Begint je pc traag te worden of wil je je pc klaarmaken voor Windows 11? Dan kun je Windows 10 opruimen! Je kunt programma's verwijderen, maar ook het startmenu opschonen. In dit artikel geven we je nog veel meer tips om je pc weer sneller te maken.

Tip 01: Fysiek opruimen

In dit artikel richten we ons volledig op het softwarematig opruimen van je computer, oftewel: van Windows. We kunnen dit artikel echter niet schrijven zonder toch óók even aandacht te schenken aan de hardware van je pc. Je kunt Windows namelijk compleet opgeruimd houden, maar als de binnenkant van je pc een stofnest is, dan heeft dat ook gevolgen voor de prestaties van je pc. De koeling kan bijvoorbeeld verstopt raken, waardoor componenten oververhit kunnen raken en zelfs kunnen smelten. Er is niet eens zo heel veel nodig om ervoor te zorgen dat je grafische kaart het loodje legt. Dit soort dingen zijn eenvoudig te voorkomen door eens in de zoveel tijd (bijvoorbeeld twee keer per jaar) even de kast open te schroeven en wat stof te verwijderen. Is dat je te veel werk, dan kun je ook gewoon de stofzuiger tegen de ventilator aan de achterkant van je pc houden om stof weg te halen. Dat doet niet veel voor het stof in je pc zelf, maar in ieder geval kan de ventilator dan naar behoren draaien. Denk er wel aan dat een grafische kaart ook een koeling kan hebben die verstopt kan raken door stof.

©PXimport

Tip 02: Bureaubladmappen

We hebben allemaal wel eens de horrorplaatjes gezien op internet van mensen die duizenden pictogrammen op hun bureaublad hebben staan. Waarschijnlijk is het bij jou niet tot dat soort taferelen gekomen, maar de kans is wel groot dat er een flink aantal pictogrammen op je bureaublad staat. Interessant wetenswaardigheidje in dit verband is dat iPad- en iPhone-gebruikers heel lang hebben geklaagd over het gebrek aan de mogelijkheid om pictogrammen in mapjes te slepen. Die functionaliteit is er inmiddels alweer enige jaren. Maar van de mogelijkheid tot mapjes maken op het bureaublad van de pc wordt eigenlijk nauwelijks gebruik gemaakt. Zonde, want het is kinderlijk eenvoudig. Rechtsklik op het Bureaublad, klik op Nieuw en vervolgens op Map. Geef de betreffende map een naam en druk op Enter. Je kunt nu simpelweg de pictogrammen van programma’s en bestanden naar de map slepen en op die manier structuur aanbrengen. Het fijne hiervan is dat, zodra je dit eenmaal hebt gedaan, een pictogram dat wordt toegevoegd door een nieuw programma ineens heel erg opvalt, waardoor je sneller geneigd bent om het in een map te slepen. Zo gaat het opgeruimd houden van het Bureaublad voortaan bijna vanzelf.

Wil je meer tips voor een opgeruimd bureaublad? Lees dan het artikel Zo kun je jouw bureaublad schoonmaken en -houden

©PXimport

Tip 03: Slimme wallpapers

Sommige oplossingen zijn even eenvoudig als briljant. Je bureaubladachtergrond is één geheel; het is niet mogelijk om speciale vlakken aan te maken voor bepaalde apps. Je kunt echter wél doen alsof, met gesegmenteerde bureaubladachtergronden. Deze wallpapers zijn voorzien van verschillende vlakken met een tekstkader. Wanneer je zo’n bureaubladachtergrond gebruikt, dan is het bureaublad plotseling ingedeeld in allerlei segmenten. Die segmenten zijn natuurlijk alleen visueel, maar dat maakt niet uit, want zolang je je bureaubladpictogrammen keurig binnen deze segmenten plaatst, werkt deze visuele afkadering fantastisch. Je kunt deze bureaubladachtergronden natuurlijk zelf maken in een fotobewerkingsprogramma, maar uiteraard zijn er altijd mensen die dit werk al voor je hebben gedaan. Een interessante verzameling slimme wallpapers vind je op Moritzfinedesigns.com. Het leuke van deze site is dat de achtergronden zijn voorzien van segmenten met ruimte voor kopteksten (zoals productiviteit, spelletjes enzovoort), maar dat die teksten zelf nog niet zijn ingevuld. Dat kun je dus mooi zelf doen in een fotobewerkingsprogramma, precies zoals handig is voor jou.

