Hoewel Microsoft bij elke nieuwe versie van Windows de beveiliging wat tracht op te schroeven, blijft dit besturingssysteem nog altijd het meest vatbaar voor ongein als hackers en ransomware. Met de nodige instellingen en tools kun je Windows 10 van extra sloten op de deur voorzien, zodat je systeem een flink stuk veiliger wordt. Een zo'n tool is Winfort Knox 10.

In grotere bedrijven hangen pc’s in een domeinnetwerk en worden alle systemen door de netwerkadministrator centraal beheerd. Zo worden Windows-updates met behulp van een tool als WSUS (Windows Server Update Services) automatisch gecontroleerd en uitgerold, blokkeert een krachtige firewall al het ongewenste verkeer, is er een continu geüpdatete antivirusserver actief en stelt de beheerder via group policy objects (gpo’s) allerlei restricties in op computer- of gebruikersniveau.

In een thuisomgeving is dat wel even anders. Hier zijn doorgaans heel wat minder beveiligingsfuncties actief. Desondanks kun je met de juiste instellingen en een paar externe (vaak gratis) tools ook in zo’n omgeving de beveiliging goed opschroeven. Dergelijke technieken beschrijven we in dit artikel. Natuurlijk, je zult zelf een afweging moeten maken tussen veiligheid en gebruikscomfort. Wie zijn Windows echt tot een Fort Knox wil omtoveren zal logischerwijs minder bewegingsvrijheid hebben. Aan jou dus de keuze hoever je hierin wilt gaan en welke technieken uit dit artikel wilt toepassen.

01 Gebruikersaccounts

Wanneer malware je systeem weet binnen te dringen, erft die de machtigingen van het gebruikersaccount waarmee je op dat moment bent aangemeld. Daarom is het absoluut aangewezen om voor dagdagelijks gebruik in te loggen als ‘standaardgebruiker’ bij Windows – en dus niet als administrator. Dat kun je als volgt controleren en wanneer nodig aanpassen: ga naar het Configuratiescherm en open de rubriek Gebruikersaccounts. Kies Accounttypewijzigen en check je accountinformatie. Om het accounttype aan te passen, klik je de accountnaam aan en kies je Het accounttype wijzigen, waarna je Standaard selecteert en bevestigt met de knop Accounttypewijzigen. Let wel dat je nog minstens één administratoraccount overhoudt. Koppel die bij voorkeur niet aan een Microsoft-account, aangezien dat dan ook online bekend is (zoals bij outlook.com), wat het risico op een hack alleen maar kan vergroten. Je gebruikt dit administratoraccount vanaf nu uitsluitend om systeemwijzigingen door te voeren of applicaties te installeren.

©PXimport

Verborgen administrator

©PXimport

02 Gebruikersaccountbeheer

Zelfs wanneer je je als administrator aanmeldt, beschik je in niet zomaar over alle rechten: probeer maar even een document in een map als \Windows of \Program Files te bewaren. Om dat te doen moet je voor die applicatie bewust Als administrator uitvoeren hebben gekozen en dat kan in principe alleen maar als je de vraag Wilt u toestaan dat deze app wijzigingen aan uw apparaat aanbrengt bevestigend beantwoordt. Achter deze beveiliging schuilt het gebruikersaccountbeheer (uac) van Windows. Deze functie beheer je als volgt: open het Configuratiescherm en selecteer Gebruikersaccounts / Gebruikersaccounts / Instellingen voor Gebruikersaccountbeheerwijzigen. Standaard staat deze beveiliging ingesteld op het tweede hoogste niveau. Op zich kan dat volstaan, maar idealiter zet je de schuifknop helemaal bovenaan – tenminste zolang je je niet al te veel stoort aan de (nu frequenter optredende) meldingen van het gebruikersaccountbeheer. Zet deze functie in elk geval niet uit!

©PXimport

Extra mappenbescherming

©PXimport

03 Softwarerestrictiebeleid Pro

Een andere manier om je systeem tegen malware en aanverwanten te beschermen is het ‘whitelisten’ van applicaties. Dat houdt in dat alleen programma’s kunnen opstarten die jij van tevoren hebt goedgekeurd. Je moet dan wel bereid zijn die lijst aan te vullen als je zelf programma’s installeert. Ook deze beveiligingsfunctie is standaard in Windows 10 ingebouwd, maar alleen in Windows Pro of hoger. De naam: softwarerestrictiebeleid. Windows Home-gebruikers kunnen terugvallen op Simple SRP (zie stap 5).

Om deze beveiliging in te stellen, start je eerst de module Lokaalbeveiligingsbeleid op: dat doe je door Windows-toets+R in te drukken en secpol.msc uit te voeren. Klik hier de rubriek Softwarerestrictiebeleid met de rechtermuisknop aan en kies Nieuwe Softwarerestrictiebeleidsregels. In het rechterpaneel verschijnt nu een aantal items, waaronder Afdwingen. Dubbelklik hierop en kies in het dialoogvenster het item Alle gebruikers behalve lokale administrators. Naderhand kun je deze optie eventueel strikter maken door Alle gebruikers te selecteren. Open ook even het item Toegewezen bestandstypen. Hier bepaal je namelijk welke bestandstypen je als ‘uitvoerbaar’ bestempelt (en dus standaard worden geblokkeerd). We stellen voor dat je het bestandstype LNK (Snelkoppeling) uit deze lijst verwijdert en achtereenvolgens de volgende bestandsextensies toevoegt: JSE, PS1, SCT, VBS, VBE en WSF.

