Hoewel Microsoft bij elke nieuwe versie van Windows de beveiliging wat tracht op te schroeven, blijft dit besturingssysteem nog altijd het meest vatbaar voor ongein als hackers en ransomware. Met de nodige instellingen en tools kun je Windows 10 van extra sloten op de deur voorzien, zodat je systeem een flink stuk veiliger wordt. Een zo'n tool is Winfort Knox 10.

In grotere bedrijven hangen pc’s in een domeinnetwerk en worden alle systemen door de netwerkadministrator centraal beheerd. Zo worden Windows-updates met behulp van een tool als WSUS (Windows Server Update Services) automatisch gecontroleerd en uitgerold, blokkeert een krachtige firewall al het ongewenste verkeer, is er een continu geüpdatete antivirusserver actief en stelt de beheerder via group policy objects (gpo’s) allerlei restricties in op computer- of gebruikersniveau.

In een thuisomgeving is dat wel even anders. Hier zijn doorgaans heel wat minder beveiligingsfuncties actief. Desondanks kun je met de juiste instellingen en een paar externe (vaak gratis) tools ook in zo’n omgeving de beveiliging goed opschroeven. Dergelijke technieken beschrijven we in dit artikel. Natuurlijk, je zult zelf een afweging moeten maken tussen veiligheid en gebruikscomfort. Wie zijn Windows echt tot een Fort Knox wil omtoveren zal logischerwijs minder bewegingsvrijheid hebben. Aan jou dus de keuze hoever je hierin wilt gaan en welke technieken uit dit artikel wilt toepassen.

01 Gebruikersaccounts

Wanneer malware je systeem weet binnen te dringen, erft die de machtigingen van het gebruikersaccount waarmee je op dat moment bent aangemeld. Daarom is het absoluut aangewezen om voor dagdagelijks gebruik in te loggen als ‘standaardgebruiker’ bij Windows – en dus niet als administrator. Dat kun je als volgt controleren en wanneer nodig aanpassen: ga naar het Configuratiescherm en open de rubriek Gebruikersaccounts. Kies Accounttypewijzigen en check je accountinformatie. Om het accounttype aan te passen, klik je de accountnaam aan en kies je Het accounttype wijzigen, waarna je Standaard selecteert en bevestigt met de knop Accounttypewijzigen. Let wel dat je nog minstens één administratoraccount overhoudt. Koppel die bij voorkeur niet aan een Microsoft-account, aangezien dat dan ook online bekend is (zoals bij outlook.com), wat het risico op een hack alleen maar kan vergroten. Je gebruikt dit administratoraccount vanaf nu uitsluitend om systeemwijzigingen door te voeren of applicaties te installeren.

©PXimport

Verborgen administrator

©PXimport

02 Gebruikersaccountbeheer

Zelfs wanneer je je als administrator aanmeldt, beschik je in niet zomaar over alle rechten: probeer maar even een document in een map als \Windows of \Program Files te bewaren. Om dat te doen moet je voor die applicatie bewust Als administrator uitvoeren hebben gekozen en dat kan in principe alleen maar als je de vraag Wilt u toestaan dat deze app wijzigingen aan uw apparaat aanbrengt bevestigend beantwoordt. Achter deze beveiliging schuilt het gebruikersaccountbeheer (uac) van Windows. Deze functie beheer je als volgt: open het Configuratiescherm en selecteer Gebruikersaccounts / Gebruikersaccounts / Instellingen voor Gebruikersaccountbeheerwijzigen. Standaard staat deze beveiliging ingesteld op het tweede hoogste niveau. Op zich kan dat volstaan, maar idealiter zet je de schuifknop helemaal bovenaan – tenminste zolang je je niet al te veel stoort aan de (nu frequenter optredende) meldingen van het gebruikersaccountbeheer. Zet deze functie in elk geval niet uit!

