Naast software heef Microsoft ook een uitgebreid portfolio hardware in het assortiment. De Microsoft Surface Laptop 4 is het nieuwste model normale laptop, de meeste Surface-apparaten zijn immers convertibles. Voegt Microsoft hiermee iets toe aan de laptopmarkt?

Uiterlijk is de Surface Laptop 4 geen verrassing, de behuizing is identiek aan de Surface Laptop 3. In de basis betekent dat een strak ontworpen laptop die uitstekend is afgewerkt. Microsoft staat bekend om hun met Alcantara (imitatie suède) afgewerkte apparaten, maar dat materiaal is voorbehouden aan de 13,5inch-uitvoering. De geteste 15inch-variant is alleen in volledig aluminium dat bij ons testmodel is uitgevoerd in zwart. De matte afwerking oogt fraai en is vrijwel niet gevoelig voor vingerafdrukken waardoor de laptop er ook na enige tijd werken nog presentabel uit ziet.

Microsoft zegt de schermdeksel en het scharnier zo ontworpen te hebben dat je met één hand de laptop kunt openklappen terwijl deze op tafel staat. En dat is inderdaad mogelijk. Al had een kleine inkeping voor net iets meer grip handig geweest. Waar het scharnier dus opvallend soepel opengaat, valt tegelijkertijd op dat het scharnier stevig is wanneer het eenmaal open is. Prettig, want de laptop is voorzien van een aanraakscherm en je kunt het scherm aanraken zonder dat het van positie verandert. 

©PXimport

©PXimport

De Surface laptop is een apparaat van Microsoft zelf en dat komt vergeleken met veel laptops van andere fabrikanten met een belangrijk voordeel: je krijgt een schone Windows-installatie waarop alleen software van Microsoft zelf geïnstalleerd is. Dat betekent dat er geen extra bloatware geïnstalleerd is. Je wordt dus niet zoals op zoveel Windows-laptops lastiggevallen met pop-ups van bijvoorbeeld viruscanners of clouddiensten. Microsoft levert overigens wel twee apps mee voor het beheer van de Surface Laptop zelf en ook Microsoft Office is als probeerversie geïnstalleerd.

Speciale Microsoft-processor

De Surface 4-laptops zijn verkrijgbaar met een Intel- of AMD-processor. Wij ontvingen van Microsoft een AMD-uitvoering. Waarschijnlijk niet toevallig, want de in de laptop gebruikte processor is volgens de systeemeigenschappen een AMD Ryzen 7 Microsoft Surface Edition die het typenummer Ryzen 7 4980U heeft meegekregen. Het een chip die in AMD’s normale portfolio niet bestaat, daar is de Ryzen 7 4800U de hoogste energiezuinige U-variant. De kloksnelheden van deze speciale Microsoft-variant zijn voor zowel de basiskloksnelheid als de boostkloksnelheid 200 MHz hoger dan de 4800U. Helaas is het geen chip uit de nieuwere en snellere Ryzen 5000-reeks zoals de Ryzen 7 5800U die inmiddels ook op de markt is. Hiermee is deze speciale Microsoft-processor bij introductie eigenlijk al een beetje een belegen processor.

Uitvoeringen

Ondanks dat Microsoft en AMD voor deze laptopreeks samen een processor ontworpen hebben, pronkt in de duurste uitvoering van de Surface Laptop 4 toch een Intel-processor. Heb je per se 32 GB ram en een 1 TB opslag nodig, dan kom je automatisch op een Intel-processor uit in de vorm van een Intel Core i7-1185G7. De variant met een AMD-processor is leverbaar met maximaal 16 GB ram en een 512 SSD. Het grote verschil tussen de AMD- en Intel-processor zit in het aantal cores. Waar de AMD Ryzen 7 er acht heeft, biedt de Core i7 slechts vier cores.

De goedkoopste 15inch-uitvoering met AMD-processor kost 1449 euro. Daarvoor heb je slechts 8 GB RAM en een 256 GB SSD. Daarna wordt het al snel behoorlijk prijzig, want de grotere 512 GB SSD kost je 200 euro extra terwijl je voor de extra 8 GB RAM ook nog eens 200 euro betaald. De prijs van de geteste configuratie komt daarmee op 1849 euro.

Weinig aansluitingen

Net als bij de voorganger zit de Surface Laptop 4 met één usb-a en één usb-c-aansluiting niet bepaald ruim in zijn aansluitingen. Wel sluit je de lader nog altijd aan op de speciale Surface Connect-poort, een poort waarvoor ook een dockingstation verkrijgbaar is. Laden via usb-c kan overigens wel. Op de lader vind je nog een usb-poort, maar die functioneert niet als data-aansluiting. Je kunt deze poort gebruiken om bijvoorbeeld je telefoon mee op te laden. Zie het als een extraatje, want met een vermogen van 5 watt bepaald geen snellader.

