De wereld wordt steeds complexer en alles heeft met elkaar te maken. Gelukkig kunnen we veel complexiteit verduidelijken met zogenoemde conceptmaps. Dit zijn efficiënte diagrammen waarin je begrippen aan elkaar koppelt met een lijn. Deze handige en bruikbare overzichten maak je gratis met CmapTools.

Als je weleens schaakt, dan weet je dat je bij dit strategische spel met heel veel zaken rekening moet houden. Als je verliest, heb je doorgaans iets over het hoofd gezien. Dat is geen schande; de allerbeste schakers verliezen ook wel eens. Soms zijn dingen gewoon te ingewikkeld om het allemaal te visualiseren. Voor zulke situaties is de zogenoemde conceptmap bedacht. In goed Nederlands kun je dit een conceptueel diagram noemen, maar dan weet je nog niet veel.

Een conceptmap is een diagram waarin je begrippen aan elkaar koppelt door middel van een lijn. Die lijn geef je een naam die de relatie tussen de begrippen beschrijft. Dit soort diagrammen kun je met CmapTools maken. Wanneer we ermee aan de slag gaan, wordt duidelijker wat nu precies het nut en de bruikbaarheid is van een conceptmap.

Installeren

Om aan de slag te kunnen, bezoeken we eerst de website van CmapTools. Daar zien we verschillende versies van het programma staan. Naast een cloudversie is er een editie voor de iPad. Beide zijn min of meer te vergelijken met de oorspronkelijke CmapTools. Daarnaast is er CmapServer. Dit is een versie waarmee meerdere mensen tegelijk aan dezelfde conceptmap kunnen werken. Omdat dat vooral interessant is voor organisaties, houden wij het bij de gewone CmapTools en klikken dus op Download CmapTools.

We moeten nu een e-mailadres en besturingssysteem invullen. De rest van de velden is niet verplicht en het e-mailadres wordt niet geverifieerd. Wel moeten we nog een controlevraag beantwoorden. Na een klik op Submit worden de downloadknoppen rechts actief. Wij kiezen voor de 64bit-versie voor Windows (Win64CmapTools_v6.04_09-24-19.exe, ongeveer 100 MB).

Wanneer je dit bestand uitvoert, kun je gewoon door de installatie klikken. Deze bevat geen bijzonderheden. Eenmaal geïnstalleerd vind je CmapTools in het Startmenu. Vanuit daar voeren we het programma uit. We geven eenmalig een naam en wachtwoord op. Dat lijkt wat overbodig, maar het heeft te maken met de mogelijkheid van cloudopslag.

Door een naam in te voeren, leg je vast dat jij de eigenaar van een conceptmap bent.

Voorbeeld bekijken

Als je CmapTools opent, zie je twee vensters. Aan de linkerkant staat het programmavenster met daarin functies om conceptmaps te beheren. In het venster aan de rechterkant kun je de conceptmaps daadwerkelijk bouwen.

Om een idee te krijgen wat conceptmaps nu precies zijn, bekijken we een openbaar voorbeeld, waarvan er de nodige in de cloud zijn opgeslagen. Klik op Gedeelde Cmappen in Plaatsen en dubbelklik vervolgens op IHMC Sample Knowledge Models. Na korte tijd verschijnen er nieuwe mappen. Dubbelklik op Cmappers. Learn & Aprende en daarna op Cmappers.Learn en op English App Version. Dubbelklik tot slot op Cmaps en op Concept Map About Concept Maps. Die laatste opent nu in een nieuw Cmap-venster.

Een voorbeeld van wat een conceptmap is.

Van nabij

Je ziet binnen de vakjes allerlei concepten. Daartussen staan pijlen met tekst. Deze geven het verband tussen de concepten aan. Een voorbeeld: Concept Maps represent Organized Knowledge, oftewel conceptmaps die geordende kennis vertegenwoordigen. Volg je het pijltje bij were developed by, dan kom je bij de bedenker van het fenomeen Joseph Novak. Onder zijn vakje zie je een speciaal pictogram. Als je daar je cursor op zet, verandert deze in een handje. Klik je erop, dan verschijnt er een snelkoppeling naar een informatiepagina die in je standaardbrowser wordt geopend.