©PXimport

Tip 04: Menu Start

Er was een tijd waarin we niet heel veel invloed hadden op het uiterlijk van het menu Start. Dat is in Windows 10 wel anders, maar toch maken we er met z’n allen veel te weinig gebruik van. Klik eens op het menu Start, en kijk er eens goed naar. Je zult zien dat er allerlei onderdelen in staan die je niet gebruikt, terwijl onderdelen die je wél gebruikt nergens te bekennen zijn. En dat terwijl het zo eenvoudig is om dat menu aan te passen. De titels van de segmenten pas je aan door op het pictogram met de twee streepjes te klikken naast de titel. Een tegel die je niet gebruikt, verwijder je door te rechtsklikken op de betreffende tegel en te klikken op Van Start losmaken. Een programma toevoegen doe je door in het menu Start naar het programma te zoeken, te rechtsklikken op het gevonden pictogram en te kiezen voor Aan Start vastmaken. Je kunt het pictogram vervolgens eenvoudig naar het gewenste segment slepen. Sleep je het pictogram op een ander pictogram, dan wordt er een mapje aangemaakt. Door te rechtsklikken op een tegel en te kiezen voor Formaat wijzigen kun je de tegel prominenter maken.

©PXimport

Programma’s verwijderen

Tip 05: Snelle toegang

Ook de taakbalk in Windows 10 is een onderdeel dat je volledig kunt inrichten naar je eigen smaak. Wanneer je rechtsklikt op de taakbalk zie je direct allerlei opties die je uit kunt schakelen. Daardoor wordt de taakbalk rustiger. Wanneer je klikt op Taakbalkinstellingen heb je nog veel meer controle over het uiterlijk en het gedrag van de taakbalk. Waar we voor dit artikel echter voornamelijk geïnteresseerd in zijn, is de mogelijkheid om Snelle toegang toe te voegen aan de taakbalk. Zoek naar Verkenner in het menu Start, rechtsklik op het pictogram en kies voor Aan de taakbalk vastmaken. Wanneer je nu met je rechtsmuisknop op het pictogram van de Windows Verkenner klikt, verschijnt er een menu met daarin alle mappen die zijn vastgemaakt in het menu Snelle toegang. Dit scheelt je behoorlijk wat zoekwerk en zorgt ervoor dat je een stuk efficiënter kunt werken.

Tip 06: Virtueel bureaublad

Tot slot nog een laatste visueel hulpmiddel om ervoor te zorgen dat Windows wat overzichtelijker en georganiseerder voor je wordt. Sinds de release van Windows 10 hebben we ook in Windows eindelijk de mogelijkheid om gebruik te maken van virtuele bureaubladen (Mac en Linux hadden die mogelijkheid al veel langer). Deze functie is superhandig als je veel verschillende dingen doet. Wanneer je bijvoorbeeld Facebook wel open wilt hebben staan maar niet wilt dat je wordt afgeleid wanneer je andere dingen aan het doen bent, dan komt deze functie goed van pas. Je kunt daarvoor namelijk verschillende bureaubladen aanmaken, waarbij jij bepaalt welk venster in welk bureaublad komt te staan. Zo kun je dus een bureaublad hebben waarin allerlei productiviteitsapps zijn geopend, een bureaublad met dingen die je doet in je pauze enzovoort. Je maakt een bureaublad aan door in de taakbalk op het pictogram te klikken dat nog het meeste lijkt op een pleister (Taakweergave, vlak naast de knop Start). Onderin zie je een bureaublad, en aan de rechterkant een plusteken. Klik hierop om meer bureaubladen toe te voegen. Je kunt nu eenvoudig de geopende vensters naar het gewenste bureaublad slepen.

