Het is niet verwonderlijk dat game-makers proberen hun games in de browser te laten draaien. Iedereen die achter de computer zit, beschikt over een browser en heeft hem meestal ook openstaan. De techniek is inmiddels zo ver gevorderd dat iedereen de verslavende games in zijn browser kan spelen.

Tip 01: Weinig nodig

Het behoeft geen uitleg dat je met de aanschaf van een PlayStation 4, Xbox One of de nieuwste pc met dure grafische kaart toegang hebt tot de nieuwste games. Maar afgezien van die intense ervaring, waarin veel tijd, geld en energie gaan zitten, hebben veel mensen ook behoefte aan een wat lichtere vorm van interactief entertainment. Om die reden zijn mobiele games populair geworden, maar ook browsergames hebben een groot publiek. Simpel gezegd zijn browsergames spellen die je met Internet Explorer, Chrome of een andere browser kunt spelen op de pc of Mac.

Uitzonderingen daargelaten zijn er geen extra te installeren onderdelen nodig, worden muis en toetsenbord gebruikt en is er geen ontzettend snelle computer voor nodig. En misschien wel het beste nieuws is dat er geen kosten aan zijn verbonden, al willen sommige spelmakers je verleiden om na een periode gratis spelen toch maar de portemonnee te trekken. Een ander voordeel van browsergames is dat ze makkelijk tussendoor kunnen worden gespeeld. De browser staat toch vaak open en de spellen drukken meestal niet zwaar op de processorkracht, zodat andere programma's niet langzamer worden.

©PXimport

Tip 01 De gemiddelde computer kan bijna alle browsergames draaien.

Tip 02: Pogo.com

In plaats van op zoek te gaan naar losse games op verschillende websites is het handig om een van de grote portals voor online games te bezoeken. Een van de uitgebreidste websites op dit gebied is Pogo.com. Registreer je gratis op deze site en je kunt de statistieken van je games opslaan, met vrienden chatten en spelen, en prijzen verdienen. Als je daar geen zin in hebt, is het net zo goed mogelijk om meteen een game aan te klikken en te beginnen met spelen. Pogo.com is niet zomaar een site, maar onderdeel van het wereldwijde gamesbedrijf Electronic Arts. Je komt dan ook een beroemde titel als Plants vs. Zombies tegen, het vrolijke strategische spel waarin je met groenten en andere planten de wandelende zombies uit je tuin moet weren.

Andere populaire titels zijn Yahtzee en Monopoly. Over het algemeen kun je zeggen dat Pogo een zeer kindvriendelijke website is met puzzelgames, verborgen objectengames, kaart- en bordspellen en andere spelletjes die je gerust met de kinderen kunt spelen. Een deel van het aanbod is gratis speelbaar. Voor het volledige aanbod spellen zonder advertenties kan een betaald abonnement worden afgesloten.

©PXimport

Tip 02 Pogo biedt bekende titels en wordt bezocht door miljoenen spelers.

Tip 03: Armor Games

De selectie spelletjes van Armor Games is wat meer gericht op jongeren en volwassenen. Een populaire titel is Wartune, een strategisch spel dat elementen uit rollenspellen combineert met een mooi fantasysfeertje. Hoewel je deze game zonder te betalen en te installeren bijna onmiddellijk kunt starten, gaat de inhoud van het spel heel wat verder dan de gemiddelde browsergame. Je gaat alleen of met andere spelers grotten in, levert strategische gevechten met gevaarlijke tegenstanders en houdt je ook nog bezig met 'city building'. Dat laatste houdt in dat je over een stad heerst, deze uitbreidt, de economie op peilt houdt en legers traint om de vijand te bestoken.

Er staan genoeg andere games op de website van Armor Games, in uiteenlopende genres. De game met misschien wel de grootste naamsbekendheid is Kingdom Rush, een titel die ook op de iPhone en iPad veel spelers aan zich heeft weten te binden. In deze tower defense game plaats je aanvalstorens met pijlen en kanonnen om aanstormende vijandjes het zwijgen op te leggen. Armor Games biedt ook tientallen MMO-games, waarin je je samen met andere spelers in een virtuele wereld begeeft.

©PXimport

Tip 03 Kingdom Rush kost geld op de iPhone en iPad, maar is in de browser gratis te spelen.

Tip 04: Kinderen

Eigenlijk hebben alle gameportals kinderen wel genoeg te bieden, al is het vaak wel handig om de keuze van het spel vanwege de inhoud in de gaten te houden. Dat soort begeleiding is niet nodig als je naar een portal surft die uitsluitend browsergames voor kinderen aanbiedt. Een goed voorbeeld is Kibagames, een verzameling korte, makkelijke spelletjes die doorgaans weinig uitleg behoeven. Spelletjes met poezen, gekleurde balletjes, boerderijen en andere onschuldige thema's kun je gratis spelen, al worden er wel telkens advertenties getoond voordat het spel is geladen. Soms bevatten de spellen ook Nederlandse tekst.

Het bedrijf achter de website zegt meer dan 3000 spellen aan te bieden op Kibagames. Deze kunnen allemaal gratis worden gespeeld. De inkomsten zijn volledig afhankelijk van advertenties. De makers zullen dus nooit vragen om toch te betalen, zodat ouders niet hoeven op te letten als ze hun kinderen eventjes van een paar spelletjes laten genieten.

©PXimport

Tip 04 Op speciale portals voor kinderen kom je geen vreemde content tegen.