Nu is het de beurt aan het item Beveiligingsniveaus. Om de hoogst mogelijke beveiliging te activeren dubbelklik je hier op Niet toegestaan en druk je op de knop Als standaard instellen. Bevestig je keuze tot slot.

©PXimport

04 Applicatie whitelist

Als je de voorgestelde wijzigingen hebt uitgevoerd, dan worden (na een herstart) uitvoerbare bestanden geblokkeerd, behalve die in \Program Files en \Windows (die worden namelijk automatisch op een whitelist geplaatst: zie Softwarerestrictiebeleid / Extraregels). Ongetwijfeld wil je zelf nog andere programma’s in deze lijst krijgen, bijvoorbeeld die in \Program Files (x86). Om dit te doen open je Extra regels, klik je het rechterpaneel op een lege plek met de rechtermuisknop aan en kies je Regel voor nieuw pad. Via de knop Bladeren navigeer je naar de gewenste map, waarna je het Beveiligingsniveau op Onbeperkt instelt. Houd er rekening mee dat deze instelling standaard ook geldt voor submappen van de gekozen map. Wil je een netwerkshare toevoegen, gebruik dan het volledige unc-pad, zoals \\<mijnnas>\<map>.

Het is ook mogelijk een regel toe te voegen die een applicatie toelaat op basis van een hash – een berekende ‘handtekening’ zeg maar. Hierdoor maakt het niet uit waar op de pc die applicatie zich bevindt. In dit geval kies je Regel voor nieuwe hash en verwijs je naar de beoogde toepassing.

©PXimport

05 Softwarerestricties Home

Voor Windows Home-gebruikers is er een gratis alternatief voor het Softwarerestrictiebeleid in de vorm van Simple Software-Restriction Policy. Dat werkt ook onder Windows Pro – handig als je het ingebouwde softwarerestrictiebeleid om een of andere reden liever niet gebruikt.

De installatie is eenvoudig, laat bij voorkeur alle vinkjes staan en herstart daarna je systeem. De tool heeft zich in het systeemvak van Windows genesteld en is normaliter meteen actief: standaard werken alleen programma’s in de map \Program Files, \Program Files (x86) en \Windows. Je kunt deze beveiliging tijdelijk (standaard gedurende dertig minuten) uitschakelen door het pictogram met de rechtermuisknop aan te klikken en Unlock te selecteren. In deze modus kun je desgewenst ook applicaties de-installeren. Hier vind je instructies om de tool naar eigen hand te zetten. Wil je bijvoorbeeld ook (portable) applicaties kunnen uitvoeren die zich op je bureaublad bevinden, kies dan Configure zodat het bestand softwarepolicy.ini wordt geopend in Kladbok. Zoek naar de ingang AddDesktop=0 en wijzig die in AddDesktop=1. Kies Bestand / Opslaan, sluit Kladblok af en beantwoord de vraag Activate new settings now? met Ja.

©PXimport

06 Servicebeheer

Veel gebruikers zijn zich er niet of onvoldoende van bewust dat er op de achtergrond heel wat services actief zijn. Overtollige services. Vooral wanneer die ‘luisteren’ naar dataverkeer dat mogelijk via je netwerk of het internet binnenkomt, vergroten die alleen maar de kans op eventuele exploits en misbruik. Om er maar enkele te noemen: Remote Registry laat andere pc’s toe je Windows-register aan te passen, Windows Remote Management laat extern beheer van software en hardware toe en Secondary logon service maakt het mogelijk dat andere gebruikers programma’s als administrator draaien – weliswaar na het initieel intikken van het bijhorende wachtwoord.

Je kunt deze en dergelijke services in- en uitschakelen via een ingebouwde Windows-module, die je opstart door Windows-toets+R in te tikken en het commando services.msc uit te voeren. Vervolgens klik je een service met de rechtermuisknop aan, kies je Eigenschappen en duid je bij Opstarttype het gewenste type aan, zoals Automatisch, Handmatig of Uitgeschakeld.

©PXimport

07 Overtollige services

Schakel niet zomaar services uit die je niet kent of waarvan je alleen maar denkt ze niet nodig te hebben! In het slechtste geval kun je je systeem daardoor volledig laten vastlopen. Voordat je een service uitschakelt, moet je dus wel zeker weten dat die echt overbodig is. Bij twijfel laat je die maar beter ongemoeid, of je googelt naar extra informatie.

