ID.nl-redacteur Amy Schutte: "Ooit ging ik drie maanden op een studenten-uitwisselingsprogramma. De wasmachine van het complex was stuk. De hele periode heb ik mijn kleding met de hand gewassen. Ik deed het zoals ik mijn oma vroeger weleens zag doen: schrobben tot de blaren op mijn vingers stonden. Sindsdien voelt een was in de machine doen nog steeds als luxe. Maar handwassen vond ik eigenlijk best te doen. En het is beter voor het milieu. Of toch niet?"

Wat is het meest ‘vervuilende’ deel van het wassen?

Kleding dragen - en wassen - is vervuilend, daar kunnen we niet omheen. Natuurlijk speelt de productie daarbij een grote rol. Vervoer, veelal vanaf Azië, ook. Behalve bewust kleding kopen kunnen we zelf de productie en het vervoer ervan niet veranderen.

Het andere vervuilende aan kleding is wassen. Dat zit ‘m vooral in:

• Temperatuur van het waswater
• Snellere slijtage van de kleding (het loslaten van microvezels)
• Het gebruik van de droger
• Ook gebruikt een wasmachine meestal redelijk wat water: gemiddeld 17,2 liter per dag volgens Waternet.

En daar heb je zelf wél invloed op - zeker op het gebruik van de machine. Je zou kunnen zeggen: dan was ik zo nu en dan wel wat met de hand. Maar is dat beter voor het klimaat? En hoe zit dat met je kleding, gaat die langer mee als je de wasmachine voorlopig uitzet?

Lees ook: 9 veelgemaakte fouten bij het drogen van je was

Handwassen: beter of geen verschil?

Het is niet alleen het wassen dat een vervuilende factor is in de kledingindustrie. Die industrie zelf heeft ook nogal een voetafdruk wat betreft CO₂-uitstoot. En hoewel dit op het eerste gezicht niets te maken met wassen, is er wel degelijk een verband. Kleding die sneller slijt, moet sneller vervangen worden. Goedkope kleding is meestal van minder kwaliteit en slijt sneller in de was. Bij elke wasbeurt verliest je kleding microvezels. Bij synthetische stoffen zijn dat in feite gewoon microplastics. Die verliezen vrij veel van die vezels, ze slijten dus snel. Dit is wat we ook wel ‘fast fashion’ noemen. Alle synthetische kleding verliest zulke vezels bij iedere wasbeurt. Hoeveel precies hangt af van de garen gebruikt.

©Luoxi

Microplastics komen ook vrij als je met de hand wast

Uit onderzoek blijkt helaas dat er bij handwassen net zoveel microplastic vrijkomt als machinewassen. Dat onderzoek werd overigens vooral gedaan omdat er veel landen zijn waar wasmachines een luxe zijn die niet voor iedereen is weggelegd. Net als stroom. De uitkomsten zijn wel interessant als we kijken naar duurzaamheid.

De manier waarop de stof gemaakt is, zoals breien of weven, heeft wel wat invloed op de afscheiding van microvezels. Gebreide stoffen verliezen er bijvoorbeeld meer. Het type stof volgens dit onderzoek veel minder. Dat zou goed nieuws kunnen zijn, want dat betekent dat niet alle losgeraakte microvezels synthetisch - en dus schadelijk - zijn. Die van natuurlijke stoffen als wol of katoen zijn immers plantaardig. Microvezels, niet per se microplastics. Daar daar moet wel de kanttekening bij geplaatst worden dat die natuurlijke stoffen vaak bewerkt zijn. Zo worden ze vaak geverfd met chemische verf, of behandeld met waterafstotend materiaal. Die ‘natuurlijke’ stoffen zijn vaak ook helemaal niet zo biologisch afbreekbaar meer.

Natuurlijk heeft ook de gebruikte wastechniek te maken met de hoeveelheid vezels die loskomt. Eerdergenoemd onderzoek werd vooral uitgevoerd in de Filipijnen. Hier wordt veel met de hand gewassen, onder andere doordat de elektriciteitsvoorziening onvoorspelbaar is. Dit wordt soms gedaan met behulp van stenen, borstels, schuursponzen of zelfs hout. De gebruikte techniek is ook afhankelijk van hoe vuil de kleding is. Natuurlijk is een onderzoek dan lastig uit te voeren, dat lukt maar beperkt. De factoren zijn steeds een beetje anders. In elk geval kwamen de gemeten losgekomen microvezels in het onderzoek bij handwas overeen met die uit de wasmachines. Geen winst voor de handwas, dus.

