ID.nl logo
Huis

Welke Linux-versie past het beste bij jou?

Linux komt in zoveel verschillende smaken, dat je al snel niet meer weet waar je moet beginnen. Dat is zonde, want de kracht van Linux is juist dat het veel te bieden heeft voor ieder type gebruiker of pc. Welke Linux-versie past het beste bij jou? Daar kom je in dit artikel achter.

Voor beginners: Ubuntu

©PXimport

Ubuntu is dé Linux-distributie voor beginners, omdat het de bekendste distributie is en omdat het bedrijf erachter, Canonical, zich specifiek op gebruiksvriendelijkheid focust. De naam Ubuntu komt dan ook niet voor niets van een Afrikaans concept dat zoiets betekent als ‘menselijk zijn voor anderen’. Het is duidelijk: bij Ubuntu sta jij als gebruiker centraal.

Dat merk je aan allerlei zaken, van het gelikte installatieprogramma tot de uitgebreide verzameling standaard geïnstalleerde software en de mooie gebruikersinterface, GNOME genaamd. Bovendien bieden heel wat leveranciers van propriëtaire software hun programma’s eerst aan voor Ubuntu.

Ook interessant aan Ubuntu is dat er elke twee jaar een LTS-versie is (Long-term support), waarvoor je vijf jaar lang beveiligingsupdates krijgt. Zo hoef je lange tijd geen grote upgrade meer te doen als je bijblijft met de updates. De recentste LTS-versie is Ubuntu 18.04 LTS ‘Bionic Beaver’, dat tot april 2023 wordt ondersteund.

Voor beginners: Linux Mint

©PXimport

Linux Mint is al enkele jaren steevast de populairste Linux-distributie. Linux Mint biedt diverse desktopomgevingen aan, waarvan Cinnamon en MATE de populairste edities zijn. Het zijn beide omgevingen die er vrij klassiek uitzien, zeker MATE. Ze zijn daardoor gemakkelijk te begrijpen voor beginners.

Linux Mint heeft een grote schare aanhangers gekregen in de periode dat Ubuntu GNOME inruilde voor zijn eigen desktopomgeving Unity. Vorig jaar heeft Ubuntu die stap teruggedraaid en is het verschil tussen Ubuntu en Linux Mint niet zo groot meer.

Er is ook kritiek geweest op Linux Mint nadat de website gekraakt werd, omdat de beveiliging ervan niet helemaal op orde was. Het is een klein ontwikkelteam en beveiliging lijkt een wat ondergeschoven kindje. Tot nu toe heeft dat echter nog niet tot grote problemen geleid in de distro zelf, deels dankzij de veilige Ubuntu-basis.

Voor gevorderden: Fedora

©PXimport

Fedora is wellicht de meest innovatieve Linux-distributie voor algemeen gebruik. Nieuwigheden in de Linux-wereld tref je bijna altijd als eerste in Fedora aan. Zo was het een voorloper met systemd en Wayland. Het is dan ook de ideale distributie als je bij wilt zijn en je graag experimenteert met de nieuwste technologieën.

Red Hat beschouwt Fedora als de proeftuin op basis waarvan het stabielere Red Hat Enterprise Linux voor bedrijven wordt gemaakt. Fedora is trouwens de distributie waarmee Linus Torvalds, de maker van de Linux-kernel, dagelijks werkt.

Daartegenover staat dat Fedora je niet bij de hand houdt. Je krijgt toegang tot krachtige mogelijkheden, maar je bent zelf verantwoordelijk voor wat er misloopt. En als je de nieuwste, nog niet uitgebreid geteste technologieën uitprobeert, loopt er weleens iets mis. Maar doorgaans is Fedora in het dagelijks gebruik een veilige en stabiele distributie. De standaard desktopomgeving is GNOME.

Voor gevorderden: openSUSE

©PXimport

OpenSUSE is voor SUSE Linux Enterprise wat Fedora is voor Red Hat Enterprise Linux. Ook openSUSE is redelijk vooruitstrevend. In het algemeen iets minder dan Fedora, behalve op het gebied van het bestandssysteem Btrfs. OpenSUSE biedt met Snapper namelijk een krachtige back-uptool voor Btrfs, waardoor je tot op bestandsniveau ‘snapshots’ kunt maken en eenvoudig terugzetten.