Tip 05: Disney en Pokémon

Kinderen houden van bekende personages. Natuurlijk kom je dan al snel bij Disney.nl terecht, dat dan ook veel gratis games aanbiedt met bekende figuren uit Star Wars, Planes en Phineas and Ferb. De Nederlandse website is goed toeven voor de jonge spelers. De onderhoudende spelletjes zijn makkelijk te spelen, overal zijn Nederlandse teksten te vinden en je hoeft niet bang te zijn voor ongeschikte content. Een andere grote hit onder kinderen is nog steeds Pokémon. De digitale avonturen van deze tekenfilmfiguren zijn doorgaans voorbehouden aan spelcomputers van fabrikant Nintendo, zoals de 3DS en de Wii U.

Met het kaartspel is dat een ander verhaal. De ruilkaarten die op het schoolplein worden bekeken en 'verhandeld', spelen de hoofdrol in een browsergame waarin zogenoemde Pokémon-trainers de krachten van elkaars kaarten proberen te weerstaan. Daarom is de site pokemontcg.com een uitkomst voor iets oudere kinderen, die ook al bordspellen begrijpen. Na registratie is spelen gratis en kunnen zelfs codes worden ingevoerd die worden geleverd bij een echt pakje kaarten uit de winkel. Voor de fanatieke Pokémon-fans is het waarschijnlijk de enige browsergame waar ze telkens naar terugkeren.

©PXimport

Tip 05 Kinderen willen een spel met personages die ze kennen.

Tip 06: 900 arcadegames

The Internet Archive Software Collection besteedt aandacht aan arcadegames uit de jaren zeventig, tachtig en negentig. De website oogt minder vriendelijk dan Pogo.com en Kibagames.com en is meer een locatie waar fans van oude videogames hun hart kunnen ophalen en informatie verzamelen. Er is echter geen handige interface en je moet even uitvogelen waar de juiste informatie staat. Toch zijn hier heel wat gratis spelletjes uit de begintijden van de computergames te spelen. Er zijn meer dan 900 games beschikbaar om in de browser te spelen. Door op een spel te klikken kom je eerst op een informatiepagina over de desbetreffende game en kun je verder klikken om hem daadwerkelijk op te starten.

De spellen worden via emulatie aangeboden, wat wil zeggen dat op de achtergrond de techniek van de hardware wordt nagebootst. Na de opstartschermen moet je dus een virtueel muntje in het apparaat gooien. De besturing verloopt doorgaans via het toetsenbord, al ondersteunt de website ook een externe controller. Het is vaak even proberen welke toetsen je nodig hebt om te spelen en niet elke game werkt perfect in elke browser, maar voor de nostalgische gamer is deze website een uitkomst.

©PXimport

Tip 06 Klassieke arcadegames via The Internet Archive lopen soms vast.

Tip 07: Facebook-games

Door de opkomst van games op de iPad en iPhone zijn spelletjes op Facebook iets minder 'hot' dan zo'n twee jaar geleden, maar nog steeds biedt het sociale netwerk een grote verzameling games die normaal gesproken gratis kunnen worden gespeeld. Een grote hit van dit moment is Cookie Jam, waarin verschillende gekleurde koekjes zo worden geordend dat dezelfde kleuren naast elkaar terechtkomen. De meest gespeelde games op Facebook zijn puzzelspellen die voor iedereen zijn te begrijpen en sterk leunen op het contact met vrienden die dezelfde games spelen. Voorbeelden zijn Candy Crush Saga en Pet Rescue Saga.

Toch zijn er genoeg games met iets meer diepgang te vinden, zoals het strategische Sparta: War of Empires. In deze game bouw je een stad, voer je diplomatie en bouw je legers om je burgers te beschermen. Het spel is volledig gratis te spelen, maar biedt voordelen als je toch bereid bent te betalen. Ook al ziet Sparta: War of Empires er prima uit en is de gameplay behoorlijk uitgebreid, ook voor deze game is geen installatie van extra onderdelen nodig en volstaat het om Facebook te openen in de browser. Een andere interessante Facebook-game is Knights: Clash of Heroes.

©PXimport

Tip 07 Google+ heeft games in de ban gedaan, maar Facebook heeft ze nog volop.

Tip 08: Battlestar Galactica

Naast allerlei snelle en makkelijke spellen zijn er ook browsergames die inhoudelijk in de buurt komen van 'grote' games die in de verkooplijsten staan en worden gespeeld op nieuwe pc's en de laatste spelcomputers. Een goed voorbeeld van een uitgebreide browsergame is Battlestar Galactica Online. Dit ruimteavontuur is gebaseerd op de tweede televisieserie van Battlestar Galactica en bevat beelden en personages uit deze reeks. Met bekende helden als Admiraal Adama, Apollo en Starbuck wordt het verhaal verteld, maar de hoofdmoot van het spel is de ruimte verkennen, de vijand bestoken en opdrachten uitvoeren zoals grondstoffen verzamelen. Je maakt zelf de keuze voor de goede kant van de mensen of de slechte kant van de Cylons, de robots die zich tegen hun makers hebben gekeerd.

De besturing met muis en toetsenbord werkt prima en het spel heeft een niet al te steile leercurve, waardoor je niet meteen wordt overvallen door al te moeilijke opdrachten. De actie concentreert zich voornamelijk op het vliegen met de ruimteschepen. Op de basis kun je het schip upgraden. Om deze game te spelen moet je je eerst registreren en een gratis Unity 3D-plug-in voor de browser downloaden.

©PXimport

Tip 08 Battlestar Galactica Online gebruikt beeltenissen, verhalen en geluiden uit de tv-serie.

Tip 09: The Settlers Online

In The Settlers Online geen oorlogen tussen robots en mensen in de ruimte, maar juist een rustige, dorpse sfeer waarin kleine mannetjes (de Settlers ofwel kolonisten) in houten huisjes proberen een bestaan op te bouwen. Het spel is lekker uitgebreid voor een browsergame, maar is niet moeilijk te spelen. De website en de game zelf zijn volledig Nederlandstalig. In het begin wordt de speler aan het handje gehouden en worden de menu's, de doelstellingen van het spel en de bediening duidelijk uitgelegd. Door knipperende en oplichtende onderdelen kun je bijna niets fout doen, al word je na verloop van tijd natuurlijk vrijgelaten om op eigen kracht je nederzetting te doen uitgroeien tot een bruisende samenleving.

