Over opties voor opslag hebben we tegenwoordig niet te klagen. Naast dat we onze bestanden op de pc of smartphone bewaren, is vooral opslag in de cloud populair. Maar de cloud heeft enkele belangrijke beperkingen zoals de beperkte opslagcapaciteit, de lage snelheid en onzekerheid rondom privacy. Met een NAS bouw je een veel grotere opslagcapaciteit met meer functionaliteit, maar ben je ineens wel zelf verantwoordelijk voor de beveiliging. Hoe presteren de nieuwste 2- en 4bay-NAS-apparaten en wat is hun antwoord op de cloud?

De cloud is voor veel gebruikers een prima plek gebleken om foto’s en documenten te bewaren. Diensten als Google Drive, Microsoft OneDrive, Apple iCloud, maar ook DropBox en Strato HiDrive zijn zonder uitzondering op elk apparaat en besturingssysteem te gebruiken, en bieden ook handige functies zoals versiebeheer en continue back-ups zonder omkijken. Omdat de eerste gigabytes bij bijna alle aanbieders gratis zijn, is het erg eenvoudig om er in en ook weer uit te stappen.

Toch kleven er ook wel een aantal nadelen aan cloudopslag en die laten zich niet zomaar oplossen. De beperkte opslagcapaciteit is er daar een van. Opslagcapaciteit zoals een NAS die met één of twee schijven al biedt, is online vaak helemaal niet beschikbaar en vergeleken over een langere periode in elk geval veel duurder dan een eigen NAS.

Ook blijft het altijd gissen in hoeverre de aanbieders van cloudopslag hun commerciële belangen in toom weten te houden en voldoende aandacht hebben voor jouw privacy en de beveiliging van jouw gegevens.

Een ander nadeel is de geringe snelheid. Door bestanden ook lokaal te bewaren en op de achtergrond met de cloud te synchroniseren, valt dit bij dagelijks gebruik van de cloud minder op. Maar wie vanuit een online back-up een heel systeem probeert te herstellen, merkt al snel dat cloudopslag daar toch echt te langzaam voor is.

Functionele voorsprong

Behalve snelheid en opslagcapaciteit zijn er wel meer punten waar een NAS nog duidelijk een voorsprong heeft op de cloud. Zo biedt een NAS naar wens veel meer functionaliteit dan opslag alleen.

Met een paar klikken laat het apparaat zich ook gebruiken als mediaspeler die muziek en films streamt, en deze on-the-fly optimaliseert voor weergave op smartphone en tablet. Het apparaat kan de beelden van bewakingscamera’s bewaren en alarm slaan wanneer inbrekers naderen. Maar het kan ook dienstdoen als centraal punt voor het aan elkaar koppelen van alle slimme apparatuur in en om het huis.

Daarnaast is zo’n apparaat ook inzetbaar voor zakelijke toepassingen. Je kunt een complete werkomgeving hosten op de NAS om samen aan documenten te werken, te mailen, een agenda bij te houden, om (wanneer de hardware dit ondersteunt) een of meerdere Windows- of Linux-systemen te virtualiseren voor test- of ontwikkelwerk, of voor het uitvoeren van specifieke taken.

Voor veel van deze mogelijkheden is er geen gelijkwaardig alternatief in de cloud dat dezelfde vrijheid biedt en tegen dezelfde prijs. Maar de situatie verandert snel. Kijk naar het gebruik van de NAS als download- en mediaserver. Jarenlang was dat een van de meestgebruikte toepassingen, en toen kwamen diensten als Spotify en Netflix.

©PXimport

Complexe aanschaf

Hoewel er nog maar enkele aanbieders zijn, is een NAS kopen niet eenvoudig. Dit begint al met het aantal schijven. Zelfs wanneer alleen modellen met twee of vier schijven worden overwogen, dan nog is het aanbod enorm.

En terwijl een model voor vier schijven vrijwel altijd duurder is dan een NAS voor twee schijven, is de prijs per TB opslagcapaciteit die overblijft na RAID 1 (twee schijven) of RAID 5 (vier schijven) bij een model met vier schijven veel gunstiger. Ook kun je besluiten om niet direct alle vier schijfposities te vullen, zeker in combinatie met een slimme RAID-variant zoals Synology SHR.