OpenSUSE is vooral bekend om zijn krachtige beheertool YaST (Yet another Setup Tool). Die bestaat zowel in een grafische variant als een commandline-versie. En deze raakt zelfs niet van slag als je ook handmatig de onderliggende configuratiebestanden met een teksteditor aanpast. Met YaST is vrijwel alles op je systeem aan te passen.

Voor een stabiele en iets meer behoudsgezinde versie van openSUSE kies je openSUSE Leap. Wie het nieuwste wil uitproberen, installeert openSUSE Tumbleweed, waarbij je altijd de nieuwste updates krijgt. De voorkeursdesktopomgeving van openSUSE is KDE Plasma, dat ook uitgebreide mogelijkheden biedt om de interface naar je wensen aan te passen.

Voor een oude pc: Bodhi Linux

©PXimport

Veel Linux-distributies zijn niet zo geschikt meer voor oudere pc’s, omdat ze te veel beslag op de processor en het werkgeheugen leggen. Maar er is niets inherent zwaar aan Linux: dat zijn keuzes die de distributiemakers maken om een gebruiksvriendelijke en krachtige distributie aan te bieden.

Bodhi Linux is een distributie die het heel anders aanpakt. Met een processor op 500 MHz, 128 MB ram en 4 GB ruimte op je harde schijf heb je al voldoende. Verdubbel je die specificaties, dan werk je zelfs heel comfortabel met de distributie. Bodhi Linux is gebaseerd op een LTS-versie van Ubuntu en komt na installatie met de minimaal benodigde software. Je installeert daarna zelf je favoriete software of lichtgewicht alternatieven.

Ondanks de focus op oudere pc’s ziet Bodhi Linux er best knap uit. Het werkt met de desktopomgeving Moksha, een fork van het bekende Enlightenment E17. Die heeft allerlei blingbling, zonder een zware aanslag op je pc te plegen. Ideaal dus om een oude pc een tweede leven te geven.

Voor extra beveiliging: Tails

©PXimport

Vind je om een of andere reden anonimiteit heel belangrijk, dan kun je niet om Tails (The Amnesic Incognito Live System) heen. Dit is een live Linux-distributie, die je dus opstart vanaf een usb-stick en die geen sporen achterlaat op je computer. Na je sessie wordt zelfs het ram gewist, voordat de distributie je pc uitschakelt. Klokkenluider Edward Snowden gebruikte Tails om de NSA te slim af te zijn.

Het handelsmerk van Tails is dat het alle netwerkverbindingen die je maakt via het anonimiseringsnetwerk Tor omleidt. Daardoor krijgen websites die je bezoekt niet je ip-adres te zien, maar dat van een willekeurige Tor-server.

De Tor Browser, een browser gebaseerd op Firefox, neemt bovendien allerlei maatregelen om je privacy te waarborgen: advertenties worden verwijderd met uBlock Origin, met NoScript kies je zelf welk JavaScript je draait, met HTTPS Everywhere surf je automatisch naar de https-versie van een website als die er is enzovoort.

Voor extra beveiliging: Qubes OS

©PXimport

Qubes OS staat op de website van het project beschreven als ‘a reasonably secure operating system’. Dat mogen we gerust een understatement noemen. Het is een van de veiligste besturingssystemen die er bestaat, omdat het verschillende aspecten van je computergebruik van elkaar isoleert.

Dat doet het door verschillende ‘domeinen’ aan te maken (bijvoorbeeld privé, werk, bankzaken) en software per domein in een andere virtuele machine te draaien. Als iemand via een exploit in je e-mailclient je computer heeft gekraakt, zit die vast in je privé-domein. Die kan dan dus geen malware installeren in het domein van je bankzaken. Ook hardware zoals de netwerkkaart en usb-controller zijn in afzonderlijke domeinen ondergebracht.

Dat is allemaal ook mogelijk in een andere Linux-distributie, of zelfs Windows, door verschillende virtuele machines op te starten. Maar Qubes OS maakt het hele proces transparant en gebruiksvriendelijk. Zo krijg je rond een venster van een programma een rand in een specifieke kleur, afhankelijk van het domein.

Voor gamers: SteamOS

©PXimport

SteamOS is het besturingssysteem van Valve dat het voor zijn gameconsole Steam Machine heeft gemaakt. Het is gebaseerd op Debian GNU/Linux en is ontworpen om op normale pc-hardware games te spelen.

