Wat is de PSD2 richtlijn voor banken?
Sinds september vorig jaar moeten alle Nederlandse banken voldoen aan PSD2, de Europese richtlijn die bepaalt dat derden toegang moeten kunnen krijgen tot jouw bankrekening. Je moet daar wel akkoord voor geven. Wat zijn daar de gevolgen van?
Wat is de PSD2 richtlijn?
PSD2 is een afkorting van Payment Service Directive 2. Zoals de naam misschien al doet vermoeden is het een opvolger van de oorspronkelijke PSD, die uit 2007 komt. Het is misschien niet de eerste keer dat je hoort over PSD2. Niet zo gek, want er is jarenlang gerotzooid over de wet. De PSD-richtlijn werd al in 2016 aangenomen door het Europees Parlement, maar de landen van de EU kregen tot begin 2018 de regels ook daadwerkelijk door te voeren. Zelfs dat leverde nog veel vertraging op. Eigenlijk had de wet al officieel in januari van vorig jaar van kracht moeten zijn.
De PSD2 is een richtlijn, die betalingsverkeer tussen landen en banken regelt, waarmee Europa wil zorgen voor meer concurrentie in de financiële wereld. Hierdoor moeten er meer innovatieve diensten komen. De richtlijn scherpt ook de bescherming van consumenten aan en wil de veiligheid van het betaalverkeer verder verbeteren.
Eén aspect van de richtlijn krijgt verreweg de meeste aandacht. Banken zijn voortaan verplicht om derde partijen met een PSD2-vergunning kosteloos toegang te geven tot de rekening van klanten. Daar moet de klant wel eerst toestemming voor geven. Hoeveel informatie een derde partij precies krijgt, varieert. Een klant kan toestemming geven voor het doen van een eenvoudige betaling, voor het checken van het saldo of voor het ophalen van rekeninginformatie. Met die laatste optie komt de derde partij bijzonder veel te weten over een particulier. Toegang wordt eenmalig of continu verleend. In het laatste geval moet de toestemming elke 90 dagen worden bevestigd.
©PXimport
Betaalrevolutie?
Volgens sommigen zorgt PSD2 voor een revolutie in de financiële wereld, omdat het allerlei nieuwe diensten mogelijk maakt. Een bekend voorbeeld zijn apps die je hele financiële handel en wandel analyseren. Door alle betalingen door te spitten, kan zo’n dienst vrij snel zien of je niet te veel betaalt voor bijvoorbeeld mobiele telefonie, elektriciteit of hypotheek.
PSD is een Europese richtlijn. Dat maakt het makkelijker geld over te maken naar andere banken of betaaldiensten. De regel werd zo opgezet dat het makkelijker moest worden om zelf een bank te beginnen door een bankvergunning aan te vragen.
Inmiddels zijn er echter veel meer bedrijven die zich op één of andere manier bezig houden met betalingsverkeer. Dergelijke informatie is ook interessant voor bedrijven die profielen opbouwen van consumenten. Denk aan Google of Apple die eigen betaalmethodes willen opzetten, of PayPal en VenMo waarmee je geld kunt versturen. De wet is daarom bijgewerkt om te zorgen dat er meer ruimte ontstaat voor concurrentie. Bedrijven krijgen bijvoorbeeld makkelijker toegang tot je betaalinformatie zodat ze daar betere diensten omheen kunnen bouwen. Denk daarbij aan apps waarbij je verschillende rekeningen van verschillende banken in één keer kunt bekijken.
Er zijn in Nederland nog maar weinig partijen die een PSD2-vergunning hebben. Een invasie van fintech bedrijven blijft dus vooralsnog uit. Van de Nederlandse ondernemingen die wel een vergunning heeft, zijn onder meer Peaks (beleggen met wisselgeld), Huishoudboekje.nl en MoneyMonk (online boekhouden voor zzp'ers) bekende namen.
Privacy en de PSD2
Op langere termijn wordt niet uitgesloten dat de grote internetbedrijven toch informatie van rekeningen gaan gebruiken om profielen aan te vullen. Er zijn voortekenen dat Google die kant op wil, want het bedrijf heeft in Litouwen een vergunning aangevraagd waarmee het toegang kan vragen tot alle rekeninginformatie. Wat Google precies van plan is met die vergunning, heeft het bedrijf niet bekendgemaakt.
Onder grote internetbedrijven is er de laatste tijd sprake van een trend om zich bezig te houden met betaalproducten. Zo kondigde Facebook de eigen cryptomunt Libra aan, waarmee betalingen gedaan kunnen worden los van traditionele betaalmiddelen. Apple maakte bekend met een eigen creditcard te komen die veel profijt kan hebben van PSD2-mogelijkheden. De kaart moet klanten inzicht geven in hun eigen uitgaven, vergelijkbaar met een digitaal huishoudboekje. De kaart zal Apple ook in staat stellen om meer grip te krijgen op klanten, onder meer via een spaarprogramma. Of Apple plannen heeft om de creditcard naar Nederland te brengen, is niet duidelijk.
