ID.nl-redacteur Amy Schutte: "Ooit ging ik drie maanden op een studenten-uitwisselingsprogramma. De wasmachine van het complex was stuk. De hele periode heb ik mijn kleding met de hand gewassen. Ik deed het zoals ik mijn oma vroeger weleens zag doen: schrobben tot de blaren op mijn vingers stonden. Sindsdien voelt een was in de machine doen nog steeds als luxe. Maar handwassen vond ik eigenlijk best te doen. En het is beter voor het milieu. Of toch niet?"

Wat is het meest ‘vervuilende’ deel van het wassen?

Kleding dragen - en wassen - is vervuilend, daar kunnen we niet omheen. Natuurlijk speelt de productie daarbij een grote rol. Vervoer, veelal vanaf Azië, ook. Behalve bewust kleding kopen kunnen we zelf de productie en het vervoer ervan niet veranderen.

Het andere vervuilende aan kleding is wassen. Dat zit ‘m vooral in:

• Temperatuur van het waswater
• Snellere slijtage van de kleding (het loslaten van microvezels)
• Het gebruik van de droger
• Ook gebruikt een wasmachine meestal redelijk wat water: gemiddeld 17,2 liter per dag volgens Waternet.

En daar heb je zelf wél invloed op - zeker op het gebruik van de machine. Je zou kunnen zeggen: dan was ik zo nu en dan wel wat met de hand. Maar is dat beter voor het klimaat? En hoe zit dat met je kleding, gaat die langer mee als je de wasmachine voorlopig uitzet?

Lees ook: 9 veelgemaakte fouten bij het drogen van je was

Handwassen: beter of geen verschil?

Het is niet alleen het wassen dat een vervuilende factor is in de kledingindustrie. Die industrie zelf heeft ook nogal een voetafdruk wat betreft CO₂-uitstoot. En hoewel dit op het eerste gezicht niets te maken met wassen, is er wel degelijk een verband. Kleding die sneller slijt, moet sneller vervangen worden. Goedkope kleding is meestal van minder kwaliteit en slijt sneller in de was. Bij elke wasbeurt verliest je kleding microvezels. Bij synthetische stoffen zijn dat in feite gewoon microplastics. Die verliezen vrij veel van die vezels, ze slijten dus snel. Dit is wat we ook wel ‘fast fashion’ noemen. Alle synthetische kleding verliest zulke vezels bij iedere wasbeurt. Hoeveel precies hangt af van de garen gebruikt.

©Luoxi

Microplastics komen ook vrij als je met de hand wast

Uit onderzoek blijkt helaas dat er bij handwassen net zoveel microplastic vrijkomt als machinewassen. Dat onderzoek werd overigens vooral gedaan omdat er veel landen zijn waar wasmachines een luxe zijn die niet voor iedereen is weggelegd. Net als stroom. De uitkomsten zijn wel interessant als we kijken naar duurzaamheid.

De manier waarop de stof gemaakt is, zoals breien of weven, heeft wel wat invloed op de afscheiding van microvezels. Gebreide stoffen verliezen er bijvoorbeeld meer. Het type stof volgens dit onderzoek veel minder. Dat zou goed nieuws kunnen zijn, want dat betekent dat niet alle losgeraakte microvezels synthetisch - en dus schadelijk - zijn. Die van natuurlijke stoffen als wol of katoen zijn immers plantaardig. Microvezels, niet per se microplastics. Daar daar moet wel de kanttekening bij geplaatst worden dat die natuurlijke stoffen vaak bewerkt zijn. Zo worden ze vaak geverfd met chemische verf, of behandeld met waterafstotend materiaal. Die ‘natuurlijke’ stoffen zijn vaak ook helemaal niet zo biologisch afbreekbaar meer.

Natuurlijk heeft ook de gebruikte wastechniek te maken met de hoeveelheid vezels die loskomt. Eerdergenoemd onderzoek werd vooral uitgevoerd in de Filipijnen. Hier wordt veel met de hand gewassen, onder andere doordat de elektriciteitsvoorziening onvoorspelbaar is. Dit wordt soms gedaan met behulp van stenen, borstels, schuursponzen of zelfs hout. De gebruikte techniek is ook afhankelijk van hoe vuil de kleding is. Natuurlijk is een onderzoek dan lastig uit te voeren, dat lukt maar beperkt. De factoren zijn steeds een beetje anders. In elk geval kwamen de gemeten losgekomen microvezels in het onderzoek bij handwas overeen met die uit de wasmachines. Geen winst voor de handwas, dus.

