De wereld wordt steeds complexer en alles heeft met elkaar te maken. Gelukkig kunnen we veel complexiteit verduidelijken met zogenoemde conceptmaps. Dit zijn efficiënte diagrammen waarin je begrippen aan elkaar koppelt met een lijn. Deze handige en bruikbare overzichten maak je gratis met CmapTools.

Als je weleens schaakt, dan weet je dat je bij dit strategische spel met heel veel zaken rekening moet houden. Als je verliest, heb je doorgaans iets over het hoofd gezien. Dat is geen schande; de allerbeste schakers verliezen ook wel eens. Soms zijn dingen gewoon te ingewikkeld om het allemaal te visualiseren. Voor zulke situaties is de zogenoemde conceptmap bedacht. In goed Nederlands kun je dit een conceptueel diagram noemen, maar dan weet je nog niet veel.

Een conceptmap is een diagram waarin je begrippen aan elkaar koppelt door middel van een lijn. Die lijn geef je een naam die de relatie tussen de begrippen beschrijft. Dit soort diagrammen kun je met CmapTools maken. Wanneer we ermee aan de slag gaan, wordt duidelijker wat nu precies het nut en de bruikbaarheid is van een conceptmap.

Installeren

Om aan de slag te kunnen, bezoeken we eerst de website van CmapTools. Daar zien we verschillende versies van het programma staan. Naast een cloudversie is er een editie voor de iPad. Beide zijn min of meer te vergelijken met de oorspronkelijke CmapTools. Daarnaast is er CmapServer. Dit is een versie waarmee meerdere mensen tegelijk aan dezelfde conceptmap kunnen werken. Omdat dat vooral interessant is voor organisaties, houden wij het bij de gewone CmapTools en klikken dus op Download CmapTools.

We moeten nu een e-mailadres en besturingssysteem invullen. De rest van de velden is niet verplicht en het e-mailadres wordt niet geverifieerd. Wel moeten we nog een controlevraag beantwoorden. Na een klik op Submit worden de downloadknoppen rechts actief. Wij kiezen voor de 64bit-versie voor Windows (Win64CmapTools_v6.04_09-24-19.exe, ongeveer 100 MB).

Wanneer je dit bestand uitvoert, kun je gewoon door de installatie klikken. Deze bevat geen bijzonderheden. Eenmaal geïnstalleerd vind je CmapTools in het Startmenu. Vanuit daar voeren we het programma uit. We geven eenmalig een naam en wachtwoord op. Dat lijkt wat overbodig, maar het heeft te maken met de mogelijkheid van cloudopslag.

Voorbeeld bekijken

Als je CmapTools opent, zie je twee vensters. Aan de linkerkant staat het programmavenster met daarin functies om conceptmaps te beheren. In het venster aan de rechterkant kun je de conceptmaps daadwerkelijk bouwen.

Om een idee te krijgen wat conceptmaps nu precies zijn, bekijken we een openbaar voorbeeld, waarvan er de nodige in de cloud zijn opgeslagen. Klik op Gedeelde Cmappen in Plaatsen en dubbelklik vervolgens op IHMC Sample Knowledge Models. Na korte tijd verschijnen er nieuwe mappen. Dubbelklik op Cmappers. Learn & Aprende en daarna op Cmappers.Learn en op English App Version. Dubbelklik tot slot op Cmaps en op Concept Map About Concept Maps. Die laatste opent nu in een nieuw Cmap-venster.

Van nabij

Je ziet binnen de vakjes allerlei concepten. Daartussen staan pijlen met tekst. Deze geven het verband tussen de concepten aan. Een voorbeeld: Concept Maps represent Organized Knowledge, oftewel conceptmaps die geordende kennis vertegenwoordigen. Volg je het pijltje bij were developed by, dan kom je bij de bedenker van het fenomeen Joseph Novak. Onder zijn vakje zie je een speciaal pictogram. Als je daar je cursor op zet, verandert deze in een handje. Klik je erop, dan verschijnt er een snelkoppeling naar een informatiepagina die in je standaardbrowser wordt geopend.