©PXimport
©PXimport
Omdat Europa één markt is, kan een bedrijf met een PSD2-vergunning op zak in de hele EU aan de slag. Critici zien daarin een zwak punt. Ze vrezen dat minder betrouwbare bedrijven op zoek gaan naar het land waar ze het makkelijkst een PSD2-vergunning ontvangen en daarna op bijvoorbeeld de Nederlandse markt actief worden. Het land waar de vergunning is verleend, is verantwoordelijk voor het toezicht. Wel moet een bedrijf in ons land voldoen aan de Wet op het Financieel Toezicht. De Autoriteit Financiële Markten heeft aangekondigd eventuele problemen door te spelen aan de buitenlandse toezichthouder, zodat die actie kan ondernemen.
Bij DNB zijn inmiddels dertien aanvragen binnengekomen van Nederlandse bedrijven voor een PSD2-vergunning.
Privacyverzet tegen de PSD2
Grote vraag is of consumenten bereid zijn om bedrijven toegang te geven tot hun bankrekening. Privacy-activisten zijn bang dat veel mensen achteloos toegang zullen verlenen, net zoals dat nu gaat bij cookiemeldingen. Veel zal afhangen van wat bedrijven er als beloning tegenover stellen. Als consumenten aantrekkelijke diensten of korting op producten krijgen, is de kans groot dat een fors aantal overstag gaat. Toegang kan altijd weer ingetrokken worden, maar daarmee zijn de gegevens nog niet verdwenen bij het bedrijf. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) bepaalt wel dat consumenten kunnen vragen om het verwijderen van die gegevens.
Overigens levert het verlenen van toegang nog een extra privacyprobleem op. Door de toegang krijgt een bedrijf ook te zien naar welke personen je geld overmaakt en van wie je geld ontvangt. Die personen hebben daar geen toestemming voor gegeven.
Reactie banken
©PXimport
De meeste banken stonden ook niet bepaald te springen bij het idee om rekeninggegevens te delen met derden. Nu ze daar door Europa toe worden gedwongen, biedt het ook kansen voor ze. Dankzij PSD2 kunnen banken de eigen dienstverlening uitbreiden. Onder meer ING heeft plannen in die richting. De bank begint met de mogelijkheid om straks betaalrekeningen van andere banken toe te voegen aan de ING-app en Mijn ING. Hier werd al eerder mee getest. Wanneer klanten daar gebruik van kunnen maken, is nog niet bekend.
Andere banken hebben vergelijkbare plannen. Zo kunnen klanten van ABN Amro via hun bankapp rekeninginformatie inzien van de Rabobank, als ze daar ook klant zijn. Het is de bedoeling dat andere banken snel worden toegevoegd. Dat ABN Amro als eerste Rabobank-gegevens beschikbaar stelt, heeft te maken met de voortvarendheid op dit gebied van Rabobank. Naar verwachting kun je binnenkort ook bij andere banken meerdere rekeningen van verschillende banken in je overzicht zien. Ook de ING werkt hier aan.
Verder heeft ABN Amro de app Grip die inkomsten en uitgaven automatisch in categorieën zet. Per categorie kan een budget worden ingesteld. Dankzij PSD2 kunnen klanten van andere banken de app binnenkort ook gebruiken.
Bij andere banken wordt eveneens koortsachtig gewerkt aan nieuwe diensten die mogelijk zijn dankzij PSD2. Daarbij voelen banken de hete adem in de nek van nieuwe toetreders. Als ze geen nieuwe innovatieve diensten ontwikkelen, bestaat de kans dat ze nog slechts als geldbewaker zullen fungeren, terwijl andere de (veelal lucratieve) aanvullende diensten voor hun rekening zullen nemen.
Wat zijn voor mij de voordelen van PSD2?
PSD2 biedt vooral voor banken en bedrijven veel kansen. Het wordt bijvoorbeeld makkelijker om apps en diensten te bouwen die gebruik maken van de PDS2-richtlijn. Voorbeelden zijn er genoeg. Apps die automatisch advies geven over pensioenen op basis van je spaargedrag, diensten die helpen bij het opstellen van een budget, die koopadviezen geven, of nieuwe manieren bedenken om te betalen... PSD2 kan de markt in theorie flink opschudden, en dat is goed voor de innovatie.
Een ander voordeel is dat je bij sommige online betalingen goedkoper uit bent. Onder de PSD2 mogen webwinkels namelijk geen extra kosten meer (door)rekenen voor het gebruik van debet- en creditcards. Niet meer dat extra kwartje voor Thuisbezorgd dus.