Elk conceptvak kan een snelkoppeling hebben naar aanvullende informatie op internet.

Bewerken

Klik je op een vak, rode tekst of pijl, dan wordt deze gemarkeerd om aan te geven dat je deze kunt bewerken. Rechtsklikken geeft vervolgens toegang tot allerlei functies die afhangen van het geselecteerde object. Doe je dit voor een conceptvak of voor een verband, dan kun je kiezen voor het bewerken van de Opmaakstijl.

In het stijlvenster kun je stijlen toepassen, aanpassen of maken.

Je kunt stijlen ook kopiëren. Door een aantal vergelijkbare objecten te selecteren met Ctrl+Muisklik kun je snel de opmaak van meerdere objecten wijzigen. Rechtsklik bijvoorbeeld op were developed by en kies Opmaakstijl / Lettertype. Nu wordt het stijlvenster geopend. Klik daarin op het driehoekje achter het Kleur-pictogram en selecteer een groene tint. De tekst krijg nu deze kleur. Rechtsklik nogmaals op de aangepaste tekst en kies Kopieer Stijl. Klik vervolgens op een andere rode tekst en Ctrl+Muisklik op nog enkele van deze teksten. Rechtsklik vervolgens op een van de geselecteerde objecten en kies Plakken Stijl.

De tekst van een concept of verband kun je wijzigen door erop te dubbelklikken.

Stijlen kun je eenvoudig op meerdere objecten tegelijk loslaten.

Verbanden leggen

Toen je de eerste keer de tekst were developed by aanklikte, verschenen er naast een blauw kader ook twee symbolen. Hetzelfde gebeurt wanneer je een conceptvak aanklikt. Het symbool rechtsonder is de bekende Dubbele pijl waarmee je ook de grootte van vensters in Windows kunt aanpassen. In CmapTools heeft die dubbele pijl een vergelijkbare functie. Niets bijzonders, dus.

Het pictogram dat boven het blauwe kader verschijnt, is interessanter. Hiermee kun je verbanden leggen tussen concepten. Klik op Linking Words en sleep vervolgens vanaf dat pictogram naar het vak Organized Knowledge. Wanneer je de muisknop loslaat, is er een pijl getrokken tussen de twee en halverwege is een nieuw vak verschenen waarin je het gelegde verband een naam kunt geven. Dubbelklik op de vraagtekens en typ Verband. Klik ergens op een lege plek en daar is je nieuwe verband.

Merk op dat het uiterlijk van de tekst overeenkomt met de laatst gemaakte stijlaanpassing.

Je legt heel eenvoudig verbanden tussen de concepten.

Opslaan

Tijd om de wijzigingen tussendoor op te slaan. Probleem is wel dat we werken met een voorbeeld uit de cloud. Als we het daar willen opslaan, moeten we het eerder aangemaakte account gebruiken. We kunnen ook kiezen voor Bestand / Bewaar Cmap als. Vervolgens klikken we op Mijn Cmappen (tweede pictogram van boven). We kunnen de conceptmap nu lokaal opslaan. Eventueel geven we de map een andere naam.

Bestaande conceptmaps uit de cloud kun je ook naar een leeg werkblad kopiëren. Daarvoor rechtsklik je op een lege plek en kies je Selecteer Alles gevolgd door Ctrl+C. Vervolgens plakken we in het lege werkblad met Ctrl+V en slaan de conceptmap lokaal op. Conceptmaps kun je ook in vele formaten exporteren.

Voorbeelden uit de cloud kunnen we lokaal opslaan.

Zelf doen

Tijd om zelf aan de slag te gaan. Daarvoor sluiten we de geopende conceptmaps en kiezen we in het programmavenster voor Bestand / Nieuwe Cmap. Om wat meer werkruimte te hebben, maximaliseren we het venster. Het venster Stijlen wordt automatisch geopend.