De usb-c-poort is een Gen 2-variant (10 Gbit/s), terwijl ook de normale usb-poort een Gen 2-variant is (10 Gbit/s). Hebt je meer usb-poorten nodig, dan kan dat in combinatie met het op de Surface Connect aan te sluiten Surface Dock 2. Dat dockingstation biedt zes Gen 2-poorten met een snelheid van 10 Gbit/s. Sneller dan 10 Gbit/s is helaas niet mogelijk, usb 4.0 ontbreekt. Zelfs de Intel-variant is niet voorzien van Thunderbolt.

©PXimport

©PXimport

Die Surface Connect-aansluiting die je gebruikt voor de lader is behalve dat we liever een extra usb-c zien zelf ook een puntje van ergernis. Er wordt een magneetje gebruikt om de stekker vast te laten plakken aan de poort. De poort zit echter zo laag in een schuine rand van de behuizing dat het bijna niet mogelijk is om de stekker in de laptop te steken zonder de laptop op te tillen. Probeer je dat wel, dan trekt juist die magneet die je zou moeten helpen de stekker scheef. En dit probleem is niet nieuw, de voorloper had hier ook last van.

©PXimport

Goed beeld en geluid

Het 15inch-scherm dat afkomstig is van Sharp is identiek aan dat in de Surface Laptop 3. Net als op andere Surface-producten heeft Microsoft gekozen voor een 3:2-beeldverhoouding waardoor je in de hoogte lekker veel werkruimte hebt. Met een resolutie van 2496 x 1664 is het beeld scherp genoeg. Windows kiest standaard voor een weergaveschaal van 150 procent, maar op zich is het geheel op een schaal van 125 procent ook goed bruikbaar waarbij je dan meer werkruimte krijgt.

Het scherm biedt een prima kleurweergave en inkijkhoeken. Vergeleken met sommige andere duurdere laptops is de maximale helderheid van zo’n 382 cd/m2 weer niet heel indrukwekkend. Behalve met je vingers, kun je het glanzend afgewerkte aanraakscherm ook gebruiken in combinatie met de optionele Surface Pen. Het scherm heeft voor een moderne laptop vrij brede randen. Dat kun je ouderwets noemen, maar heeft als voordeel dat je veeggebaren vanaf de zijkant makkelijk kunt uitvoeren. En die brede schermrand biedt in ieder geval genoeg plek voor een webcam. Dat is qua beeld verder geen heel indrukwekkend exemplaar, maar het voldoet voor een doorsnee videogesprek. Wel is de camera voorzien van een infraroodsensor waardoor de camera geschikt is voor Windows Hello-gezichtsherkenning waarmee je zonder wachtwoord kunt inloggen.

De laptop heeft geen aparte openingen voor de luidsprekers, in plaats daarvan komt het geluid uit de openingen tussen de toetsen. Ondanks deze wat opmerkelijke constructie klinkt het geluid erg goed en het is het vol en luid genoeg voor bijvoorbeeld het kijken van films. 

Prettig werken

Het toetsenbord is op een fraaie manier in de behuizing geïntegreerd en komt rustig over. Dat opgeruimde uiterlijk komt deels wel doordat sommige laptops van vergelijkbare grootte meer toetsen hebben in de vorm van bijvoorbeeld een numeriek veld of functies als page up, Home en end. Die typische tekstverwerkingsfuncties heeft Microsoft wel een plekje gegeven onder F8 tot en met F12. De overige functietoetsen dubbelen als media- en helderheidsbediening. Deze alternatieve functies zijn de standaardfunctionaliteit van de toetsen, om de klassiek functietoetsen te gebruiken is er een Fn-schakeltoets. Die werkt als een caps-lock: indrukken waarna er een lampje gaat branden en de gewenste functies actief worden. Prettig voor gebruikers die blind tikken is dat de meest rechtse toets in de bovenste rij de delete-toets is, de aan-uit-knop heeft een plekje links daarvan gekregen. Het toetsenbord heeft verlichting in drie helderheidsstanden. Het typcomfort is uitstekend. De toetsen hebben een duidelijk voelbaar indrukmoment en het geheel voelt tijdens het typen degelijk aan.

De ruime touchpad heeft een afmeting van 11,5 bij 7,7 cm en werkt opvallend soepel. De touchpad is perfect in de behuizing geïntegreerd en de ingebouwde schakelaar heeft een opvallend fijne klik. Alle multitouchgebaren die Windows biedt worden soepel uitgevoerd. 