PSD2 zorgt bovendien voor meer veiligheid. De richtlijn verplicht betaalproviders strenge veiligheidseisen in te stellen, zoals tweestapsverificatie voor betalingen en betere fraudedetectie.
Wat zijn de nadelen van de PSD2?
Het grote nadeel van de PSD2 blijft natuurlijk de privacy, uit het betaalverkeer van een persoon valt heel veel af te leiden. Dat is de reden dat de wet de laatste jaren zo vaak in het nieuws kwam. Hij is namelijk niet erg privacyvriendelijk. Zo is er angst dat grote techbedrijven als Facebook en Google makkelijk toegang krijgen tot betaalgegevens, of dat Nederlanders te makkelijk hun bankrekening openbaar maken in ruil voor een paar euro korting op diensten.
Privacy was zo'n zwaarwegend punt dat de wet daardoor lang werd uitgesteld. Sindsdien zijn er ook strenge eisen gekomen voor hoe klanten ermee omgaan. Zo is er een opt-in waarbij klanten expliciete toestemming moeten geven als zij hun gegevens willen delen. Die toestemming moet iedere 90 dagen worden vernieuwd, en kan altijd worden ingetrokken. En ieder bedrijf dat toegang tot betaalgegevens wil moet een vergunning krijgen van De Nederlandsche Bank.
Toch zijn die beschermende maatregelen niet erg gedetailleerd. Het delen van gegevens is nogal alles-of-niets: een klant kan niet kiezen bepaalde gegevens alsnog achter te houden. Contributies aan een politieke partij? Bekend. Pinbetalingen in een coffeeshop? Ook bekend. Parkeerbetalingen bij een plek die je liever stilhoudt? Niet meer onder PSD2...
Bovendien geldt hetzelfde principe voor PSD2 als voor bijvoorbeeld Facebook: misschien zit jij er niet op, maar iemand anders wel. Als jij geen toestemming voor datadeling geeft maar je vrienden wel, dan worden al die onderlinge transacties alsnog gedeeld. Zo komt bijvoorbeeld die Tikkie-betaling naar een vriend alsnog in de database van Facebook terecht als de ontvanger het sociale netwerk toegang heeft gegeven tot de betaalgegevens.
©PXimport
PSD2-me-niet-register
Uiteraard zijn privacyvoorvechters ook niet echt te spreken over de wet. Privacy First eist bijvoorbeeld een 'PSD2-me-niet-register' waarin iedereen zich kan uitschrijven voor het delen van gegevens. "De wet is teveel gericht op het verbeteren van mededinging en innovatie en het privacybelang van de rekeninghouders is uit het oog verloren", schrijft de stichting. Privacy First ergert zich vooral aan de alles-of-niets-houding, en het feit dat 'bijzondere persoonsgegevens' in de betaaldata niet kunnen worden gefilterd bij het delen.
Reacties op deze wet?
Uiteraard zijn er veel bedrijven erg blij met de wet. De Nederlandsche Bank zegt nu al met meer dan 15 bedrijven in gesprek te zijn over een mogelijke vergunning. Ook de banken zien veel mogelijkheden en daar de afgelopen maanden veel campagne voor gevoerd.
Ook in Den Haag is niet iedereen even blij met de wet. "In de praktijk zullen mensen vaak gewoon op ‘akkoord’ klikken", zegt SP-kamerlid Mahir Alkaya tegen NRC. "Zeker als ze worden verleid met kortingen op een hypotheek of zorgverzekering."
De Autoriteit Persoonsgegevens, de Nederlandse privacywaakhond, heeft ook al aangegeven goed naar de situatie te kijken.
De Consumentenbond is ook sceptisch. Hoewel de organisatie wel voordelen ziet werd er ook lang gepleit voor een 'extra veiligheidsslot' voor PSD2. Dat moet een extra mate van beveiliging zijn waarbij gebruikers niet met slechts één druk op de knop hun gegevens delen, zoals de huidige cookiewetgeving op dit moment bijvoorbeeld in de praktijk werkt.
De Consumentenbond ziet bovendien ook obstakels in de betere beveiliging. Voor creditcardbetalingen wordt het bijvoorbeeld verplicht de betaling te bevestigen met een sms-code. Klanten die geen telefoon hebben kunnen dan geen betalingen doen. Hoe groot het percentage is van betalers die wél een creditcard maar geen mobiele telefoon hebben is niet bekend, maar een erg groot probleem zal dat niet zijn. Desondanks wil de Consumentenbond dat er ook een een backupoptie komt voor die mensen.
De Tapo C460 is een buitencamera, maar is dankzij de magnetische bevestiging ook heel handig voor binnengebruik.