Andere belangrijke hardwarekeuzes zijn de hoeveelheid en snelheid van de netwerkaansluitingen, wel of geen hdmi-poort (nodig om de NAS in te zetten als standalone mediaspeler of Linux-computer) en natuurlijk de hoeveelheid geheugen én de processor.

Jarenlang was een ARM-processor de betere keuze, want deze was functioneel vergelijkbaar met Intel-processors en veel energiezuiniger. Maar met het toevoegen van meer rekenkracht voor bijvoorbeeld transcoding zijn de ARM-cpu’s hun energievoordeel aan het verliezen, terwijl ze duidelijk op achterstand staan als het om virtualisatie gaat. Applicatievirtualisatie met Docker wordt nog wel ondersteund, maar systeemvirtualisatie niet. Wil je de NAS inzetten als standalone mediaspeler of er virtuele machines op draaien, met een tweede OS zoals Linux Station van QNAP, dan is een Intel-processor echt vereist.

©PXimport

Veel meer dan hardware

Maar ook de software maakt het kiezen van de juiste NAS er niet makkelijker op. Dat geldt vooral voor packages waarmee extra functionaliteit aan de NAS wordt toegevoegd en de apps voor gebruik in combinatie met smartphone en tablet. Aanbod en kwaliteit van beide verschilt per merk en omdat het niet mogelijk is de software van het ene merk te gebruiken in combinatie met een NAS van een ander merk, is de keuze van grote invloed op het latere gebruik.

Toch zijn de verschillen minder groot dan enkele jaren geleden. Als het gaat om uitbreidingen zijn Synology, QNAP en Asustor nog steeds leidend. Inmiddels biedt nagenoeg elk merk mobiele apps van voldoende kwaliteit. Wel zijn er nog verschillen in het aantal apps en hun gebruiksvriendelijkheid.

Ook biedt elke NAS inmiddels een veilige manier om het apparaat met het internet te verbinden, zodat synchronisatie van foto’s en toegang tot de gegevens op de NAS vanaf elk apparaat en elke plek op aarde mogelijk is. Maar wil je echt veiligheid en gebruik je deze mogelijkheid niet, schakel hem dan uit. Eigenlijk alle grote NAS-merken hebben de laatste jaren last gehad van kwetsbaarheden in hun software en zijn gevoelig gebleken voor bijvoorbeeld aanvallen met ransomware.

©PXimport

Hoe is getest?

Asustor: nadruk op hardware

Ondanks een kleiner aanbod valt Asustor vooral op door zijn hardware. Het merk biedt veel voor het geld. Zo beschikken alle dit jaar geteste modellen over twee 2,5Gbit-netwerkaansluitingen en is ook een hdmi-aansluiting standaard.

De AS5202T en AS5304T zijn twee nieuwe modellen uit de Nimbustor-serie van Asustor. De processor, de hoeveelheid geheugen en het aantal harde schijven verschillen, maar op de belangrijkste features scoren beide gelijk. Bij de eveneens nieuwe AS6602T en AS6604T, twee NAS’en uit de Lockerstor-serie, verschilt alleen het aantal schijven. Het grote verschil tussen de Nimbustor en Lockerstor-modellen is dat de laatste naast een iets snellere processor ook twee M2-NVMe-sloten bieden.

Helaas is de software bij Asustor minder goed verzorgd. Dit geldt niet voor het ADM-besturingssysteem: dat kent de beste en snelste installatieroutine van allemaal, voldoet prima en combineert de gebruiksvriendelijkheid van Synology met het enthousiasme voor techniek van QNAP. Wel vallen de apps in de App Center wat tegen. Het aanbod aan uitbreidingen voor de NAS is megagroot, maar de kwaliteit echt minder.

Naast een klein aantal eigen uitbreidingen biedt Asustor vooral veel software van anderen, zonder dat het daar heel kritisch op lijkt te zijn. Voor de virtualisatie is er een port van VirtualBox, waar QNAP en Synology met volledig eigen oplossingen aankomen. Ook is er keuze uit een port van LibreOffice of Docker-applicatie OnlyOffice Docs van Asustor. Meer is duidelijk niet altijd beter.