Je hoeft geen Steam Machine te kopen: je kunt SteamOS ook op je eigen hardware installeren. De minimumvereisten zijn een 64bit-processor van Intel of AMD, 4 GB werkgeheugen, 200 GB harde-schijfruimte en een grafische kaart van Intel, Nvidia (Fermi of nieuwer) of AMD (Radeon 8500 of nieuwer).

Je koopt je games in de Steam-winkel en speelt ze op je pc met SteamOS af. Die pc sluit je op je televisiescherm aan. De Steam-games moeten uiteraard Linux ondersteunen, maar dat is bij steeds meer Steam-games gelukkig het geval. Het is ook mogelijk om games van je Windows-, Mac- of Linux-pc naar SteamOS te streamen. SteamOS is overigens nog altijd in bèta.

Voor servers: CentOS

©PXimport

CentOS (van Community Enterprise Operating System) is een kloon van RHEL (Red Hat Enterprise Linux). Die laatste is een distro voor bedrijven, die alleen beschikbaar is als je ervoor betaalt. Je krijgt dan software-updates en technische ondersteuning door Red Hat. Maar omdat het overgrote deel van RHEL opensourcesoftware is en Red Hat de broncode zoals het hoort publiceert, kan iedereen daarmee een distro maken die op RHEL lijkt.

En dat is exact wat de CentOS-ontwikkelaars doen: ze nemen de software van RHEL en creëren daar een distributie van die sterk lijkt op RHEL. Er zijn enkele kleine verschillen. Zo mogen de ontwikkelaars de logo’s en branding van Red Hat niet gebruiken. CentOS is gratis beschikbaar en ondersteuning verkrijg je via de community op mailinglijsten, webfora en chatkanalen. Overigens sponsort Red Hat sinds enkele jaren het CentOS-project en is Red Hat ook de werkgever van de belangrijkste CentOS-ontwikkelaars.

CentOS is interessant als je ervaring wilt opdoen met RHEL zonder er onmiddellijk geld voor te moeten neerleggen. De meegeleverde software is hetzelfde, de configuratie gebeurt grotendeels hetzelfde en dezelfde software wordt ondersteund. Dat maakt CentOS ook ideaal om als server in te zetten. Doordat de distro zo goed als identiek is aan het grondig geteste RHEL, ben je zeker van een stabiele basis om serversoftware op te draaien.

Voor servers: Debian

©PXimport

Debian noemt zichzelf ‘het universele besturingssysteem’. In tegenstelling tot Windows 10 dat door Microsoft ook zo wordt genoemd, maakt Debian die naam echt waar. Het draait op heel wat processorarchitecturen en je kunt zelfs de Linux-kernel inruilen voor een GNU Hurd-kernel of een FreeBSD-kernel. Van oude pc’s tot supercomputers, van de Raspberry Pi en nas-apparaten tot PowerPC-werkstations, alles draait erop.

Debian is ook de moederdistributie van talloze andere distro’s, waaronder Ubuntu. Tijdens de redactiesluiting kende de populaire website DistroWatch maar liefst 142 actieve Debian-afgeleiden.Hoewel er dus allerlei zaken mee mogelijk zijn, is Debian vooral interessant als serverbesturingssysteem, bijvoorbeeld op een VPS (virtual private server), of in de vorm van de Debian-afgeleide Raspbian op een Raspberry Pi.

Debian bevat ongelooflijk veel software en neemt niet onmiddellijk de nieuwste versies op, maar test uitgebreid de versies die het in zijn distro opneemt. Daardoor ben je met Debian redelijk zeker van een stabiele basis. En als je al Ubuntu gewend bent, is het handig dat Debian dezelfde commandline-opdrachten kent, zoals voor het pakketbeheer met apt.

Voor minimalisten: Arch Linux

©PXimport

Arch Linux heeft een heel andere aanpak dan de meeste Linux-distributies. Ze gaat uit van het KISS-principe (‘keep it simple, stupid’). Na installatie heb je een minimalistisch basissysteem, en daarbovenop installeer je zelf de extra pakketten die je zelf kiest: de grafische interface, een desktopomgeving en je favoriete toepassingen.

De configuratie doe je vooral op de commandline. Arch Linux neemt ook weinig beslissingen in jouw plaats: de distro veronderstelt dat je zelf goed weet waarmee je bezig bent. En dat leer je wel als je een tijdje met Arch Linux werkt, onder andere dankzij de uitstekende ArchWiki, die ook voor gevorderde gebruikers van andere distro’s interessante informatie bevat.