©Eric Dale

Met de hand kun je minder heet wassen, wordt het dan nog wel schoon?

In een goede machine heeft de watertemperatuur eigenlijk niet meer zoveel te maken met hoe schoon je was wordt. Mits er geen hardnekkige vlekken in zitten (zoals vet of bloed), of je echt maximale hygiëne nodig hebt (denk aan vaatdoekjes, of handdoeken en beddengoed van je kinderen wanneer ze hoofdluis hebben), want dan speelt de temperatuur wel een rol. Bij een ‘normale’ was komt die ook schoon uit de machine op lage temperatuur. De temperaturen die op waslabels vermeld staan zijn maximum temperaturen. Kouder wassen kan altijd, heter is niet aan te raden. Met de hand kun je niet te heet wassen, want anders verbrand je je handen. Logisch.

Maar de beperkende factor wat betreft hoe schoon je kleding wordt, is niet de temperatuur. Het komt toch op je wastechniek aan. 👇

Ook interessant: Slimmer wassen: koud is het nieuwe warm

©Matthew Ashmore

Duurzaam: minder heet wassen

Wil je milieuzuiniger wassen, dan helpt minder heet wassen echt. De was draaien op 30 graden in plaats van 40 kan per huishouden 27 kg aan CO₂-uitstoot schelen. Het opwarmen van het waswater is de helft van het energiegebruik van je wasbeurt. Met de machine dan.

Maar als je warm of heet water gebruikt om je kleren met de hand te wassen, gebruik je waarschijnlijk meer energie om het water in je huis te verwarmen voordat je begint. Als je water op gas verwarmt, zou het aanzetten van het warme water wel eens meer schade aan het milieu kunnen toebrengen dan je hoopte.

Duurzaam: stop met het gebruik de droger

Als je dan met de hand wast, ligt het voor de hand om de kleding níet in de droger te stoppen. De droger is namelijk grootverbruiker van energie. Het is zelfs de grootste energieverbruiker in de cyclus van onze kleding. Bovendien is het gewoon niet altijd nodig: als het buiten droog is, kun je de was aan de lucht laten drogen. Maar binnen in een trapgat lukt vaak ook. Scheelt ook meteen geld: naar schatting van het Nibud zo’n € 1,95 per keer.

Handwas: welke kleding wel en niet

De CEO van Levis wast zijn spijkerbroeken al met de hand. En alleen als ze echt heel vies zijn. Het is goed voor de stof (zegt hij) en duurzamer.

Lingerie en delicate stoffen moeten vaak al met de handwas, volgens het waslabel. Ook kleding met pailletten of schuimrubberen vulling was je het beste met de hand.

Handwas of machinewas? Als je het maar minder doet!

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, zitten zowel aan handwas als aan machinewas voordelen en nadelen. Wil je echt goed bezig zijn, dan is de oplossing eigenlijk: was kleding niet te vaak, ook niet met de hand. Uiteindelijk beschadigen de vezels altijd een beetje. Minder wassen betekent dat je kleding langer meegaat en je dus minder snel nieuwe kleren nodig hebt. En je pompt minder microplastics in het afvalwater. Na één dag dragen je kleding in de wasmand gooien is echt niet altijd nodig. Uithangen en een half uurtje buiten laten luchten is vaak al voldoende om het de volgende dag gewoon nog een keer aan te kunnen. Beter voor het milieu en beter voor je portemonnee!

Ben je op zoek naar een vrijstaande vaatwasser, maar weet je niet waar je op moet letten? In dit artikel leggen we uit wat belangrijk is bij het kiezen van het juiste model. Van formaat en geluidsniveau tot slimme functies en energieverbruik – met deze tips koop je een vaatwasser die past bij jouw keuken én je huishouden.

Een vaatwasser is al lang geen luxeproduct meer. Voor veel huishoudens is het een apparaat dat dagelijks wordt gebruikt. Heb je de ruimte in je keuken, dan is een vrijstaande vaatwasser vaak de meest toegankelijke keuze. Je hoeft geen frontpaneel te monteren, hij is relatief eenvoudig te installeren en bij defect of verhuizing ook weer gemakkelijk te vervangen. Maar dat betekent niet dat je zomaar elk model moet kopen. Van formaat tot functies, van verbruik tot gebruiksgemak: waar moet je precies op letten bij de aanschaf van een vrijstaande vaatwasser?