De sociale functie van het spel is erg belangrijk. Zo nodigt het chatscherm meteen uit om contact te leggen met andere Nederlandse spelers en kun je in de balk onderaan vrienden toevoegen. Met die andere spelers kun je gildes vormen en grondstoffen verhandelen. Als groep maak je bovendien aanspraak op voordelen die je mist als je alleen speelt. Een goed alternatief voor The Settlers Online is Anno Online, waarin eveneens een beschaving wordt onderhouden.

©PXimport

Tip 09 Ondanks de vele menu's is The Settlers Online makkelijk te leren.

Tip 10: Panzer General

Wie echt uren de tijd heeft om zich helemaal vast te bijten in een game, kan zich wagen aan Panzer General Online. Deze gratis strategische game over de Tweede Wereldoorlog, laat je om de beurt zetten doen op een speelveld, waar verschillende legereenheden elkaar bestoken. Het spel werkt met kaarten die worden gebruikt voor de acties in het spel. Bij elke stap moet je dus goed nadenken. Er komt geen behendigheid aan te pas, alleen strategisch inzicht. In plaats van een vaste set kaarten is het zaak om telkens nieuwe kaarten te verzamelen, waarmee de mogelijkheden van je leger worden uitgebreid. Dit heeft raakvlakken met de collectable card games, ruilkaartspellen zoals Magic the Gathering.

Door een sterk 'deck' samen te stellen wordt al voor het eerste schot bepaald wat de mogelijkheden op het slagveld zijn. Het doel van het spel is een van de drie rijen van de vijandelijke linies volledig open te spelen en de generaal die aan het einde staat, aan te vallen. Een game met smaakvolle beelden en veel diepgang die makkelijk tientallen uren van je tijd in beslag kan nemen.

©PXimport

Tip 10 Als strategie en een kaartspel worden gecombineerd, resulteert dat in een razend moeilijk spel.

Tip 11: Doom en Quake

Veel pc-bezitters kunnen zich nog goed herinneren dat je een flinke computer nodig had om het allernieuwste schietspel Quake te spelen. Dat is natuurlijk pure nostalgie, maar het is wel fraai om te zien dat je deze klassieker tegenwoordig gratis in je browser kunt spelen. Surf naar www.quakelive.com, registreer je voor een account en binnen een paar minuten ren je door de arena in een gevecht met verwoestende wapens. Helaas is het wel nodig om een exe-bestand voor de pc te downloaden voordat je in de browser kunt spelen. Toch is dat de moeite waard om deze klassieker opnieuw te spelen. Een ander klassiek schietspel dat je zonder download wél meteen in de browser kunt spelen, is Doom.

©PXimport

Tip 11 Vroeger had je de nieuwste computer nodig voor Quake en Doom, nu slechts een simpele browser.

Tip 12: Epic Battle Fantasy

Voor de fans van Japanse tekenfilms is Epic Battle Fantasy 4 een goede keuze. De personages zijn zo vormgegeven dat het lijkt alsof ze uit papier zijn geknipt. De humor en de luchtige toon van het verhaal zijn geslaagd voor jonge spelers én volwassenen met een jonge geest. Je verkent het landschap en levert om de beurt gevechten met vreemde vijanden. Gaandeweg maak je de personages en hun wapens sterker om steeds krachtiger vijanden aan te kunnen. Epic Battle Fantasy 4 doet eigenlijk niet zo veel verrassends, maar weet door de leuke tekeningen en de verslavende gameplay toch heel wat fans voor zich te winnen. Vooral de charmante personages en de sfeervolle wereld maken dit tot een leuker avontuur dan de vrij algemene titel doet vermoeden. Een vermakelijke gratis browsergame voor de fans van Japanse rollenspellen.

©PXimport

Tip 12 Een kleurrijke titel voor fans van Japanse role-playing games.

De zoekmachine van Google is nog steeds veruit de populairste in Nederland en België, maar het is de vraag of het voor elke zoekopdracht ook de beste keuze is. We geven je handige zoektips voor Google, maar bespreken ook krachtige alternatieven, al dan niet aangedreven door AI.

Tip 1 Google-instellingen

Wanneer je naar www.google.com surft, zie je direct de balk waarin je zoektermen kunt invoeren, waardoor veel gebruikers de optie Instellingen helemaal rechtsonder op de statusbalk missen. Toch kun je via deze optie je zoekervaring in Google op verschillende manieren aanpassen. Via Zoekinstellingen kun je bijvoorbeeld SafeSearch en Gepersonaliseerd zoeken inschakelen (Google gebruikt dan zoekopdrachten uit de browser voor relevantere resultaten). Met Personalisatie en cookies kun je onder andere advertentiepersonalisatie in- of uitschakelen. De optie Zoekgeschiedenis laat je, indien aangemeld bij Google, eerdere zoekopdrachten bekijken en verwijderen.

Je kunt diverse instellingen aanpassen vanuit de homepagina van Google.

Tip 2 Google-zoektermen

Na het invoeren van een zoekterm verschijnen de zoekresultaten. Welke resultaten je precies te zien krijgt, hangt af van Googles zoekalgoritmes (zie kader ‘Google-algoritmen’), maar het is uiteraard ook belangrijk welke zoektermen je intikt en hoe je dit precies doet. Diverse zoekoptimalisatietips vind je op deze webpagina (klik hier zeker ook op de link Google-zoekopdrachten verfijnen). Hieronder lichten we de interessantste uit en vullen deze aan met extra tips.

