afgebeeld. Ook daar heeft Windows een eigen functie voor. Druk op de Windows-toets, tik cleartype in en start de wizard ClearType-tekst aanpassen. Plaats een vinkje bij ClearType inschakelen en druk op Volgende. Werk je met meerdere schermen, dan geef je aan of je de weergave op een specifiek scherm of (achtereenvolgens) van alle beeldschermen wilt configureren. Je dient nu een aantal vragen te beantwoorden over onder meer de schermresolutie en het best leesbare tekstvoorbeeld. Na afloop is de tekstweergave voor jouw ogen geoptimaliseerd.

Vind je de letters te klein, dan kun je ze in Windows groter maken. Ga naar Instellingen / Toegankelijkheid / Beeldscherm en verplaats de schuifknop bij Tekst groter maken en eventueel ook bij Alles groter maken tot alles er optimaal voor je uitziet. Verder kun je hier ook de kleur- en contrastwerking verfijnen. Dat doe je in de rubrieken Kleurfilters en Hoog contrast.

©PXimport

Tip 07: EasyFWD

De monitorinstellingen zijn nu optimaal en je let ook op de juiste zithouding. Dan is er nog één ding waar je aandacht moet aan schenken: regelmatig pauzes nemen en idealiter ook enkele gerichte oefeningen uitvoeren tijdens zulke pauzes. Dat vergt natuurlijk de nodige discipline, maar gelukkig zijn er programma’s die je hierbij helpen.

Een ervan is het Nederlandse EasyFWD. Na het invullen van enkele gegevens ontvang je een downloadlink met licentiecode. De installatie vergt slechts enkele muisklikken. Standaard start EasyFWD automatisch met Windows op en vanuit het systeemvak kun je in je Dashboard een risicoanalyse bekijken. Die geeft aan hoeveel risico (op rsi en aanverwanten) je loopt op basis van de gespendeerde computertijd en het aantal pauzes dat je neemt. In de rubriek Statistieken lees je bovendien hoeveel toetsaanslagen en muisklikken je hebt uitgevoerd. Verder is er nog de rubriek Oefeningen waar je uit negen korte, fysieke oefeningen kunt kiezen. Je kunt bij Instellingen / Pauze instellingen ook zelf aangeven hoe vaak EasyFWD je pauzes laat nemen en hoelang ze moeten duren. Je kunt hierbij kiezen tussen Hard en Zacht: de eerste zorgt ervoor dat je niet zomaar verder kunt werken, de tweede laat alleen een afteltimer zien. Tijdens de pauzes kun je een het laatste nieuws zien of een van de beschikbare oefeningen uitvoeren.

©PXimport

Een programma als Workrave dwingt je tot het nemen van ‘gezonde’ pauzes

-

Tip 08: Workrave

Een ander programma van Nederlandse bodem is Workrave, dat al vele jaren beschikbaar is voor Windows en Linux (klik hier op Latest en vervolgens op het exe-programma voor Windows). Na de installatie duikt een minuscuul venstertje op waarin je kunt aflezen hoelang het nog duurt voor een micropauze, rustpauze en daglimiet zijn bereikt. Een micropauze duurt standaard 30 seconden en start om de 3 minuten. Er duikt dan een aflopende teller op. Een rustpauze doet zich om de 45 minuten voor en duurt 10 minuten. In een venster verschijnen dan opeenvolgend drie, soms geanimeerde, oefeningen. De dagelijkse limiet staat standaard ingesteld op 4 uur. Er verschijnt dan een venster van waaruit je de pc kunt vergrendelen of uitschakelen.

Uiteraard zijn al deze pauzes zelf aan te passen en je kunt de meldingen ook uitstellen of overslaan. In het eerste geval biedt Workrave die pauze later opnieuw aan, op basis van de uitsteltijd die je hebt ingesteld. Vrijwel alle opties zijn aan te passen vanuit Voorkeuren, een optie in het contextmenu van het programma-pictogram in het systeemvak. Hier vind je trouwens ook de rubriek Netwerk, van waaruit je Workrave in een heuse netwerkmodus kunt laten opereren, zodat je de pauzes voor andere apparaten in je (thuis)netwerk centraal kunt regelen. 

©PXimport

Mobiele apparaten

Ergonomie is niet alleen van belang voor wie achter een pc zit, maar ook voor wie vaak mobiele toestellen gebruikt. We geven een aantal tips mee voor een betere houding die het risico op rsi-achtige klachten kunnen helpen voorkomen. Probeer tijdens het appen en sms’en recht te staan of zitten, door het apparaat ongeveer op kinhoogte te houden. Wanneer je het toestel te laag houdt, kan dat leiden tot overbelasting van nek en schouders. Houd het toestel dus voor je en dus niet aan één kant van je lichaam, waardoor je je nek moet draaien. Probeer ook je polsen zo recht mogelijk te houden en houd je telefoon vast met een ontspannen greep. Tijdens het typen wissel je het best je duim en je andere vingers af. Dat lukt het beste als je het toestel op een hard oppervlak legt of door het toestel met de ene hand vast te houden, terwijl je met de andere typt. Gebruik ook liever je niet de topjes van je vingers, maar typ met de onderzijde van de vingertoppen, zodat je je duim of vingers niet al te krampachtig hoeft te buigen.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Wat doet 120 Hz voor je televisie of monitor, en heb je het wel echt nodig?
© ER | ID.nl
Huis

Wat doet 120 Hz voor je televisie of monitor, en heb je het wel echt nodig?