Een ander verschil met de meeste distro’s is dat Arch Linux geen versies kent, maar een rolling-releasemodel heeft: eenmaal geïnstalleerd hoef je het besturingssysteem niet regelmatig te upgraden, maar installeer je gewoon de updates voor je software telkens wanneer die beschikbaar komen. H

et project stelt wel maandelijks nieuwe iso-images beschikbaar met een snapshot van de software op dat moment. Softwarebeheer gaat met de pakketbeheerder Pacman. Software is niet alleen via de officiële repository te installeren, maar je kunt ook software rechtstreeks van online bronnen compileren via de Arch User Repository (AUR).

Wil je van de voordelen van Arch Linux profiteren, maar heb je geen zin om zelf een hele desktopomgeving op te bouwen? Installeer dan een van de afgeleide distributies, zoals Manjaro Linux en Antergos, die een out-of-the box ervaring aanbieden.

Voor broncodeliefhebbers: Gentoo Linux

©PXimport

Als je Gentoo Linux installeert, compileer je zelf de broncode van alle pakketten, geoptimaliseerd voor je eigen systeem. Gentoo deelt wel wat van de KISS-filosofie met Arch Linux, maar gaat nog een stapje verder door de focus op de broncode. Meer nog dan in Arch Linux heb je in Gentoo de volledige controle over je systeem en moet je echt wel weten waar je mee bezig bent.

De installatie van Gentoo Linux is wat apart. Je start een minimalistisch systeem op, prepareert je harde schijf en compileert dan een Linux-kernel specifiek voor je eigen hardware. Daarna configureer en compileer je andere software en installeer je die op je schijf.

Dat klinkt allemaal moeilijker dan het is, want je krijgt deskundige begeleiding in het Gentoo Handbook . Vind je de omslachtige installatie maar niets, maar wil je wel de flexibiliteit van Gentoo in het dagelijks gebruik, installeer dan een Gentoo-afgeleide met out-of-the-box ervaring, zoals Sabayon. Maar eigenlijk zou elke Linux-gebruiker eens een keer Gentoo moeten installeren: je leert er veel door.

▼ Volgende artikel
Productiever werken: 15 gratis apps must-have voor macOS
© mindea - stock.adobe.com
Huis

Productiever werken: 15 gratis apps must-have voor macOS

Op zoek naar handige, gratis apps voor je Mac? Deze vijftien tools zijn volledig gratis beschikbaar voor macOS 15 Sequoia. Of je nu productiever wilt werken, je systeem wilt optimaliseren of je privacy wilt verbeteren, deze apps maken je Mac-ervaring efficiënter!

The Unarchiver

The Unarchiver is een krachtige, gratis app voor het openen van vrijwel elk archiefformaat: zip, rar, 7-zip, tar, iso en meer. De app is veel uitgebreider dan de ingebouwde macOS-uitpakfunctie. De interface is simpel: dubbelklik op een bestand en The Unarchiver doet de rest, geen extra vensters of wachttijden. De app ondersteunt ook oudere archiefformaten die vaak bij oude software of games horen. The Unarchiver is via de App Store te downloaden en wordt actief onderhouden, zodat compatibiliteit met de nieuwste macOS-versie gegarandeerd is.

Pak elk bestand uit met The Unarchiver.

Amphetamine

Amphetamine voorkomt dat je Mac in slaap valt of het scherm uitschakelt. Uiteraard kun je dit ook allemaal instellen via de systeeminstellingen, maar het handige zit hem erin dat je de app tijdelijk kunt inschakelen terwijl je standaardinstellingen gewoon blijven bestaan. Zet het aan tijdens een presentatie, bij een grote download of als je een langdurig script aan het uitvoeren bent. Je kunt aangepaste sessies instellen per app, tijdsduur of netwerkverbinding. Amphetamine zit stilletjes in je menubalk en is met één klik te activeren. Download de app in de App Store.

Amphetamine nestelt zich in je menubar.

AppCleaner

Als je een app uit je applijst verwijdert, blijven er nog allerlei kleine bestanden achter in je systeem. Dat is op zich niet erg, maar AppCleaner verwijdert programma’s grondig van je Mac, inclusief alle bijbehorende bestanden. Sleep de app die je wilt verwijderen naar het venster van AppCleaner en het zoekt automatisch naar caches, voorkeuren en logs die vaak vergeten worden. Zo houd je je systeem schoon en snel. Je kunt ook via een lijst selecteren wat je wilt verwijderen. De tool is te downloaden vanaf de website van de ontwikkelaar.