We gaan nu een conceptmap maken van de relatie tussen een aantal mensen. Daarvoor dubbelklikken we ergens bovenin in het midden en typen we Kees. Vervolgens dubbelklikken we linksonder Kees en typen we Gerard. We klikken daarna op Kees en trekken een pijl van Kees naar Gerard. Wanneer we de muisknop loslaten, verschijnt het vak waarin we de relatie kunnen invoeren. We typen daar Bevriend met.

We vullen het schema verder aan met een aantal namen op dezelfde hoogte als Gerard, onder wie Annemarie, Jos en Belinda en tot slot Arnold en Joke. Ook naar deze mensen trekken we een lijn vanuit Kees met de naam Bevriend met.

Lees ook: PowerPoint: zo gebruik je het om de afbeeldingen op je dia's te stylen

Opmaak

Het geheel ziet er wat saai uit. We markeren daarom alle tot nu toe ingevoerde elementen met Ctrl+A en klikken in het venster Stijlen op het driehoekje achter Stijlsjabloon (linksonder). Je ziet daar allerlei voorgebakken stijlen. Je kunt hieraan eventueel zelf nieuwe toevoegen. We kiezen voor Blue on Dark Blue en het aanzicht van onze conceptmap verandert daardoor direct.

Met deze nieuwe opmaak voeren we nog wat namen in. Onder Jos en Belinda zetten we de namen Storm, Daisy en Emma. We trekken een pijl vanuit Jos en Belinda naar elk van deze drie waaraan we de relatienaam Kind geven. Op dezelfde manier voegen we voor Arnold en Joke de kinderen Gijs en Floris toe. Om het schema compleet te maken, trekken we een lijn van Gijs naar Storm en geven deze de relatie Heeft hekel aan. Ook trekken we een lijn van Floris naar Emma en geven die als verband Heeft relatie met.

We passen het uiterlijk van de conceptmap snel en eenvoudig aan.

Ordenen

Alle concepten en verbanden staan wat schots en scheef. Dat komt doordat Cmap Tools de elementen niet automatisch uitlijnt tijdens het plaatsen. We kunnen wel elk element handmatig verslepen, maar er zijn ook gereedschappen om de boel te ordenen. De eerste heet Geneste Knoop en laat je elementen samenvoegen. Trek een rechthoek om Arnold en Joke en beide kinderen. Rechtsklik vervolgens op een van de geselecteerde elementen en kies Geneste Knoop / Maak. Ze verschijnen dan bij elkaar in één kader.

Kies met de elementen nog steeds geselecteerd voor Opmaak / Auto-indeling (of gebruik de toetscombinatie Ctrl+L). Je kunt nu uit allerlei manieren van ordenen kiezen, experimenteer vooral! De ordening die je kiest, wordt standaard op de selectie toegepast. Je kunt ook kiezen voor Pas de Indeling toe op de totale Cmap. Deze optie is standaard actief als je geen selectie hebt gemaakt.

We kunnen elementen van onze conceptmap op verschillende manieren ordenen.

Toevoegen

Wanneer je de getoonde informatie in een conceptmap wat karig vindt, dan zijn er allerlei manieren om deze uit te breiden zonder dat het rommelig wordt. Eerder in dit artikel zagen we al de snelkoppeling naar een internetpagina. Deze voeg je toe door te rechtsklikken op een item en vervolgens te kiezen voor Voeg webadres toe.

Behalve naar een website kun je ook een koppeling maken naar een andere conceptmap via Voeg toe & bewerk / Koppelingen naar resources.

Met Voeg info toe kun je tekst toevoegen die desgewenst als tooltip kan worden getoond. Deze tekst is doorzoekbaar. Met Aantekenen kun je aan elk item in de conceptmap een memo toevoegen. Wil je de conceptmap zelf uitbreiden, maar lijkt je werkblad vol? Met Ctrl+Muiswiel of de Zoomfunctie bovenin creëer je eenvoudig meer ruimte.

Je weet nu genoeg om zelfs de ingewikkeldste connecties te beschrijven. Veel plezier!