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

▼ Volgende artikel
Waarom QD-OLED voor veel gamers de beste keus is
© ID.nl
Huis

Waarom QD-OLED voor veel gamers de beste keus is

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

In dit artikel

In dit artikel lees je wat QD-OLED precies is en waarom deze schermtechniek vooral bij gamen zichtbaar voordeel biedt. We leggen uit hoe QD-OLED verschilt van traditionele lcd-panelen, wat je merkt bij snelle actie en donkere scènes, en hoe het zit met helderheid, HDR en reflecties. Ook besteden we aandacht aan burn-in en de beschermingsmechanismen die moderne QD-OLED-monitoren gebruiken. Tot slot lees je voor welk type gamer QD-OLED het meest geschikt is en wanneer een Mini-LED-monitor een logisch alternatief kan zijn.

Lees ook: Lcd versus oled: wat is het verschil en welke televisie moet je kiezen?

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

QD-OLED versus Mini-LED

QD-OLED en Mini-LED worden vaak naast elkaar genoemd, maar het zijn fundamenteel verschillende technieken. QD-OLED is zelflichtend: elke pixel geeft zijn eigen licht en kan volledig uit. Dat levert perfect zwart, zeer snelle pixelreacties en sterk contrast op, wat vooral bij games met veel beweging en donkere scènes zichtbaar voordeel geeft.

Mini-LED is een verfijnde vorm van LCD. Het paneel gebruikt duizenden kleine leds als achtergrondverlichting die in zones worden gedimd. Daardoor kan een Mini-LED-scherm hoge helderheid over grote delen van het scherm vasthouden, wat prettig is in fel verlichte kamers en bij HDR met veel lichtaccenten. Zwart is hierbij wel afhankelijk van lokale dimming en nooit volledig uitgeschakeld zoals bij OLED.

Kort gezegd blinkt QD-OLED uit in contrast, snelheid en beeldrust in donkere omgevingen, terwijl Mini-LED praktischer is bij veel omgevingslicht, wanneer dezelfde elementen of onderdelen langdurig in beeld staat en als hoge helderheid belangrijk is.

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

Wat is het?Wat doet het?
Screensaver (schermbeveiliging)Dimt het scherm bij langdurig stilstaand beeld en herstelt de helderheid automatisch zodra er weer beweging is, om inbranden te voorkomen.
Pixel orbiting (pixelverschuiving)Verschuift het beeld continu minimaal op pixelniveau zodat vaste elementen nooit exact op dezelfde plek blijven staan.
Pixel refresh (pixelverversing)Start een onderhoudscyclus waarbij het paneel zichzelf corrigeert om slijtage en beginnende inbranding te verminderen.
Auto Warning (automatische waarschuwing)Geeft na een bepaalde gebruiksduur automatisch een melding om een pixel refresh uit te voeren.
Logos protection (logobescherming)Herkent vaste logo's in beeld en verlaagt daar lokaal de helderheid om inbranden te beperken.
Boundary dimmer (randdimming)Dimt automatisch delen van het scherm met zwarte balken of sterke helderheidsverschillen, bijvoorbeeld bij afwijkende beeldverhoudingen.
Taskbar dimmer (taakbalkdimming)Verlaagt specifiek de helderheid van de taakbalk om langdurige statische weergave op die plek te beperken.
Thermal protection (thermische beveiliging)Past de helderheid automatisch aan wanneer de monitor te warm wordt, om oververhitting en paneelslijtage te voorkomen.

©AGON by AOC

AGON by AOC PRO OLED AG276QKD2

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Techniek ⬇ / Model ➡AG276QKD2AG276UZDAG346UCDAG276QZD2
Screen saverJa: Off / Slow / FastJa: Off / Slow / FastJa: Off / Slow / FastJa: Off / Slow / Fast
Pixel orbitingJa: Off / Weak / Medium / StrongJa: Off / Weak / Medium / StrongJa: Off / Weak / Medium / StrongJa: Off / Weak / Medium / Strong
Pixel refreshJa: On / OffJa: On / OffJa: On / OffJa: On / Off
Auto WarningJa: On / OffJa: On / OffJa: On / OffJa: On / Off
Logos ProtectionJa: Off / 1 / 2 / 3 / 4Ja: Off / 1 / 2Ja: Off / 1 / 2Ja: Off / 1 / 2
Boundary dimmerJa: Off / 1 / 2 / 3 / 4Ja: Off / 1 / 2 / 3Ja: Off / 1 / 2 / 3Ja: Off / 1 / 2 / 3
Taskbar dimmerJa: Off / 1 / 2 / 3 / 4Ja: Off / 1 / 2 / 3Ja: Off / 1 / 2 / 3Ja: Off / 1 / 2 / 3
Thermal protectionJa: Off / OnJa: Off / OnJa: Off / OnJa: Off / On

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

QD, OLED en QD-OLED

OLED
Elke pixel geeft zelf licht. Daardoor zijn zwartwaarden diep en schakelt het beeld snel. Geschikt voor gaming en films, met aandacht voor burn-in bij langdurig statisch beeld.

QD (Quantum Dots)
Quantum dots zetten licht om in pure, heldere kleuren. Ze worden ingezet om kleurvolume en helderheid te verbeteren.

QD-OLED
Combineert de zelflichtende OLED-pixelstructuur met een quantum-dot-laag. Je krijgt diepe zwarttinten, snelle reactie en een breed kleurbereik. Het is een balans tussen snelheid, helderheid en kleurprecisie die goed aansluit bij moderne games.