Niet gezegend met een tuin op het zuiden zonder hoge schuttingen of bomen? Dan ben je niet de enige! Gelukkig hoef je niet meteen de hele boel te asfalteren: ook tuinen met weinig zon kunnen heel leuk worden. In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten om ook van een schaduwrijke tuin een klein paradijsje te maken!

Waarom is de zon zo belangrijk voor planten?

Planten hebben zonlicht nodig om te overleven. Dat heeft te maken met fotosynthese. Fotosynthese is het proces waarbij planten zonlicht omzetten in voedsel. Zoals mensen moeten eten en drinken om te overleven, hebben planten zonlicht nodig om te groeien en gezond te blijven.

Hoe werkt het? Fotosynthese gebruikt eigenlijk de energie van zonlicht om koolstofdioxide en water om te zetten in suiker en zuurstof. De suiker wordt dan door de planten gebruikt als energiebron om te groeien en zichzelf te onderhouden. Ze groeien, bloeien en produceren zaden.

Planten produceren zuurstof als bijproduct van fotosynthese. Dat gebruiken wij, we ademen het is. Daarom zijn planten en bomen nodig. Én ze maken je tuin natuurlijk een stuk leuker.

Je kunt je misschien voorstellen dat wanneer een plant te veel of te weinig zonlicht krijgt er problemen ontstaan die leiden tot verwelking of zelfs de dood van de plant. Daarom moet je de juiste planten kiezen voor jouw tuin. Vaak betekent dat dat je ook moet kijken naar de plek waar je ze zet: is dat in de schaduw, halfschaduw of zon? Hoe zit het met de wind en de bodem?

Wat gebeurt er met planten die minder zon krijgen dan ze nodig hebben?

Als je planten in de schaduw zet die juist wel veel zonlicht nodig hebben, dan knappen ze daar niet van op:
• Wanneer planten niet voldoende licht krijgen, produceren ze geen chlorofyl (het groene pigment in planten), en kunnen planten lichtgroen tot geel tot wit worden.
• Plantenstengels ‘rekken’: de stengels worden lang en dun, doordat ze naar het licht reiken. Er ontstaan lange ruimtes op de stengels tussen de bladknopen (het punt waar een blad uit de stengel groeit).
• Planten zonder voldoende licht kunnen ook hun bladeren laten vallen, vooral oudere bladeren.
• Bonte planten (bladeren die wit en groen zijn) worden weer effen groen.
• Bloeiende planten produceren geen bloemknoppen.
• Planten die aan te veel licht worden blootgesteld, kunnen verschroeide en gebleekte bladeren krijgen.

Krijgen planten in schaduwrijke tuinen nooit zon?

Schaduwplanten’ hebben minder zon nodig: zo’n twee uur per dag is genoeg om ze te laten groeien. Vaak zijn dit planten die in hun natuurlijke habitat onder andere planten en bomen groeien. Die begroeiing houdt veel zon tegen. De planten die daar gedijen, doen het in een schaduwrijke tuin ook goed.

Vaak hebben schaduwplanten grote bladeren. Met die flinke oppervlakken kunnen ze het beetje zon dat ze krijgen zo goed mogelijk opvangen. Zo krijgen ze toch genoeg energie binnen.

De meeste schaduwplanten houden niet van wind. Logisch, want in de ondergroei waar ze oorspronkelijk vandaan komen worden ze beschut door dezelfde grote planten die ook zon tegenhouden. Zorg dus voor beschutting in je schaduwtuin, bijvoorbeeld door heggen of schuttingen te plaatsen.

Meestal is ook minder water nodig. Het verdampt minder snel door de zon en schaduwplanten groeien relatief langzaam. Vermijd dat ze natte voeten krijgen.

©weerawat - stock.adobe.com

Welke planten doen het goed in een schaduwrijke tuin?

Er is gelukkig veel keuze aan planten die het goed doen in de schaduw. Je kunt zelfs een moestuin beginnen, mét kruiden (lees ook dit artikel over een moestuin aanleggen). Kies dan natuurlijk wel voor planten die het goed doen bij weinig zon. Hier geven we je vast voorbeelden. We zetten de Latijnse naam erbij, omdat veel planten en struiken verschillende soorten hebben. In het tuincentrum of online wordt de Latijnse naam meestal ook vermeld.

Vaste planten die je in de schaduw kunt planten

Vaste planten zijn planten die elk jaar terugkeren in de tuin, zonder dat je ze opnieuw hoeft te planten. In tegenstelling tot eenjarige planten, die slechts één groeiseizoen leven en na de bloei afsterven, overleven vaste planten in de winter, en beginnen ze opnieuw te groeien in het voorjaar. Veel vaste planten zijn ook groenblijvend.