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een superdeluxe koelkast met een ijsblokjesmaker? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Samsung RS6HA8891SL

Deze chique Amerikaanse koelkast is van alle gemakken voorzien. Zo springt het forse aanraakscherm op de rechterdeur direct in het oog. Dat fungeert als een soort 'familiehub' binnen het huishouden. Zo bestel je bijvoorbeeld boodschappen, beheer je de gezinsagenda, voer je handsfree telefoongesprekken en bedien je muziek via het scherm. Sta je in de supermarkt en weet je niet of je een vers kuipje boter of nieuwe fles cola nodig hebt? Dankzij de geïntegreerde camera bekijk je altijd en overal de inhoud van je koelkast. Dat werkt via een app op je smartphone.

Het koelgedeelte aan de rechterkant heeft een inhoud van 389 liter, terwijl je links ook nog flink wat voedingswaren kunt invriezen. Het vriescompartiment is goed voor een inhoud van 225 liter. Fijn is dat de Samsung RS6HA8891SL geen ijs ontwikkelt, want dit model ondersteunt No Frost. Gebruik het bedieningspaneel aan de rechterzijde om koud water en ijsblokjes te tappen. Mooi meegenomen is het geringe geluidsniveau van 36 decibel, waardoor je hem dicht bij de woonkamer of eettafel kunt neerzetten. Deze koelkast is in een zilverkleurige en zwarte behuizing te koop.

LG GSLC41PYPE

Met een totale inhoud van 641 liter kun je heel wat eten en drinken in de LG GSLC41PYPE kwijt. De koel- en vriesruimte hebben een inhoud van respectievelijk 420 en 221 liter. Dankzij meerdere lades, planken en deurvakken berg je alle voedingswaren overzichtelijk op. Vul de geïntegreerde tank met 4,3 liter water en tap aan de voorzijde ijsklontjes of ijswater. Het is dus niet nodig om dit apparaat aan de waterleiding te koppelen.

Het betreft een Amerikaans model met twee deuren. Houd dan ook rekening met een ruime omvang van 91,3 × 179 × 73,5 centimeter. Zowel het vries- als koelgedeelte hebben ledverlichting, waardoor je alle producten ziet liggen. Zoals je van deze luxe koelkast mag verwachten, is er geen sprake van ijsvorming. De GSLC41PYPE ondersteunt namelijk No Frost. Tot slot is de stille werking van 36 decibel een pluspunt. Geïnteresseerden kiezen tussen een zilverkleurige en zwarte uitvoering.

ETNA AKV578IZWA

Voor een Amerikaanse koelkast valt de prijs van dit exemplaar van ETNA erg mee. Kies tussen een zwarte en zilverkleurige behuizing. Ruim twintig consumenten beoordelen het apparaat met een gemiddelde score van een 9,3. Zij waarderen onder meer de ijs- en waterdispenser aan de voorzijde. Dankzij de geïntegreerde watertank van 4,5 liter is er geen aansluiting op de waterleiding vereist. Andere benoemde voordelen zijn de fraaie verlichting, prettige indeling, grote handgreep en mooie vormgeving. Bovendien is ontdooien dankzij No Frost nooit nodig.

Zodra je de rechterdeur open doet, heb je toegang tot een koelgedeelte van 334 liter. Gebruik twee lades, vier legplanken en drie deurvakken om producten koel te bewaren. Daarnaast levert ETNA een handig rek met plek voor vijf flessen mee. De vriezer heeft een respectabele inhoud van 165 liter. Met behulp van vier planken en twee lades verdeel je de ingevroren etenswaren netjes in deze ruimte. De voorkant heeft boven de waterdispenser een bescheiden bedieningspaneel. Daarmee stel je voor beide compartimenten de gewenste temperatuur in. Verder activeer je desgewenst het deuralarm en de ecomodus.