©PXimport

Extra mappenbescherming

©PXimport

03 Softwarerestrictiebeleid Pro

Een andere manier om je systeem tegen malware en aanverwanten te beschermen is het ‘whitelisten’ van applicaties. Dat houdt in dat alleen programma’s kunnen opstarten die jij van tevoren hebt goedgekeurd. Je moet dan wel bereid zijn die lijst aan te vullen als je zelf programma’s installeert. Ook deze beveiligingsfunctie is standaard in Windows 10 ingebouwd, maar alleen in Windows Pro of hoger. De naam: softwarerestrictiebeleid. Windows Home-gebruikers kunnen terugvallen op Simple SRP (zie stap 5).

Om deze beveiliging in te stellen, start je eerst de module Lokaalbeveiligingsbeleid op: dat doe je door Windows-toets+R in te drukken en secpol.msc uit te voeren. Klik hier de rubriek Softwarerestrictiebeleid met de rechtermuisknop aan en kies Nieuwe Softwarerestrictiebeleidsregels. In het rechterpaneel verschijnt nu een aantal items, waaronder Afdwingen. Dubbelklik hierop en kies in het dialoogvenster het item Alle gebruikers behalve lokale administrators. Naderhand kun je deze optie eventueel strikter maken door Alle gebruikers te selecteren. Open ook even het item Toegewezen bestandstypen. Hier bepaal je namelijk welke bestandstypen je als ‘uitvoerbaar’ bestempelt (en dus standaard worden geblokkeerd). We stellen voor dat je het bestandstype LNK (Snelkoppeling) uit deze lijst verwijdert en achtereenvolgens de volgende bestandsextensies toevoegt: JSE, PS1, SCT, VBS, VBE en WSF.

Nu is het de beurt aan het item Beveiligingsniveaus. Om de hoogst mogelijke beveiliging te activeren dubbelklik je hier op Niet toegestaan en druk je op de knop Als standaard instellen. Bevestig je keuze tot slot.

©PXimport

04 Applicatie whitelist

Als je de voorgestelde wijzigingen hebt uitgevoerd, dan worden (na een herstart) uitvoerbare bestanden geblokkeerd, behalve die in \Program Files en \Windows (die worden namelijk automatisch op een whitelist geplaatst: zie Softwarerestrictiebeleid / Extraregels). Ongetwijfeld wil je zelf nog andere programma’s in deze lijst krijgen, bijvoorbeeld die in \Program Files (x86). Om dit te doen open je Extra regels, klik je het rechterpaneel op een lege plek met de rechtermuisknop aan en kies je Regel voor nieuw pad. Via de knop Bladeren navigeer je naar de gewenste map, waarna je het Beveiligingsniveau op Onbeperkt instelt. Houd er rekening mee dat deze instelling standaard ook geldt voor submappen van de gekozen map. Wil je een netwerkshare toevoegen, gebruik dan het volledige unc-pad, zoals \\<mijnnas>\<map>.

Het is ook mogelijk een regel toe te voegen die een applicatie toelaat op basis van een hash – een berekende ‘handtekening’ zeg maar. Hierdoor maakt het niet uit waar op de pc die applicatie zich bevindt. In dit geval kies je Regel voor nieuwe hash en verwijs je naar de beoogde toepassing.

©PXimport

05 Softwarerestricties Home

Voor Windows Home-gebruikers is er een gratis alternatief voor het Softwarerestrictiebeleid in de vorm van Simple Software-Restriction Policy. Dat werkt ook onder Windows Pro – handig als je het ingebouwde softwarerestrictiebeleid om een of andere reden liever niet gebruikt.