Bewerken

Klik je op een vak, rode tekst of pijl, dan wordt deze gemarkeerd om aan te geven dat je deze kunt bewerken. Rechtsklikken geeft vervolgens toegang tot allerlei functies die afhangen van het geselecteerde object. Doe je dit voor een conceptvak of voor een verband, dan kun je kiezen voor het bewerken van de Opmaakstijl.

Je kunt stijlen ook kopiëren. Door een aantal vergelijkbare objecten te selecteren met Ctrl+Muisklik kun je snel de opmaak van meerdere objecten wijzigen. Rechtsklik bijvoorbeeld op were developed by en kies Opmaakstijl / Lettertype. Nu wordt het stijlvenster geopend. Klik daarin op het driehoekje achter het Kleur-pictogram en selecteer een groene tint. De tekst krijg nu deze kleur. Rechtsklik nogmaals op de aangepaste tekst en kies Kopieer Stijl. Klik vervolgens op een andere rode tekst en Ctrl+Muisklik op nog enkele van deze teksten. Rechtsklik vervolgens op een van de geselecteerde objecten en kies Plakken Stijl.

De tekst van een concept of verband kun je wijzigen door erop te dubbelklikken.

Verbanden leggen

Toen je de eerste keer de tekst were developed by aanklikte, verschenen er naast een blauw kader ook twee symbolen. Hetzelfde gebeurt wanneer je een conceptvak aanklikt. Het symbool rechtsonder is de bekende Dubbele pijl waarmee je ook de grootte van vensters in Windows kunt aanpassen. In CmapTools heeft die dubbele pijl een vergelijkbare functie. Niets bijzonders, dus.

Het pictogram dat boven het blauwe kader verschijnt, is interessanter. Hiermee kun je verbanden leggen tussen concepten. Klik op Linking Words en sleep vervolgens vanaf dat pictogram naar het vak Organized Knowledge. Wanneer je de muisknop loslaat, is er een pijl getrokken tussen de twee en halverwege is een nieuw vak verschenen waarin je het gelegde verband een naam kunt geven. Dubbelklik op de vraagtekens en typ Verband. Klik ergens op een lege plek en daar is je nieuwe verband.

Merk op dat het uiterlijk van de tekst overeenkomt met de laatst gemaakte stijlaanpassing.

Opslaan

Tijd om de wijzigingen tussendoor op te slaan. Probleem is wel dat we werken met een voorbeeld uit de cloud. Als we het daar willen opslaan, moeten we het eerder aangemaakte account gebruiken. We kunnen ook kiezen voor Bestand / Bewaar Cmap als. Vervolgens klikken we op Mijn Cmappen (tweede pictogram van boven). We kunnen de conceptmap nu lokaal opslaan. Eventueel geven we de map een andere naam.

Bestaande conceptmaps uit de cloud kun je ook naar een leeg werkblad kopiëren. Daarvoor rechtsklik je op een lege plek en kies je Selecteer Alles gevolgd door Ctrl+C. Vervolgens plakken we in het lege werkblad met Ctrl+V en slaan de conceptmap lokaal op. Conceptmaps kun je ook in vele formaten exporteren.

Zelf doen

Tijd om zelf aan de slag te gaan. Daarvoor sluiten we de geopende conceptmaps en kiezen we in het programmavenster voor Bestand / Nieuwe Cmap. Om wat meer werkruimte te hebben, maximaliseren we het venster. Het venster Stijlen wordt automatisch geopend.

We gaan nu een conceptmap maken van de relatie tussen een aantal mensen. Daarvoor dubbelklikken we ergens bovenin in het midden en typen we Kees. Vervolgens dubbelklikken we linksonder Kees en typen we Gerard. We klikken daarna op Kees en trekken een pijl van Kees naar Gerard. Wanneer we de muisknop loslaten, verschijnt het vak waarin we de relatie kunnen invoeren. We typen daar Bevriend met.