Wel weer goed verzorgd zijn Asustor Portal, voor multimedia en browsen op het net, en Surveillance Center. Voor mobiel gebruik zijn er voldoende goede apps voor onder meer remote toegang en foto- en muziekbeheer. De nieuwe AiFoto 3 maakt back-ups van foto’s door deze automatisch te uploaden naar de NAS en te groeperen op type en locatie. Echte slimmigheden zoals gezichtsherkenning ontbreken.

©PXimport

Latticework: uit eigen land

De Amber Plus is de grote versie van de Amber One, en samen vormen zij het totale NAS-aanbod van het in Eindhoven gevestigde Latticework. De Amber Plus is behalve een NAS met twee schijven ook een wifi-router met drie netwerkpoorten, waarvan er een als wan-poort is aangeduid. Zelf spreekt men dankzij de dubbelfunctie van een cloud-NAS en edge-server.

De AC2600-router biedt draadloos internet via de 2,4- en 5GHz-band, een gastnetwerk dat met de klok kan in- of uitschakelen en verder alle basicfuncties die je van een router mag verwachten, maar veel meer dan dat ook niet. Beheer van de router gebeurt via een eigen webpagina waarop apart en met alleen een wachtwoord ingelogd moet worden. Dit verschilt van het opslaggedeelte, waar een admin-account én een wachtwoord nodig zijn. Dit levert zeker tijdens de installatie wat verwarring op, hoe soepel de Amber Manager-app verder ook werkt.

De opslag van de Amber Plus, met twee Seagate-schijven van 2 TB, is standaard in RAID 1 geconfigureerd. Opnieuw is de functionaliteit basaal, maar wel duidelijk en goed bruikbaar. Gebruikers en mappen aanmaken, bestanden delen, het is allemaal eenvoudig te doen en vergt weinig verdere kennis van zaken.

Behalve Amber Life, dat duidelijk nog in ontwikkeling is, en de nieuwe Amber iX-apps is er voor Mac- en Windows-gebruikers ook Amber Desktop. Daarmee kunnen ze vanaf hun pc eenvoudig bij de opslag en gedeelde bestanden op de NAS. Een bureaublad voor elke gebruiker, zoals de meeste andere NAS’en bieden, is er niet: de webtoegang is vooral voor de beheerder om de router of de NAS te configureren.

Wil je extra functionaliteit aan de Amber Plus toevoegen, dan moet eerst de AmberPRO-dienst ingeschakeld worden. Deze dienst verkeert nog in bètafase, maar maakt het mogelijk om Docker-applicaties op de NAS te installeren. Het officiële aanbod in de Amber App Store is niet groter dan een handvol, al is het geen slechte gedachte om in te zetten op Docker om zo snel mogelijk extra functionaliteit te kunnen bieden.

We testen Nextcloud, Home-Assistant en het zakelijke Odoo, en die werken prima. Het is vooral ook de belofte van maximale ondersteuning voor Docker die van de Amber Plus toch een zeer interessante nieuwkomer maakt. Wel mag het totale aanbod nog wat worden opgeschoond en doorontwikkeld.

©PXimport

Synology: nog geen DSM 7.0

Het uitblijven van de al meer dan een jaar geleden verwachtte versie 7 van het DSM-besturingssysteem van Synology hangt als een dikke deken over de hardware-innovaties van het bedrijf. Gerucht is dat zelfs al enkele nieuwe modellen om die reden zijn uitgesteld.

Toch heeft de marktleider genoeg te bieden, vooral ook omdat het traditioneel sterk is in software. De huidige versie 6.2 van DSM voldoet nog prima. Bovendien is er een groot aanbod aan kwalitatief goede uitbreidingen voor gebruik op de NAS én apps voor mobiele connectiviteit. Wel is het vervelend dat het veelgevraagde samensmelten van Photo Station en de slimme fotomanager Moments in het nieuwe Synology Photos langer op zich laat wachten.

Aan de hardwarekant blijft Synology terughoudend met innovaties, zeker bij de modellen die zich richten op consumenten en kleine zelfstandigen. Zo ontbreken snelle 2,5Gbit-netwerkaansluitingen volledig, net als de nog snellere 10Gbit-versies. Ook zijn er nu pas voor het eerst geen usb2.0-poorten meer aanwezig.

