ID.nl-redacteur Amy Schutte: "Ooit ging ik drie maanden op een studenten-uitwisselingsprogramma. De wasmachine van het complex was stuk. De hele periode heb ik mijn kleding met de hand gewassen. Ik deed het zoals ik mijn oma vroeger weleens zag doen: schrobben tot de blaren op mijn vingers stonden. Sindsdien voelt een was in de machine doen nog steeds als luxe. Maar handwassen vond ik eigenlijk best te doen. En het is beter voor het milieu. Of toch niet?"

Wat is het meest ‘vervuilende’ deel van het wassen?

Kleding dragen - en wassen - is vervuilend, daar kunnen we niet omheen. Natuurlijk speelt de productie daarbij een grote rol. Vervoer, veelal vanaf Azië, ook. Behalve bewust kleding kopen kunnen we zelf de productie en het vervoer ervan niet veranderen.

Het andere vervuilende aan kleding is wassen. Dat zit ‘m vooral in:

• Temperatuur van het waswater
• Snellere slijtage van de kleding (het loslaten van microvezels)
• Het gebruik van de droger
• Ook gebruikt een wasmachine meestal redelijk wat water: gemiddeld 17,2 liter per dag volgens Waternet.

En daar heb je zelf wél invloed op - zeker op het gebruik van de machine. Je zou kunnen zeggen: dan was ik zo nu en dan wel wat met de hand. Maar is dat beter voor het klimaat? En hoe zit dat met je kleding, gaat die langer mee als je de wasmachine voorlopig uitzet?

Lees ook: 9 veelgemaakte fouten bij het drogen van je was

Handwassen: beter of geen verschil?

Het is niet alleen het wassen dat een vervuilende factor is in de kledingindustrie. Die industrie zelf heeft ook nogal een voetafdruk wat betreft CO₂-uitstoot. En hoewel dit op het eerste gezicht niets te maken met wassen, is er wel degelijk een verband. Kleding die sneller slijt, moet sneller vervangen worden. Goedkope kleding is meestal van minder kwaliteit en slijt sneller in de was. Bij elke wasbeurt verliest je kleding microvezels. Bij synthetische stoffen zijn dat in feite gewoon microplastics. Die verliezen vrij veel van die vezels, ze slijten dus snel. Dit is wat we ook wel ‘fast fashion’ noemen. Alle synthetische kleding verliest zulke vezels bij iedere wasbeurt. Hoeveel precies hangt af van de garen gebruikt.

©Luoxi

Microplastics komen ook vrij als je met de hand wast

Uit onderzoek blijkt helaas dat er bij handwassen net zoveel microplastic vrijkomt als machinewassen. Dat onderzoek werd overigens vooral gedaan omdat er veel landen zijn waar wasmachines een luxe zijn die niet voor iedereen is weggelegd. Net als stroom. De uitkomsten zijn wel interessant als we kijken naar duurzaamheid.

De manier waarop de stof gemaakt is, zoals breien of weven, heeft wel wat invloed op de afscheiding van microvezels. Gebreide stoffen verliezen er bijvoorbeeld meer. Het type stof volgens dit onderzoek veel minder. Dat zou goed nieuws kunnen zijn, want dat betekent dat niet alle losgeraakte microvezels synthetisch - en dus schadelijk - zijn. Die van natuurlijke stoffen als wol of katoen zijn immers plantaardig. Microvezels, niet per se microplastics. Daar daar moet wel de kanttekening bij geplaatst worden dat die natuurlijke stoffen vaak bewerkt zijn. Zo worden ze vaak geverfd met chemische verf, of behandeld met waterafstotend materiaal. Die ‘natuurlijke’ stoffen zijn vaak ook helemaal niet zo biologisch afbreekbaar meer.