Alles verwijderen van een app? Installeer dan AppCleaner.

Brave

Brave is een privacygerichte browser gebaseerd op Chromium, net als Google Chrome, maar dan zonder dat je aan Google vastzit. De browser blokkeert standaard advertenties, trackers en cookies van derden, waardoor websites sneller laden en je batterij langer meegaat. Je kunt optioneel privacyvriendelijke advertenties toestaan en hiermee BAT-tokens verdienen. Deze kun je vervolgens weer aan ontwikkelaars doneren of omzetten in cryptomunten. Brave ondersteunt Chrome-extensies, en biedt ingebouwde functies zoals VPN voor extra anonimiteit. Brave is gratis beschikbaar via de officiële website en volledig compatibel met macOS Sequoia.

Brave is een privacyvriendelijke browser.

Alfred

Met Alfred open je razendsnel apps, zoek je bestanden en voer je berekeningen uit, en dat allemaal met het toetsenbord. Het is een veelgebruikt alternatief voor Spotlight, maar dan slimmer en beter aan te passen. Je kunt sneltoetsen instellen, systeemtaken starten en zelfs aangepaste scripts gebruiken. Voor basisgebruik is Alfred volledig gratis, zonder advertenties of beperkingen. De app werkt soepel en is volledig compatibel met macOS Sequoia. Je downloadt de app via de website van Alfred.

Alfred is een goed alternatief voor Spotlight.Alfred is een goed alternatief voor Spotlight.

Bitwarden

MacOS heeft een goede interne app voor het beheren van je wachtwoorden, maar die is alleen handig als je enkel Apple-producten gebruikt. Gebruik je ook pc of Android, dan is Bitwarden een goed opensource-alternatief. De app ondersteunt automatische invulling in Safari en andere browsers, en synchroniseert probleemloos tussen apparaten. Je kunt ook tweefactorauthenticatie instellen, beveiligde gedeelde kluizen maken en wachtwoorden genereren. Bitwarden is gratis voor persoonlijk gebruik en biedt via optionele upgrades extra functies voor teams. De desktop-app is snel, overzichtelijk en via de website of de App Store beschikbaar.

Bitwarden is een platformonafhankelijke wachtwoordmanager.

Rectangle

Rectangle is een opensource-app om vensters mee te beheren, het is de opvolger van de Spectacles-app. Met simpele sneltoetsen plaats je vensters links, rechts, boven, onder of in een raster. Rectangle is een kleine app, vereist geen extra inlogitems en is eenvoudig in te stellen. De app ondersteunt meerdere beeldschermen en onthoudt alle vensterposities. Ideaal als je een MacBook met externe schermen hebt. De app is gratis te downloaden via de officiële website, Rectangle Pro met meer mogelijkheden is beschikbaar voor 9,99 euro.

Met Rectangle beheer je al je vensters.

Notion

Notion combineert notities, databases, takenlijsten en projectplanning in één krachtige tool. Je kunt pagina’s aanmaken, tabellen of kanban-borden toevoegen en zelfs in realtime samenwerken. Notion werkt offline en online, en de gratis versie biedt meer dan genoeg functies voor de meeste gebruikers. De app heeft een moderne interface en honderden sjablonen om snel aan de slag te gaan. Notion biedt bovendien een aantal betaalde abonnementen voor grotere teams of wanneer je professionele functies nodig hebt.

Notion is een fantastische app voor notities, tabellen en projectplanning.

Shottr

MacOS kan schermafbeeldingen maken, maar de app Shottr biedt je nog veel meer opties. Je maakt er eenvoudig schermafbeeldingen mee, inclusief scrollende pagina’s, en kunt ze direct bewerken of annoteren. De app beschikt over OCR (tekst herkennen in afbeeldingen) en snelle sneltoetsen. De interface is strak en overzichtelijk en voor persoonlijk gebruik is de app volledig gratis. Leuk is dat je allerlei visuele instellingen kunt veranderen, zo kun je de transparante achtergrond van een png-bestand naar wens aanpassen.

Met Shottr heb je meer controle over je schermafbeeldingen.

