Denk je weleens weemoedig terug aan vintage besturingssystemen, verouderde technologieën, oude websites en ooit zo populaire diensten? Met deze vijftien tips en tools gaan we terug in de tijd.

1 Oude desktop-apps

Voor je dagelijkse werk gebruik je natuurlijk de meest recente softwareversies. Maar weet je nog hoe WordPerfect er ooit uitzag of een van de eerste versies van Winamp? Op www.oldversion.com vind je tienduizenden oude versies van zo’n tweeduizend freeware- en sharewareprogramma’s voor onder meer Windows, macOS en Linux. Daarnaast kun je ook terecht voor oudere versies van verschillende programma’s op www.filehorse.com (kies een applicatie en open het tabblad Old Versions), op www.filehippo.com (selecteer een toepassing en kijk rechts bij Older Versions) en www.softonic.nl (bij de meeste applicaties vind je een uitklapmenu bij Versie).

2 Oude mobiele apps

Op Oldversion.com vind je ook een Android-rubriek, maar voor een uitgebreidere collectie met apk-bestanden van oudere Android-apps kun je terecht op www.apkmirror.com. Hier vind je tientallen rubrieken, zoals Adventure Games, Business en Tools. Meestal zijn er meerdere versies van elke app beschikbaar. Het gaat om apk-bestanden die je moet ‘sideloaden’ op je Android-toestel. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor het best een oud toestel, of je doet dit binnen een geëmuleerde Android-omgeving, zoals die van WSA, LDPlayer of BlueStacks.

3 Compatibiliteitsmodus

Je zult merken dat veel oudere software niet goed werkt op moderne machines met bijvoorbeeld Windows 10 of 11. In dat geval kun je de zogeheten compatibiliteitsmodus proberen. Klik met de rechtermuisknop op de snelkoppeling naar het programma en kies Eigenschappen. Ga naar het tabblad Compatibiliteit, plaats een vinkje bij Dit programma uitvoeren in compatibiliteitsmodus voor en kies een oudere Windows-versie (tot Windows Vista). Onder Instellingen kun je ook andere opties aanpassen, zoals kleurenmodus en resolutie.

4 Virtuele machine

Helaas lost de compatibiliteitsmodus niet alle problemen op. In dat geval kun je overwegen om een ouder besturingssysteem in een virtuele machine te draaien met een hypervisor, zoals het gratis Virtualbox. Op deze pagina vind je verschillende oudere versies van besturingssystemen als DOS en Windows. Hier zijn schijfkopiebestanden beschikbaar in het iso- of img-formaat van bijvoorbeeld Windows for Workgroups 3.1, 95, 98 en ME, vaak ook in het Nederlands.

5 Fysiek naar virtueel

Heb je een oude pc met een verouderd besturingssysteem die je als virtuele machine wilt blijven gebruiken voordat het apparaat het begeeft? Met behulp van tools zoals VMware vCenter Converter (vereist registratie) of de portable Disk2vhd, kun je het volledige fysieke systeem omzetten naar een virtuele machine. Disk2vhd is zeer eenvoudig in gebruik. Start de app op, plaats (alleen) een vinkje bij Use Volume Shadow Copy, selecteer alle nodige (systeem)partities, geef de locatie van het vhd-bestand aan en start de – ongetwijfeld langdurige – operatie met Create.

6 Systeememulator

Om oudere DOS- en Windows-versies goed te laten draaien op je moderne machine, gebruik je het best een low-level systeememulator als 86box. Deze bootst softwarematig het volledige systeem na, inclusief cpu (van 8086- tot Pentium-processors), chipset en uitbreidingskaarten. Met beheersoftware als WinBox for 86Box of de nog flexibelere 86Box Manager kun je zelfs meerdere geëmuleerde machines configureren. Hiermee hebben we succesvol systemen zoals MS-DOS 6.22 en Windows 98 gedraaid.

Lees ook: Retro-gaming op een moderne Windows-pc: zo werkt 86Box

7 Windows 95

Als je de installatie via virtualisatie of emulatie te complex vindt en je vooral de sfeer van Windows 95 wilt ervaren, dan kan het veel eenvoudiger. Download via deze website een geschikte versie van Windows 95, bijvoorbeeld windows95-3.1.1-setup-x64.exe. Start de app door dubbel te klikken op het exe-bestand. Even later start (de Engelstalige editie van) Windows 95 op en kun je ermee aan de slag. Met een druk op Esc geef je de muisbesturing weer terug aan je eigen Windows-omgeving.