Natuurlijk heeft ook de gebruikte wastechniek te maken met de hoeveelheid vezels die loskomt. Eerdergenoemd onderzoek werd vooral uitgevoerd in de Filipijnen. Hier wordt veel met de hand gewassen, onder andere doordat de elektriciteitsvoorziening onvoorspelbaar is. Dit wordt soms gedaan met behulp van stenen, borstels, schuursponzen of zelfs hout. De gebruikte techniek is ook afhankelijk van hoe vuil de kleding is. Natuurlijk is een onderzoek dan lastig uit te voeren, dat lukt maar beperkt. De factoren zijn steeds een beetje anders. In elk geval kwamen de gemeten losgekomen microvezels in het onderzoek bij handwas overeen met die uit de wasmachines. Geen winst voor de handwas, dus.

©Eric Dale

Met de hand kun je minder heet wassen, wordt het dan nog wel schoon?

In een goede machine heeft de watertemperatuur eigenlijk niet meer zoveel te maken met hoe schoon je was wordt. Mits er geen hardnekkige vlekken in zitten (zoals vet of bloed), of je echt maximale hygiëne nodig hebt (denk aan vaatdoekjes, of handdoeken en beddengoed van je kinderen wanneer ze hoofdluis hebben), want dan speelt de temperatuur wel een rol. Bij een ‘normale’ was komt die ook schoon uit de machine op lage temperatuur. De temperaturen die op waslabels vermeld staan zijn maximum temperaturen. Kouder wassen kan altijd, heter is niet aan te raden. Met de hand kun je niet te heet wassen, want anders verbrand je je handen. Logisch.

Maar de beperkende factor wat betreft hoe schoon je kleding wordt, is niet de temperatuur. Het komt toch op je wastechniek aan. 👇

Ook interessant: Slimmer wassen: koud is het nieuwe warm

©Matthew Ashmore

Duurzaam: minder heet wassen

Wil je milieuzuiniger wassen, dan helpt minder heet wassen echt. De was draaien op 30 graden in plaats van 40 kan per huishouden 27 kg aan CO₂-uitstoot schelen. Het opwarmen van het waswater is de helft van het energiegebruik van je wasbeurt. Met de machine dan.

Maar als je warm of heet water gebruikt om je kleren met de hand te wassen, gebruik je waarschijnlijk meer energie om het water in je huis te verwarmen voordat je begint. Als je water op gas verwarmt, zou het aanzetten van het warme water wel eens meer schade aan het milieu kunnen toebrengen dan je hoopte.

Duurzaam: stop met het gebruik de droger

Als je dan met de hand wast, ligt het voor de hand om de kleding níet in de droger te stoppen. De droger is namelijk grootverbruiker van energie. Het is zelfs de grootste energieverbruiker in de cyclus van onze kleding. Bovendien is het gewoon niet altijd nodig: als het buiten droog is, kun je de was aan de lucht laten drogen. Maar binnen in een trapgat lukt vaak ook. Scheelt ook meteen geld: naar schatting van het Nibud zo’n € 1,95 per keer.

Handwas: welke kleding wel en niet

De CEO van Levis wast zijn spijkerbroeken al met de hand. En alleen als ze echt heel vies zijn. Het is goed voor de stof (zegt hij) en duurzamer.

Lingerie en delicate stoffen moeten vaak al met de handwas, volgens het waslabel. Ook kleding met pailletten of schuimrubberen vulling was je het beste met de hand.

Handwas of machinewas? Als je het maar minder doet!

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, zitten zowel aan handwas als aan machinewas voordelen en nadelen. Wil je echt goed bezig zijn, dan is de oplossing eigenlijk: was kleding niet te vaak, ook niet met de hand. Uiteindelijk beschadigen de vezels altijd een beetje. Minder wassen betekent dat je kleding langer meegaat en je dus minder snel nieuwe kleren nodig hebt. En je pompt minder microplastics in het afvalwater. Na één dag dragen je kleding in de wasmand gooien is echt niet altijd nodig. Uithangen en een half uurtje buiten laten luchten is vaak al voldoende om het de volgende dag gewoon nog een keer aan te kunnen. Beter voor het milieu en beter voor je portemonnee!