Een handige site die je veel meer informatie geeft is Black Viper: die heeft voor verschillende Windows-edities een becommentarieerd service-overzicht samengesteld, uitgespreid over verschillende webpagina’s. Voor Windows 10 kun je hier terecht. Hier wordt zowel voor Windows 10 Home als Pro de standaardinstelling voor elke service vermeld, zodat je desnoods nog naar de originele instellingen terug kunt keren. In de kolommen Safe for Desktop en Safe for Laptop or tablet geeft hij ook aan welke services je – onder enig voorbehoud – veilig kunt uitschakelen. De focus ligt hier weliswaar op het uitschakelen van services om op die manier op systeembronnen te besparen, maar tegelijk verklein je op die manier ook de kans op aanvallen.

©PXimport

Systeemimage

©PXimport

08 Windows firewall

Meer nog dan het uitschakelen van overtollige services is een firewall een absoluut aangewezen instrument om je systeem tegen ongewenst verkeer te beveiligen. Voor de meeste gebruikers voldoet de in Windows ingebouwde firewall prima. Standaard blokkeert die firewall al het binnenkomende verkeer, althans tot je bijvoorbeeld via een pop-upvenster aangeeft dat je het verkeer voor een specifieke applicatie wilt toelaten. Al het uitgaande verkeer daarentegen wordt door de firewall standaard zonder meer doorgelaten. Dat is geen ideale situatie, maar het vereist wel wat technische kennis als je ook dat verkeer wilt blokkeren om vervolgens de nodige uitzonderingsregels te definiëren. Dat laatste gebeurt dan via Windows Firewall met geavanceerde beveiliging. Je vindt die door de Windows-startknop in te drukken en firewall in te tikken.

©PXimport

09 Snelopties TinyWall

De gratis tool TinyWall is weinig meer dan een slimme grafische schil rond de Windows-firewall. Hiermee is het veel gemakkelijker om uitzonderingen op te zetten, zoals we in stap 8 beschreven. De installatie is eenvoudig, waarna de tool via het systeemvak toegankelijk is. Via een klik op de rechtermuisknop op dit pictogram komt een snelmenu beschikbaar. Vanuit de rubriek Veranderstaat kun je de firewall (van de standaardtoestand Normalprotection) snel omschakelen naar modi als Blokkeeralles (en dat mag je vrij letterlijk nemen), Sta uitgaand toe (gezien het meeste uitgaande verkeer standaard door TinyWall wordt tegengehouden), Firewalluitzetten (wat we je uiteraard niet kunnen aanbevelen) en Autoleren. Deze laatste optie laat tijdelijk alle verkeer toe en voegt automatisch de actieve applicaties aan de uitzonderingslijst toe, wat best makkelijk is in de beginfase. Je moet dan wel absoluut zeker weten dat je systeem op dat moment helemaal malwarevrij is!

©PXimport

10 Configuratie TinyWall

Je kunt ook op andere manieren filteren, bijvoorbeeld door specifieke applicaties aan de uitzonderingslijst toe te voegen. Wij stelden bijvoorbeeld vast dat na de installatie van TinyWall de Chrome-browser het niet meer deed. Dat valt als volgt op te lossen. Kies Whitelist volgens venster en klik vervolgens in het geopende Chrome-venster, of kies Whitelist volgens uitvoerbaar bestand en navigeer zelf naar het bijhorende chrome.exe-bestand. Wanner je vervolgens Beheer kiest in het snelmenu, tref je de toegevoegde uitzondering aan op het tabblad Toepassingsuitzondering. Via de knop Voeg toepassing toe kun je trouwens ook zelf uitzonderingen definiëren (en naderhand aanpassen via Wijzig), maar deze manier vergt weer wel wat kennis van netwerkprotocollen.

In het snelmenu vind je nog de optie DeblokkeerLANverkeer terug. Die laat het interne lan-verkeer toe, en houdt nog wel het verkeer van en naar internet in de gaten. Dat kan nuttig zijn als je heel wat applicaties hebt draaien die met je netwerk communiceren.

©PXimport

11 Netwerkprofielen

Windows werkt met verschillende netwerkprofielen. In een thuisomgeving heb je de keuze tussen een particulier en een openbaar netwerk. Wanneer het absoluut nodig is dat andere computers in je netwerk jouw pc kunnen vinden, wanneer je op je pc makkelijk bestanden met anderen wilt kunnen delen of wanneer op je pc een printer is aangesloten die je over je netwerk wilt delen, dan kun je weinig anders dan voor een particulier netwerk kiezen.

Kun je deze opties missen, dan doe je er beter aan om het netwerk als een openbaar netwerk aan te duiden. Windows gaat er dan immers van uit dat je je op een openbare plaats bevindt (zoals een hotspot) en schroeft automatisch de beveiliging op, inclusief de firewall-instellingen. Wil je in Windows 10 van een particulier netwerk overschakelen naar een openbaar netwerk, ga dan naar Instellingen en kies Netwerk en internet. Beschik je over een bekabelde verbinding, klik dan achtereenvolgens op Ethernet en op de naam van je netwerk, waarna je de optie Deze pc kan worden gevonden op Uit zet (door die op Aan te zetten is het een particulier netwerk). Bij een draadloze verbinding klik je bij Netwerk en internet op Wi-Fi en selecteer je Bekende netwerken beheren. Vervolgens klik je op de netwerknaam en kies je Eigenschappen, waarna je ook hier Deze pc kan worden gevonden instelt op Uit.