Lees ook: 🧊 Houd je eten langer vers: zo deel je je koelkast optimaal in

Hisense RS818N4TIC

Voor een Amerikaans model vallen de energiekosten van de Hisense RS818N4TIC mee. Ga op jaarbasis uit van een stroomverbruik van zo'n 221 kilowattuur. Een ander pluspunt is het lage geluidsniveau van 36 decibel. Deze koelkast leent zich met een riante totaalinhoud van 632 liter perfect voor een ruim gezin. Er is 417 liter toegewezen aan het koelgedeelte, terwijl de resterende 215 liter aan de vrieskast is toebedeeld. Wees trouwens niet bang voor ijsvorming, want dit apparaat ondersteunt de techniek No Frost.

Je koppelt deze slimme koelkast eventueel aan wifi. Vraag vervolgens op elke plek de apparaatstatus op. Zo kun je met een app op je smartphone de temperatuur reguleren. Zodra je de deur van het koel- of vriesgedeelte open doet, gaat er een felle ledlamp branden. Hierdoor zie je niets over het hoofd. Hisense levert een rek voor vijf flessen mee, zodat je frisdrank en wijn efficiënt kunt opbergen. Tot slot is de gecombineerde ijs- en waterdispenser aan de voorzijde een pluspunt. Hiervoor is er een watertank van 4,5 liter ingebouwd. Deze koelkast is verkrijgbaar in een zilverkleurige en zwarte behuizing. Lees hier enkele reviews van andere consumenten.

LG GSXE90EVDD

De onlangs verschenen LG GSXE90EVDD heeft een deur-in-deur-functie. Open het glazen deurtje en pak heel snel de producten die je het vaakst gebruikt, zoals melk, kwark of yoghurt. Voor toegang tot het volledige koelvak van 407 liter kun je uiteraard ook de reguliere deur gebruiken. Aan gebruiksgemak is er bepaald geen gebrek, want de linkerkant heeft een dispenser. Kies hiermee tussen ijsblokjes, ijswater en water. Door een aansluiting op de waterleiding hoef je niet steeds een watertank handmatig te vullen. De vriezer heeft een capaciteit van 192 liter en ondersteunt No Frost. Beide compartimenten bevatten ledverlichting.

Veel Amerikaanse koelkasten hebben een behoorlijk energieverbruik, maar dat is bij dit model te overzien. De GSXE90EVDD vereist ongeveer 276 kilowattuur stroom per jaar. Met een opgegeven geluidsniveau van slechts 35 decibel is deze koelkast zéér stil. Nuttig voor wie het apparaat vlak bij de woonkamer of keukentafel positioneert. Dankzij een koppeling met het draadloze thuisnetwerk volg je de apparaatstatus in een smartphone-app. Is er onverhoopt een storing, dan kun je hiermee wellicht het probleem oplossen.

Waarom is er zo veel aandacht voor DeepSeek? Ontdek in dit artikel wat deze AI-chatbot zo bijzonder maakt en waar je op moet letten.

Eind januari was er opeens sprake van opschudding in de techwereld, maar ook daarbuiten. DeepSeek werd gelanceerd en leidde tot bijna 1 biljoen (1000 miljard) dollar daling van de waarde van grote techbedrijven op de aandelenmarkt. Het tot dan toe kleine Chinese DeepSeek kwam namelijk met taalmodel R1 op de markt.

Deze nieuwe versie van hun AI-chatbot vertoonde prestaties die vergelijkbaar waren met onder meer ChatGPT, wat tot dan toe zon beetje de gouden standaard was. Het grote voordeel van DeepSeek? Het model gebruikt een fractie van de rekenkracht van concurrenten voor vergelijkbare resultaten en kost daardoor stukken minder.

©hadrian - ifeelstock

Minder rekenkracht en dus lagere kosten

Het grote probleem van AI is het enorme energieverbruik. Daarom kost het bakken met geld en zijn er vragen over de herkomst en duurzaamheid van de stroom. Zowel het trainen als het gebruik van AI vergt veel energie. Voor de training van ChatGPT 4 was bijvoorbeeld 50 gigawattuur nodig, oftewel 50 miljoen kilowattuur.

In Nederland ligt de stroomprijs boven de 30 cent per kilowattuur, waardoor de kosten hier zouden neerkomen op ruim 15 miljoen euro. In de VS liggen de prijzen gelukkig een stukje lager, maar de kosten zijn alsnog fors. En dat is nog los van de enorme investeringen in chips en apparatuur die nodig zijn.