Natuurlijk is het belangrijk hoe een keuken eruitziet, maar het draait vooral om hoe je hem gebruikt. Een goede keuken sluit aan op jouw manier van koken en leven, met een logische indeling en keuzes die het dagelijks gebruik makkelijker maken. In dit artikel laten we zien hoe je stap voor stap tot een ontwerp komt dat echt bij je past – van de eerste schetsen tot het kiezen van werkbladen, apparatuur en grepen.

Begin bij de ruimte en je gewoontes

Voordat je nadenkt over frontjes en kleuren voor je nieuwe keuken, kijk je naar de ruimte die je hebt. Is het een dichte keuken of is hij open en loopt hij naadloos door in je woonkamer? Hoeveel wandlengte is beschikbaar? Waar zitten de ramen, deuren en aansluitpunten? Het helpt om de plattegrond van je keuken op schaal te tekenen. Nog beter: gebruik een digitale tool waarmee je je ontwerp meteen in 3D ziet (zie kader verderop).

Daarna kijk je naar je eigen kookgedrag. Sta je vaak uitgebreid te koken of wil je vooral snel en makkelijk eten kunnen maken? Heb je veel spullen die opgeborgen moeten worden of houd je het graag minimalistisch? De antwoorden op die vragen bepalen welke indeling het best werkt: een rechte wandopstelling, een hoek, een U-vorm of juist een kookeiland.

Let bij het indelen op de zogeheten werkdriehoek. Daarmee bedoelen we de afstand tussen kookplaat, spoelbak en koelkast. Die drie punten vormen samen het hart van je keuken. Hoe dichter deze drie bij elkaar liggen, hoe makkelijker en sneller je werkt. Je hoeft minder heen en weer te lopen en hebt alles onder handbereik.

De ideale werkhoogte

De ideale hoogte van een aanrecht hangt af van je lichaamslengte. Werk je te laag, dan moet je steeds voorover buigen. Werk je te hoog, dan gaan je schouders omhoog. Beide zijn vermoeiend. Daarom loont het om bij het samenstellen van je keuken stil te staan bij de juiste werkhoogte. Een handig uitgangspunt: als je rechtop staat met je armen gebogen in een hoek van 90 graden, dan ligt het werkblad ongeveer 10 tot 15 cm onder je ellebogen. Hieronder zie je een indicatie op basis van je lengte.

Let op: dit zijn richtlijnen. De beste hoogte bepaal je uiteindelijk door zelf even te testen wat prettig voelt – bijvoorbeeld op een instelbaar werkblad of in een showroom met verschillende hoogtes.

Hoeveel opbergruimte heb je nodig?

Gebruik je vaak pannen of bakvormen, dan heb je meer aan een paar brede lades dan aan een kast met planken. Je ziet in één oogopslag wat waar ligt, en je hoeft niet op je knieën om achter in het kastje iets te zoeken. Dat werkt net wat makkelijker – zeker als je dagelijks kookt. Zorg ook dat je je spullen straks logisch kunt verdelen. Het is handig om keukengerei bij de kookplaat op te bergen, schoonmaakspullen onder de spoelbak, en om je voorraad in een hoge kast of ladeblok te bewaren.

Nog iets om bij je ontwerp rekening mee te houden: laat voldoende ruimte over om kastdeuren te openen zonder dat ze elkaar raken. Ook is het prettig om rond het fornuis en de spoelbak minstens 90 centimeter loopruimte te hebben.

©Phurichai

Materialen en stijl: meer dan alleen smaak

Frontjes bepalen in grote mate de uitstraling van je keuken, maar het materiaal zegt ook iets over onderhoud en levensduur. Een gelakte keuken ziet er strak uit, maar is gevoeliger voor krassen en vingerafdrukken. Hout voelt warm aan, maar vraagt meer onderhoud. Kunststof of melamine is onderhoudsvriendelijk en budgetvriendelijk, maar minder duurzaam op de lange termijn.