De installatie is eenvoudig, laat bij voorkeur alle vinkjes staan en herstart daarna je systeem. De tool heeft zich in het systeemvak van Windows genesteld en is normaliter meteen actief: standaard werken alleen programma’s in de map \Program Files, \Program Files (x86) en \Windows. Je kunt deze beveiliging tijdelijk (standaard gedurende dertig minuten) uitschakelen door het pictogram met de rechtermuisknop aan te klikken en Unlock te selecteren. In deze modus kun je desgewenst ook applicaties de-installeren. Hier vind je instructies om de tool naar eigen hand te zetten. Wil je bijvoorbeeld ook (portable) applicaties kunnen uitvoeren die zich op je bureaublad bevinden, kies dan Configure zodat het bestand softwarepolicy.ini wordt geopend in Kladbok. Zoek naar de ingang AddDesktop=0 en wijzig die in AddDesktop=1. Kies Bestand / Opslaan, sluit Kladblok af en beantwoord de vraag Activate new settings now? met Ja.

©PXimport

06 Servicebeheer

Veel gebruikers zijn zich er niet of onvoldoende van bewust dat er op de achtergrond heel wat services actief zijn. Overtollige services. Vooral wanneer die ‘luisteren’ naar dataverkeer dat mogelijk via je netwerk of het internet binnenkomt, vergroten die alleen maar de kans op eventuele exploits en misbruik. Om er maar enkele te noemen: Remote Registry laat andere pc’s toe je Windows-register aan te passen, Windows Remote Management laat extern beheer van software en hardware toe en Secondary logon service maakt het mogelijk dat andere gebruikers programma’s als administrator draaien – weliswaar na het initieel intikken van het bijhorende wachtwoord.

Je kunt deze en dergelijke services in- en uitschakelen via een ingebouwde Windows-module, die je opstart door Windows-toets+R in te tikken en het commando services.msc uit te voeren. Vervolgens klik je een service met de rechtermuisknop aan, kies je Eigenschappen en duid je bij Opstarttype het gewenste type aan, zoals Automatisch, Handmatig of Uitgeschakeld.

©PXimport

07 Overtollige services

Schakel niet zomaar services uit die je niet kent of waarvan je alleen maar denkt ze niet nodig te hebben! In het slechtste geval kun je je systeem daardoor volledig laten vastlopen. Voordat je een service uitschakelt, moet je dus wel zeker weten dat die echt overbodig is. Bij twijfel laat je die maar beter ongemoeid, of je googelt naar extra informatie.

Een handige site die je veel meer informatie geeft is Black Viper: die heeft voor verschillende Windows-edities een becommentarieerd service-overzicht samengesteld, uitgespreid over verschillende webpagina’s. Voor Windows 10 kun je hier terecht. Hier wordt zowel voor Windows 10 Home als Pro de standaardinstelling voor elke service vermeld, zodat je desnoods nog naar de originele instellingen terug kunt keren. In de kolommen Safe for Desktop en Safe for Laptop or tablet geeft hij ook aan welke services je – onder enig voorbehoud – veilig kunt uitschakelen. De focus ligt hier weliswaar op het uitschakelen van services om op die manier op systeembronnen te besparen, maar tegelijk verklein je op die manier ook de kans op aanvallen.

©PXimport

Systeemimage

©PXimport

08 Windows firewall

Meer nog dan het uitschakelen van overtollige services is een firewall een absoluut aangewezen instrument om je systeem tegen ongewenst verkeer te beveiligen. Voor de meeste gebruikers voldoet de in Windows ingebouwde firewall prima. Standaard blokkeert die firewall al het binnenkomende verkeer, althans tot je bijvoorbeeld via een pop-upvenster aangeeft dat je het verkeer voor een specifieke applicatie wilt toelaten. Al het uitgaande verkeer daarentegen wordt door de firewall standaard zonder meer doorgelaten. Dat is geen ideale situatie, maar het vereist wel wat technische kennis als je ook dat verkeer wilt blokkeren om vervolgens de nodige uitzonderingsregels te definiëren. Dat laatste gebeurt dan via Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. Je vindt die door de Windows-startknop in te drukken en firewall in te tikken.