8 DosBox

Als je vooral geïnteresseerd bent in oude DOS- of Windows-applicaties en games, dan is DosBox een uitstekende keuze. Als de opdrachtregeltool je wat afschrikt, kun je een grafische front-end zoals AmpShell installeren. Verwijs naar de locatie waar je eerder DosBox hebt geïnstalleerd, creëer een categorie (bijvoorbeeld DOS Games) en klik met rechts in het venster. Kies Add a Game en vul de nodige gegevens in, zoals de locatie van het exe-bestand van het spel. Met een dubbelklik start je het spel en met de Windows-toets krijg je weer controle over de normale cursor.

9 Retrogaming

Je vraagt je misschien af waar je oude games kunt vinden. Een van de bekendste collecties vind je in dit programma. Voor games uit de DOS-rubriek werkt dit doorgaans goed met DosBox (zie tip 8). Maar het kan vaak ook gewoon online, rechtstreeks vanuit je browser, met online emulators, zoals DosBox of JSMAME. Op www.archive.org vind je vele tientallen games in de rubrieken MS-DOS Games en Internet Arcade. Je selecteert gewoon de gewenste game en drukt op Click to Begin om te kunnen spelen. Klik met rechts voor extra opties.

10 Flash-games

De Flash-technologie was jaren geleden erg populair, maar moderne browsers ondersteunen Flash niet meer. Gelukkig zijn er uitwegen, zoals het eerder genoemde Internet Archive. Een andere optie is Flashpoint. Als je 1,5 TB te veel vindt voor de Ultimate-collectie kun je voor Infinity kiezen (1,9 GB), waarbij een game alleen wordt gedownload als je op de Speel-knop drukt. Een alternatief is Flash Game Archive. Start de app op, klik op Download en haal het bijbehorende swf-bestand op. Met een standalone Flash-player zoals Ruffle of Adobe Flash Player kun je deze Flash-games spelen.

11 Gameconsoles

Wat als je vroeger graag op een gameconsole speelde? Voor een emulator voor Nintendo’s Game Boy (Color en Advance) kun je terecht bij VisualBoyAdvance-M (klik op Latest), met tal van opties. Voor de NES kun je gebruikmaken van Mesen en voor de SNES is er Mesen-S. Als je liever GameCube- of Wii-games wilt spelen, kun je het best kiezen voor Dolphin. Voor game-ROM’s kun je dan weer terecht op onder meer de website EmulatorGames.net.

12 Oude siteversies

Er zijn ook talrijke webpagina’s die er tegenwoordig helemaal anders uitzien. Om deze veranderingen te kunnen bekijken, heeft Internet Archive de Wayback Machine ontwikkeld, met zo’n 820 miljard webpagina’s. Om een webpagina uit het verleden te bekijken, hoef je slechts een url in te vullen en vervolgens op Browse History te klikken. Je krijgt dan een kalender te zien met dagen en tijdstippen waarop een of meer snapshots van de gevraagde webpagina beschikbaar zijn. Met een muisklik kun je deze bekijken en zien hoe de webpagina er destijds uitzag.

13 Rss (browser)

Rss is nooit echt verdwenen, maar veel gebruikers zijn niet meer bekend met deze technologie uit 1997. Met een rss-feed kunnen abonnees automatisch webinhoud ontvangen zonder de sites actief te hoeven bezoeken. Voor Chromium-browsers kun je een extensie zoals Feeder installeren vanuit de webstores om rss-feeds te beheren. Sommige browsers, zoals Opera, hebben een ingebouwde rss-reader. In Opera kun je rechtsklikken op de linkerzijbalk, Instellingen zijbalk kiezen en onder Opera Tools een vinkje plaatsen bij Persoonlijk nieuws. Klik op het bijbehorende pictogram in de zijbalk en kies Voeg bronnen toe. Typ bijvoorbeeld www.volkskrant.nl/rss/feeds in en voeg de gewenste feed(s) toe. Deze zijn voortaan beschikbaar en worden automatisch geüpdatet.

14 Rss (app)

Je kunt in plaats van je browser ook desktop- en mobiele applicaties gebruiken om rss-feeds binnen te halen. Voor Windows is bijvoorbeeld de app Newsflow een van de meest gebruiksvriendelijke opties. Deze is beschikbaar in de Microsoft Store. Start de app op en klik linksonder op de plusknop bij Bronnen. Vul een url in die rss-feeds aanbiedt of voer een trefwoord in (bijvoorbeeld recepten). Je kunt de feeds direct naar je toestel downloaden en ook meldingen ontvangen bij nieuwe feeds.