We vullen het schema verder aan met een aantal namen op dezelfde hoogte als Gerard, onder wie Annemarie, Jos en Belinda en tot slot Arnold en Joke. Ook naar deze mensen trekken we een lijn vanuit Kees met de naam Bevriend met.

Lees ook: PowerPoint: zo gebruik je het om de afbeeldingen op je dia's te stylen

Opmaak

Het geheel ziet er wat saai uit. We markeren daarom alle tot nu toe ingevoerde elementen met Ctrl+A en klikken in het venster Stijlen op het driehoekje achter Stijlsjabloon (linksonder). Je ziet daar allerlei voorgebakken stijlen. Je kunt hieraan eventueel zelf nieuwe toevoegen. We kiezen voor Blue on Dark Blue en het aanzicht van onze conceptmap verandert daardoor direct.

Met deze nieuwe opmaak voeren we nog wat namen in. Onder Jos en Belinda zetten we de namen Storm, Daisy en Emma. We trekken een pijl vanuit Jos en Belinda naar elk van deze drie waaraan we de relatienaam Kind geven. Op dezelfde manier voegen we voor Arnold en Joke de kinderen Gijs en Floris toe. Om het schema compleet te maken, trekken we een lijn van Gijs naar Storm en geven deze de relatie Heeft hekel aan. Ook trekken we een lijn van Floris naar Emma en geven die als verband Heeft relatie met.

Ordenen

Alle concepten en verbanden staan wat schots en scheef. Dat komt doordat Cmap Tools de elementen niet automatisch uitlijnt tijdens het plaatsen. We kunnen wel elk element handmatig verslepen, maar er zijn ook gereedschappen om de boel te ordenen. De eerste heet Geneste Knoop en laat je elementen samenvoegen. Trek een rechthoek om Arnold en Joke en beide kinderen. Rechtsklik vervolgens op een van de geselecteerde elementen en kies Geneste Knoop / Maak. Ze verschijnen dan bij elkaar in één kader.

Kies met de elementen nog steeds geselecteerd voor Opmaak / Auto-indeling (of gebruik de toetscombinatie Ctrl+L). Je kunt nu uit allerlei manieren van ordenen kiezen, experimenteer vooral! De ordening die je kiest, wordt standaard op de selectie toegepast. Je kunt ook kiezen voor Pas de Indeling toe op de totale Cmap. Deze optie is standaard actief als je geen selectie hebt gemaakt.

Toevoegen

Wanneer je de getoonde informatie in een conceptmap wat karig vindt, dan zijn er allerlei manieren om deze uit te breiden zonder dat het rommelig wordt. Eerder in dit artikel zagen we al de snelkoppeling naar een internetpagina. Deze voeg je toe door te rechtsklikken op een item en vervolgens te kiezen voor Voeg webadres toe.

Behalve naar een website kun je ook een koppeling maken naar een andere conceptmap via Voeg toe & bewerk / Koppelingen naar resources.

Met Voeg info toe kun je tekst toevoegen die desgewenst als tooltip kan worden getoond. Deze tekst is doorzoekbaar. Met Aantekenen kun je aan elk item in de conceptmap een memo toevoegen. Wil je de conceptmap zelf uitbreiden, maar lijkt je werkblad vol? Met Ctrl+Muiswiel of de Zoomfunctie bovenin creëer je eenvoudig meer ruimte.

Je weet nu genoeg om zelfs de ingewikkeldste connecties te beschrijven. Veel plezier!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. Deze keer in de categorie klussen en (ver)bouwen: vijf goede cirkelzagen voor een redelijke prijs.