©Eric Dale

Met de hand kun je minder heet wassen, wordt het dan nog wel schoon?

In een goede machine heeft de watertemperatuur eigenlijk niet meer zoveel te maken met hoe schoon je was wordt. Mits er geen hardnekkige vlekken in zitten (zoals vet of bloed), of je echt maximale hygiëne nodig hebt (denk aan vaatdoekjes, of handdoeken en beddengoed van je kinderen wanneer ze hoofdluis hebben), want dan speelt de temperatuur wel een rol. Bij een ‘normale’ was komt die ook schoon uit de machine op lage temperatuur. De temperaturen die op waslabels vermeld staan zijn maximum temperaturen. Kouder wassen kan altijd, heter is niet aan te raden. Met de hand kun je niet te heet wassen, want anders verbrand je je handen. Logisch.

Maar de beperkende factor wat betreft hoe schoon je kleding wordt, is niet de temperatuur. Het komt toch op je wastechniek aan. 👇

Ook interessant: Slimmer wassen: koud is het nieuwe warm

©Matthew Ashmore

Duurzaam: minder heet wassen

Wil je milieuzuiniger wassen, dan helpt minder heet wassen echt. De was draaien op 30 graden in plaats van 40 kan per huishouden 27 kg aan CO₂-uitstoot schelen. Het opwarmen van het waswater is de helft van het energiegebruik van je wasbeurt. Met de machine dan.

Maar als je warm of heet water gebruikt om je kleren met de hand te wassen, gebruik je waarschijnlijk meer energie om het water in je huis te verwarmen voordat je begint. Als je water op gas verwarmt, zou het aanzetten van het warme water wel eens meer schade aan het milieu kunnen toebrengen dan je hoopte.

Duurzaam: stop met het gebruik de droger

Als je dan met de hand wast, ligt het voor de hand om de kleding níet in de droger te stoppen. De droger is namelijk grootverbruiker van energie. Het is zelfs de grootste energieverbruiker in de cyclus van onze kleding. Bovendien is het gewoon niet altijd nodig: als het buiten droog is, kun je de was aan de lucht laten drogen. Maar binnen in een trapgat lukt vaak ook. Scheelt ook meteen geld: naar schatting van het Nibud zo’n € 1,95 per keer.

Handwas: welke kleding wel en niet

De CEO van Levis wast zijn spijkerbroeken al met de hand. En alleen als ze echt heel vies zijn. Het is goed voor de stof (zegt hij) en duurzamer.

Lingerie en delicate stoffen moeten vaak al met de handwas, volgens het waslabel. Ook kleding met pailletten of schuimrubberen vulling was je het beste met de hand.

Handwas of machinewas? Als je het maar minder doet!

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, zitten zowel aan handwas als aan machinewas voordelen en nadelen. Wil je echt goed bezig zijn, dan is de oplossing eigenlijk: was kleding niet te vaak, ook niet met de hand. Uiteindelijk beschadigen de vezels altijd een beetje. Minder wassen betekent dat je kleding langer meegaat en je dus minder snel nieuwe kleren nodig hebt. En je pompt minder microplastics in het afvalwater. Na één dag dragen je kleding in de wasmand gooien is echt niet altijd nodig. Uithangen en een half uurtje buiten laten luchten is vaak al voldoende om het de volgende dag gewoon nog een keer aan te kunnen. Beter voor het milieu en beter voor je portemonnee!

Houd je van een strakke keuken? Dan is inbouwapparatuur een logische keuze. Wil je een magnetron, dan sta je voor de keuze: ga je voor een combi-magnetron die meer kan dan alleen opwarmen, of volstaat een simpele solo-magnetron? Het antwoord hangt vooral af van hoe je kookt, maar natuurlijk ook van hoeveel ruimte je hebt. Meer daarover lees je hier.