©PXimport

12 Updates & patches

Heel vaak trachten malware en hackers je systeem binnen te dringen door gebruik te maken van ‘exploits’: kwetsbaarheden in Windows of andere software. Daarom doe je er verstandig aan al je software zo goed mogelijk up-to-date te houden. Dat geldt zéker voor software die wel vaker belaagd wordt, zoals browsers, Adobe Reader, Adobe Flash en Java. Intussen is het wel zo dat Windows zichzelf grotendeels up-to-date houdt en dat het de gebruiker lastig wordt gemaakt om die automatische updates tegen te houden. Je zult begrijpen dat we in een artikel rond het beveiligen van Windows niet verder ingaan op technieken om deze updates te blokkeren. Meer zelfs: we raden je tevens aan een (gratis) programma als Secunia Personal Software Inspector te installeren, inmiddels overgenomen door Flexera. Deze tool checkt heel wat geïnstalleerde programma’s (van derden) en zal die waar mogelijk van de recentste patches voorzien. Tijdens de installatie kun je aangeven wat er met de gevonden updates moet gebeuren: automatisch downloaden, meteen ook bijwerken of je zelf laten kiezen of je updates downloadt. De tool blijft actief op de achtergrond en controleert regelmatig op nieuwe updates.

©PXimport

Applicatievirtualisatie

Wanneer je met je browser naar onbekend terrein surft en je bent er niet helemaal zeker van of alles wel helemaal betrouwbaar is, dan kun je overwegen zo’n browsersessie te virtualiseren. Dat betekent dat die in een ‘sandbox’ draait, gescheiden van de rest van je systeem, zodat eventuele malafide code in principe geen schade kan aanrichten. Nu bestaat er in sommige browsers wel zo’n sandboxing-functie, maar met een tool als Sandboxie komt daar nog een extra virtualisatielaag bovenop. Heel in het kort komt het hierop neer. Start Sandboxie en rechtsklik op Sandbox DefaultBox. Vervolgens kies je Gesandboxtuitvoeren en Webbrowser starten. Je standaardbrowser start nu in een sandbox op, herkenbaar aan een gele omlijsting. Downloads vanuit die sessie belanden standaard in een afgeschermde omgeving (C:\Sandbox\<accountnaam>\DefaultBox\user\current\Downloads) en kun je op hun beurt ook gesandboxt laten installeren en uitvoeren.

©PXimport

13 Andere ingrepen

Met alle voorgaande stappen heb je je Windows-installatie al heel wat beter afgeschermd tegen allerlei ongein. Er zijn echter nog wel een paar ingrepen die je kunt uitvoeren om die beveiliging nog extra aan te scherpen. Je zou bijvoorbeeld de functie Automatisch afspelen kunnen uitzetten, zodat bijvoorbeeld geïnfecteerde usb-sticks minder makkelijk schade aan je systeem toebrengen. Dat doe je via Instellingen / Apparaten / Automatisch afspelen / Uit.

Om trojans die het Windows-aanmeldscherm nabootsen (om zo je inlogwachtwoord te bemachtigen) de pas af te snijden, activeer je best de Beveiligde aanmelding. Die vind je door Windows-toets+R in te drukken, het commando netplwiz uit te voeren en op het tabblad Geavanceerd een vinkje te plaatsen bij Gebruikers moeten op Ctrl+Alt+Delete drukken. Je doet er bovendien goed aan een schermbeveiliging met wachtwoord te activeren zodra je pakweg tien minuten niets met het systeem doet, bijvoorbeeld omdat je even pauzeert. Dat regel je via Instellingen / Persoonlijke instellingen / Vergrendelingsscherm / Instellingen voor schermbeveiliging. Plaats hier tevens een vinkje bij Aanmeldingsscherm weergeven bij hervatten.

Sommige malware vermomt zicht als een onschuldig document, en duikt bijvoorbeeld als uwfactuur.docx in je Verkenner op. We raden daarom ook aan om ook bekende bestandsextensies zichtbaar te maken. Dan had je wellicht wantrouwen gekoesterd bij het zien van uwfactuur.docx.exe. Dat doe je vanuit de verkenner, waar je op het tabblad Beeld dan een vinkje plaatst bij Bestandsnaamextensies en bij Verborgen items.

©PXimport

Met de Philips Hue Secure Video Doorbell hebben we de eerste slimme deurbel te pakken van het merk voor slimme lampen. Met een prijskaartje van 169,99 euro is-ie niet goedkoop, en de vraag is of de unieke gimmick de bel kan redden.

Met het submerk Secure biedt Philips Hue verschillende producten aan die buiten de strekking van slimme lampen en aanverwante accessoires vallen. Op ID.nl hebben we eerder de slimme binnencamera getest en nu is het de beurt aan de eerste deurbel van het merk: de Philips Hue Secure Video Doorbell. Zo op het eerste gezicht lijkt dit apparaat (voorzien van een IP54-certificaat) op een generiek model uit China: camera boven, belknop onder.