Cyberduck

Cyberduck is een gratis FTP- en WebDAV-browser die je verbindt met diensten zoals Google Drive, Dropbox, S3, OneDrive en FTP-servers. De interface is gebruiksvriendelijk en overzichtelijk. Cyberduck ondersteunt versleuteling via Cryptomator en is beschikbaar in meerdere talen, waaronder Nederlands. De app wordt actief onderhouden en werkt vlekkeloos met macOS Sequoia. De app is gratis beschikbaar via de officiële website of voor 24,99 euro in de App Store, als je de ontwikkelaar wilt ondersteunen.

Cyberduck gaat al een aantal jaren mee, maar is nog steeds een van de beste gratis apps.

OnyX

OnyX is een veelzijdige app voor macOS waarmee je je Mac onderhoudt, optimaliseert en opschoont. Met één klik voer je systeemcontroles uit, kun je cachebestanden verwijderen, logs opruimen en verborgen instellingen aanpassen. De app is volledig gratis, zonder reclame of in-app aankopen. OnyX is overzichtelijk en krachtig, en daarmee ideaal als je als gevorderde gebruiker controle over je systeem wilt hebben. Er zijn specifieke versies voor elke macOS-versie, let dus goed op dat je de juiste versie via de website installeert. OnyX is al jaren een vertrouwd hulpmiddel onder Mac-gebruikers.

OnyX is een onderhouds-app voor macOS.

NextDNS

NextDNS is een geavanceerde DNS-dienst die je online privacy beschermt. De macOS-app laat je eenvoudig je DNS-instellingen aanpassen, zodat advertenties, trackers, malware en zelfs ongewenste content op netwerkniveau worden geblokkeerd. Je kunt ook profielen aanmaken per apparaat en het werkt goed samen met iCloud Private Relay. De gratis versie is ruim voldoende voor normaal gebruik, je hebt namelijk 300.000 zoekopdrachten per maand op een onbeperkt aantal apparaten. De app is gemakkelijk vanuit de App Store te downloaden.

NextDNS kan ongewenste content blokkeren.

Toggl Track

Toggl Track is een populaire tijdregistratie-app die je helpt bij het bijhouden van je werkuren en projecten. De Mac-app is strak vormgegeven en laat je eenvoudig timers starten, pauzeren en categoriseren. Alles synchroniseert automatisch met je Toggl-account, zodat je ook via de web-app of smartphone je tijd kunt beheren. De gratis versie biedt uitgebreide rapporten en exportmogelijkheden en is handig voor freelancers, studenten of kleine teams. Toggl Track werkt offline als macOS-app en online in je browser. Toggl Track biedt meerdere betaalde upgrades als je nog meer functionaliteit wenst.

Beheer je tijd met Toggl Track.

IINA

IINA is een moderne mediaspeler voor macOS, gebaseerd op de opensource-speler mpv. Het speelt vrijwel elk bestandsformaat af en ondersteunt ondertitels en beeld-in-beeld. De interface sluit naadloos aan bij het macOS-design, inclusief in donkere modus. IINA ondersteunt YouTube-links en externe ondertitels via slepen-en-neerzetten. De app is voortdurend in ontwikkeling. Dankzij regelmatige updates is compatibiliteit met nieuwe macOS-versies gegarandeerd. IINA is volledig gratis en een goed alternatief voor VLC, het is speciaal ontworpen voor Apple-gebruikers die een perfecte mediaspeler willen.

IINA is een fantastische mediaspeler met allerlei handige functies.

Lunar

Met Lunar kun je automatisch de helderheid van je externe monitors aanpassen. De app biedt geavanceerde automatische profielen, bijvoorbeeld voor dag/nacht, werk/vrije tijd of specifieke apps. Het werkt met DDC/CI-ondersteunende schermen en laat je meerdere monitoren individueel beheren. De gratis versie biedt al veel, maar met Lunar Pro kun je allerlei extra instellingen beheren, al kost je dat wel 25 euro (voor een levenslange licentie op vijf apparaten). Als je de gratis versie downloadt vanaf de website, dan kun je de Pro-versie veertien dagen gratis proberen.

Met Lunar pas je de helderheid van je externe monitoren aan.