Lees ook: Inbouwapparatuur in je keuken? Zo meet je alles precies goed op

Er zijn twee dingen belangrijk bij het kiezen van een inbouw-magnetron. We kijken daarom eerst naar de mogelijkheden van combi- en solomagnetrons, daarna zoomen we in op alles wat je moet weten over inbouwmaten.

Wat kun je met een combi-magnetron?

Met een combi-magnetron kun je meer dan alleen restjes opwarmen of iets ontdooien. Dit type combineert een gewone magnetronfunctie met hetelucht én vaak ook een grillstand. Dat betekent dat je er bijvoorbeeld ook een ovenschotel in kunt bakken of een pizza knapperig krijgt.

Zo'n alleskunner is vooral handig als je maar één nis in je keuken hebt voor een inbouwmodel. Of als je het gewoon prettig vindt om zo min mogelijk spullen in je keuken te hebben, maar wel van alles wilt kunnen bereiden. Het is daarbij wel goed om te weten dat de grillfunctie in een combi-magnetron meestal wat minder krachtig is dan die in een losse oven. Voor het braden van grote stukken vlees of regelmatig bakken van taarten en koekjes ben je waarschijnlijk beter af met een aparte inbouw-oven.

Wat doet een solo-magnetron (en wat niet)?

Een solo-magnetron is eenvoudiger, compacter en goedkoper. Geen oven, geen grill, gewoon een magnetronfunctie. We hebben het dan over snel iets opwarmen of ontdooien. De bediening is vaak simpel: een draaiknop, een paar standen en klaar. Heb je al een oven of kook je niet zo uitgebreid? Dan heb je aan een solo-magnetron voldoende.

©Sergey

Inbouwmaten: hoogte, breedte en diepte

Bij inbouwmodellen draait het niet alleen om functies, maar ook om afmetingen. De standaard nishoogte ligt meestal op 38 of 45 centimeter. Solo-magnetrons vallen vaak in de categorie van 38 cm, terwijl combi-magnetrons meestal 45 cm hoog zijn. Heb je een keuken met een vaste kolomindeling, dan bepaalt dit vaak al welk type je kwijt kunt.

De nisbreedte is vrijwel altijd 56 centimeter, ongeacht het type magnetron. Dat betekent dat de kast waarin je de magnetron plaatst, deze breedte moet bieden. De exacte maat kan per model een paar millimeter verschillen, dus het is slim om altijd de inbouwtekening van het toestel erbij te pakken vóór je tot aanschaf overgaat.

Voor de nisdiepte bestaat er geen vaste standaard. De meeste modellen vragen om een nis van zo'n 55 centimeter diep, maar er zijn ook compactere varianten die in een minder diepe kast passen. Ook hier geldt: kijk naar de technische tekeningen van het specifieke model om zeker te weten of het past. Vergeet bovendien niet te controleren of er rondom voldoende ventilatieruimte blijft – vooral bij combi-magnetrons is dat belangrijk.

Kom je er niet uit? Laat je goed voorlichten bij je keukenspecialist. Het zou toch heel vervelend zijn als je een magnetron zou kopen die net niet goed blijkt te passen!

©Dmitri Maruta

Installatie en aansluiting

Voor beide types heb je meestal genoeg aan een geaard stopcontact. Maar let op: combi-magnetrons hebben een hoger vermogen, vooral als de oven en grill tegelijk werken. Een combi-magnetron kan makkelijk 3000 watt vragen. Gebruik dus geen verlengsnoer of stekkerblok, maar sluit hem aan op een aparte groep als dat nodig is.

Vind je het nog steeds moeilijk om te kiezen? Zes scenario's

1. Alleenstaande in klein appartementJe woont alleen, hebt een kleine keuken en kookt niet uitgebreid. Vaak gaat het om snelle maaltijden of iets opwarmen.
Kies dan voor een solo-magnetron. Die is compacter, voordeliger en doet precies wat je nodig hebt. De extra functies van een combi-magnetron blijven waarschijnlijk toch ongebruikt.