Unieke functie

Op technisch vlak doet de Philips Hue Secure Video Doorbell het in elk geval goed. Het systeem ondersteunt zowel 2,4 als 5 GHz en laat zich aansluiten aan de Hue Bridge (via het Zigbee-protocol). Je hebt die bridge niet nodig om de deurbel te kunnen gebruiken, maar als je dat doet (bijvoorbeeld met het nieuwe Pro-model van de Bridge) kun je een slimme koppeling realiseren met je bestaande netwerk van slimme lampen van dezelfde fabrikant.

©Wesley Akkerman

Na het installeren binnen de (nog altijd overzichtelijke) applicatie en het koppelen van de lampen, kan de verlichting in huis aanspringen op het moment dat iemand aanbelt. Dat gebeurt razendsnel (binnen een seconde), waardoor je snel doorhebt dat er iemand voor de deur staat. Verder kun je een Chime aan de Philips Hue Secure Video Doorbell koppelen, wat dan weer handig is voor plekken waar geen Hue-lampen hangen of waar je het deurbelgeluid niet hoort.

Producten installeren

De Chime is met 59,99 euro vrij prijzig. Gelukkig kun je voor 199,99 euro ook een pakket kopen waar beide producten in zitten. Dan krijg je dus zo'n 30 euro korting. Goed om te weten: je kunt die chime gewoon in een stopcontact plaatsen. Ook is het zo dat de Philips Hue Secure Video Doorbell niet werkt met de bestaande bel (wat sowieso meestal niet het geval is). Daarnaast hoor je heel snel geluid uit die chime komen wanneer iemand op de knop drukt. 

©Wesley Akkerman

De fysieke installatie van de Philips Hue Secure Video Doorbell kan wat meer tijd kosten dan je wellicht gewend bent van slimme deurbellen. Dit is namelijk een bedrade variant die niet op een batterij werkt. De deurbel werkt alleen met 12V-aansluiting, waardoor je mogelijk een transformator moet installeren en aan de slag moet met kabels en kroonsteentjes. Bovendien lijken de meegeleverde stroomkabels onvoldoende geïsoleerd tegen schade (zoals droogte of vocht).

Beeldkwaliteit en basisfuncties

De beeldkwaliteit laat dan weer weinig te wensen over. De Philips Hue Secure Video Doorbell beschikt over een 2K-resolutie. Dat is hoger dan het beeld van de twee bedrade Ring-deurbellen, die het moeten doen met 1080p of 1536p. De kleurweergave is meer dan redelijk, maar de lens lijkt minder goed overweg te kunnen met helderheid. Als de achtergrond lichter is dan de voorgrond, dan kan die laatste wat donkerder zijn dan we zouden willen op dit soort camera's.

Het gezichtsveld van 180 graden in zowel de lengte als breedte is meer dan welkom. Daardoor zullen weinig dingen je ontgaan. Als je de deurbel niet te hoog ophangt, kun je ook kleinere pakketjes in de tuin of op de mat zien liggen. Verder is er infrarood-nachtzicht en nachtzicht in kleur en kun je rekenen op allerlei basisfuncties van een slimme deurbel. Zo kun je met iemand voor de deur praten en kun je meldingen op basis van beweging ontvangen. Wel zo handig.

Gratis opslag, maar…

Waar Philips Hue je ook mee hoopt te overtuigen, is de gratis videogeschiedenis van de afgelopen 24 uur. Als je dus nog snel iets wilt opzoeken van de afgelopen dag, dan kan dat. Je bent dan niet verplicht een abonnement af te nemen. Lokaal video's opslaan is helaas niet mogelijk, zoals dat wel vaak bij de Eufy's van deze wereld kan, waardoor je voor verdere bewaarbehoeften toch afhankelijk bent van een redelijk prijzig abonnement van 40 tot 100 euro per jaar. 

©Wesley Akkerman

Zaken die wij als standaard ervaren, zoals het instellen van activiteitenzones en de herkenning van personen, pakketten en voertuigen, zitten ook allemaal achter een betaalmuur. Dat je uitgebreide videogeschiedenis (30 tot 60 dagen) en het detecteren van rookalarmen (waar een AI-systeem achter zit) geld kosten, willen we nog best accepteren. Tot slot kan de deurbel nog geen automatische reacties ten gehore brengen of geactiveerd worden via geo-fencing.

Philips Hue Secure Video Doorbell kopen?

Ondanks de minpunten zijn we toch behoorlijk enthousiast over de Philips Hue Secure Video Doorbell. Ja, sommige functies kosten extra geld, aansluiten zal voor een hoop mensen onnodig veel gedoe opleveren en het apparaat is vrij prijzig. Maar het feit dat je het product toevoegt aan je bestaande Hue-netwerk en daarmee nieuwe integratiemogelijkheden ontgrendelt (voor lampen en bewegingssensoren), rechtvaardigt wat ons betreft de straffe aanschafprijs.