Past hij in je keuken én bij je huishouden?

Een van de eerste dingen om naar te kijken is het formaat. Vrijstaande vaatwassers zijn doorgaans verkrijgbaar in twee breedtematen: 60 cm en 45 cm. De standaardmaat van 60 cm biedt ruimte aan ongeveer 12 tot 15 couverts en is geschikt voor gezinnen of huishoudens waar veel wordt gekookt. De smallere variant van 45 cm is ideaal voor één- of tweepersoonshuishoudens of voor kleinere keukens, zoals in een appartement.

Behalve de breedte is ook de diepte van belang. De meeste vrijstaande modellen zijn tussen de 55 en 60 cm diep. Meet de plek waar je de vaatwasser wilt plaatsen dus goed op en houd rekening met extra ruimte voor de deur die openklapt en de slang- en stroomaansluitingen aan de achterkant.

©Paul Vinten

Hoe stil moet hij zijn?

Het geluidsniveau van een vaatwasser is een factor die je makkelijk over het hoofd ziet, maar die dagelijks van invloed is op je comfort. Zeker als je een open keuken hebt of gevoelig bent voor achtergrondgeluiden. Het geluidsniveau wordt gemeten in decibel (dB). Een verschil van slechts een paar decibel kan in de praktijk al flink merkbaar zijn.

Vaatwassers met een geluidsniveau onder de 45 dB worden als zeer stil beschouwd en zijn nauwelijks hoorbaar. Tussen de 45 en 50 dB is gebruikelijk en vaak prima te doen, zeker als je hem overdag laat draaien. Zit je daarboven, dan kan het apparaat als hinderlijk worden ervaren, vooral in stille ruimtes of tijdens gesprekken.

Let er ook op of de machine een stil programma heeft. Dat draait vaak iets langer, maar maakt minder lawaai. Sommige modellen hebben zelfs een nachtstand, speciaal bedoeld voor wie de vaatwasser 's avonds laat of 's nachts zonder overlast wil gebruiken.

Denk aan je portemonnee én het milieu

Moderne vaatwassers zijn veel zuiniger dan oudere modellen. Toch is het de moeite waard om ook binnen het huidige aanbod goed te vergelijken. Elk apparaat heeft een energielabel, waarbij klasse A het zuinigst is. Dit label houdt rekening met het stroom- en waterverbruik per 100 wasbeurten.

Een gemiddeld energiezuinig model verbruikt ongeveer 0,8 kWh per cyclus, en tussen de 9 en 11 liter water. Heb je een ouder apparaat in huis dat je wilt vervangen? Dan kun je jaarlijks tientallen euro's besparen op je energierekening – én flink wat liters water.

Let ook op de aanwezigheid van een Eco-programma. Dat is meestal het langstdurende programma, maar het verbruikt de minste energie omdat het water minder heet wordt. Slimme functies zoals beladingssensoren of automatische deuropening na het wassen (voor betere droging) kunnen eveneens bijdragen aan efficiënt gebruik.

Indeling en flexibiliteit van de korven

Een vaatwasser moet niet alleen goed schoonmaken, hij moet ook praktisch zijn in het dagelijks gebruik. Een slimme indeling van de binnenruimte maakt daarbij een wereld van verschil. Kijk bijvoorbeeld of de bovenkorf in hoogte verstelbaar is. Zo kun je makkelijk wisselen tussen ruimte voor hoge glazen bovenin of grote pannen onderin.

Ook het bestekgedeelte verdient aandacht. Sommige modellen hebben een besteklade bovenin, wat ruimte bespaart in de onderste korf en het bestek netter wast. Andere modellen gebruiken een traditioneel mandje, wat makkelijker in- en uitruimen is maar iets minder efficiënt in ruimtegebruik.

Flexibele steunen, neerklapbare houders en antislipvlakken maken het mogelijk om elke lading optimaal te benutten, of je nu een groot diner hebt gehad of vooral bekers en schotels moet afwassen.

©andrey sinenkiy

Extra functies: van startuitstel tot slimme sensoren

Moderne vaatwassers zijn soms verrassend geavanceerd. Een van de meest voorkomende extra's is startuitstel: je stelt in wanneer het programma begint, bijvoorbeeld 's nachts bij daluren. Dat is niet alleen handig, maar kan je ook geld besparen bij een variabel energietarief.