2. Jong gezin met ruime keuken en aparte ovenJe kookt regelmatig, hebt kinderen en genoeg ruimte in de keuken. Je hebt al een oven.
Dan is een solo-magnetron de logische aanvulling. Ideaal voor kinderhapjes, snel ontdooien en tussendoor snel iets opwarmen.

3. Gezin in kleine keuken zonder ovenJe kookt vaak en met plezier, maar hebt maar één vrije nis beschikbaar.
Ga dan voor een combi-magnetron. Zo combineer je magnetron, oven en grill in één apparaat. Let op de inhoud (minimaal 25 liter) als je regelmatig voor meerdere mensen kookt.

4. Kookliefhebbers met grote keuken

Jullie koken uitgebreid en hebben een royale keuken met plaats voor meerdere inbouwapparaten.
Kies voor een solo-magnetron in combinatie met een aparte oven. Zo heb je altijd het juiste apparaat tot je beschikking, wat je ook wilt bereiden.

5. Starter met beperkt budgetJe bent bezig met je eerste keuken en het budget is krap.
Begin met een solo-magnetron. Die is voordelig, eenvoudig en biedt alles wat je in de basis nodig hebt. Later kun je altijd nog uitbreiden.

6. Ouder echtpaar dat het graag simpel houdtDe kinderen zijn uit huis, je kookt kleinere porties en zoekt vooral gemak.
Een solo-magnetron volstaat prima. Hij is overzichtelijk in gebruik, neemt minder ruimte in en is perfect voor kleine gerechten of restjes van de vorige dag.

Met iOS 26 en de komst van de nieuwe iPhone 17-serie zet Apple een grote stap vooruit. Van het spectaculaire Liquid Glass-design en slimmere Apple Intelligence tot handige vernieuwingen in Berichten, Camera, Telefoon en CarPlay: ontdek hoe deze update je iPhone mooier, slimmer én persoonlijker maakt.

Vloeibaar glas

Volgende maand verschijnt iOS 26, en het belooft de grootste visuele update sinds iOS 7 te worden. Het nieuwe Liquid Glass-design geeft de interface een transparante, glasachtige uitstraling die door het hele systeem is doorgevoerd. Van de iconen en widgets tot het vergrendelscherm: alles oogt dieper, dynamischer en levendiger. Kleuren passen zich subtiel aan je achtergrond aan, waardoor de iPhone meer dan ooit een persoonlijke uitstraling krijgt. Apple wil hiermee een consistentere visuele ervaring over al zijn apparaten creëren, zodat je iPhone naadloos aansluit bij iPadOS, macOS en zelfs visionOS. Niet iedereen is echter onverdeeld enthousiast: sommige testers vinden dat de extra transparantie ten koste kan gaan van de leesbaarheid in fel licht. Wij denken dat dat een kwestie van wennen is.

©Apple

Apple Intelligence slimmer en veelzijdiger

Apple Intelligence, het AI-platform dat in iOS 18 voorzichtig zijn intrede deed, krijgt in iOS 26 een flinke upgrade. Waar het voorheen vooral als slimme assistent achter de schermen werkte, wordt het nu nadrukkelijker zichtbaar in het dagelijks gebruik. Realtime-vertaling in Berichten, FaceTime en telefoongesprekken gebeurt volledig op je toestel, wat niet alleen snel maar ook privacyvriendelijk is. Visual Intelligence kan teksten, datums, locaties of gezichten in foto's en screenshots herkennen en direct acties aanbieden. Zo kun je een adres in één tik openen in Kaarten of een datum meteen in je agenda zetten.

Met Image Playground maak je creatieve beelden door stijlen en elementen te combineren, terwijl Genmoji gepersonaliseerde emoji's oplevert die passen bij jouw stemming of situatie. Deze functies zijn vooral handig voor wie vaak visueel communiceert en snel iets unieks wil delen. Ze laten ook zien hoe Apple AI wil verweven met creativiteit, zonder dat het gebruik ingewikkeld wordt.