Voor het werkblad is het goed om verder te kijken dan alleen uiterlijk. Composiet is sterk en makkelijk schoon te houden. Keramiek kan tegen hitte, maar is gevoelig voor harde klappen. Marmer en graniet hebben een unieke uitstraling, maar vereisen regelmatig onderhoud. Houd bij je keuze rekening met hoe je de keuken gebruikt en hoeveel tijd je aan schoonmaak en onderhoud wilt besteden.

Ook de grepen spelen een rol. Een greeploze keuken oogt strak, maar kan onpraktisch zijn als je snel iets wilt pakken. Met zichtbare grepen maak je het jezelf makkelijker – en kies je meteen een detail dat stijl en karakter toevoegt.

©Анастасия Купавц

Apparaten kiezen die bij je passen

Een keuken zonder apparatuur bestaat niet, maar de vraag is welke apparaten je nodig hebt – en hoe je ze slim plaatst. Veel mensen kiezen tegenwoordig voor een inductiekookplaat. Die werkt snel, is energiezuinig en makkelijk schoon te maken. Let wel op de aansluiting: sommige modellen werken op een gewoon stopcontact, maar krachtigere platen hebben een aparte 3-fasengroep nodig in de meterkast.

Belangrijker dan het type is de vraag hoeveel kookzones je nodig hebt. Kook je vaak met meerdere pannen tegelijk? Dan is een brede plaat met vijf of zelfs zes zones handig. Sta je meestal alleen eenpansgerechten te maken, dan volstaat een compactere uitvoering.

Bedenk of je een losse oven wilt, een combi-oven of een stoomoven. Denk na over het formaat en de plaatsing van je koelkast: vrijstaand of inbouw, met vriesvak of zonder. En vergeet de afzuiging niet. In een open keuken werkt een plafondunit of geïntegreerde afzuiging in het kookplaatblad vaak beter dan een klassieke afzuigkap aan de muur.

Bij de plaatsing geldt: apparaten die je vaak gebruikt, moeten makkelijk bereikbaar zijn. Een oven op ooghoogte voorkomt bukken. De vaatwasser naast de spoelbak scheelt heen en weer lopen. Kies je voor een Quooker of een losse kokendwaterkraan? Denk dan ook aan de benodigde ruimte voor het reservoir.

Van ontwerp naar uitvoering

Ben je tevreden met je ontwerp? Neem dan de tijd om alles nog één keer kritisch door te lopen. Kloppen de looproutes? Heb je voldoende werkruimte tussen kookplaat en spoelbak? Zit de oven op een prettige hoogte? Zijn alle opbergruimtes logisch ingedeeld? Kijk ook naar de plaats van je aansluitpunten: water, stroom en afzuiging moeten aansluiten op wat je hebt gepland.

Heb je je keuken in een 3D-tool ontworpen? Dan kun je die visualisatie gebruiken om een afspraak te maken met een adviseur of keukenwinkel. Samen kijk je dan of je ontwerp technisch haalbaar is en welke materialen en apparaten beschikbaar zijn. Pas als alles klopt – van de maatvoering tot de afwerking – is het tijd om je keuken echt te gaan bestellen.

Met een adviesprijs van 849 euro is de Nothing Phone (3) het duurste toestel dat dit jonge merk tot op heden heeft uitgebracht. Zelf presenteert Nothing dit model als een heus vlaggenschip, maar uit onze ervaring blijkt dat deze smartphone dat niveau niet helemaal haalt.