©PXimport

09 Snelopties TinyWall

De gratis tool TinyWall is weinig meer dan een slimme grafische schil rond de Windows-firewall. Hiermee is het veel gemakkelijker om uitzonderingen op te zetten, zoals we in stap 8 beschreven. De installatie is eenvoudig, waarna de tool via het systeemvak toegankelijk is. Via een klik op de rechtermuisknop op dit pictogram komt een snelmenu beschikbaar. Vanuit de rubriek Veranderstaat kun je de firewall (van de standaardtoestand Normalprotection) snel omschakelen naar modi als Blokkeeralles (en dat mag je vrij letterlijk nemen), Sta uitgaand toe (gezien het meeste uitgaande verkeer standaard door TinyWall wordt tegengehouden), Firewalluitzetten (wat we je uiteraard niet kunnen aanbevelen) en Autoleren. Deze laatste optie laat tijdelijk alle verkeer toe en voegt automatisch de actieve applicaties aan de uitzonderingslijst toe, wat best makkelijk is in de beginfase. Je moet dan wel absoluut zeker weten dat je systeem op dat moment helemaal malwarevrij is!

©PXimport

10 Configuratie TinyWall

Je kunt ook op andere manieren filteren, bijvoorbeeld door specifieke applicaties aan de uitzonderingslijst toe te voegen. Wij stelden bijvoorbeeld vast dat na de installatie van TinyWall de Chrome-browser het niet meer deed. Dat valt als volgt op te lossen. Kies Whitelist volgens venster en klik vervolgens in het geopende Chrome-venster, of kies Whitelist volgens uitvoerbaar bestand en navigeer zelf naar het bijhorende chrome.exe-bestand. Wanner je vervolgens Beheer kiest in het snelmenu, tref je de toegevoegde uitzondering aan op het tabblad Toepassingsuitzondering. Via de knop Voeg toepassing toe kun je trouwens ook zelf uitzonderingen definiëren (en naderhand aanpassen via Wijzig), maar deze manier vergt weer wel wat kennis van netwerkprotocollen.

In het snelmenu vind je nog de optie DeblokkeerLANverkeer terug. Die laat het interne lan-verkeer toe, en houdt nog wel het verkeer van en naar internet in de gaten. Dat kan nuttig zijn als je heel wat applicaties hebt draaien die met je netwerk communiceren.

©PXimport

11 Netwerkprofielen

Windows werkt met verschillende netwerkprofielen. In een thuisomgeving heb je de keuze tussen een particulier en een openbaar netwerk. Wanneer het absoluut nodig is dat andere computers in je netwerk jouw pc kunnen vinden, wanneer je op je pc makkelijk bestanden met anderen wilt kunnen delen of wanneer op je pc een printer is aangesloten die je over je netwerk wilt delen, dan kun je weinig anders dan voor een particulier netwerk kiezen.

Kun je deze opties missen, dan doe je er beter aan om het netwerk als een openbaar netwerk aan te duiden. Windows gaat er dan immers van uit dat je je op een openbare plaats bevindt (zoals een hotspot) en schroeft automatisch de beveiliging op, inclusief de firewall-instellingen. Wil je in Windows 10 van een particulier netwerk overschakelen naar een openbaar netwerk, ga dan naar Instellingen en kies Netwerk en internet. Beschik je over een bekabelde verbinding, klik dan achtereenvolgens op Ethernet en op de naam van je netwerk, waarna je de optie Deze pc kan worden gevonden op Uit zet (door die op Aan te zetten is het een particulier netwerk). Bij een draadloze verbinding klik je bij Netwerk en internet op Wi-Fi en selecteer je Bekende netwerken beheren. Vervolgens klik je op de netwerknaam en kies je Eigenschappen, waarna je ook hier Deze pc kan worden gevonden instelt op Uit.