Prestaties

De AMD Ryzen 7 4980U is een processor met acht cores met een kloksnelheid van maximaal 4,4 GHz. Dat wekt verwachtingen op het gebied van prestaties en die worden ook waargemaakt. In PCMark 10 scoort deze laptop 5234 punten waarmee dit een snelle laptop is. Ook in Cinebench R23 zet de laptop met een Multi Core-score van 9690 punten een prima resultaat neer. Bij een wat langere test daalt dit naar een nog steeds goede 8763 punten doordat de processor dan warmer wordt. De Single Core-score van 1280 punten valt dan weer licht tegen, een teken dat deze processor vooral sterk is in multicore-toepassingen. In moderne multicore-toepassingen zal deze AMD-uitvoering een stuk vlotter zijn dan de Intel-variant van deze laptop.

De ssd is afkomstig van SK Hynix en is met een maximale lees- en schrijfsnelheid van 2304,43 en 1060,77 MB/s geen heel bijzondere exemplaar. Daar staat overigens tegenover dat het verschil tussen een snelle en een minder snelle ssd in de praktijk doorgaans niet merkbaar is. Voor de grafische mogelijkheden wordt vertrouwd op de in de processor geïntegreerde Radeon RX Vega 8. Hiermee zet de laptop in de benchmark 3DMark Time Spy een score van 1379 punten neer. Dat is voor een geïntegreerde gpu een heel nette score en je kunt de laptop prima gebruiken voor bijvoorbeeld fotobewerking. Een gamemonster is het echter niet, je kunt alleen comfortabel gamen met een relatief modern spel als je de resolutie beperkt tot 720p. De laptop is over het algemeen stil en slaat pas aan als de laptop echt zwaar aan het werk wordt gezet.

Opmerkelijk is dat Microsoft in de 15inch-uitvoering dezelfde 47,4 accu gebruikt als in de kleinere 13,5inch-variant. Door het groter scherm heeft de 15inch-uitvoering hierdoor vermoedelijk een kortere accuduur dan de kleinere variant. Gelukkig is het geen heel groot nadeel, want de accuduur blijkt goed te zijn. In de PCMark 10 Modern Office accutest die kantoorwerkzaamheden simuleert, haalt de notebook een accuduur van 14 uur en 39 minuten. Dat is een heel nette score. In de praktijk kun je makkelijk zo’n 10 uur werken op een volle accu bij normale (kantoor)werkzaamheden.

Conclusie

De Microsoft Surface Laptop 4 is een fraaie laptop om te zien die stevig gebouwd is. De processor in deze AMD-variant is sterk in multicore-toepassingen en hierdoor over het algemeen sneller dan de gebruikte chip in de Intel-variant. Het is jammer dat de AMD-processor daarom niet verkrijgbaar is als absoluut topmodel voorzien van veel werkgeheugen en opslag. Met zijn hoge schermverhouding en prettige toetsenbord is dit een laptop waar je comfortabel op kunt werken. Helaas heeft de Surface Laptop 4 wel een groot nadeel en is het gebrek aan aansluitingen. Twee usb-poorten is namelijk niet al niet ruim voor een 15inch-notebook. Ook de Surface Connect vinden we maar onhandig, dat had beter een tweede usb-c-aansluiting kunnen zijn waarmee het gebrek aan poorten ook voor een groot deel was opgelost.

De Logitech MX Master 4 is de nieuwste telg in de populaire MX-serie. De muis belooft meer controle, precisie en comfort dan ooit, met haptische feedback en een 8K-sensor die zelfs op glas moeiteloos werkt. Maar is hij de stevige prijs van 129,99 euro waard?

De MX Master 3S was al een dikke publieksfavoriet, maar met de MX Master 4 legt Logitech de lat opnieuw een tikkie hoger. Dit is een echte powerhouse voor wie dagelijks veel met tekst, beeld of code bezig is. Of gewoon voor wie een heel lekkere muis wil. Alles draait om controle, snelheid en comfort. Daar betaal je met een krappe 130 euro weliswaar een premiumprijs voor, maar deze muis is dan ook duidelijk bedoeld voor mensen die hun werk serieus nemen. De MX Master 4 is verkrijgbaar in Graphite en Pale Gray, en wordt standaard geleverd met een Logi Bolt-ontvanger. Wij hebben voor de test de Pale Gray-variant voor de Mac mogen bepotelen.

©ER | ID.nl

Muizen met gevoel

Het opvallendste snufje is de toevoeging van haptische feedback. Elke klik, sneltoets of melding voel je subtiel onder je vingers trillen. Niet als gimmick, maar als tastbare feedback: je voelt letterlijk wat je doet. En dat werkt echt prettig, vooral omdat je iets dergelijks ook gewend bent van bijvoorbeeld je smartphone. Via Logi Options+ bepaal je zelf hoe intens die feedback is en kun je verschillende acties aan specifieke apps knopen. Dat geeft de muis een persoonlijk tintje. Zeker bij precisiewerk (foto- en tekstbewerking of het schrijven van code) merk je hoe natuurlijk dat aanvoelt.