Weet alvast dat zoekopdrachten in Google niet hoofdlettergevoelig zijn: Haarlem, HAARLEM of haarlem maakt dus geen verschil. Om naar een exacte woordgroep te zoeken, plaats je deze tussen dubbele aanhalingstekens, bijvoorbeeld "De stille genieter". Standaard zoekt Google naar alle woorden die je invoert (dit wordt een impliciete AND-relatie genoemd), maar je kunt ook aangeven dat je naar pagina’s zoekt die één van de woorden bevatten door de Booleaanse operator OR (in hoofdletters) te gebruiken: stille OR genieter. Wil je specifieke woorden uitsluiten, laat je deze voorafgaan door een minteken, zoals in -stille.

Je kunt de zoekopdracht ook beperken tot een specifieke site of domein door site: voor je zoekterm in te voeren (zonder spatie), zoals site:id.nl Windows of site:nl Windows. Op een vergelijkbare manier kun je de zoekresultaten tot specifieke bestandstypes beperken, als volgt: filetype:pdf Windows.

Er zijn nog veel meer ‘shortcuts’ mogelijk, maar waarschijnlijk geef je hiervoor de voorkeur aan een gebruiksvriendelijke grafische interface.

Je zou het haast vergeten: om binnen een geopende webpagina te zoeken, hoef je in je browser maar op Ctrl+F te drukken en een zoekterm in te tikken.

Hoe meer zoekcriteria, hoe gerichter (en beperkter) de zoekresultaten.

Tip 3 Geavanceerd zoeken

Wil je complexere zoektermen gebruiken en heb je de typematige shortcuts niet zo goed onder de knie, maak dan gerust gebruik van de grafische zoekinterface van Google. Klik hiervoor op Tools rechtsonder de zoekbalk. Naast het aantal bijbehorende zoekresultaten kun je nu uit enkele filters kiezen, zoals land, taal en periode. Als je aangemeld bent bij Google, verschijnt hier ook Geavanceerd zoeken, waarmee je naar de grafische zoekinterface wordt geleid. Je kunt dit gedeelte ook rechtstreeks bereiken, via www.google.nl/advanced_search, ook zonder aanmelding.

Dit zoekformulier spreekt grotendeels voor zich en de uitgebreide opties laten fijnmazige zoekopdrachten toe. Zo kun je bijvoorbeeld zonder kennis van operatoren of andere shortcuts een zoekopdracht samenstellen naar webpagina’s die een exacte woordgroep bevatten, met uitsluiting van specifieke woorden, in het Nederlands, op een specifieke website en alleen voor PowerPoint-documenten.

Wanneer je vervolgens op de knop Geavanceerd zoeken drukt, zie je de overeenkomstige zoekopdracht in de zoekbalk verschijnen. Handig, want zo leer je snel zelf de juiste operatoren gebruiken.

Met het zoekformulier van Google kun je op een eenvoudige manier complexe zoekopdrachten uitvoeren.

Tip 4 Afbeeldingen

Soms wil je specifiek naar afbeeldingen zoeken en ook hiervoor kun je bij Google terecht. Het volstaat om op Afbeeldingen te klikken, net onder de zoekbalk. Merk op dat je hier ook andere zoekcategorieën vindt, zoals Video’s, Nieuws, Producten, Boeken en (via Meer) Financieel. Klik je vervolgens op Tools, dan verschijnen specifieke filters voor afbeeldingen, zoals Grootte, Kleur, Type, Periode en Gebruiksrechten, zodat je gericht naar plaatjes kunt zoeken.

Bij Gebruiksrechten kun je kiezen tussen Creative Commons-licenties (uitleg vind je hier) en Commerciële en andere licenties. Selecteer vervolgens een afbeelding en klik in het rechterdeelvenster op Licentiegegevens voor meer informatie. Helaas is het vaak niet (meteen) duidelijk om welke licentie het precies gaat.

Ben je specifiek op zoek naar rechtenvrij beeldmateriaal, dan kun je daarom beter gebruikmaken van zoekplatforms als Pixabay of Pexels. Bij deze laatste kun je bovendien filteren op standen (Liggend, Staand, Vierkant), op formaat (Groot, Medium, Klein) en op een twintig kleurschakeringen.

Voor rechtenvrij beeldmateriaal gebruik je beter een gespecialiseerd zoekplatform zoals Pexels.

Tip 5 Omgekeerd zoeken

Veel gebruikers weten niet dat je webpagina’s of andere afbeeldingen kunt zoeken op basis van een geüploade afbeelding – dit wordt ook wel omgekeerd zoeken genoemd. Je wilt bijvoorbeeld weten welk gebouw er op een foto staat, of je wilt nagaan op welke sites de afbeelding voorkomt. Ga naar Google Afbeeldingen en klik op het camera-pictogram rechts in de zoekbalk. Sleep een afbeelding naar het venster, klik op Upload een bestand of plak de url van de afbeelding in de balk. Zodra je op Zoeken klikt, gaat Google Lens op zoek naar visuele overeenkomsten en relevante links. Klik onder de foto op Exacte overeenkomsten om te zien welke sites die afbeelding hebben gebruikt. Je kunt het focuskader op de foto schalen en verplaatsen om aan te geven welk deel van de afbeelding je precies wilt analyseren. Het is ook mogelijk de visuele zoekopdracht met trefwoorden aan te vullen. Bevat je afbeelding tekst, dan kun je deze via de 文A-knop rechtsonder laten vertalen in de gewenste doeltaal.

Omgekeerd zoeken met Google Lens.

Tip 6 Google-app

Om zoekopdrachten via Google uit te voeren op je Android-toestel of iPhone, kun je de gratis app Google installeren en gebruiken. Ook hier kun je zoektermen intikken of, via het microfoon-pictogram, inspreken. Naast de zoekbalk vind je een camera-pictogram waarmee je zoekopdrachten aan Google Lens (zie tip 5) kunt doorspelen.