• Zegge en andere siergrassen (Carex pendula, C. plantaginea)
• Varens zoals wijfjesvaren en struisvaren (Athyrium filix-femina en Matteuccia struthiopteris)
• Wilde gember (ook wel mansoor genoemd, Asarum europaeum, A. caudatum)
• Wolfsmelk (Euphorbia)
• Ooievaarsbek (Geranium nodosum), deze plant krijgt ook bloemen
• Maagdenpalm (Vinca minor)
• Orientaals komkommerkruid (Trachystemon orientalis)
• Schuimbloem (Tiarella cordifolia), deze krijgt pluimvormige bloemen

©Korbinian Mueller

Groenblijvende planten voor in de schaduw

Ook in de schaduw kun je planten zetten die het hele jaar groen blijven. Dat is fijn, want grijs weer in combinatie met schaduw doet al snel wat somber aan. Lekker wat groen frist je schaduwtuin juist op. Denk aan:

• Varens, die doen het in de schaduw erg goed
• Goudaardbei (Waldsteinia)
• Schuimkaars (Tiarella)
• Dikkemanskruid (Pachysandra)
• Mansoor (Asarum)
• Siergrassen

Bloemen die in de schaduw bloeien

Gelukkig zijn er ook tuinplanten die het in de schaduw goed doen en genoeg energie weten te verzamelen uit het beschikbare zonlicht om bloemen te ontwikkelen. Krijg je toch dat voorjaarsgevoel. Je kunt denken aan de volgende bloeiende vaste planten:

• Daslook (Allium ursinum) - witte bloemetjes in april-mei. Extra leuk: het blad is een eetbaar alternatief voor knoflook.
• Kruipend Zenegroen (Ajuga reptans) - bloeit paars in mei-juni.
• Gebroken hartje (Dicentra spectabilis) - hartvormige bloemen mei-juni.
• Vrouwenmantel (Alchemilla mollis) - geeft gele/lichtgroene bloemen van mei-september.
• Herfstanemoon (Anemone tomentosa ‘Robustissima’) - rozen bloemen in juli-augustus.
• Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) - tweejarige plant, witte of lichtroze bloemen juni-juli.

©Birgit Brandlhuber

Groenten en kruiden voor een moestuin in de schaduw

De meeste groenten en kruiden houden van veel zonlicht. In een schaduwrijke tuin doen ze het dan ook minder goed: ze worden lang en dun en de oogst is niet goed. Maar, er zijn enkele soorten die je prima in een schaduwrijke (moes-) tuin kunt zetten:

• Erwtenscheuten
• Bladgroenten zoals snijbiet, spinazie en boerenkool
• Wortel
• Pluksla als rucola
• Munt doet het goed in de schaduw, maar woekert wel als je het in de grond zet. Een pot is beter.
• Bieslook, koriander en peterselie kunnen met 2 uur zon ook gedijen.

Heesters en bomen voor schaduw

Een mooie heg of boom in de schaduw kan ook. Zo heb je privacy of een afscheiding op de erflijn, ook op het Noorden.

• Zilverspar (Abies-soorten). Ook leuk met lichtjes rond de kerstperiode!
• Amerikaanse kornoelje (Cornus florida). Met het gekleurde blad fleurt deze heester je tuin al op.
• Portugese laurier (Prunus lusitanica). Hiermee maak je mooie een dichte, wintergroene haag.
• Hulst (llex aquifolium). Ook leuk om met kerst binnen wat takken op te hangen.
• Rhododendron. Krijgt ook nog eens mooie, felgekleurde bloemen.
• Grootbloemige magnolia (Magnolia grandiflora). Krijgt prachtige bloemen die ook nog eens heerlijk ruiken.
• Taxus (Taxus baccata). Kan heel hoog én oud worden.
• Kardinaalsmuts (Euonymus fortunei). Leuk, bontgekleurd blad.

©Nick Kurzenko | nickkurzenko - stock.adobe.com

De grond voor planten die in de schaduw kunnen

Hoe de grond is waarin je planten in de schaduw plant, heeft veel invloed op de groei en gezondheid van de planten. De schaduw van bomen kan bijvoorbeeld zorgen voor een vochtigere omgeving, omdat het zonlicht wordt tegengehouden en de verdamping van water uit de grond minder snel gaat als in de zon. Vaak is de bodem hierdoor natter, waardoor organisch materiaal sneller afbreekt en de grond voedselrijk wordt. Ook is de grond onder bomen vaak zuurder door de afbraak van dat organische materiaal, zoals bladeren en takken.

De grond waarin je planten in de schaduw plant, moet water goed doorlaten en rijk aan voedingsstoffen zijn. Dit komt omdat schaduwrijke gebieden vaak vochtiger zijn dan zonnige gebieden. Je kunt de grond verbeteren door compost toe te voegen, wat de voedingswaarde van de grond verhoogt. Als je merkt dat de grond te vochtig is, kun je mulch (houtsnippers, bladeren, stro, grasresten of compost) gebruiken om het vocht te verminderen en het bodemleven te voeden. Je kunt dit gewoon uit je eigen tuin verzamelen, bijvoorbeeld met behulp van een bladblazer.