Een cirkelzaag is bedoeld voor het maken van rechte, snelle sneden in hout, plaatmateriaal, kunststof en soms zelfs metaal. Je gebruikt 'm bijvoorbeeld om planken op maat te zagen, laminaat passend te krijgen of meubels te bouwen. Dankzij het roterende zaagblad kun je nauwkeurig werken, zeker in combinatie met een geleiderail of parallelgeleider. Veel modellen bieden ook de mogelijkheid tot verstekzagen, wat handig is voor hoeken of afwerkingen.

Bosch PKS 55 A

De Bosch PKS 55 A is een eenvoudige cirkelzaag die geschikt is voor standaard klussen in en om het huis. Hij werkt op netstroom en heeft een vermogen van 1200 watt. De zaagdiepte is instelbaar tot maximaal 55 mm bij 90 graden, en 38 mm bij 45 graden, waarmee je houten planken, panelen en plaatmateriaal netjes kunt zagen. De machine is uitgerust met een parallelgeleider voor rechte sneden en een doorzichtige zaaglijnindicator (CutControl), wat helpt om op de lijn te blijven zonder extra hulpmiddelen. Bij het zagen wordt het zaagsel automatisch opgevangen in een geïntegreerde opvangbox, wat het werkvlak redelijk schoon houdt. Deze zaag wordt geleverd met een standaard hardmetalen zaagblad, en het wisselen van het blad gebeurt met een inbussleutel. Voor wie af en toe wil zagen zonder veel poespas, is dit een praktische keuze.

Zaagbladdiameter: 160 mm
Zaagdiepte: 55 mm bij 90°, 38 mm bij 45°
Verstek mogelijk: ja, tot circa 45

Metabo KS 55 FS

De Metabo KS 55 FS is een cirkelzaag die vooral praktisch is voor wie regelmatig nauwkeurig wil zagen in hout. Wat deze zaag onderscheidt, is de meegeleverde geleiderail, die je helpt om rechte sneden te maken zonder losse linialen of hulpstukken. Met een vermogen van 1200 watt en een zaagblad van 160 mm is hij krachtig genoeg voor de meeste klussen rond het huis of op de werkplaats. De maximale zaagdiepte bedraagt 55 mm bij 90 graden en 39 mm bij 45 graden, wat voldoende is voor planken, multiplex of zelfs lichte balken. Je kunt de zaaghoek makkelijk instellen en de machine is voorzien van een aansluiting voor stofafzuiging. Het geheel wordt geleverd in een robuuste kunststof koffer, samen met de geleiderail en toebehoren zoals een parallelaanslag en inbussleutel. Alles bij elkaar een goed uitgeruste zaag voor wie graag strak en gecontroleerd werkt.

Zaagbladdiameter: 160 mm
Zaagdiepte: 55 mm bij 90°, 39 mm bij 45°
Verstek mogelijk: ja, tot 47°

Makita HS7601J

Deze cirkelzaag van Makita is een netstroommodel met een vermogen van 1200 watt. Hij is geschikt voor rechte zaagsneden in hout, multiplex of spaanplaat en biedt een maximale zaagdiepte van 66 mm bij 90 graden en 46 mm bij 45 graden. Het ontwerp is compact en relatief licht, waardoor hij goed hanteerbaar is, ook voor langere zaagklussen. De aluminium zool en beschermkap zijn stevig maar licht, wat bijdraagt aan het gebruiksgemak. Je kunt een stofzuiger aansluiten op de achterzijde voor schoner werken. De machine wordt geleverd in een stevige M‑Box koffer en is standaard voorzien van een zaagblad van 190 mm. De softstartfunctie zorgt ervoor dat de zaag rustig op gang komt, wat veiliger werkt en de kans op wegspringen vermindert.