©PXimport

12 Updates & patches

Heel vaak trachten malware en hackers je systeem binnen te dringen door gebruik te maken van ‘exploits’: kwetsbaarheden in Windows of andere software. Daarom doe je er verstandig aan al je software zo goed mogelijk up-to-date te houden. Dat geldt zéker voor software die wel vaker belaagd wordt, zoals browsers, Adobe Reader, Adobe Flash en Java. Intussen is het wel zo dat Windows zichzelf grotendeels up-to-date houdt en dat het de gebruiker lastig wordt gemaakt om die automatische updates tegen te houden. Je zult begrijpen dat we in een artikel rond het beveiligen van Windows niet verder ingaan op technieken om deze updates te blokkeren. Meer zelfs: we raden je tevens aan een (gratis) programma als Secunia Personal Software Inspector te installeren, inmiddels overgenomen door Flexera. Deze tool checkt heel wat geïnstalleerde programma’s (van derden) en zal die waar mogelijk van de recentste patches voorzien. Tijdens de installatie kun je aangeven wat er met de gevonden updates moet gebeuren: automatisch downloaden, meteen ook bijwerken of je zelf laten kiezen of je updates downloadt. De tool blijft actief op de achtergrond en controleert regelmatig op nieuwe updates.

©PXimport

Applicatievirtualisatie

Wanneer je met je browser naar onbekend terrein surft en je bent er niet helemaal zeker van of alles wel helemaal betrouwbaar is, dan kun je overwegen zo’n browsersessie te virtualiseren. Dat betekent dat die in een ‘sandbox’ draait, gescheiden van de rest van je systeem, zodat eventuele malafide code in principe geen schade kan aanrichten. Nu bestaat er in sommige browsers wel zo’n sandboxing-functie, maar met een tool als Sandboxie komt daar nog een extra virtualisatielaag bovenop. Heel in het kort komt het hierop neer. Start Sandboxie en rechtsklik op Sandbox DefaultBox. Vervolgens kies je Gesandboxtuitvoeren en Webbrowser starten. Je standaardbrowser start nu in een sandbox op, herkenbaar aan een gele omlijsting. Downloads vanuit die sessie belanden standaard in een afgeschermde omgeving (C:\Sandbox\<accountnaam>\DefaultBox\user\current\Downloads) en kun je op hun beurt ook gesandboxt laten installeren en uitvoeren.

©PXimport

13 Andere ingrepen

Met alle voorgaande stappen heb je je Windows-installatie al heel wat beter afgeschermd tegen allerlei ongein. Er zijn echter nog wel een paar ingrepen die je kunt uitvoeren om die beveiliging nog extra aan te scherpen. Je zou bijvoorbeeld de functie Automatisch afspelen kunnen uitzetten, zodat bijvoorbeeld geïnfecteerde usb-sticks minder makkelijk schade aan je systeem toebrengen. Dat doe je via Instellingen / Apparaten / Automatisch afspelen / Uit.

Om trojans die het Windows-aanmeldscherm nabootsen (om zo je inlogwachtwoord te bemachtigen) de pas af te snijden, activeer je best de Beveiligde aanmelding. Die vind je door Windows-toets+R in te drukken, het commando netplwiz uit te voeren en op het tabblad Geavanceerd een vinkje te plaatsen bij Gebruikers moeten op Ctrl+Alt+Delete drukken. Je doet er bovendien goed aan een schermbeveiliging met wachtwoord te activeren zodra je pakweg tien minuten niets met het systeem doet, bijvoorbeeld omdat je even pauzeert. Dat regel je via Instellingen / Persoonlijke instellingen / Vergrendelingsscherm / Instellingen voor schermbeveiliging. Plaats hier tevens een vinkje bij Aanmeldingsscherm weergeven bij hervatten.

Sommige malware vermomt zicht als een onschuldig document, en duikt bijvoorbeeld als uwfactuur.docx in je Verkenner op. We raden daarom ook aan om ook bekende bestandsextensies zichtbaar te maken. Dan had je wellicht wantrouwen gekoesterd bij het zien van uwfactuur.docx.exe. Dat doe je vanuit de verkenner, waar je op het tabblad Beeld dan een vinkje plaatst bij Bestandsnaamextensies en bij Verborgen items.

©PXimport

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Zoek je een goede tablet met een riant scherm? We hebben vijf interessante producten voor je op een rijtje gezet.