Digitale dreigingen worden steeds slimmer en moeilijker te herkennen. Een virusscanner of firewall alleen houdt ze niet meer tegen. Onze digitale voetafdruk groeit immers met elk nieuw apparaat, account of slimme toepassing in huis. Wie veilig wil blijven, moet structureel te werk gaan: cyberhygiëne hoort bij je dagelijkse gewoonten. In dit artikel lees je negen manieren om die routine op te bouwen en je digitale leven beter te beschermen.

Bewust gedrag

Bewust digitaal gedrag vormt de basis van elke veilige IT-omgeving. Wie zijn gedrag niet afstemt op de huidige digitale risico's, blijft kwetsbaar, ongeacht hoe goed de tools zijn. Het herkennen van verdachte berichten, ook van bekende afzenders, is cruciaal. Phishing blijft namelijk een van de succesvolste aanvalsmethoden, onder meer via QR-phishing, deepfake-spraakberichten en clone-phishing (waarbij bestaande, legitieme e-mails worden nagebootst).

Klik nooit zomaar op links, zeker niet als er gevraagd wordt om in te loggen of te betalen. Houd de muisaanwijzer eerst boven een link om het adres te controleren en let op subtiele afwijkingen in domeinnamen. Let ook op bij onverwachte bijlagen of berichten met een opvallend dringende toon.

Denk ook bewust na over je digitale aanwezigheid. Zorg dat je sociale profielen niet standaard publiek zichtbaar zijn en deel persoonlijke info alleen als het echt nodig is. Regelmatig eens 'egosurfen', waarbij je je naam, alias of e-mailadres in een zoekmachine invoert, helpt om te zien wat publiek beschikbaar is. Beperk of verwijder deze informatie via instellingen of met verwijderverzoeken.

Authenticatie

Robuuste authenticatie is vaak de kern van digitale beveiliging. In tijden van datalekken en geautomatiseerde inlogpogingen volstaat een enkel wachtwoord helaas niet meer. Goede cyberhygiëne betekent daarom niet alleen sterke wachtwoorden gebruiken, maar ook structureel inzetten op tweefactorauthenticatie (2FA) en in bepaalde gevallen op alternatieve methoden gebruiken, zoals biometrie en softwarematige toegangssleutels (passkeys).

Om te vermijden dat je overal hetzelfde wachtwoord gebruikt, is een betrouwbare wachtwoordbeheerder onmisbaar. Kies voor een kluis die lokaal versleutelt of zero-knowledge-opslag biedt (alleen jij kunt de data zien). Degelijke en gratis opensource-opties zijn Bitwarden Personal en KeePass of KeePassXC. De kluis zelf beveilig je uiteraard met een sterke sleutelzin. Nieuwe wachtwoorden laat je bij voorkeur automatisch genereren en zijn telkens uniek.

Vrijwel alle degelijke diensten bieden tegenwoordig 2FA aan. Maak daar zeker gebruik van, want dit voegt een extra beveiligingslaag toe. TOTP-codes (time-based one-time passwords) via apps als Authy of de Authenticator-apps van Google of Microsoft zijn een veilige keuze. Voor kritieke accounts kun je fysieke tokens overwegen, zoals een Yubikey. Sms-codes kun je het beste vermijden, want deze zijn kwetsbaar voor sim-swapping. Biometrie gebruik je bij voorkeur alleen op apparaten waar de herkenning lokaal gebeurt, zonder dat er data naar externe servers gaan.

Steeds meer platformen, zoals Apple, Google en Microsoft, ondersteunen ook toegangssleutels. Deze bestaan uit een publieke en een private sleutel. Alleen de publieke wordt op de server opgeslagen; de private blijft lokaal en wordt geverifieerd via biometrie of pincode. Zo combineer je veiligheid met een zekere mate van gebruiksgemak.

Accountbeheer

Doordacht toegangsbeheer voorkomt dat ongewenste gebruikers, processen of apparaten toegang krijgen tot je gegevens of systemen. Door rollen te scheiden, rechten te beperken en geregeld te evalueren wie waar toegang toe heeft, verklein je het risico op misbruik.

Zo gebruik je voor dagelijkse taken bij voorkeur een standaardaccount zonder beheerrechten. Heb je in Windows op je laptop slechts één administratoraccount, maak dan eerst een tweede administratoraccount aan. Zet daarna het eerste om naar standaardgebruiker, zodat je vertrouwde profielmap en instellingen behouden blijven. Dit doe je via Instellingen / Accounts / Andere gebruikers / Account toevoegen, waar je ook het accounttype kunt wijzigen. Je kunt ook twee standaardaccounts gebruiken: een voor werk en een voor privé, waarbij het privéaccount geen toegang heeft tot zakelijke bestanden, e-mail of cloudmappen. Daarnaast kun je een extra standaardgebruiker aanmaken, eventueel zonder wachtwoord, voor gastgebruik. Verwijder accounts zodra ze overbodig zijn en vermijd het delen van je hoofdaccount. Als delen toch nodig is, zorg dan dat je de gegevens kunt monitoren en gebruik de beschikbare logboeken (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel).