©PXimport

Tip 07: Externe opslag

We hebben je tips gegeven over het overzichtelijk en georganiseerd houden van Windows, maar daar wordt je computer zelf natuurlijk niet sneller van. Daarom volgen nu wat tips die je helpen bij het verbeteren van de prestaties van je computer. De eerste, en wat ons betreft een zéér belangrijke tip, is het gebruik van externe opslag. Door bestanden op te slaan op een externe harde schijf, wordt de systeemschijf ontlast en dat komt de prestaties ten goede (al geldt dit vooral voor de traditionele harde schijf en minder voor ssd). Windows zal te allen tijde genoeg ruimte hebben om te doen wat het moet doen, terwijl je de bestanden op je externe schijf net zo makkelijk kunt benaderen als wanneer ze op de systeemschijf hadden gestaan. Extern opslaan biedt daarnaast nog een ander groot voordeel: je data wordt draagbaar. Je kunt de schijf eenvoudig op een andere pc aansluiten en mócht je pc een keer crashen, dan zitten je bestanden niet opgesloten in een systeem dat je niet meer kunt benaderen. Het hoeft natuurlijk niet per definitie een externe schijf te zijn: opslaan op een nas (een netwerkschijf) werkt ook fantastisch, maar is wel duurder en vereist meer beheer.

©PXimport

Tip 08: Ontdubbelen

Wellicht heb je te maken met een volle en trage harde schijf, maar heb je werkelijk geen idee hoe en waar je ruimte kunt winnen. De kans is meer dan aanwezig dat je een flink aantal dubbele bestanden op je harde schijf hebt staan, en dat is natuurlijk zonde van de ruimte. Windows heeft helaas geen goede ingebouwde methode om dubbele bestanden op te sporen, maar er zijn gelukkig wel handige programma’s voor. Een programma dat we al jaren graag gebruiken is Fast Duplicate File Finder. Wanneer je dit gratis programma hebt geïnstalleerd, sleep je de map die je wilt scannen op doublures (kan ook gewoon C: zijn) naar het deelvenster Folders. Kies vervolgens bij Method of je op zoek bent naar identieke bestanden (dus naam en inhoud) of bijvoorbeeld bestanden die identiek zijn, maar waarvan de naam iets verschilt (dat duurt wel langer). Na afloop van de scan zie je direct wat er is gevonden en hoeveel ruimte die bestanden in beslag nemen. Je kunt de doublures vervolgens eenvoudig verwijderen.

©PXimport

Tip 09: Schijfopruiming

De eerste stap naar het oplossen van een probleem is je realiseren dat je een probleem hebt. Dat weet Microsoft ook en het bedrijf heeft wel degelijk in de gaten dat Windows zelf er soms een behoorlijke puinhoop van kan maken. Om die reden komt Windows tegenwoordig met een programma dat speciaal bedoeld is om je harde schijf op te ruimen. Je vindt dit programma door Schijfopruiming te typen in het menu Start, en te klikken op het gevonden pictogram. Er verschijnt nu een klein venster waarin direct duidelijk wordt wat er nog allemaal op te ruimen valt binnen Windows. Wanneer je dit net hebt gedaan zal dit waarschijnlijk gaan om enkele MB’s, maar draai je dit programma voor het eerst of na lange tijd, dan zul je zien dat je met één muisklik tot soms wel tiengallen gigabytes aan ruimtewinst kunt boeken. Vink de onderdelen aan die je graag wilt verwijderen en klik vervolgens op OK. Je hoeft niet bang te zijn dat je onderdelen weggooit die essentieel zijn voor het functioneren van Windows: die onderdelen worden in dit venster niet getoond.