Sommige planten hebben een specifieke bodem nodig, dus het is belangrijk om de bodemvereisten van elke plant die je in de schaduw wilt planten te onderzoeken.

Regelmatig water geven is belangrijk nog steeds voor planten in de schaduw, vooral in de zomer. Hoge bomen, heggen en muren houden tenslotte ook water tegen. Met een handige gadget als de Gardena Smart Water Control doe je dat zuinig én helemaal automatisch.

Lees ook: Composteren kun je leren

Professionele hulp nodig in jouw tuin?

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Dit keer hebben we vijf mobiele airco's voor op de slaapkamer gevonden die beschikken over een slaap- of comfortstand of die extra stil zijn. Ideaal voor wie 's nachts een koele kamer wil, zonder wakker te hoeven liggen van het geluid.

De'Longhi PAC EM90 Silent

Als je op warme zomernachten echt stil wilt slapen, is de De'Longhi PAC EM90 Silent een uitstekende keuze. Deze mobiele airco is uitgerust met een zogenoemde Stille functie. Het koelvermogen van 2600 W (9800 BTU) maakt hem geschikt voor ruimtes tot circa 90 m³, ruim voldoende voor de meeste slaapkamers. Verder beschikt hij over drie snelheidsstanden, een aparte ontvochtigingsfunctie tot 46 liter per dag en een handige 12-uurs timer. Door de zwenkwieltjes en geïntegreerde handgrepen is de airco makkelijk te verplaatsen, terwijl het compacte ontwerp ervoor zorgt dat hij in vrijwel elke kamer past. Je bedient hem via het display of via de afstandsbediening.

Toepassingen: grote slaapkamers, ontvochtigen, langdurig gebruik
Bijzonderheden: stille functie, afstandsbediening, energieklasse A

Everglades EV9051

De Everglades EV9051 is een compacte en energiezuinige mobiele airco met een koelvermogen van 2350 W (8000 BTU), goed voor ruimtes tot ongeveer 60 m³. Dat maakt hem bij uitstek geschikt voor slaapkamers of kleinere woonkamers. Dankzij de comfortstand is dit model zeer geschikt voor gebruik tijdens de nacht. De airco is voorzien van twee ventilatiestanden, een ontvochtigingsfunctie en een handige 24-uurs timer. Met de meegeleverde afstandsbediening stel je eenvoudig je gewenste instellingen in. De energieklasse A garandeert bovendien dat hij efficiënt met stroom omgaat. Zijn lichte gewicht en wieltjes zorgen ervoor dat je hem zonder moeite verplaatst van de ene naar de andere kamer.

Toepassingen: middelgrote slaapkamers, flexibel gebruik overdag en 's nachts
Bijzonderheden: comfortstand, timer, afstandsbediening, energieklasse A

Whirlpool PACB29HP

De Whirlpool PACB29HP is meer dan een mobiele airco – het is een alleskunner. Naast verkoelen (2650 W, 9000 BTU) kan dit model ook verwarmen, waardoor je hem het hele jaar door kunt gebruiken. De geavanceerde 6th Sense-technologie meet constant de kamertemperatuur en past automatisch het vermogen aan om de ingestelde temperatuur te behouden. Naast een Slaapmodus heeft hij ook nog een Silent Modus, waarmee het display wordt uitgescakeld en het geluidsniveau met 30% wordt verminderd. Ideaal dus voor voor in de slaapkamer. De PACB29HP is energiezuinig met zijn A+-label en biedt verder een automatische modus, ventilatiefunctie en een Jet-modus voor snelle verkoeling. Ook hier gaat de bediening via het display of via de afstandsbediening.

Toepassingen: slaapkamers tot ±60 m³, verwarmen en koelen, automatische klimaatregeling
Bijzonderheden: 6th Sense-technologie, slaap- en jetmodus, energieklasse A+

Inventum AC125W

Zoek je een mobiele airco met extra power, dan zit je goed met de Inventum AC125W. Dit model beschikt over een indrukwekkend koelvermogen van 3200 W (12000 BTU), goed voor ruimtes tot zo'n 105 m³. Dankzij de slaapfunctie, waarbij langzaam aan steeds minder functioneert, het display automatisch wordt gedimd en en de windsnelheid op de laagste stand staat,  is hij desondanks zeer geschikt voor gebruik in de slaapkamer. De AC125W is uitgerust met een 3-in-1-functie: naast koelen kan hij ook ventileren en ontvochtigen. Dat maakt hem ook nuttig op vochtige dagen. De airco wordt standaard geleverd met een luxe raamafdichtingskit en een afstandsbediening. Het geluidsniveau ligt tussen de 52 en 65 dB, afhankelijk van de gekozen stand.