Waar zijn TerraMaster en Netgear?

Ook houdt Synology vast aan de NAS als mediastreamer in plaats van mediaspeler, dus hdmi-poorten ontbreken. Zo beschikt de DS920+ dankzij de Intel Celeron J4125-processor wel over een grafische chip, maar kun je die niet gebruiken om films direct op een tv af te spelen, de beelden van bewakingscamera’s op een direct aangesloten monitor te bekijken of als monitor van een virtuele machine. En dat terwijl Synology juist op softwaregebied de mooiste oplossingen in huis heeft voor zowel mediaconsumptie als zakelijker gebruik van Docker-containers of het inrichten van virtuele machines.

Andere goede uitbreidingen zijn Hyper Backup, Surveillance Station, Synology Office en nog veel meer. De meeste uitbreidingen zijn bovendien van Synology zelf en duidelijk goed getest.

©PXimport

QNAP: veel innovaties

Het tempo waarin QNAP vooral zijn hardware innoveert, blijft verbazen. Het bedrijf heeft binnen enkele jaren een enorm portfolio aan netwerkapparatuur opgebouwd en levert met QuTS Hero en QES nog een tweede en zelfs derde besturingssysteem voor zijn opslagsystemen, als alternatief voor het bekende QTS.

Bovendien heeft QNAP een bijna onhandig breed aanbod aan NAS-modellen. En ook daarbinnen zit een aantal modellen die je echt alleen bij QNAP aantreft. Denk aan de geteste HS-453DX, een high-end NAS met een 10Gbit-netwerkpoort die opslag van harde schijven en ssd’s combineert, vermomd in een huiskamerapparaat zonder ventilator. Of neem de TBS-453DX, een 4bay-NAS die alleen M2-ssd’s ondersteunt.

Daarbij is bijna elke QNAP voorzien van een hdmi-aansluiting die het mogelijk maakt om de NAS direct op een tv aan te sluiten en als mediaspeler te gebruiken, of om hem in combinatie met Linux-station of Hybrid Desk in te zetten als pc.

Aan uitbreidingen bij QNAP geen gebrek, al is de kwaliteit wisselend doordat de fabrikant, net als Asustor, heel veel producten van derden toelaat op zijn NAS. Het QTS-besturingssysteem is zeer uitgebreid, maar vergt wel meer kennis dan de besturingssystemen van de andere NAS-merken.

Tegelijk laat QNAP zien dat het fantastische software kan maken, bijvoorbeeld met Hybrid Backup Sync, dat gegevens back-upt naar een groot aantal cloudopslagaanbieders waaronder Google Drive, Microsoft OneDrive en Dropbox. Hetzelfde geldt voor HybridMount, waarmee cloudopslag van een van de grote online opslagdiensten naadloos wordt geïntegreerd met de opslag op de NAS.

©PXimport

WD: gemak boven functies

Geen nieuwe hardware dit jaar van WD: de WD MyCloud Ex2 Ultra is onveranderd ten opzichte van die in de vorige test. En dat was niet omdat de hardware toen al zo vooruitstrevend was, die is duidelijk zeer bescheiden en steekt nu alleen nog maar meer af bij de concurrentie.

Dat WD door het ontbreken van nieuwe hardware niet op een enorme achterstand is komen te staan, komt doordat het zich niet in een directe concurrentiestrijd met de andere NAS-merken stort, maar een eigen plek heeft gecreëerd en daar trouw aan vasthoudt. WD richt zich met zijn NAS-apparaten op de gebruiker die vooral geen technische uitdaging wil, maar heel snel zijn documenten en foto’s wil back-uppen en misschien via internet toegankelijk maken.

Bij WD vind je dus geen overtal van uitbreidingen of apps. Er is zelfs maar één app beschikbaar, al doet die wel precies wat je ervan verwacht.

De belangrijkste vernieuwing bij WD sinds de vorige test is de komst van versie 5 van het MyCloud OS. Op de NAS is van deze nieuwe versie nauwelijks iets te zien, want het MyCloud OS 5-dashboard is volledig identiek aan het vorige. Maar op de verbonden apparaten merk je het wel. Foto’s en documenten uploaden, bekijken, delen, video’s afspelen die op de NAS staan … het werkt allemaal en met zeer weinig inspanning.