©PXimport

Tip 10: Defragmenteren

“Je moet je harde schijf even defragmenteren”: het was vroeger de magische zin van de pc-kenner om mensen te helpen met een pc die plotseling steeds trager werd. Tegenwoordig hoeven we dat eigenlijk niet meer te doen, niet (alleen) omdat de technologie zo verbeterd is, maar ook omdat Windows 10 automatisch wekelijks een defragmentatiesessie uitvoert. Wil je echter zelf alsnog je schijf defragmenteren doe je dit door in Verkenner te rechtsklikken op het C:-station en vervolgens te klikken op Eigenschappen. In het venster dat verschijnt klik je op Extra en vervolgens op Optimaliseren. Je krijgt dan een overzicht te zien van wanneer er voor het laatst een defragmentatie- en optimalisatiesessie is uitgevoerd en door te klikken op de knop Optimaliseren kun je zelf per direct zo’n sessie starten. Verwacht geen wonderen, maar het kan wél net even het verschil maken. Beschikt je systeem over een ssd-schijf, dan is defragmeteren af te raden. Windows zal dit uit zichzelf niet doen. Handmatig starten van een defragmentatie is beter van niet.

©PXimport

Tip 11: CCleaner

CCleaner noemt zichzelf de populairste opschoonsoftware ter wereld, en hoewel we dat nogal een statement vinden, weten we wél dat we deze software zelf al jaren gebruiken. Wanneer je het programma hebt gedownload en gestart, kom je direct in een uitgebreide interface terecht. Het onderdeel Cleaner zoekt naar bestanden in Windows die verwijderd kunnen worden (denk aan tijdelijke bestanden en cookies). Register zoekt naar fouten en doublures in het Register. Het Windows Register is het hart van Windows, fouten daarin kunnen voor veel problemen zorgen. Tot slot vind je onder het kopje Gereedschap allerlei handige extra tools om je systeem op te schonen, zoals schijfanalyse, een overzicht van browser-plug-ins en een tool om dubbele bestanden op te sporen (zij het niet zo uitgebreid als het programma dat we hiervoor hebben besproken). De basisversie van CCleaner is gratis en stelt je in staat om de belangrijkste zaken uit te voeren. Wil je echt je systeem binnenstebuiten keren, dan dien je voor 24,95 euro de Professional-versie te nemen, maar tot nu toe hebben we die noodzaak bij CCleaner niet echt gevoeld.

Soms is de Professional-versie flink afgeprijsd. Zo is deze versie op het moment van schrijven circa de helft goedkoper geworden. Je kunt nu een jaarlicentie voor één computer aanschaffen voor 12,45 euro. In de daaropvolgende jaren betaal je het reguliere bedrag. 

©PXimport

Tip 12: Automatisch starten

Elders in dit artikel lees je een tip over het verwijderen van programma’s die je niet meer gebruikt. Soms worden programma’s automatisch gestart wanneer je Windows start, waardoor de prestaties van het besturingssysteem beïnvloed worden. Dergelijke programma’s hoef je niet direct volledig te verwijderen, je kunt er ook gewoon voor zorgen dat ze niet langer automatisch worden gestart wanneer Windows start. Je doet dit door Taakbeheer te typen in het menu Start en vervolgens te klikken op Taakbeheer. In het venster dat verschijnt klik je op Opstarten. Je ziet nu een overzicht van alle programma’s die automatisch gestart worden wanneer Windows start en waarschijnlijk zijn dat er een stuk meer dan je dacht. Klik op de programma’s die je wilt verhinderen om automatisch te starten en vervolgens op Uitschakelen. Het programma blijft gewoon op je computer staan, maar start nu alleen als jij dat wilt. Let overigens wel op wat je uitschakelt, er staan waarschijnlijk ook programma’s tussen die nuttig zijn (wanneer je Dropbox uitschakelt, schakel je bijvoorbeeld ook de synchronisatie uit).

Grote schoonmaak in Windows 11

©PXimport

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.