Toepassingen: grote slaapkamers, multifunctioneel gebruik
Bijzonderheden: stille slaapstand, luxe raamafdichtingskit

AEG AXP26U338CW (ChillFlex Pro)

De AEG ChillFlex Pro is een stijlvolle en stille mobiele airco met een koelcapaciteit van 2600 W (9000 BTU), bedoeld voor ruimtes tot circa 40 m³. In slaapstand verlaagt hij automatisch de ventilatorsnelheid en verhoogt hij de ingestelde temperatuur in twee stapjes van 1°C, zodat je lichaam zich aanpast aan een natuurlijk koelverloop. Deze functies maken hem bijzonder comfortabel voor nachtelijk gebruik. Verder beschikt de deze mobiele airco over een ontvochtigingsfunctie, ventilatiemodus met vier standen, afstandsbediening en een programmeerbare timer. Hij maakt gebruik van milieuvriendelijk R290-koelmiddel en is voorzien van energielabel A.

Toepassingen: ruime slaapkamers, stil en milieuvriendelijk koelen
Bijzonderheden: intelligente slaapstand, R290-koelmiddel, strak design

Iedereen die met Windows werkt, kent het wel: ineens een blauw scherm, en dan… niets meer. Het beruchte Blue Screen of Death (BSOD) hoort al sinds de jaren 90 bij Windows als pindakaas bij brood. Maar daar komt nu verandering in: het blauwe scherm gaat verdwijnen.

Het Blue Screen of Death bestaat al sinds de jaren 90. In Windows NT verscheen het voor het eerst in zijn bekende vorm: witte foutcodes op een felblauw vlak. De melding verscheen bij serieuze systeemfouten, vaak veroorzaakt door een kapotte driver of instabiele hardware. In latere versies kwamen er ook een verdrietige emoticon :( bij en, sinds 2016, een QR-code die naar een informatiepagina leidde. Hoewel er weinig dingen zo frustrerend zijn als een BSOD, is-ie ook handig: de foutmelding en STOP-code* die erop staan, kunnen je namelijk helpen om te achterhalen wat er precies aan de hand is. Maar nu gaat het dus verdwijnen …
*Scrol naar beneden voor een overzicht met de meest voorkomende foutmeldingen/STOP-codes en hun betekenis.

©PXimport | Reshift Digital BV

Op zwart

Het is gelukkig iets minder dramatisch dan je denkt: Microsoft gaat het blauwe scherm vervangen door een zwarte variant. Het nieuwe ontwerp oogt rustiger, zonder QR-code of icoontjes, en toont direct de foutcode en de driver die mogelijk de oorzaak is. Handig voor wie het probleem wil opzoeken of oplossen.

De nieuwe interface is vanaf later deze zomer beschikbaar op alle computers die draaien op Windows 11 versie 24H2. Naast het zwarte scherm wordt ook het meldingsscherm dat je ziet bij onverwachte herstarts vernieuwd. Dat sluit beter aan op de rest van Windows 11, is overzichtelijker en verdwijnt vaak al binnen een paar seconden.

©Microsoft

Waarom deze verandering?

Volgens Microsoft draait het om duidelijkheid. Het scherm moet beter laten zien of het probleem in Windows zelf zit, of in een externe component. Dat scheelt tijd bij het zoeken naar de oorzaak. Zeker na de wereldwijde CrowdStrike-storing van vorig jaar – waarbij miljoenen computers vastliepen door een fout in beveiligingssoftware – wil Microsoft de foutafhandeling beter en sneller maken.

Quick Machine Recovery

Naast het nieuwe scherm introduceert Microsoft ook Quick Machine Recovery (QMR). Deze functie is bedoeld voor situaties waarin een pc helemaal niet meer opstart. Via de herstelomgeving van Windows kan het systeem dan automatisch reparaties uitvoeren, zonder dat je handmatig iets hoeft te doen of een expert hoeft in te schakelen.

QMR wordt later dit jaar beschikbaar op alle apparaten met Windows 11 versie 24H2. Op Home-edities staat het standaard aan. De functie wordt op dit moment al getest in het Beta Channel van het Windows Insider-programma, zodat Microsoft nog kan bijschaven waar nodig.

Wat merk jij ervan?

Voor de meeste mensen betekent dit vooral dat de foutmelding bij een crash er straks anders uitziet. Maar het belangrijkste verschil zit onder de motorkap: Windows toont duidelijker wat er misgaat en kan zichzelf sneller herstellen. In de volksmond zal er – denken wij – overigens weinig veranderen: Blue of Black, het zal een BSOD blijven.