Zaagbladdiameter: 190 mm
Zaagdiepte: 66 mm bij 90°, 46 mm bij 45°
Verstek mogelijk: ja, tot 45°

Makita DSS501ZJ

De DSS501ZJ is een compacte accucirkelzaag van Makita voor lichtere zaagklussen. Hij werkt op het Makita 18 V LXT-platform, dus handig als je al andere Makita-accu’s hebt: die kun je erop gebruiken. De zaag is ontworpen voor kleinere materialen zoals latten, laminaat en dunne planken, en heeft een zaagdiepte van 51 mm bij 90 graden. Door zijn lage gewicht (rond de 2,7 kg zonder accu) is hij goed te hanteren, ook boven schouderhoogte of op lastig bereikbare plekken. De voetplaat is kantelbaar tot 45 graden, wat verstekzagen mogelijk maakt. Hij wordt geleverd in een Makita-koffer (Makpac), maar zonder accu of lader. Dit model is bedoeld voor situaties waarin draagbaarheid en snelheid belangrijker zijn dan kracht of doorzaagcapaciteit.

Zaagbladdiameter: 136 mm
Zaagdiepte: 51 mm bij 90°, 35 mm bij 45°
Verstek mogelijk: ja, tot circa 50°

DeWalt DCS573NT‑XJ

Deze DeWalt cirkelzaag is bedoeld voor wie zonder snoer wil werken en toch kracht nodig heeft. Het apparaat werkt op een 18 V XR-accu (niet meegeleverd), waardoor je flexibel kunt werken zonder beperkt te worden door een kabel. De zaag heeft een zaagdiepte tot 65 mm bij 90 graden en 50 mm bij 45 graden, wat voldoende is voor het meeste standaard timmerwerk. Dankzij de 190 mm zaagbladen kun je er door plaatmateriaal, planken en balken zagen zonder dat je de machine hoeft te forceren. Het magnesium zaagbladdeksel en de basis zorgen voor een lichte maar stevige constructie. De softstart en elektronische motorrem verhogen de veiligheid. De ingebouwde aansluiting voor stofafzuiging helpt het werkoppervlak overzichtelijk te houden, vooral bij binnengebruik.

Zaagbladdiameter: 190 mm
Zaagdiepte: 67 mm bij 90°, 51 mm bij 45°
Verstek mogelijk: ja, tot 57°

Phishing was ooit makkelijk te herkennen: aan het slechte taalgebruik, vreemde afzenders (hallo Nigeriaanse prins!) en wazige logo's kon je meteen zien dat er iets niet klopte. Maar die tijd is voorbij. Dankzij AI kunnen oplichters nu overtuigende voicemails, video's en realtime chatsimulaties genereren die niet van echt te onderscheiden zijn. Dit kun je doen om jezelf te beschermen tegen deze nieuwe vormen van digitale oplichting.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bitdefender

Een nieuwe generatie digitale oplichting

AI verandert fundamenteel hoe cybercriminelen te werk gaan. Met voice-cloning kunnen ze iemands stem nabootsen op basis van een kort fragment. Deepfake-video werkt vergelijkbaar, maar dan met beeld: gezichten, lipbewegingen en mimiek worden digitaal gegenereerd of aangepast om jou te misleiden. Ook phishingmails worden met AI foutloos opgesteld, compleet met correcte opmaak, echte logo's en overtuigende toon. Webshops, bankomgevingen of overheidsportalen worden visueel nagebouwd tot in de kleinste details.

Criminelen zetten deze technieken steeds vaker in voor gerichte oplichting: een 'familielid' dat via WhatsApp om geld vraagt, een oplichter die zich voordoet als recruiter en via een deepfake-video een sollicitatiegesprek voert (om vervolgens geld of persoonlijke gegevens van de sollicitant los te krijgen) of een zogenaamde bekende die op sociale media een link deelt naar een schimmige webshop of crypto-site. Wat je ziet of hoort lijkt echt – en dat maakt het risico groot.

©Mdv Edwards

Waarom klassieke waarschuwingen niet meer werken

Lang was het advies: let op spelfouten, controleer de afzender en klik nooit zomaar op links. Maar in een tijd waarin AI moeiteloos professionele teksten schrijft en complete identiteiten nabootst, is dat niet meer genoeg. Phishingmails zijn strak vormgegeven en afgestemd op de ontvanger, inclusief gepersonaliseerde aanhef en inhoud die aansluit bij je recente activiteiten of interesses.