Verder zijn er modellen met automatische programma's die zichzelf aanpassen op basis van hoe vuil de vaat is, sensoren die de waterhardheid meten en speciale programma's voor glaswerk of babyflessen. Sommige high-end modellen zijn zelfs te bedienen via een app, met notificaties wanneer de vaat klaar is of wanneer het zout moet worden bijgevuld.

Niet al deze functies zijn noodzakelijk – veel gebruikers gebruiken uiteindelijk slechts één of twee programma's – maar het is wel prettig als je weet wat er mogelijk is. Bepaal dus wat voor jou echt waarde toevoegt, en wat vooral marketing is.

Design en plaatsing

Een vrijstaande vaatwasser staat doorgaans in het zicht, dus het design is belangrijker dan bij een inbouwmodel. Gelukkig zijn er modellen in verschillende kleuren en afwerkingen, van klassiek wit tot modern zwart of roestvrij staal. Kies iets dat past bij je keukenstijl, zeker als het apparaat naast of tussen andere keukenkasten komt te staan.

Let ook goed op de plaatsing: is er een stopcontact in de buurt? Hoe zit het met de afvoer en wateraansluiting? En kan de deur ver genoeg open zonder ergens tegenaan te botsen? Denk ook aan de hoogte van het aanrecht: sommige mensen vinden het prettig als de bovenkorf op werkhoogte zit, zodat je minder hoeft te bukken.

Laat je niet alleen leiden door het merk

De prijzen van vrijstaande vaatwassers lopen uiteen van zo'n 300 euro tot ruim boven de 1000 euro. Duurdere modellen bieden vaak meer functies en stillere motoren, maar dat betekent niet automatisch dat ze beter zijn. Reviews van gebruikers en tests door bijvoorbeeld de Consumentenbond kunnen je helpen om een goed beeld te krijgen van de prestaties en betrouwbaarheid. Let ook op de garantie: sommige merken bieden standaard twee jaar, andere verlengen dat naar vijf jaar bij registratie. Zeker bij een apparaat dat intensief wordt gebruikt, kan dat net de doorslag geven. Doe dus goed onderzoek of laat je adviseren!

Met een oorspronkelijke adviesprijs van 1.349 euro positioneert de Samsung Bespoke AI Jet Ultra zich in het hoogste segment van steelstofzuigers. Voor die prijs krijg je een geavanceerd apparaat met een reeks… 'slimme' functies. Hoe slim die functies echt zijn en of deze stofzuiger zijn geld waard is, lees je in deze review.

De vraag is of alle innovaties de forse prijs rechtvaardigen. Inmiddels is de stofzuiger al enige tijd op de markt, wat geleid heeft tot aanzienlijke prijsdalingen. Waar hij op Samsungs eigen website voor 1.089 euro wordt aangeboden, is hij her en der al voor nog minder te vinden. Samsung probeert de hoge prijs te rechtvaardigen met nieuwe functies en kleine verbeteringen. Zo is de zuigkracht is verhoogd naar 400 watt (dat was 280).

Een belangrijke toevoeging is de AI Cleaning Mode 2.0, die zes verschillende schoonmaakomgevingen kan detecteren en de zuigkracht hierop aanpast. Deze geavanceerde modus werkt echter – net als andere slimme koppelingen zoals notificaties – alleen via de SmartThings-app. Zonder de app maakt het apparaat gebruik van de basis AI-modus (net zoals zijn voorganger) en mis je de meer geavanceerde functionaliteiten.

©Wesley Akkerman

Meer dan genoeg accessoires

Qua ontwerp is er weinig veranderd ten opzichte van het vorige model. De stofzuiger heeft een ergonomische handgreep en een helder display dat de modus en resterende accutijd toont. Een praktische toevoeging is de uitschuifbare telescopische stang, waardoor de stofzuiger ook prettig te gebruiken is voor langere mensen. Een klein minpunt is de accessoirestandaard; vergeleken met de stevige stofzuiger voelt die – met zijn dunnere plastic – wat goedkoop aan.