Samsung Galaxy Tab S9+ WiFi

Zoek je een krachtige tablet met een groot scherm? De Samsung Galaxy Tab S9+ WiFi heeft een indrukwekkend amoledscherm van 12,4 inch. Dat is een prettig formaat om bijvoorbeeld de digitale krant te lezen of Netflix-series te bingewatchen. Verder draait de aanwezige Qualcomm Snapdragon 8 Gen 2-processor zijn hand niet om voor zware taken, zoals het spelen van 3D-games of monteren van video's. Deze chipset bevat acht rekenkernen waarvan de snelste cores zijn afgeregeld op een maximale klokfrequentie van 3,36 GHz. In combinatie met 12 GB werkgeheugen kun je vlot op deze tablet werken. Gebruik hiervoor eventueel de bijgesloten drukgevoelige stylus.

Voor beeldbewerkingen komt de respectabele resolutie van 2800 × 1752 pixels goed van pas. Foto's en video's ogen hierop haarscherp. Daarnaast ondersteunt het amoledscherm een vernieuwingsfrequentie van 120 hertz. Je speelt dus snelle games zonder haperingen. De basisuitvoering heeft 256 GB interne opslag. Kies tussen de kleurstellingen grafiet en beige. Je kunt de Galaxy Tab S9+ WiFi ook met 512 GB interne opslag kopen (grafiet/beige). Overigens heeft de waterdichte behuizing een microSD-kaartslot, waardoor je de opslagcapaciteit eenvoudig met maximaal 1 TB kunt uitbreiden. Tot slot is er nog een uitvoering met ondersteuning voor mobiel internet (5G) verkrijgbaar.

Xiaomi Pad 6

De Xiaomi Pad 6 is een krachtige tablet die zich richt op zowel entertainment als productiviteit. Het absolute hoogtepunt is het 11-inch WQHD+ scherm met een verversingssnelheid van 144Hz. Dit zorgt voor een aanzienlijk vloeiender beeld. Onder de motorkap vind je een snelle Snapdragon 870-processor, waardoor zware apps en games moeiteloos draaien.

De tablet heeft een luxe, volledig metalen behuizing en vier luidsprekers met Dolby Atmos-ondersteuning voor een ruimtelijk geluid. De accu van 8840 mAh gaat lang mee en laadt snel op (33W). Let wel dat de optionele stylus niet standaard wordt meegeleverd.

OnePlus Pad

Je koopt met de OnePlus Pad een grote tablet voor een schappelijke prijs. Het lcd-scherm van 11,61 inch bevat 2800 × 2000 pixels, waardoor je films, series en tv-programma's in Full-HD-kwaliteit kunt bewonderen. Er is 128 GB opslagcapaciteit ingebouwd. Naast huisvesting van Android en alle apps blijft er dus nog voldoende ruimte over voor eigen data. Gunstig voor het geval je bijvoorbeeld een complete serie van Netflix offline wilt bekijken. Games zien er trouwens ook fraai uit, want het scherm ondersteunt een hoge vernieuwingsfrequentie van 144 hertz.

Voor het rekenwerk is een octacore-processor van MediaTek verantwoordelijk. De rapste kern levert een maximale kloksnelheid van 3,05 GHz. Daarnaast is er een geheugenmodule met 8 GB RAM geïntegreerd. De OnePlus Pad leent zich prima voor alledaagse toepassingen, terwijl je bijvoorbeeld ook eens een foto kunt bewerken. Deze groene tablet is met zijn aluminium behuizing een echte blikvanger!

Lenovo Tab P12 (ZACH0112SE)

Op zoek naar een betaalbare tablet met een groot scherm? Dan zit je met de Lenovo Tab P12 wel goed, want dit apparaat heeft een indrukwekkende schermdiagonaal van 12,7 inch. De resolutie is met 2944 × 1840 pixels eveneens prima op orde, zodat je foto's en video's in een hoge kwaliteit kunt bekijken. Verder heeft de fabrikant ook aan een goed geluid gedacht. De metalen behuizing bevat vier minispeakers van het bekende audiomerk JBL. Een bluetooth-koptelefoon koppelen kan uiteraard ook.