Onder de zoekbalk vind je ook weer een 文A-knop, waarmee je tekst op een afbeelding kunt laten vertalen. Daarnaast is er een muzieknoot-icoon: klik hierop en speel, zing of neurie een muzieknummer. Als het goed is, herkent Google Zoeken de melodie en krijg je aangepaste zoekresultaten, zoals muzieknummers op YouTube.

Met de Google-app krijg je handige zoekopties via duidelijke pictogrammen.

Tip 7 Browser-zoekmachine

Google mag dan de populairste zoekmachine zijn, het is zeker niet de enige en, afhankelijk van wat je precies zoekt of waar jij belang aan hecht, ook niet noodzakelijk de beste. Hieronder vind je enkele handige alternatieven. We leggen je eerst uit hoe je in je browser een andere standaardzoekmachine instelt of hoe je via snelkoppelingen specifieke zoektools kunt aanroepen.

Laten we beginnen met Chromium-browsers. Tik, afhankelijk van je browser, in de adresbalk chrome://settings/search, brave://settings/search of edge://settings/search in. In Chrome of Brave klik je vervolgens op Zoekmachines en Site Search beheren. Klik op het knopje met de drie stippen naast je favoriete zoekmachine en kies Instellen als standaard. Je kunt ook een extra zoekmachine toevoegen en deze via een ‘snelkoppeling’ vanuit de adresbalk oproepen. Stel, je wilt Brave Search (zie tip 13) als extra zoekmachine. Klik dan op de knop Toevoegen. Vul Brave Search in bij Naam, bijvoorbeeld bs als Snelkoppeling en https://search.brave.com/search?q=%s bij URL met %s in plaats van zoekterm. Bevestig met Toevoegen. Wanneer je nu bs <spatie> intikt in de adresbalk, gevolgd door een zoekterm, zal je browser deze doorgeven aan Brave Search.

In Edge werkt dit op vergelijkbare wijze, via Zoekprogramma’s beheren en Toevoegen.

Je kunt meerdere zoekmachines in je browser definiëren (met aangepaste snelkoppelingen).

Tip 8 Privacybewust zoeken

Privacyvriendelijke zoekmachines zijn een goed alternatief als je geen fan bent van het bijna onbegrensde dataverzamelen door diensten als Google of Bing. Als je privacy belangrijk vindt, kun je beter kiezen voor een zoekmachine die minder of geen persoonlijke gegevens bewaart, zoals DuckDuckGo. Je kunt elk zoekresultaat ook in ‘anonieme weergave’ bezoeken (aangegeven door een blauw kader rond de webpagina), waarbij je DNS-aanvraag wordt gemaskeerd, samen met je ip-adres, locatie en user agent (die aangeeft met welke browser en welk systeem je werkt), ongeveer zoals bij een VPN-verbinding. Handig zijn ook de zogeheten bangs, vergelijkbaar met snelkoppelingen in browsers (zie tip 7). Er zijn maar liefst zo’n 13.500 bangs beschikbaar, zoals !p (Pinterest), !pexels (Pexels), !dpl (DeepL) en !wbm (WayBack Machine). Tik gewoon de bang in, gevolgd door je zoekterm in de zoekbalk.

Andere betrouwbare zoekmachines die ook privacy hoog in het vaandel dragen, zijn Startpage, van Nederlandse origine, en het Franse Qwant, beide met vergelijkbare privacygaranties.

Vanuit DuckDuckGo kun je webpagina’s ook geanonimiseerd bezoeken.

Tip 9 Specifiek zoeken

Zoekmachines als Google, Bing en DuckDuckGo bieden weliswaar de mogelijkheid om gericht te zoeken naar afbeeldingen, video’s en nieuwsberichten, maar voor specifieke zoekopdrachten zijn gespecialiseerde platformen vaak beter geschikt.

Voor wetenschappelijk werk is Google Scholar alvast een uitstekende keuze. Deze dienst biedt toegang tot meer dan 300 miljoen artikelen, boeken, proefschriften en rapporten uit diverse disciplines, vaak met links naar volledige teksten. Je kunt filteren op periode, taal en brontype. Na aanmelding kun je resultaten aan je persoonlijke bibliotheek toevoegen en organiseren in eigen categorieën, handig om bronnen later te raadplegen.

Ben je meer geïnteresseerd in (Europese) cultuur, dan is Europeana een waardevolle bron. Deze bibliotheek geeft toegang tot meer dan 50 miljoen culturele objecten, waaronder kunstwerken, boeken, muziek, video’s en erfgoedcollecties. Tijdens het zoeken kun je filters activeren als Thema (Archeologie, Kranten, Sport enzovoort), Media (Afbeelding, Tekst, Geluid, Video) en licentie (mate van vrij gebruik).

Als je historische gegevens nodig hebt, is Internet Archive onmisbaar. Je vindt hier een enorme hoeveelheid content, zoals 40 miljoen boeken en teksten, 800 miljard gearchiveerde webpagina’s (open de rubriek Web voor de Wayback Machine), miljoenen audiobestanden, afbeeldingen, video’s en zo’n 2 miljoen softwareprogramma’s.

Met het Internet Archive heb je toegang tot een indrukwekkend en veelzijdig historisch archief.

Tip 10 AI aanzetten

Tot nu toe hebben we vooral traditionele zoekmachines en doorzoekbare archieven besproken, terwijl AI nauwelijks aan bod kwam. Toch heeft AI een groeiende invloed op zowel de werking van zoekmachines als je zoekgedrag.