▼ Volgende artikel
Dit is er nieuw in de 25H2-update van Windows 11
© MG | ID.nl
Huis

Dit is er nieuw in de 25H2-update van Windows 11

De jaarlijkse herfstupdate van Windows 11 verschijnt dit keer in de vorm van versie 25H2, maar ontzettend veel nieuwigheden hoef je niet te verwachten.Het besturingssysteem krijgt een aantal slimme verbeteringen, nieuwe AI-functies en kleine, maar praktische aanpassingen die het dagelijks gebruik van Windows 11 soepeler moeten maken. Wat merk je daar als Windows 11-gebruiker van? En werkt dat ook allemaal op je eigen computer?

De nieuwe functionaliteiten in de Windows 11 25H2-update zijn misschien niet voor iedereen direct te zien of te vinden. Dit jaar zijn er sowieso meer nieuwe AI-functies in Windows 11 verschenen, maar ze zitten aardig verstopt. Verder communiceert Microsoft de nieuwe functies ook nergens in Windows 11 zelf, waardoor je dus weinig terugvindt tenzij je goed zoekt. Veel opties waren overigens al geïnstalleerd met eerdere Windows 11-updates, maar zijn pas met deze 25H2-update ook echt geactiveerd.

Windows Verkenner met AI-functies

Een van de opvallendste toevoegingen is de integratie van AI-acties in Verkenner. Windows kan nu contextueel meedenken over wat je met geselecteerde bestanden wilt doen. Als je bijvoorbeeld een afbeelding selecteert en met rechts klikt, zie je bijvoorbeeld de mogelijkheid om het bestand direct naar CoPilot te versturen. Er is een optie Ask Copilot bijgekomen, dat overigens ook zo is genoemd in de Nederlandstalige versie van Windows 11.

Klik je met de rechtermuisknop op een bestand, dan kun je deze openen in Copilot om er bepaalde acties op los te laten.

Deze optie was er al in de vorige Windows 11-release, maar staat nu in het hoofdcontextmenu. Eenmaal geopend in Copilot kan het bestand worden gebruikt om er acties op uit te voeren. Zo kun je bijvoorbeeld een geselecteerde afbeelding door Copilot laten aanpassen, teksten uit afbeeldingen extraheren of samenvattingen maken van Office-documenten.

In Copilot kun je bestanden gebruiken om acties uit te voeren.

Geselecteerde afbeeldingen kun je nu direct vanuit het contextmenu linksom of rechtsom draaien, een makkelijke functie als je vanuit een map met foto's snel aan de hand van de preview afbeeldingen snel wil kunnen aanpassen zonder dat je ze hoeft te openen in een fotobewerkingstool.

Afzonderlijk aanmelden bij apps

Bij een aantal apps in Windows 11 is het nu mogelijk om jezelf met je Microsoft-account aan te melden. Dat is voornamelijk bedoeld als je gebruik wil maken van de AI-functies, bijvoorbeeld die van Paint of Kladblok. Voor sommige AI-functies is namelijk een betaald abonnement nodig, waarvoor je dus aangemeld moet zijn. Als je niet bent aangemeld, kun je dan ook geen betaalde Copilot-functies gebruiken.

Copilot-functies zijn met de nieuwste updates van Windows 11 onder meer terug te vinden in Kladblok en Paint.

Er moeten ook meer opties in het contextmenu verschijnen, zoals het direct verwijderen van achtergronden uit afbeeldingen en foto's zonder deze te openen, maar die zijn alleen maar zichtbaar op Copilot+-computers, die een speciale AI-processor hebben. Heb je nog een 'gewone' computer, dan krijg je veel van de AI-functies niet eens te zien.

Meer overzicht in Instellingen

Het Instellingenscherm van Windows 11 is verre van overzichtelijk, want er zijn eigenlijk gewoon teveel instellingen, waardoor het soms lastig is om hetgeen terug te vinden wat je zoekt. Het hoofdscherm is nu zodanig gewijzigd dat je als eerste je laatsgebruikte instellingen terugziet. Ook zie je op het hoofscherm zaken als de audio- en bluetoothinstellingen. Iets overzichtelijker dus.

Het openingsscherm van Instellingen is iets overzichtelijker geworden.

Windows Copilot verder geïntegreerd

De AI-assistent Copilot wordt in 25H2 dieper in Windows geïntegreerd. Waar Copilot eerder vooral werkte als een zwevend venster, kun je hem nu ook oproepen via Ctrl + Win + C of door op het Copilot-icoon in de taakbalk te klikken. De assistent kan systeeminstellingen aanpassen, zoals Bluetooth aan- of uitzetten, de helderheid regelen of zelfs een schermopname starten.