De Nothing Phone (3) voelt met zijn aluminium frame en matte afwerking degelijk aan, maar de glanzende transparante achterkant is wel besmettelijk voor vingerafdrukken. De telefoon heeft vier knoppen, inclusief de Essential Key van de Phone (3a) voor screenshots en spraaknotities. Qua ontwerp haal je de meest unieke smartphone van dit moment in huis. Nothing zet hoog in op esthetiek en verheft de doorgaans saaie achterkant tot een waar kunstwerk. Net als bij andere Nothing-toestellen is die tevens functioneel; zo is er onder meer een rode stip die oplicht zodra je gaat filmen.

De meest controversiële verandering is het verdwijnen van de kenmerkende Glyph-strips. Die zijn voor de gelegenheid vervangen door de Glyph Matrix, een klein monochroom schermpje rechtsboven op de achterzijde van het toestel. Dat matrixdisplay biedt meer functionaliteit dan de ledstrips op de voorgangers, zoals notificaties en spelletjes, maar mist de unieke uitstraling van de Glyphs op zijn voorganger. Vooralsnog zien we alleen potentie in dat extra schermpje. Ontwikkelaars moeten nog aan de bak met nuttige functies en games, want tot op heden is de functionaliteit dusdanig beperkt dat je het onderdeel alleen voor meldingen kunt gebruiken.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

De Essential Key zit onder de powerknop.

Op zich een prima scherm

Het scherm is redelijk op vlaggenschip-niveau. Het toestel heeft een oleddisplay van 6,67 inch met een hoge resolutie en een verversingssnelheid van 120 Hz. De (piek)helderheid is hoog genoeg voor gebruik in de zon, terwijl de kleurweergave zowel nauwkeurig als levendig is. Verder is er support voor HDR10+- en Ultra HDR-content. Helaas mist het scherm LTPO-technologie. Dat betekent dat de verversingssnelheid niet lager dan 30 Hz zakt bij statische content. In de praktijk kan dat de batterijduur negatief beïnvloeden.

De Nothing Phone 3 is de eerste telefoon die de Snapdragon 8s Gen 4-processor gebruikt. De chipset presteert vergelijkbaar met de Snapdragon 8 Gen 3, met lichte grafische verbeteringen en een hogere topsnelheid. Hoewel het toestel in dagelijks gebruik vlot aanvoelt en visueel intensieve games prima aankan, blijft de 8s Gen 4 in rauwe prestaties achter bij de nieuwste échte vlaggenschip-processors, zoals de Snapdragon 8 Elite. Potentiële kopers betwisten daarom of de Phone (3) 'flagship material' is of niet – maar bij normaal gebruik merk je geen vertragingen.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Voorbeeld van een Glyph Matrix-functie: het batterijniveau.

©Wesley Akkerman

Voorbeeld van een Glyph Matrix-functie: de tijd.

Warmteontwikkeling

Wat ook opvalt, is de warmteontwikkeling tijdens het gebruik. Het toestel kan namelijk flink opwarmen tijdens het uitvoeren van zwaardere taken, zoals bij het gamen. Dan kun je de telefoon bijna niet meer comfortabel vasthouden. Helaas een typisch Qualcomm-euvel dat we vaker tegenkomen. Verder is het zo dat de smartphone met een totaal vermogen van 5150 mAh qua accu ook wat achterloopt op zijn rivalen. Bij intensief gebruik moet je de telefoon soms eerder opladen dan je zou hopen. Bij normaal gebruik kom je er echter de dag wel mee door.

De Nothing Phone (3) draait op Nothing OS 3.5, gebaseerd op Android 15, en biedt een vloeiende, strakke interface met fijne, aanpasbare elementen en opvallende widgets. Net zoals op de Nothing Phone (3a) kom je ook hier de Essential Space tegen, een aparte sectie die screenshots opslaat en AI gebruikt om belangrijke informatie te extraheren en te organiseren, inclusief transcripties van spraakmemo's. Dat laatste gaat verrassend goed, met hier en daar een enkele typefout. Zo'n memo maak je snel aan door bijvoorbeeld de Essential Key ingedrukt te houden.