Handige app-vernieuwingen

De Berichten-app krijgt een paar functies die groepsgesprekken levendiger maken. Polls maken het makkelijker om bijvoorbeeld samen een restaurant te kiezen, terwijl gepersonaliseerde achtergronden elk gesprek een eigen sfeer geven. In de Telefoon-app pakt Apple veelgevraagde verbeteringen aan: spam wordt automatisch gefilterd, onbekende nummers kun je direct screenen, en met Hold Assist neemt je iPhone het wachten bij een klantenservice van je over. Zo kun je iets anders doen totdat er een medewerker beschikbaar is.

CarPlay profiteert ook van de update. Multitouch-bediening maakt inzoomen en schuiven in Kaarten eenvoudiger, en Live Activities tonen onderweg actuele informatie, zoals de status van je bestelling of sportuitslagen. De gloednieuwe Apple Games-app bundelt al je games op één plek, inclusief aanbevelingen, ranglijsten en prestaties. Dit moet het gamen op iOS zichtbaarder en socialer maken. Daarnaast krijgen Apple Music, Kaarten en Wallet subtiele maar nuttige verbeteringen, zoals songtekstvertalingen voor buitenlandse nummers en live-vluchtinformatie rechtstreeks in Wallet.

Slimme details

Naast de grote veranderingen bevat iOS 26 talloze kleine verbeteringen die het dagelijks gebruik nét wat fijner maken. De wekker­snooze kun je straks zelf instellen, zodat je niet vastzit aan de standaard negen minuten. Als je cameralens vuil is, krijg je een melding om wazige foto’s te voorkomen. Bij het opladen toont de iPhone nu hoelang het duurt tot 80 of 100 procent, wat handig is als je haast hebt of juist de batterij wilt sparen.

De nieuwe Adaptive Power Mode leert van je gebruikspatroon en past het energieverbruik daarop aan, zodat je net wat langer vooruit kunt. Screenshots kunnen voortaan direct in HDR worden opgeslagen, wat vooral op de nieuwste displays voor helderdere en scherpere beelden zorgt. En wie graag speelt met vormgeving, kan het vergrendelscherm voorzien van een afbeelding met 3D-effect die reageert op de beweging van je toestel.

Nieuwe iPhone 17-serie

Zoals elk jaar verschijnt iOS 26 samen met een nieuwe generatie iPhones. De iPhone 17-serie bestaat uit de iPhone 17, de 17 Pro, de 17 Pro Max en de compleet nieuwe iPhone 17 Air. Deze toestellen krijgen de gloednieuwe A19-chip, die niet alleen sneller is maar ook zuiniger, en geoptimaliseerd is voor de meest geavanceerde AI-functies in iOS 26.

De displays bieden ProMotion-technologie met verversingsfrequenties tot 120 Hz, waardoor animaties en scrollen nog vloeiender ogen. De camera's zijn verbeterd, met bij de Pro-modellen een nieuwe 48MP-telefoto­lens en een 24MP-selfiecamera. Bovendien is er ondersteuning voor wifi 7, zodat downloads en streaming razendsnel gaan. Voor wie het maximale uit iOS 26 wil halen, vormen deze nieuwe toestellen de perfecte match.

Nog even geduld...

In Nederland en de rest van de EU zullen sommige functies helaas niet direct beschikbaar zijn. Apple stelt bepaalde mogelijkheden uit vanwege regelgeving zoals de Digital Markets Act (DMA). Het gaat onder meer om locatie-gebaseerde diensten zoals Visited Places en enkele AI-functies. Daarnaast ondersteunt Apple Intelligence de Nederlandse taal nog niet volledig; live-vertaling en automatische samenvattingen in onze taal worden pas later in 2025 toegevoegd. Dat betekent dat we in eerste instantie vooral profiteren van de visuele vernieuwingen en de universele functies.

Beschikbaarheid en compatibiliteit

iOS 26 wordt in september uitgerold voor iPhones met minimaal een A13-chip, waardoor de iPhone XR, XS en XS Max dit jaar afvallen. De meest geavanceerde Apple Intelligence-functies zijn alleen beschikbaar op toestellen met een A17 Pro-chip of nieuwer, zoals de iPhone 15 Pro, 15 Pro Max, de iPhone 16-reeks en de nieuwe iPhone 17-modellen. Heb je zo'n toestel, dan kun je straks zonder beperkingen genieten van alles wat iOS 26 te bieden heeft.