Google is bijvoorbeeld bezig met de uitrol van AI-overviews in zijn zoekmachine. Deze door AI gegenereerde samenvattingen verschijnen bovenaan de zoekresultaten en bieden een snel overzicht van informatie over de zoekopdracht, samengesteld uit diverse, aanklikbare bronnen. Google noemt dit de Search Generative Experience (SGE).

Je kunt deze functie vooral gebruiken om complexe vragen te beantwoorden. Hoewel SGE in de EU nog niet beschikbaar is, zie je al wel de eerste tekenen van deze ontwikkeling. Bij sommige zoekopdrachten, zoals bij Wat is fotosynthese?, laat Google bijvoorbeeld bovenaan een of meer fragmenten (‘featured snippets’) zien van betrouwbare bronnen, inclusief links. Vaak verschijnen er ook video- of afbeeldingsknipsels, wat je kunt testen met bijvoorbeeld Geef de stappen voor het bakken van een cake.

De knipsels bovenin Googles zoekresultaten zijn een opstapje naar de AI-overviews.

Tip 11 AI-extensie

Je kunt de zoekmachine van Google, evenals die van Bing en DuckDuckGo, uitbreiden met AI-functionaliteit via de browserextensie ChatGPT for Google, beschikbaar voor Chromium-browsers zoals Chrome, Edge, Brave en Opera. Installeer de extensie, geef de gevraagde toestemming (de extensie krijgt toegang tot de bezochte webpagina’s), en meld je aan met je Google-account. Het is handig om de extensieknop meteen vast te pinnen op de knoppenbalk van je browser.

Open een van de genoemde zoekmachines en voer een zoekopdracht in. Als alles goed is, verschijnt rechts van de zoekresultaten een menu waarin je bovenaan kunt kiezen aan welke AI-chatbot je de zoekopdracht wilt doorgeven, zoals GPT 4o mini en Gemini. Voor GPT 4o mini moet je mogelijk eerst op een ander tabblad aanmelden bij www.chatgpt.com. De andere AI-bots zijn alleen beschikbaar via een betaald abonnement.

Je kunt de tool ook zo instellen dat de zoekopdracht alleen naar een AI-bot wordt gestuurd als je de zoekopdracht met een vraagteken afsluit. Klik op het tandwielpictogram, open Zoekpaneel en selecteer bij Triggermodus de optie Vraagteken. Bevestig met Wijzigingen opslaan.

ChatGPT for Google: de gratis versie beperkt je tot een paar AI-bots.

Tip 12 Hybride zoekmachines

De gratis versie van ChatGPT for Google is behoorlijk beperkt en vereist de nodige machtigingen. Vind je dit storend, dan kun je beter kiezen voor een ‘hybride’ zoekmachine. Deze combineert traditionele zoekalgoritmes, webscraping en indexering van internetinformatie, waarna AI wordt ingezet voor verwerking en samenvatting van deze gegevens.

Perplexity is een voorbeeld van zo’n hybride zoekmachine. Na het invoeren van een zoekopdracht zie je de gebruikte bronnen, gevolgd door een overzichtelijk antwoord en gerelateerde vragen. Je kunt ook een beperkt aantal documenten uploaden (3 per dag), maar hiervoor moet je je wel aanmelden. De Pro-versie (circa 23,50 euro per maand) biedt meer mogelijkheden, waaronder diverse AI-modellen, onbeperkt aantal uploads en toegang tot Dall-E.

Een andere hybride zoekmachine is You.com, die op een vergelijkbare manier werkt. Zodra je je aanmeldt, komen er extra functies beschikbaar, zoals de keuze uit verschillende ‘agents’ met een eigen focus. Zo benadert Research je zoekopdracht diepgaander wetenschappelijk en Creative tracht deze om te zetten in een infogram. De Pro-versie (15 USD per maand) biedt toegang tot nog meer AI-modellen en agents.

You.com: een hybride zoekmachine waarin AI de zoekresultaten direct verwerkt.

Tip 13 AI-aanvullingen

Niet alleen Google heeft door dat AI onmisbaar wordt voor zoekmachines, ook concurrenten als Brave en Microsoft Bing hebben dit goed begrepen. Bij de relatief nieuwe zoekdienst Brave Search kun je zelf kiezen of je traditionele zoekresultaten wilt uitbreiden met AI-gegenereerde samenvattingen, vergelijkbaar met de AI-overviews van Google. Bij het invoeren van een zoekopdracht krijg je eerst alleen traditionele zoekresultaten te zien. Klik je rechts van de zoekbalk op het ster-pictogram, dan verschijnt direct een samenvatting met aanklikbare bronvermeldingen. Het schuifbalk-pictogram biedt de mogelijkheid extra filters te activeren.

Als je een zoekopdracht invoert bij Bing, zie je vaak bovenaan een gestructureerde AI-samenvatting met bronvermelding. Rechts van de zoekbalk vind je de knop Diepgaand zoeken, waarbij wordt vermeld dat GPT-resultaten ongeveer 30 seconden duren.

Bing analyseert hierbij je zoekopdracht om je achterliggende intentie en nuances beter te begrijpen. Dit resulteert in variaties op je oorspronkelijke zoekopdracht (in het kader ‘Diepgaand zoeken’), waarmee je verschillende aspecten van het onderwerp belicht en geen informatie mist. Daarnaast raadpleegt Bing meer websites dan bij een standaard zoekopdracht.

Brave Search: je beslist per zoekopdracht of je AI-samenvattingen wenst.

Tip 14 AI-zoekmachines

Traditionele zoekmachines verschuiven steeds meer richting AI, terwijl pure AI-chatbots zoals ChatGPT op hun beurt zoekmachinefunctionaliteit integreren. Aanvankelijk was de ChatGPT Search-functie enkel beschikbaar voor betalende Plus-gebruikers, maar nu is deze voor iedereen toegankelijk.