Copilot herkent bovendien beter wat er op het scherm gebeurt. Open je bijvoorbeeld een Word-document, dan stelt Copilot voor om de tekst samen te vatten of er een samenvatting van te maken in een nieuw document. Dit maakt de functie praktischer en minder afhankelijk van cloudcommando’s.

Wifi 7-ondersteuning

In Windows 11 25H2 wordt ook de nieuwe Wifi 7-standaard ondersteund, wat hogere snelheden, lagere latentie en betere stabiliteit betekent. Vooral laptops en desktops met de nieuwste netwerkkits profiteren hiervan. Voor bedrijven betekent dit een betrouwbaardere verbinding bij videoconferencing en grote bestandsoverdrachten. Ook Bluetooth krijgt een update: dankzij Bluetooth LE Audio kunnen compatibele headsets audio in hogere kwaliteit en met minder stroomverbruik weergeven.

Meer standaard-apps te verwijderen

Nieuw in 25H2 is dat je nu nog meer standaard-apps van Microsoft kunt verwijderen, zodat je je systeem kunt opschonen door applicaties die je nooit gebruikt, compleet van het systeem te verwijderen. Ga je nu naar Apps in het Instellingen-scherm, dan zul je zien dat je - door op de drie puntjes te klikken - nu ook bijvoorbeeld Mail en Agenda, 3D-viewer, Kaarten kunt verwijderen. Het verwijderen van programma's als Paint en Edge was al langer mogelijk.

Bij elke nieuwe Windows 11-releases kun je steeds meer apps die je niet gebruikt, verwijderen.

Verbeteringen in toegankelijkheid en spraakbediening

De update breidt stemtoegang verder uit. Je kunt nu volledig in het Nederlands opdrachten geven zoals “Open Verkenner” of “Scroll naar beneden”. De functie werkt ook op het aanmeldscherm, waardoor je met spraak kunt inloggen of je wachtwoord kunt dicteren. Daarnaast krijgt Live-ondertiteling ondersteuning voor meer talen en kun je de weergave aanpassen – handig voor doven en slechthorenden, of bij buitenlandse video’s zonder ondertitels.

Je kunt ondertitels laten tonen bij afgespeelde audio, bijvoorbeeld bij een YouTube-video. Er worden ook steeds meer talen ondersteund, maar Nederlands zit daar nog niet bij.

Zakelijke vernieuwingen

Windows Hello for Business is uitgebreid met passkey-ondersteuning. Hierdoor kun je op websites of in apps inloggen zonder wachtwoord, met alleen een vingerafdruk of gezichtsherkenning. Deze methode werkt op basis van FIDO-standaarden en wordt door steeds meer websites ondersteund. Voor zakelijke gebruikers zijn er nieuwe beleidsopties om apparaten via Windows Autopatch of Intune automatisch te configureren. Ook is de BitLocker-versleuteling sneller geworden en wordt deze minder opdringerig bij externe schijven.

Kleine aanpassingen in het kort

  • Het Startmenu toont nu automatisch suggesties voor recent gebruikte documenten, zelfs vanuit OneDrive of SharePoint.

  • Er is een nieuwe Energiebesparingsmodus die niet alleen de schermhelderheid verlaagt, maar ook de CPU-prestaties beperkt – handig op laptops.

  • Schermopnames via Shift + Win + S ondersteunen nu ook systeemgeluid.

  • De Spelmodus (Game Mode) is slimmer geworden en pauzeert automatisch achtergrondtaken tijdens het gamen.

AI in instellingen: Click to Do

Nieuw in 25H2 is ook Click to Do, een AI-onderdeel in het onderdeel Instellingen dat proactieve suggesties doet. Het systeem leert je gewoontes kennen en biedt knoppen aan zoals “Schakel energiebesparing in” of “Verbind met extern scherm”. Deze acties kun je met één klik uitvoeren zonder door menu’s te hoeven bladeren.

Tot slot

De update van Windows 11 25H2 draait vooral om verfijning. Microsoft heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in AI en productiviteit, en met deze update komt dat eindelijk samen in een stabiel, afgerond pakket. De AI-functionaliteiten zullen bij lange na niet voor iedereen - of beter gezegd iedere computer - beschikbaar komen. De meeste AI-functies zijn namelijk bedoeld voor de nieuwere Copilot+-computers, die een speciale, aparte AI-processor hebben.