Toegangsbeheer

Werk je met meerdere gebruikers op je pc of gebruik je gedeelde mappen, dan kun je de toegang tot gegevens beperken door het instellen van specifieke machtigingen voor lezen en schrijven. Klik met rechts op een map of bestand in Verkenner, kies Eigenschappen en ga naar Beveiliging / Bewerken (voor lokale toegang) of naar Delen / Geavanceerd delen (voor netwerkshares).

Gescheiden omgevingen zijn ook nuttig voor apps als je browser. In Chromium-browsers zoals Chrome klik je rechtsboven op je profielafbeelding en kies Gastprofiel openen of Chrome-profiel toevoegen. Elk profiel gebruikt een eigen cache, instellingen, extensies en sessies. In Firefox open je de profielbeheerder via Windows-toets+R, waarna je de opdracht firefox.exe -p uitvoert.

Controleer ook regelmatig welke externe apps, diensten of apparaten toegang hebben tot je cloudaccounts van bijvoorbeeld Google of Microsoft.

Updates en patches

Software en firmware tijdig bijwerken is een van de beste manieren om je systemen veilig te houden, zeker omdat veel kwetsbaarheden al worden misbruikt voor ze publiek bekend zijn (zero-day-exploits). Automatiseer je updates dus waar mogelijk, niet alleen voor je besturingssysteem maar ook voor randapparatuur, NAS, router en IoT-apparaten.

Windows is standaard ingesteld om belangrijke updates en patches automatisch te downloaden en installeren. Laat dit zeker zo. Vergeet ook je gewone programma's niet: sommige programma's updaten automatisch (zoals browsers), maar lang niet alle programma's doen dit. Tools zoals Patch My PC Home Updater kunnen helpen, of je gebruikt een pakketbeheerder zoals Chocolatey of Winget. Een grafische tool zoals UniGetUI ondersteunt zelfs verschillende pakketbeheerders.

Patch My PC Home Updater herkent ongeveer vijfhonderd populaire programma's en werkt deze op gezette tijden zelf bij. UniGetUI ondersteunt wel tienduizend programma's en maakt het mogelijk om alle verouderde software met een muisklik te updaten.

Neem ook firmware mee in je updatebeleid, zoals deze van je router, BIOS/UEFI, printers en IoT-apparaten. Controleer enkele keren per jaar via de website van de fabrikant of via ingebouwde beheertools, zoals Synology DSM op een NAS, of er updates beschikbaar zijn.

Gevorderde gebruikers die veiligheid belangrijk vinden, kunnen ook CVE- en kwetsbaarheidsdatabanken (Common Vulnerabilities and Exposures) in de gaten houden, zeker bij software met frequente internet-interactie. Verwijder oude software zonder ondersteuning, en denk bijvoorbeeld ook aan extensies of scripts die je niet meer gebruikt, maar die nog wel actief zijn.

Databeveiliging

Zonder degelijke gegevensbeveiliging blijven andere beveiligingsmaatregelen kwetsbaar. Documenten of informatie die veel privacygevoelige gegevens bevatten (zoals financiële of medische gegevens) horen niet onversleuteld op je pc of externe schijven te staan. Encryptie beschermt je data tegen ongewenste toegang, ook bij verlies of diefstal van het systeem.

Op Windows Home-systemen, met TPM en 'modern stand-by', kun je de systeemschijf automatisch versleutelen via Instellingen / Privacy en beveiliging / Apparaatversleuteling. Je moet wel aangemeld zijn met een Microsoft-account.

Deze functie is een vereenvoudigde vorm van BitLocker, beschikbaar in Windows Pro en hoger. BitLocker kan ook je datapartities, externe schijven en usb-sticks versleutelen. Een gratis alternatief is VeraCrypt, waarmee je ook aparte mappen of draagbare volumes kunt versleutelen. Je kunt zelfs een verborgen volume aanmaken, zodat niemand merkt dat er versleutelde data aanwezig zijn. De tool vraagt wat gewenning, maar online vind je uitgebreide documentatie.

Versleutelen is belangrijk, maar ruim ook geregeld oude, privacygevoelige bestanden op. In Windows open je het venster Instellingen en ga je via Systeem / Opslag naar Aanbevelingen vooropschoning om tijdelijke bestanden, downloads of prullenbakinhoud te wissen. Voor het onherroepelijk verwijderen van specifieke bestanden of mappen gebruik je een gratis tool zoals Eraser, die ook vrijgekomen ruimte op een harde schijf kan overschrijven. Wil je een volledige harde schijf wissen, bijvoorbeeld voor verkoop of donatie, gebruik dan DBAN. Voor ssd's gebruik je bij voorkeur de Secure Erase-tool van de fabrikant zelf, bijvoorbeeld Samsung Magician voor Samsung-ssd's.

Back-ups

Je bent nooit honderd procent veilig, alle geïnstalleerde beveiligingen ten spijt. Daarom zou je eigenlijk altijd back-ups moeten maken. Regelmatig back-uppen beschermt je tegen gegevensverlies door fouten, defecten of malware, en je kunt relatief snel je systeem en gegevens herstellen zonder noemenswaardig dataverlies.