De Tab P12 is met name geschikt voor alledaagse apps, zoals Facebook, YouTube, Chrome en simpele spelletjes. Voor veeleisende 3D-games en andere zware toepassingen heeft de MediaTek Dimensity 7050-processor iets te weinig power. Zes rekenkernen presteren op 2 GHz, terwijl de twee resterende cores zijn geklokt op 2,6 GHz. Deze tablet heeft daarnaast 8 GB werkgeheugen en 128 GB interne opslag. Overigens breid je de opslagcapaciteit makkelijk uit met een eigen microSD-kaart van maximaal 1 TB. Lenovo levert bij dit product een stylus mee. Benieuwd naar ervaringen van andere gebruikers? Lees dan deze reviews op Kieskeurig.nl.

Lenovo Tab M11 (ZADA0134SE)

Lenovo bewijst met zijn Tab M11 dat een goede tablet helemaal niet zo veel geld hoeft te kosten. Zo komen diverse onafhankelijke testers op Kieskeurig.nl tot een gemiddelde score van een 9. Vaak benoemde pluspunten zijn onder meer de hoge beeldkwaliteit, de lange accuduur en het goede geluid. Verder vinden gebruikers het prettig dat er al een stylus is inbegrepen. Handig voor wie graag tekeningen of handgeschreven notities maakt. Het lcd-scherm telt 1920 × 1200 pixels. De resolutie is weliswaar wat lager vergeleken met die van duurdere modellen, maar je kunt nog altijd films in Full-HD-kwaliteit streamen. De beelden ogen op het 11inch-scherm dan ook scherp. Ondanks de lage aanschafprijs heeft deze stevige tablet een metalen behuizing.

Voor het opslaan van apps en eigen data bevat de Tab M11 128 GB intern geheugen. Breid dat desgewenst uit met een eigen microSD-kaart van maximaal 1 TB. Het rekencentrum bestaat uit de veelgebruikte MediaTek Helio G88-processor en 4 GB werkgeheugen. Voor basistaken als e-mailen, internetten, webwinkelen en video's streamen is dat ruimschoots voldoende. Nuttig om te weten is dat Lenovo tot januari 2028 software-updates levert, zodat je het apparaat de komende jaren veilig kunt blijven gebruiken.

Het Nederlandse Fairphone vernieuwt zijn Fairbuds XL-hoofdtelefoon. De 2025-editie ziet er fris uit en moet beter geluid bieden dan zijn voorganger. In deze review lees je hoe de 249 euro kostende hoofdtelefoon bevalt.

Fairphone staat bekend om zijn focus op duurzame producten, gemaakt van zo eerlijk gewonnen grondstoffen en in elkaar gezet door Aziatische fabrieksarbeiders die beter behandeld en betaald worden dan gemiddeld in sector. Fairphone's producten zijn daarom wat duurder dan veel concurrerende producten, maar het duurzame karakter kan je wel een beter gevoel geven.

Modulair ontwerp

Als je minder geeft om deze vorm van duurzaamheid, kan de Fairphone Fairbuds XL (2025) nog steeds interessant zijn. Deze hoofdtelefoon is namelijk ook duurzaam voor jou als gebruiker. Je kunt belangrijke onderdelen van de hoofdtelefoon zelf loshalen en vervangen. Fairphone verkoopt reserve-onderdelen via zijn webwinkel, variërend van een batterij en hoofdband tot oorschelpen. De prijzen zijn sympathiek en de uitlegvideo's duidelijk. Bovendien heb je geen speciaal gereedschap nodig om een eventuele reparatie uit te voeren. Echt iedereen die de uitlegvideo bestudeert, lukt het. Mooi, want dankzij deze filosofie kun je de Fairbuds XL (2025) langer blijven gebruiken dan een niet-repareerbare hoofdtelefoon. Dat is op zijn beurt ook weer beter voor het milieu, omdat je een elektronica-aankoop uitstelt.