Bezoek ChatGPT of installeer de ChatGPT-app (voor desktop en mobiel) en meld je aan bij OpenAI. Voer je zoekopdracht in als prompt, klik op het wereldbol-pictogram onder de prompt zodat het blauw kleurt, en klik vervolgens op de blauwe pijlknop. ChatGPT raadpleegt meerdere internetbronnen en geeft een overzichtelijke samenvatting. Bij elke paragraaf verschijnt een aanklikbare link, en onder het antwoord kun je op Bronnen klikken. Dit opent een apart deelvenster of pop-up (op mobiel), waar je een korte context en aanvullende klikbare citaten vindt.

ChatGPT Search is ook als browser-extensie beschikbaar in de Chrome Web Store voor Chromium-browsers. Houd er rekening mee dat deze extensie meteen je standaardzoekmachine vervangt door ChatGPT. Wanneer je een zoekopdracht in de adresbalk invoert, word je nu automatisch omgeleid naar de site van ChatGPT. In Tip 7 lees je hoe je de standaardzoekmachine eventueel weer kunt herstellen.

ChatGPT heeft intussen een heuse internetzoekfunctionaliteit ingebouwd.

Tip 15 Nadelen van LLM’s

Je kunt generatieve AI-chatbots ook gebruiken als een zoekmachine op basis van AI, waarbij de antwoorden niet per se live op het internet worden opgezocht, maar door het neurale netwerk van het Large Language Model (LLM) worden gegenereerd op basis van eerdere trainingsdatasets.

Je houdt dan wel het best enkele zaken in gedachten. Zo hebben de meeste LLM’s een cut-off-datum, wat betekent dat de trainingsdata minstens zo oud zijn. LLM’s gebruiken ook soms verouderde informatie zonder dit expliciet te melden, waardoor je mogelijk niet beseft dat de data niet actueel zijn. Bovendien kunnen LLM’s soms op overtuigende wijze informatie verzinnen (‘hallucineren’). Weet ook dat niet alle AI-chatbots directe bronverwijzingen bieden. Factchecking via betrouwbare bronnen (zoals met traditionele zoekmachines) is dan zeker aan te raden.

Meer nog dan bij traditionele zoekmachines kunnen de antwoorden van een AI-chatbot ook sterk afhangen van hoe je de vraag formuleert. AI-chatbots zoals ChatGPT zoeken soms live op internet als zij zelf inschatten dat dit nodig is, wat invloed kan hebben op het antwoord. Een trefwoord als momenteel of januari 2025 in je prompt bijvoorbeeld kan hiervoor al volstaan.

Bij ChatGPT werk je links zonder ‘live’ internet en rechts met live internet (trefwoord ‘momenteel’).

Tip 16 Voordelen van LLM’s

Je moet extra voorzichtig zijn wanneer je LLM’s puur op basis van AI bevraagt, maar voor sommige zoekopdrachten krijg je vaak sneller en betere antwoorden. We geven slechts een paar voorbeelden.

Als je de menuopties van een applicatie niet goed begrijpt, is het vaak lastig om via traditionele zoekmachines een verklaring te vinden, tenzij er een online handleiding beschikbaar is. Met een AI-chatbot als ChatGPT volstaat het meestal om een schermafbeelding van de menu-opties te maken (bijvoorbeeld met Shift+Windows-toets+S), deze via Ctrl+V in de prompt te plakken en een korte tekstprompt toe te voegen. Zoek je bijvoorbeeld een Excel-formule of een script in VBA (voor Office-macro’s), dan kun je vaak volstaan met een duidelijke omschrijving als prompt. Even later krijg je dan een werkende code terug.

Er zijn ook andere zoekopdrachten waarin AI-chatbots dikwijls beter presteren dan traditionele zoekmachines, bijvoorbeeld als je stap voor stap instructies, algoritmische of logische problemen, advies voor concrete situaties, samenvattingen of historische kennis nodig hebt, tenzij het misschien om sterk gespecialiseerde onderwerpen gaat.

Wat ons betreft is het duidelijk: optimaal zoeken wordt steeds interactiever en zal gebaseerd zijn op een slimme combinatie van zoekalgoritmen en AI.

Heb je problemen met een programma? Upload een screenshot naar ChatGPT!

De Huawei Watch 5 is een fraaie smartwatch met een nieuwe knop waarmee je snel uitgebreide gezondheidscontroles uitvoert. Maar is dat genoeg om de prijs van minimaal 449 euro te rechtvaardigen?

De versie die wij onder handen namen, tikt met een prijs van 649 euro stevig aan. Het gaat om het 42mm-model, geleverd met een titanium band. Die band heeft een opvallend kliksysteem waarmee je het horloge strak om je pols vastzet. Handig in gebruik, maar omdat hij geen verstelbare gaatjes heeft, is het wel belangrijk vooraf te checken of hij goed past. Voor wie zekerheid zoekt, is een eenvoudiger, klassiek bandje misschien een meer praktische keuze.

Toch sluit de titanium band visueel naadloos aan op het gestroomlijnde ontwerp van de Huawei Watch 5. De roestvrijstalen kast oogt elegant en voelt verrassend licht aan. Opvallend genoeg blijkt juist deze luxueuze uitvoering minder comfortabel voor sporters: de band kan bij intensief gebruik gaan schuren of irriteren. Met een ander, eenvoudiger bandje is dat probleem snel opgelost. Dat maakt het geheel niet alleen draagbaarder, maar ook beduidend goedkoper, want alternatieve bandjes kosten al snel tussen de 100 en 150 euro minder.