Het meegeleverde accessoirepakket is zeer compleet. Je ontvangt de Active Dual Brush en de Slim LED Brush+ voor verschillende vloertypen, plus een speciale Pet Tool+ voor het verwijderen van dierenharen. Ook een combinatie- en kierenzuigmond ontbreken niet. Een groot voordeel is de aanwezigheid van twee accu's, met een maximale gebruiksduur van respectievelijk honderd en zestig minuten. Daardoor kun je tussentijds wisselen als de ene batterij het net niet redt.

©Wesley Akkerman

Wisselende ervaringen

Het stofzuigen verloopt grotendeels moeiteloos. Het handvat ligt comfortabel in de hand, wat prettig is gezien het relatief hoge gewicht van de stofzuiger. De wendbaarheid laat echter soms te wensen over. Op ons vloerkleed bleek de Active Dual Brush-borstel wat stroef, waardoor sturen moeizaam ging. Op harde vloeren presteerde de Slim LED Brush+ gelukkig een stuk soepeler. En hoewel de ledverlichting in de kop handig is, presteert de laser van Dyson beter.

De AI-modus zorgt voor een gemengde ervaring. Het systeem detecteert en schakelt hoorbaar wanneer je van een harde vloer naar een vloerkleed gaat. Maar de beloofde functie waarbij de zuigkracht in hoeken automatisch aangepast zou worden, blijkt niet super te werken. Hoewel de AI-modus niet onbruikbaar is, worden de verwachtingen niet volledig waargemaakt. Het voelt meer als een vooraf ingestelde handeling dan als een werkelijk intelligente aanpassing aan de omgeving.

©Wesley Akkerman

Hoge zuigkracht

Waar de slimme functies soms tekortschieten (daarover straks meer), maakt de pure zuigkracht een diepe indruk. Zelfs op de laagste stand zuigt de Samsung Bespoke AI Jet Ultra moeiteloos kruimels, stof en ander vuil op. We zijn vooral onder de indruk van de effectiviteit waarmee mensen- en hondenharen uit het vloerkleed verdwijnen. De enorme kracht is de belangrijkste upgrade ten opzichte van eerdere modellen en compenseert de mindere wendbaarheid op bepaalde ondergronden.

Ook de accuduur stelt niet teleur. Met alleen de kleine accu is er genoeg vermogen voor het stofzuigen van een woning van pakweg zestig vierkante meter. Bovendien bevalt het automatisch legende oplaadstation enorm. Na elke schoonmaakbeurt leegt en laadt het station de stofzuiger, waardoor je er geen omkijken naar hebt.

Het ontwerp is echter een kwestie van smaak; deze forse en opvallende stofzuiger zet je niet zomaar ergens onopvallend neer.

De slimme functies

Je kunt de Samsung Bespoke AI Jet Ultra koppelen aan de Samsung SmartThings-app, maar de mogelijkheden blijven best beperkt. Je kunt de firmware-update en zaken als de zuigkracht aanpassen (maar dat laatste kan ook op het apparaat). De grote vernieuwing, het ontvangen van telefoon- en berichtnotificaties, blijkt in de praktijk een gimmick. Wanneer je gebeld wordt, pauzeert de stofzuiger en toont het display enkel het app-icoon, zonder naam of nummer.

Bovendien is het instellen van deze connectiviteit onnodig complex. Het vereist een Samsung-account, specifieke apps, diverse permissies en constante locatietoegang. De moeite die het kost om de verbinding tot stand te brengen, staat niet in verhouding tot het minimale voordeel. De meest opvallende beperking is verder dat de functie exclusief werkt met een Samsung-smartphone, waardoor een groep gebruikers buitengesloten wordt; op smartphones van een ander merk werkt dit namelijk niet.

©Wesley Akkerman

Samsung Bespoke AI Jet Ultra kopen?

De naam Ultra en de hoge adviesprijs scheppen verwachtingen die op slim gebied niet worden ingelost. De AI-hoekdetectie functioneert niet zoals beloofd en de notificatiefunctie is een omslachtige gimmick. Als je de Samsung Bespoke AI Jet Ultra overweegt voor zijn geavanceerde connectiviteit (we hebben het dan over de koppeling met wifi, SmartThings en je smartphone) is hij de meerprijs ten opzichte van zijn voorganger niet waard. De ware kracht van dit model schuilt in zijn fenomenale zuigkracht, waardoor hardnekkig vuil en dierenharen moeiteloos verwijderd worden. Omdat de prijs inmiddels een stuk onder de adviesprijs ligt, wordt deze stofzuiger wel interessanter.