©Rens Blom

©Rens Blom

Heb je al een Fairbuds XL (2023), dan kun je die upgraden. Fairphone verkoopt de vernieuwde drivers (die beter geluid bieden) en oorkussens (die prettiger dragen) los en heeft ze zo gemaakt dat je ze in je bestaande hoofdtelefoon kunt stoppen. Een bijzondere strategie die wij wel waarderen.

Draagcomfort

Als hoofdtelefoon zelf bevalt de Fairbuds XL (2025) goed, zonder op te vallen in dit prijssegment. Hij draagt comfortabel, is opvouwbaar en heeft knopjes bij de oorschelpen die goed op de tast vindbaar zijn. Via de knopjes kun je bijvoorbeeld de ANC-modus inschakelen, die omgevingsgeluiden dempt. De ANC-modus van de Fairphone-hoofdtelefoon werkt aardig maar kan zeker niet tippen aan die van sommige concurrenten. Sony's WH-1000XM5 is al wat ouder, maar kost nu evenveel als de Fairbuds XL (2025) en biedt duidelijk betere onderdrukking van omgevingsgeluiden. Een dergelijke vergelijking kunnen we ook maken voor de transparantiemodus, die omgevingsgeluiden realistisch moet binnenlaten. Deze modus is handig als je de hoofdtelefoon draagt tijdens het fietsen of wandelen.

De accu gaat bij ons gebruik circa 28 uur mee. Een nette score voor een midrange tot afgeprijsde premium hoofdtelefoon. Opladen duurt best lang via de usb-c-poort. Overigens kun je via een geschikte usb-c-kabel ook bedraad muziek luisteren als je de hoofdtelefoon koppelt met bijvoorbeeld je smartphone.

©Rens Blom

Geluidskwaliteit

Het belangrijkste onderdeel van een hoofdtelefoon is zijn geluidskwaliteit. De Fairbuds XL (2025) klinken overwegend goed, zeker voor wie populaire muziek luistert via streamingdiensten als Spotify. De bas van de hoofdtelefoon vinden we echter wat beperkt, ook al zegt Fairphone dat de bas is verbeterd ten opzichte van de Fairbuds XL uit 2023. De vorige hoofdtelefoon hebben we niet bij de hand, dus wij kunnen deze vergelijking niet maken. Voor podcasts is de 2025-editie van de hoofdtelefoon prima geschikt.

©Rens Blom

Fairbuds-app

Fairphone biedt een gratis smartphone-app waar je de hoofdtelefoon aan kunt koppelen. Deze app is vernieuwd bij de lancering van de Fairbuds XL (2025) en dat was naar onze mening hard nodig. De vorige app had namelijk een onlogische en beperkte equalizer. In de nieuwe app kun je het geluid meer naar eigen hand instellen. De app kan de software van de hoofdtelefoon ook updaten. Verder is de app nog steeds vrij basaal in vergelijking met de apps van merken als Sony en JBL, maar dat komt vooral omdat de Fairbuds XL (2025) weinig poespas biedt.

©Rens Blom

Conclusie: Fairphone Fairbuds XL (2025) kopen?

De Fairphone Fairbuds XL (2025) is niet de hoofdtelefoon met de beste prijs-kwaliteitsverhouding, want voor 249 euro koop je modellen die beter klinken en geavanceerdere functies hebben. Maar die hoofdtelefoons kun je matig tot niet zelf repareren als er een defect optreedt. Juist op dat vlak heeft Fairphone een grote troef in handen, want de Fairbuds XL (2025) kun je grotendeels zelf repareren. Bovendien is de hoofdtelefoon zo duurzaam mogelijk gemaakt. De hoofdtelefoon heeft zo een duidelijke doelgroep: mensen die duurzaamheid belangrijker vinden dan het beste geluid of de meeste snufjes. Voor die doelgroep is het goed om te weten dat de Fairbuds XL (2025) een prima indruk achterlaat.