Er hangen inmiddels diverse satellietgroepen aan navigatiehulpmiddelen in ’t oneindig zwerk. Natuurlijk is er het aloude Amerikaanse GPS, en alweer een flinke tijd doen ook de Russen mee met hun Glonass. De EU is gestaag onderweg met het afronden van Galileo en China heeft z’n Beidou. Zelfs Japan heeft een eigen setje navigatiesatellieten gelanceerd, maar vooralsnog zijn die vooral voor de eigen regio interessant. Onder zowel Android als iOS kun je checken welke satellieten gebruikt worden voor plaatsbepaling!

De meeste meer recente smartphones en met regelmaat ook tablets beschikken over een ingebouwde ‘GPS-ontvanger’. Waarbij geldt dat die term de lading eigenlijk allang niet meer dekt. De meeste van die navigatie-chips ondersteunen namelijk tenminste ook Glonass en steeds vaker ook Galileo. Zeker in China gefabriceerde toestellen hebben daarnaast standaard ook Beidou aan boord. Nu lijkt dat zo op het eerste gezicht wellicht een beetje teveel van het goede. Want of je je locatie nou met de ene of de andere set satellieten bepaalt: who cares? Toch is dat niet het geval. Zeker in dichtbebouwde gebieden ontstaan al snel vervelende reflecties die tot onnauwkeurigheden leiden. Of satellieten van een bepaald systeem verdwijnen even helemaal uit het zicht. Als je dan net een alternatief wél kunt oppikken blijf je heel precies je plek in de wereld weten.

Geplande onnauwkeurigheid

Een ander probleem is dat GPS oorspronkelijk voor Amerikaanse defensie-toepassingen is ontwikkeld. Er zit standaard zelfs een klein beetje onnauwkeurigheid ingebouwd, al merk je daar als gemiddelde gebruiker weinig tot niks van. Als professionele gebruiker zit je daar niet op te wachten, zij kunnen dan weer abonnementen afsluiten om de volledige nauwkeurigheid van GPS te ontsluiten. Maar ook dan lopen ze nog altijd risico’s. Want de VS kan bewust de nauwkeurigheid naar wens verlagen. Bijvoorbeeld in een oorlogssituatie of bij (al dan niet verwachte) terroristische aanslagen. Zodat ‘de tegenpartij’ ineens niet meer weet waar ie is. Alleen vervelend dat daardoor ook niet-vijanden zoals burgerluchtvaart, weggebruikers en veel meer de weg kwijtraken. Kan vervelende gevolgen hebben. Precies daarom heeft de EU het Galileo-project opgezet, dat nagenoeg afgerond is inmiddels. Ook de Russen wilden graag een van GPS onafhankelijk systeem. En zo ben jij dan als nederig eindgebruiker in burger weer verzekerd van navigatie in meer barre tijden.

Blijft wel de vraag welke satellieten jouw telefoon of tablet gebruikt voor het navigeren. Voor Android kun je dan de app Satellite Check eens installeren. De app herkent – mits de nabvigatie-chip in je hardware het ondersteunt – alle voorkomende navigatiesatellieten. Daaronder ook het meer recente IRNSS dat door India wordt ontwikkeld voor regionaal gebruik aldaar. 

©PXimport

Satellite Check is kosteloos, maar in dat geval wel voorzien van advertenties. Die zijn afkoopbaar via een bescheiden in-app aankoop, mocht je dat willen. Tik in het hoofdmenu eerst eens op Satellite Map. Je ziet nu een grafische weergave van alle ontvangen en gebruikte satellieten voor het bepalen van de positie. Linksboven in beeld staat een legenda. Uit ons voorbeeld valt te constateren dat satellieten van GPS, Glonass, Galileo en Beidou in gebruik zijn. Om grondig te verdwalen moet je met dit apparaat dus vrij veel moeite doen.

Wil je meer weten over de signaalsterkte, tik dan onder in beeld op het naar links gerichte driehoekje en dan linksboven op de knop met de drie streepjes. Het hoofdmenu verschijnt weer, tik hierin op Satellite Graph. In de grafiek die daarop opent zie je live de in gebruik zijnde satellieten en de bijbehorende signaalsterkte. Waarbij vanzelfsprekend geldt: hoe meer hoe beter. Zie je hier bijvoorbeeld weinig satellieten en allen met een lage signaalsterkte, dan moet je een andere plek zoeken om een nauwkeuriger positiebepaling te verkrijgen. Inmiddels zijn we qua gevoeligheid van de in smartphones en tablets gebruikte apparaten overigens zo ver, dat je vaak ook binnenshuis nog wel wat satellieten oppikt. Dat was een jaar of wat geleden nog vrijwel ondenkbaar!

©CIDimport

Atoomklok

Een laatste aardige feature van Satellite Check is de mogelijkheid om de tijd die de satelliet(en) aan boord hebben weer te geven. Die hebben stuk voor stuk een extreem nauwkeurige atoomklok aan boord (anders zou positieberekening onmogelijk zijn) die je dus ook kunt gebruiken voor het achterhalen van de precieze tijd. Dat kan handig zijn als je al weken zonder internetverbinding – waarmee je telefoon normaliter de tijd synchroniseert – in de jungle zit, bijvoorbeeld. De klok krijg je te zien door een paar keer – afhankelijk van het scherm waarin je verkeert – op de naar links gerichte driehoek onderin beeld te tikken.

©CIDimport

Gebruikers van iOS komen er ten opzichte van hun Android-medemensen wat bekaaid af. Apple geeft app-ontwikkelaars namelijk geen gedetailleerde toegang tot gegevens uit de navigatie-ontvangstchip. Zo kom je er in iOS en iPadOS dus nooit precies achter welke satellieten in gebruik zijn en wat de signaalsterkte van hetgeen in gebruik is blijft ook in ’t ongewisse. Het past bij de strategie van het bedrijf om alle ‘overbodige’ technische rompslomp achter de schermen te houden. Enerzijds begrijpelijk, maar in specifieke gevallen als deze soms jammer. Wel zijn er apps die wat informatie over de ontvangen locatiegegevens tonen, maar dingen als grafieken zijn altijd fake moet je hierbij bedenken. Toch komt een app als GPS Status & Toolbox nog van pas. Behalve dat je locatie wordt getoond, wordt ook de nauwkeurigheid in meters aangegeven. Dát is een getal dat goed van pas komt om te bepalen of je misschien op zoek moet naar een betere ontvangstplek. 

©CIDimport

Ook is verder de live met de kompasrichting meedraaiende satellietgrafiek handig om te zien waar ‘iets’ staat wat een goede ontvangst eventueel blokkeert. Let wel: deze grafiek en de erop getoonde satellieten geeft alleen aan welke satellieten op een bepaald moment van de dag mogelijk bruikbaar zijn. Niet wat er daadwerkelijk in gebruik is!

Concluderend kunnen we stellen dat Android de ‘betere cijfers’ krijgt voor het (kunnen) tonen van meer technische cijfertjes aangaande in gebruik zijnde navigatiesatellieten. De ware liefhebbers kunnen op dat systeem een hoop extra informatie zien die je in iOS nooit te zien zult krijgen. Of de gemiddelde iOS-gebruiker die gegevens vervolgens echt mist is dan ook weer de vraag…

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.