0,6x

1x

2x

Minder functies, maar wel uniek

Hoewel Nothing OS minder functies heeft dan sommige andere Android-skins, is het vrij van bloatware (erg belangrijk!) en legt het systeem de nadruk op een minimalistische, monochrome esthetiek. Dat maakt de software-omgeving daadwerkelijk anders dan je elders aantreft. Nothing belooft daarnaast vijf Android-upgrades en zeven jaar lang beveiligingspatches. Dat is een uitstekende score, meer dan gemiddeld, maar Nothing staat helaas niet bekend om de snelle uitrol van nieuwe softwareversies. Houd dus wat rekening met vertragingen op dat gebied.

Dat bewijst bijvoorbeeld de uitrol van Android 16. Die versie is reeds beschikbaar, maar de Nothing Phone 3 wordt geleverd met Android 15. Nu is het tegelijkertijd zo dat versie 16 echt nog maar net uit is, maar toch voelt dit aan als een gemiste kans. De upgrade moet echter voor het einde van het jaar verschijnen, dus daar kun je naar uitkijken. Verder heeft de nieuwe AI-zoekbalk nog een eigenaardigheid. Je kunt daarmee van alles opzoeken (apps, contacten, functies en meer), maar de Essential Space wordt daarin niet meegenomen.

3x

6x

6x

3x

Beste camera's tot nu toe, maar…

Verspreid over de achterkant tref je een veelzijdig camerasysteem aan. Dat bestaat uit drie sensoren van 50 megapixel: een hoofdcamera, een ultragroothoek- en een periscooplens. Daarmee zoom je tot 3x optisch in. Ook is er nog een selfiecamera van 50 megapixel. Alle camera's ondersteunen video-opnamen in 4K-kwaliteit bij 60 fps. Overdag leveren ze gedetailleerde foto's met levendige, accurate kleuren en een breed dynamisch bereik, hoewel er soms lichte oververzadiging optreedt en de sluitertijd wat beter kan.

De telelens presteert goed tot en met 6x inzoomen met behoud van helderheid en kleuren. Die lens is ook geschikt voor macro-opnames tot 10 centimeter. Over het algemeen vinden we dit de beste lenzen die Nothing tot nu toe aanbiedt, maar ook op dit vlak presteren concurrerende modellen beter. Vooral de Pixels en Galaxy's leveren betere kwaliteit bij weinig licht en snelle bewegingen. Nothings beeldverwerking zorgt gelukkig voor consistente kleuren over alle lenzen en voor goede diepte, maar de camera's kunnen dus nog verbetering gebruiken.

2x

1x

0,6x

Nothing Phone (3) kopen?

De Nothing Phone (3) streeft duidelijk naar onderscheid met zijn unieke ontwerp en het nieuwe Glyph Matrix-systeem, maar op cruciale punten blijft hij achter bij concurrenten in zijn prijsklasse. Hoewel de Snapdragon 8s Gen 4-processor echt wel vlot is voor dagelijks gebruik, blijft-ie op papier achter bij de concurrentie. Niet dat je al die snelheid per se nodig hebt (eerlijk is eerlijk: veel mobiele cpu's zijn echt overkill), maar die dingen gaan wel tellen als je een hogere prijs betaalt. Het helpt ook niet dat het toestel echt heet wordt onder hoge druk.

Ondanks een capabel camerasysteem presteert de Phone (3) onder uitdagende omstandigheden niet zo goed als je zou willen of verwachten. De batterijduur is adequaat, maar niet uitzonderlijk, en de usb-c-poort blijft steken op de oudere 2.0-standaard. Hoewel Nothing OS 3.5 een strakke en unieke software-ervaring biedt met langdurige updates, compenseren de software-extra's en het innovatieve Glyph-systeem de hardwarematige tekortkomingen niet voldoende om de Nothing Phone (3) een toptoestel te noemen, zeker niet gezien zijn prijskaartje van 850 euro.