©Wesley Akkerman

Draait als een zonnetje

Het amoledscherm meet 1,5 inch en valt op door de flinterdunne randen, wat direct bijdraagt aan de luxe uitstraling. Het licht gebogen saffierglas geeft het geheel een fraaie mix van klassiek en modern. Op het gebied van kleurweergave, contrast en helderheid presteert de Huawei Watch 5 uitstekend. Zelfs in fel zonlicht blijft het display goed leesbaar. Wel is er een keerzijde: het scherm vangt veel reflectie, en daar valt weinig tegen te beginnen.

De prestaties van het systeem zijn soepel en stabiel, en ook de batterij stelt niet teleur. Dankzij de verschillende energiemodi kun je eenvoudig schakelen tussen intensief gebruik en spaarstand. Wie zuinig omspringt met functies als gps, haalt moeiteloos meerdere dagen – en met wat beleid zelfs een week – uit één laadbeurt. Opladen duurt zo'n 80 minuten via de meegeleverde lader, maar de Watch 5 werkt ook met Qi-opladers. Die zijn qua snelheid niet sneller, maar kunnen wel handiger zijn in dagelijks gebruik.

©Wesley Akkerman

De X-factor

Een opvallende vernieuwing in dit model is de X-Tap-sensor, onderdeel van het bredere TruSense-systeem. Deze extra sensor gebruikt je vingertop – waar de huid dunner is en de bloedvaatjes dichter bij het oppervlak liggen – om metingen zoals hartslag en zuurstofsaturatie (SpO2) nog preciezer te maken. Hij werkt aanvullend op de hoofdsensor aan de onderzijde van het horloge en moet de invloed van storende factoren als haargroei, losse pasvorm of beweging beperken. Het resultaat: betrouwbaardere gezondheidsdata.

Door je vinger een minuut lang op de X-Tap-sensor te houden, start je handmatig de Health Glance. Deze functie stelt een uitgebreid rapport samen met maximaal elf gezondheidswaarden, waaronder hartslag, SpO2 (binnen tien seconden), ECG, hartritmevariabiliteit, stressniveau, huidtemperatuur en zelfs een ademhalingstest die volgt na een paar hoestjes. In de praktijk werkt dit zoals beloofd. Wel blijft het belangrijk te beseffen: de uitkomsten zijn bedoeld voor eigen inzicht, niet als medisch oordeel.

©Wesley Akkerman

Voor je gezondheid

De technologie achter X-Tap is zonder twijfel knap en vernieuwend, maar het blijft de vraag of het echt een concreet probleem oplost. De iets snellere metingen en handmatige activering bieden op papier voordelen, maar voor de doorsnee gebruiker is het de vraag of dat verschil groot genoeg is om indruk te maken. De innovatie is inhoudelijk interessant en levert zeker extra inzicht op, maar voelt minder baanbrekend dan Huawei suggereert, zeker nu ook andere merken steeds vaker met alternatieve meetpunten buiten de pols werken.

Wat wel overtuigt, is de uitgebreide fitnesstracking. Met meer dan honderd sportprofielen, van golf tot freediving, en automatische herkenning van activiteiten, biedt de Watch 5 volop mogelijkheden. De gezondheidsfuncties, zoals slaap- en stressmonitoring, zijn betrouwbaar en doen weinig onder voor de concurrentie. Toch blijft de presentatie van die data in de Huawei Health-app vrij beperkt. Die biedt vooral grafieken van hoe het was, zonder dat daar echt motiverende adviezen of slimme coaching uit voortkomt. Daardoor blijft de praktische waarde van al die informatie wat onderbenut.

©Wesley Akkerman

Mooi systeem, maar…

De Huawei Watch 5 draait op het visueel aantrekkelijke Harmony OS Next en voorziet in standaard slimme functies zoals notificaties en muziekbediening. Nieuw is de gebarenbediening, waarmee je dubbel te tikken oproepen of alarmen kunt beheren. Dankzij eSIM-ondersteuning kun je het horloge bovendien los van je telefoon gebruiken. Hoewel de basis solide is, voelt de gebarenfunctionaliteit nog beperkt aan. De toepassing ervan is voorlopig summier en mist bredere app-integratie. Daar is dus nog ruimte voor ontwikkeling.

De grootste rem op het slimme karakter blijft echter het karige aanbod in de AppGallery. Grote namen als Spotify en Google Maps ontbreken, en ook contactloos betalen werkt buiten China nauwelijks. Bovendien is er geen volwaardige slimme assistent aanwezig. Daardoor blijven de smart-mogelijkheden onder de maat en voelt de Watch 5 minder als verlengstuk van je smartphone dan je zou verwachten op dit niveau. Terwijl de basisfuncties prima draaien, mist het horloge net dat ecosysteem om echt overtuigend mee te kunnen met de top.

©Wesley Akkerman

Huawei Watch 5 kopen?

De Huawei Watch 5 maakt indruk met zijn hoogwaardige afwerking, schitterende amoledscherm en degelijke batterijduur. De nieuwe X-Tap-sensor is technisch interessant, maar weet zichzelf nog niet echt onmisbaar te maken. Ondanks de vlotte prestaties en sterke basis legt de prijsdruk de lat hoog, zeker in vergelijking met concurrerende modellen. Voor veel gebruikers is het lastig te rechtvaardigen waarom ze meer zouden betalen voor functies waarvan de toegevoegde waarde niet direct voelbaar is.

Op het gebied van gezondheid en standaardfuncties levert de Watch 5 prima werk, maar als slimme smartwatch schiet hij tekort. Het beperkte appaanbod, met opvallende afwezigen als Spotify en Google Maps, en het ontbreken van ondersteuning voor contactloos betalen buiten China, knagen aan het gebruiksgemak. Daardoor blijft het gevoel hangen dat je ondanks de krachtige hardware toch niet het complete plaatje krijgt. En juist dat maakt deze Watch, zeker gezien zijn prijskaartje, moeilijker te positioneren als volwaardig alternatief.