En het blijft niet bij mailtjes alleen. Oplichters gebruiken AI ook voor het genereren van spraakberichten en video. Daarbij zetten ze zoveel mogelijk kanalen in om slachtoffers te maken. Waar ze bij 'traditionele' kanalen als mail, sms en WhatsApp vooral kiezen voor korte berichten die urgent overkomen (Als je je bankrekening niet verifieert wordt je rekening afgesloten of Mam, help! Ik heb nú geld nodig!) kiezen ze op sociale media als Facebook, Instagram en LinkedIn een andere benadering. Daar creëren ze nep-profielen met AI-gegenereerde foto's en content, waarmee ze je vertrouwen proberen te winnen. Is dat gelukt, dan proberen ze daar misbruik van te maken via frauduleuze aanbiedingen of verzoeken om geld. Omdat er op sociale media zoveel persoonlijke informatie te vinden is, kunnen ze hun aanpak nauwkeurig afstemmen op het slachtoffer – met verwijzingen naar interesses, gezamenlijke vrienden of recente gebeurtenissen, waardoor het verhaal extra geloofwaardig lijkt.

Juist door die multichannel-aanpak is het lastiger geworden om alert te blijven. Je krijgt een alarmerend bericht via sms, terwijl op LinkedIn een geloofwaardig profiel je een vriendschapsverzoek stuurt. Of je wordt gebeld door een stem die klinkt als je dochter, vlak nadat je een verdachte e-mail hebt genegeerd. Die combinatie van persoonlijke timing, verschillende kanalen en slimme psychologische trucs maakt dat je sneller meegaat in het verhaal, zonder eerst goed na te denken.

©terovesalainen

Bitdefender Scam Copilot: wapen tegen AI-scams

Om gebruikers te helpen wapenen tegen deze moderne vorm van cybercrime heeft Bitdefender Scam Copilot ontwikkeld. Deze functie, beschikbaar in onder meer Bitdefender Premium Security, analyseert berichten, websites, meldingen en interacties op je apparaten in realtime. Scam Copilot detecteert oplichting niet alleen op basis van bekende patronen, maar gebruikt ook gedragsanalyse en AI om nieuwe, nog onbekende scams te herkennen.

Staat er een verdachte link in een bericht? Wordt een bericht verstuurd vanaf een domein dat sterk lijkt op een vertrouwd adres, maar subtiele afwijkingen bevat? Scam Copilot geeft direct een waarschuwing, nog voordat je klikt of reageert. Dat geldt ook voor verdachte formulieren, foute inlogpagina's en frauduleuze verzoeken die via sociale media of chat-apps worden verstuurd.

Daarnaast helpt Scam Copilot je om alerter te worden. Twijfel je of iets echt is of niet? Je kunt teksten, links of screenshots laten analyseren door de ingebouwde chatbot en krijgt je direct duidelijkheid of het te vertrouwen is – of dat het om een scam gaat.

Zo ontstaat er een slimme beveiligingslaag die zich aanpast aan de nieuwste technieken van criminelen. Scam Copilot werkt bovendien op al je apparaten: van smartphone tot laptop, op Android, iOS, macOS en Windows. 

Digitale bescherming op alle fronten

Bitdefender Premium Security biedt uitgebreide bescherming tegen de moderne dreigingen van nu. Naast Scam Copilot krijg je toegang tot een wachtwoordmanager, onbeperkt VPN-verkeer en automatische monitoring van datalekken. Zo voorkom je dat inloggegevens op straat komen te liggen, of dat je ongemerkt verbinding maakt met een nepwebsite.

Cybercrime verandert razendsnel, maar met de juiste tools kun je risico's voorblijven. Scam Copilot is geen overbodige luxe, maar een onmisbare digitale hulp in een tijd waarin je niet altijd meer op alleen je ogen en oren kunt vertrouwen.