WD laat dus geen grote vernieuwingen zien, maar blijft onverminderd de kampioen van de eenvoud en daarmee de ideale keuze voor iedereen die vooral een NAS zoekt om zijn documenten, foto’s en video’s te back-uppen.

©PXimport

Live-demo webinterface

De beste NAS

Het blijft een hele uitdaging om de juiste NAS te kopen. Geen van de aanbieders levert het perfecte apparaat, al helpt een flink budget wel om het aantal noodgedwongen compromissen te beperken. Een snellere processor, meer geheugen, meer en snellere netwerkpoorten, het zorgt er allemaal voor dat de gebruiksmogelijkheden nu al groter worden en de NAS mogelijk ook langer zal voldoen aan de eisen van de huidige tijd.

Maar juist omdat er zoveel gebruiksmogelijkheden zijn, is er ook niet één beste NAS aan te wijzen. Wel kun je afhankelijk van het beoogde gebruik de beste modellen selecteren.

De beste opslag-NAS

Gebruik je de NAS vooral voor het opslaan en delen van documenten en het maken van back-ups, dan voldoet eigenlijk elke NAS. Meer schijven is dan belangrijker dan een hele snelle processor, en snelle netwerkpoorten zijn alleen handig wanneer het netwerk en de aangesloten computers daar ook over beschikken. Voor het synchroniseren van foto’s vanaf mobiele apparaten heeft het geen voordeel.

In dit geval doe je er goed aan om meer budget te reserveren voor meer en grotere schijven dan voor de NAS zelf. De Synology DS220j en DS420j zijn dan goede keuzes.

©PXimport

De beste multimedia-NAS

Om een NAS te gebruiken voor het afspelen van films en muziek is vooral een snelle processor met goede 4K-transcoding belangrijk. Liefst heeft de NAS ook een hdmi-poort om media op een aangesloten tv af te spelen. Een afstandsbediening kan ook handig zijn, al kan een goede app deze eventueel vervangen.

Omdat mediabestanden veel ruimte innemen, heeft een NAS met vier schijfcompartimenten hier duidelijk de voorkeur. Wanneer budget geen rol speelt, is de QNAP HS-453DX natuurlijk onverslaanbaar: deze heeft twee hdmi-poorten, aparte aansluitingen voor geluid en dat alles in een huiskamervriendelijk ontwerp zonder ventilator. Wil je minder besteden, dan is de Asustor AS5202T een prima keuze.

©PXimport

De beste virtualisatie-NAS

Bij virtualisatie is het belangrijk dat de processor dit ondersteunt. Ook is het handig als de NAS over minimaal 2 of 4 GB geheugen beschikt én zijn snelle netwerkaansluitingen waardevol. Omdat juist virtuele machines profiteren van ssd-caching, zijn ook M2-ssd-sloten een pré.

Synology en QNAP bieden duidelijk de mooiste oplossing voor virtualisatie. De Synology DS720+ heeft M2-ssd-sloten en twee gigabit-poorten die samengevoegd kunnen worden. Wel is ten opzichte van de goedkopere DS220+ de meerwaarde onder andere door het ontbreken van multigigabit-aansluitingen gering. De QNAP TS-253D biedt namelijk twee 2,5Gbit-poorten én een hdmi-poort tegen een iets lagere prijs.

Bij de modellen met vier schijfposities zien we dezelfde trend: de Synology DS920+ is een prima keuze voor wie Synology prefereert, maar de QNAP TS-453D biedt meer hardware voor een iets lagere prijs.

©PXimport

©PXimport

Het is Black Friday Week bij Expert. In de winkels én online vind je hoge kortingen op televisies, laptops, wasmachines, drogers, e-readers en slimme apparaten. Dit is dus hét moment om toe te slaan. Hieronder zetten we zeven producten in de spotlight – en je ziet meteen welke korting je krijgt!