Er bestaan gelukkig degelijke en gratis tools waarmee je back-ups grotendeels kunt automatiseren. Deze ondersteunen bij voorkeur versleuteling, compressie en versiebeheer, werken met incrementele back-ups (alleen nieuwe of gewijzigde bestanden) en met deduplicatie (dubbele inhoud wordt slechts één keer opgeslagen). Duplicati en Kopia zijn hier uitstekende voorbeelden van, gratis en opensource. Duplicati heeft een gebruiksvriendelijke webinterface, terwijl Kopia wat technischer is, maar iets krachtiger dankzij het snapshot-systeem en efficiënter bij grote of veel bestanden.

Probeer waar mogelijk de 3-2-1-regel te volgen: bewaar minstens drie kopieën van je data op twee verschillende media, waarvan één op een andere fysieke locatie en minstens één offline. Dit is ook belangrijk met het oog op ransomware. Koppel daarom ook je externe back-upmedium los zodra de back-up klaar is.

Netwerkbeveiliging

Tenzij je computer fysiek losgekoppeld is van internet en andere netwerken ('air-gapped'), mag je zeker niet voorbij gaan aan netwerkbeveiliging. Je router is doorgaans het toegangspunt tot je hele netwerk en verdient daarom je volle aandacht.

Begin met het wijzigen van het standaard beheerderswachtwoord naar een sterk exemplaar. Controleer geregeld op firmware-updates via de website van de fabrikant (zie ook de eerdere paragraaf Updates en patches). Schakel UPnP (Universal Plug and Play) uit om te vermijden dat applicaties ongecontroleerd poorten openen. Zet beheer op afstand uit als dat kan en beperk inkomend verkeer door enkel noodzakelijke poorten open te laten (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel). Schakel ook ongebruikte netwerkdiensten of applicatie-interfaces uit.

Idealiter voorzie je je netwerkapparaten van gescheiden subnetten, zodat een kwetsbaarheid op het ene toestel niet automatisch andere bedreigt. Je kunt bijvoorbeeld een gastnetwerk op je router activeren voor bezoekers of onbekende apparaten. IoT-toestellen houd je het liefst apart van je hoofdnetwerk. Ondersteunt je router VLAN's (virtuele LAN's), dan kun je zelfs per apparaatcategorie aangepaste regels instellen, voor optimale databescherming.

De meeste routers hebben een ingebouwde firewall, maar deze is vaak beperkt. Gevorderde gebruikers kunnen extra beveiliging overwegen met een krachtigere oplossing, zoals OPNSense, waarmee je gedetailleerde regels kunt opstellen en netwerkverkeer logt. Daarnaast kun je een netwerkwijd DNS-filter gebruiken om ongewenste sites en advertenties op domeinnaamniveau te blokkeren. Tools zoals het multiplatform AdGuard Home of het cloudgebaseerde NextDNS zijn hiervoor uitstekend geschikt. Of je gebruikt eventueel publieke DNS-servers, zoals het recent gelanceerde DNS4EU, mede gefinancierd door de EU, met kant-en-klare filters tegen malware, advertenties en/of ongepaste inhoud.

Monitoren en scannen

Binnen cyberhygiëne hoort ook het regelmatig scannen en monitoren van je netwerk en systemen. Voor Windows zijn er ingebouwde logboeken (klik met rechts op de startknop en kies Logboeken), die systeemfouten, softwareproblemen, aanmeldpogingen en beveiligingsincidenten bijhouden. Open hier Windows-logboeken / Systeem en sorteer op de kolom Niveau om sneller fouten en waarschuwingen te zien.

Scan ook geregeld je netwerkverbindingen. De tool Fing (beschikbaar voor mobiel en desktop) toont direct welke apparaten verbonden zijn. Via Security kun je bij Confirm devices aangeven welke je vertrouwt.

Een nuttige aanvulling is GlassWire, een gratis visuele firewall die toont welke apps waarmee verbinding maken en hoeveel data ze verbruiken. Voor diepgaande analyses is Wireshark de ongekroonde koning. Deze gratis sniffer toont welke data via welke netwerkprotocollen je systeem verzendt en ontvangt, waarmee je ongebruikelijke communicatie kunt traceren.

Je netwerkveiligheid hangt ook af van het sluiten van onnodige netwerkpoorten. Test dit van buitenaf, zoals een hacker doet, via GRC ShieldsUP! Klik op Proceed en dan op All Service Ports om gebruikelijke TCP-poorten te scannen. Zie je rode of blauwe vakjes, schakel dan onnodige services en eventuele poortdoorverwijzingen uit in je router tot alle vakjes groen kleuren.

Je kunt de netwerkpoorten ook van binnenuit scannen, zoals malware doet. Dit kan met het gratis Zenmap, de grafische interface van Nmap. Vul bij Target het ip-adres in en kies bij Profile bijvoorbeeld Quick scan plus.

Je doet er ook goed aan geregeld te controleren op mogelijke datalekken, zoals door database-hacks bij diensten waar je een account had. Je kunt je hiervoor aanmelden bij HaveIBeenPwned, via Notify Me.