Het mysterie van DeepSeek

China heeft geen toegang tot de meest geavanceerde chips ter wereld, mede omdat de VS er alles aan doet om dat te voorkomen. Ook internationale spelers, zoals het Nederlandse techbedrijf ASML, ervaren de gevolgen van deze beperkingen. Ondanks het gebrek aan de nieuwste chiptechnologie is DeepSeek er toch in geslaagd een competitief taalmodel te ontwikkelen, dat vooral uitblinkt in efficiëntie. Ter vergelijking: de ontwikkelings- en trainingskosten van DeepSeek bedragen slechts zo'n 3 procent van die van ChatGPT.

©MclittleStock

Is zo veel rekenkracht wel nodig?

Niet alleen de bedrijven die taalmodellen ontwikkelen, maar ook de chipindustrie heeft enorme verliezen geleden – met name de aandelen van Nvidia kelderden sterk. DeepSeek laat zien dat voor AI niet per se zo veel rekenkracht nodig is. Terwijl in de VS miljarden worden geïnvesteerd in enorme datacenters voor het trainen en draaien van AI, lijkt deze massale investeringsinspanning soms overbodig. DeepSeek bewijst dat efficiënter werken mogelijk is zonder de allerkrachtigste hardware.

De unieke werkwijze van DeepSeek

DeepSeek onderscheidt zich dus vooral doordat de ontwikkelingskosten slechts een fractie bedragen van die van ChatGPT en het uitvoeren van een gebruikersopdracht veel minder rekenkracht vergt. Dat komt doordat het systeem niet telkens het volledige model activeert.

In plaats daarvan maakt DeepSeek gebruik van een techniek die het bedrijf 'Mixture-of-Experts' noemt: het model is opgedeeld in gespecialiseerde onderdelen, en voor elke vraag worden alleen de relevante segmenten ingeschakeld. Stel dat iemand een vraag stelt over middeleeuwse kastelen, dan activeert het systeem uitsluitend het deel dat over historische kennis beschikt. Daardoor is er aanzienlijk minder rekenkracht nodig.

De prestaties van DeepSeek

Volgens diverse experts levert DeepSeek uitstekende resultaten. Het model scoort op nauwkeurigheid en komt minstens even goed weg als de grote concurrenten. Op het gebied van feitelijke presentatie, logisch redeneren en coderen presteert DeepSeek zelfs vaak beter. Wel merken sommige gebruikers dat er nog ruimte is voor verbetering qua gebruiksvriendelijkheid en de nuance in het genereren van teksten.

©WEI ZHENG

Speelt DeepSeek vals?

OpenAI heeft DeepSeek ervan beschuldigd dat zij met hun model voortborduren op het werk van ChatGPT, in plaats van iets geheel nieuws te bieden. Dat zou gedeeltelijk de lage ontwikkelingskosten kunnen verklaren. Tot op heden is er echter geen concreet bewijs gepresenteerd ter ondersteuning van deze beschuldigingen.

Daarnaast zijn er de nodige privacy-issues. Een belangrijk punt van zorg is dat de servers van DeepSeek zich in China bevinden, wat betekent dat gebruikersgegevens daar worden opgeslagen. Andere taalmodellen maken vaak gebruik van servers in de VS. Beide opties roepen uiteraard privacyvragen op, zeker gezien de huidige politieke context. Ongeacht het model is het voor gebruikers belangrijk om zich bewust te zijn van de mogelijke risico’s rondom de verwerking en opslag van hun data.

Voordelen voor de consument

Voor gebruikers van taalmodellen betekent de komst van DeepSeek in principe alleen maar positief nieuws. Zelfs als je ervoor kiest om andere modellen te blijven gebruiken, zorgt de nieuwe concurrentie voor meer innovatie en lagere prijzen. Grote aanbieders zoals OpenAI hebben hun tarieven al verlaagd, wat aantoont dat AI niet onvermijdelijk duur hoeft te zijn.