Partnerbijdrage - in samenwerking met Expert

LG 55QNED86A6A 55-inch: 4K QNED EVO-televisie

De LG 55QNED86A6A combineert QNED EVO-technologie met een 55-inch 4K-scherm voor helder beeld en nauwkeurige kleuren. De α8 AI Processor 4K optimaliseert beeld en geluid automatisch, terwijl HDR10 en HLG zorgen voor een breed dynamisch bereik. Dankzij WebOS 25 schakel je snel tussen apps, en met vier HDMI 2.1-poorten sluit je moeiteloos consoles of streamingapparaten aan. Een complete smart-tv voor films, series en gaming.

💡LG 55QNED86A6A: van 849 euro voor 675 euro

Samsung WW11DG6B25LB: grote en zuinige wasmachine

De Samsung WW11DG6B25LB heeft een ruime trommel van 11 kilo en centrifugeert met 1400 toeren. EcoBubble wast grondig op lage temperatuur en Hygiënisch Stomen verwijdert bacteriën en allergenen. Met SuperSpeed is een volle trommel in 39 minuten schoon. Het AI Display leert welke programma's je het meest gebruikt en zet die vooraan. Bovendien is het met een energieklasse van A -10% ook nog eens een zuinige wasmachine.

💡Samsung WW11DG6B25LB: van 819 euro voor 566 euro

Beko BM3T3823W: energiezuinige warmtepompdroger

De Beko BM3T3823W is een energiezuinige warmtepompdroger met een capaciteit van 8 kilo. Dankzij EcoGentle blijven kleuren mooi, terwijl het AquaWave-systeem zorgt voor een zachte trommelbeweging die slijtage beperkt. De vijftien programma's bieden opties voor uiteenlopende stoffen, van katoen tot fijne was. Het overzichtelijke LED-display toont de resterende tijd en maakt elke instelling eenvoudig.

💡Beko BM3T3823W: van 519 euro voor 433 euro

Inventum VVW6008AB: vrijstaande vaatwasser

De Inventum VVW6008AB is een praktische vrijstaande vaatwasser met ruimte voor twaalf couverts. Met een hoogte van 85 centimeter past hij onder de meeste aanrechtbladen. De indeling is overzichtelijk en de bestekmand houdt messen, vorken en lepels bij elkaar zodat alles goed schoon wordt. Een nuchtere, stille vaatwasser die ontworpen is voor dagelijks gebruik.

💡Inventum VVW6008AB: van 379 euro voor 299 euro

Acer Aspire Go 15 (AG15-42P-R6QL): allround laptop

De Acer Aspire Go 15 combineert een slank ontwerp met sterke prestaties. De AMD Ryzen 7 5825U-processor en 16 GB RAM zorgen voor soepele multitasking, terwijl de 512 GB SSD voor snelle opstarttijden zorgt. Het 15,6-inch Full HD IPS-scherm levert scherpe beelden en AMD Radeon Graphics zorgt voor verbeterde grafische prestaties. Een lichte, veelzijdige laptop voor thuis, studie en onderweg.

💡Acer Aspire Go 15 (AG15-42P-R6QL): van 599 euro voor 499 euro

Eufy Video Doorbell E340 + Chime: slimme deurbel

De Eufy Video Doorbell E340 toont wie er voor je deur staat in scherpe 1080p- of 1536p-modus. Dankzij de draadloze installatie heb je geen bedrading nodig. Via de Eufy-app bekijk je livebeelden en meldingen op je smartphone. De meegeleverde Chime zorgt dat je het signaal ook zonder telefoon hoort. Een eenvoudige manier om je huis slimmer en veiliger te maken.

💡Eufy Video Doorbell E340 + Chime: van 199 euro voor 119 euro

Kobo Libra Colour (zwart): e-reader met kleurenscherm

De Kobo Libra Colour heeft een 7-inch E Ink Kaleido 3-scherm dat omslagen, illustraties en notities in kleur weergeeft. De e-reader is waterbestendig (IPX8) en biedt 32 GB opslag voor duizenden boeken. ComfortLight PRO vermindert automatisch blauw licht voor prettig lezen. Wie met de Kobo Stylus 2 werkt (optioneel), kan notities en markeringen in kleur maken. Ideaal voor lezen thuis en onderweg.

💡Kobo Libra Colour (zwart): van 239 euro voor 209 euro

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.