15 Nieuwsgroepen

Nieuwsgroepen oftewel discussiegroepen waren ooit erg populair. Het zijn hiërarchisch geordende communicatiekanalen op ‘Usenet’ en zijn enigszins te vergelijken met discussiefora op websites. Om toegang te krijgen tot nieuwsgroepen, heb je een nieuwslezer nodig. Naast tekstuele nieuwsgroepen zijn er ook ‘binaire’ nieuwsgroepen waarin veel bestanden te downloaden zijn. Als je toegang wilt, zit er weinig anders op dan een betaald account te nemen bij een Usenet-provider als Eweka of Pure Usenet. Reken op ongeveer 7 euro per maand voor een abonnement met onbeperkte snelheid en downloads.

In november lijkt de tuin tot stilstand te komen, maar schijn bedriegt. Juist nu leg je de basis voor een prachtige tuin in het voorjaar. Van het beschermen van planten tegen de kou tot het planten van bollen en fruitbomen: wie in november de handen uit de mouwen steekt, wordt in de lente beloond met een gezonde, bloeiende tuin.

Maak je tuin winterklaar

Een goed voorbereide tuin kan tegen een stootje. Zodra de temperatuur daalt, bescherm je gevoelige planten met vliesdoek of noppenfolie. Leg dat materiaal nu alvast klaar, zodat je snel kunt handelen bij vorst. Maak in de schuur of het tuinhuisje plek voor planten in pot die niet tegen kou kunnen. Binnen blijven ze het best bij een temperatuur tussen de 2 en 10 graden. Vergeet niet af en toe te luchten en de aarde vochtig te houden, zodat de wortels niet uitdrogen. Controleer tot slot de fruitbomen en verwijder ingedroogde of verschrompelde vruchten. Die kunnen schimmels bevatten en zo de boom verzwakken.

Nog even wat extra liefde voor je gazon

In november geef je het gazon nog een laatste onderhoudsbeurt voordat het in winterrust gaat. Steek de randen strak af en verwijder het blad dat op het gras ligt. Blijven bladeren liggen, dan krijgt het gazon te weinig licht en kunnen er schimmels ontstaan. Gebruik het blad liever op andere plekken in de tuin, bijvoorbeeld onder struiken of tussen vaste planten, omdat het blad verteert en voedingsstoffen aan de grond afgeeft.

©Konstantin Zibert - stock.adobe.com

Planten: fruitbomen...

November is een goede maand om fruitbomen te planten. De grond is nog relatief warm, waardoor de wortels kunnen aanslaan voordat de winter begint. Graaf een ruim plantgat en maak in het midden een kleine heuvel waar de stam op rust. Spreid de wortels voorzichtig uit, vul het gat met een mengsel van aarde en compost en druk de grond stevig aan. Geef ruim water en plaats een boompaal als de boom op een open of winderige plek staat.

...en bollen

Ook bloembollen kunnen nu de grond in: tulpen, narcissen, hyacinten en irissen bloeien in het voorjaar als je ze nu plant. Wie meteen wat kleur in de tuin wil, kan wintervaste planten als heide, winterviolen, Skimmia of kleine coniferen in potten zetten.

©iMarzi - stock.adobe.com

Snoeien en onkruid wieden (ja, ook nu nog!)

Zolang het niet vriest, kun je nog prima snoeien. Vooral kale fruitstruiken zijn nu aan de beurt: door oude takken weg te halen, verjong je de struik en bevorder je de groei van nieuwe scheuten. Ook jonge boompjes met een doorgaande stam kun je licht terugsnoeien, zodat ze een mooie, evenwichtige vorm ontwikkelen. De treurwilg mag in deze periode worden geknot, zodat hij in het voorjaar weer mooi uitloopt.

Blijf daarnaast onkruid verwijderen, ook al groeit het minder hard. Door het bij te houden, voorkom je dat het in het voorjaar de overhand krijgt. Zo blijft de tuin netjes en houd je het werk beperkt wanneer alles straks weer begint te groeien.

Vooruitkijken naar het voorjaar

Wie in november nog even de handen uit de mouwen steekt, maakt het zichzelf straks een stuk makkelijker. De tuin krijgt rust, maar de basis voor een nieuw seizoen ligt er al. Zodra de eerste zon zich in het voorjaar laat zien, zie je de beloning van het werk dat je nu hebt gedaan: gezonde planten, een sterk gazon en fruitbomen die vol leven zitten.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.