De grote toets onder de duim, waarmee je het Haptic Sense-paneel oproept, is wel vrij gevoelig. Tijdens de paar weken dat we de muis hebben getest, drukten we die knop af en toe per ongeluk in, wat even storend kan zijn. Toch is dat gelukkig een kwestie van gewenning, want het idee achter de functie is sterk.

Snelheid zonder haast

De befaamde MagSpeed-scroll is gelukkig gebleven en is zelfs nog iets verfijnd. Eén draai aan het stalen wiel en je schiet door lange documenten of spreadsheets. Nieuw is de Actions Ring, een rond menu dat rond je cursor verschijnt. Daarmee open je favoriete tools of snelkoppelingen zonder je toetsenbord aan te raken. Logitech beweert dat je hierdoor tot 63 procent minder muisbewegingen maakt. Dat is misschien wat optimistisch, maar het systeem werkt verrassend intuïtief en snel. Hieronder een overzichtje van de mogelijkheden.

Werkt zelfs op glas

De Darkfield-sensor met 8000 dpi is extreem nauwkeurig en werkt op vrijwel elk oppervlak, zelfs op glas of gelakt hout. Je kunt de gevoeligheid aanpassen in stappen van 50 dpi, maar de meeste mensen zullen vermoedelijk gewoon de standaard afstelling gebruiken: hij voelt van nature al prima aan. Dankzij een nieuwe radiochip en antenne is de verbinding bovendien rotsvast. Je kunt de muis gebruiken via bluetooth low energy of de meegeleverde Logi Bolt-ontvanger, die een bereik van zo'n 10 meter garandeert.

©ER | ID.nl

Comfortabel stil

Qua vorm blijft Logitech dicht bij zijn succesformule. De muis ligt daarom nog altijd als gegoten in de hand, met een lichte hellingshoek, een vertrouwde duimpositie en een extra horizontaal scrolwiel. De klikgeluiden zijn nu 90 procent stiller dan bij de vorige generatie, meldt Logitech. En met 150 gram voelt de MX Master 4 solide aan zonder zwaar te worden.

Kleine kanttekening: de twee navigatieknoppen voor browsergebruik (vooruit en terug) zijn iets naar achteren verplaatst om ruimte te maken voor de Gesture Button (zie kader hieronder). Dat zorgt er soms voor dat je per ongeluk op de verkeerde knop drukt, vooral als je gewend bent aan een van de MX Master-voorgangers. Misschien een detail, maar wel merkbaar bij dagelijks gebruik.

Via Logi Options+ stel je sneltoetsen, app-profielen en automatiseringen in. De software werkt het best binnen Windows en macOS, maar ook in Linux, ChromeOS, Android en iPadOS doet de muis wat hij moet doen, al zijn daar minder functies beschikbaar.

©Logitech

Batterij die blijft gaan

Logitech zegt dat de ingebouwde 650 mAh-accu het tot 70 dagen op één lading moet kunnen volhouden. Dat hebben we nog niet kunnen testen, maar we kregen de muis met 55 procent van de lading binnen en daar is na een weekje driftig muizen slechts 2 procent van af. Bovendien levert één minuut snelladen drie uur gebruik op, mocht je haast hebben. Opladen gebeurt via usb-c, al levert Logitech geen kabeltje mee. Jammer, maar je hebt er vast nog eentje rondslingeren thuis.

Al met al

De Logitech MX Master 4 is een muis die wat ons betreft zijn eigen categorie verdient. Hij is snel, stil, precies en slimmer dan ooit. De paar kleine schoonheidsfoutjes doen daar weinig aan af. Voor ontwerpers, programmeurs, schrijvers en andere intensieve gebruikers is dit een investering die zich op den duur terugbetaalt in comfort en efficiëntie. Casual gebruikers zullen hem misschien een beetje overkill vinden, maar wie hem eenmaal in de hand heeft, wil niets anders meer.

Zelf een toetsenbord samenstellen is niet voor iedereen weggelegd, maar één ding is duidelijk: een goed toetsenbord maakt een groot verschil. In deze test bekijken we de beste kant-en-klare toetsenborden van dit moment. Of je nu op zoek bent naar het snelste toetsenbord voor gaming of een comfortabel model voor kantoorwerk: we helpen je bij het maken van de juiste keuze.

Onze laatste vergelijkende test van toetsenborden is inmiddels alweer meer dan vijf jaar oud. Toen draaide alles om het concept ‘mechanisch’, praktisch elke fabrikant maakte toen gebruik van de switches van het Duitse Cherry of een goedkopere Chinese afgeleide daarvan, de Kailh-switch.

Inmiddels is het aanbod versplinterd en zien we enkele van de elementen die custom borden populair maken doorsijpelen naar de kant-en-klare producten. Zo zien we veel meer lay-out-opties en een veel breder scala aan switchopties. Stillere varianten, zwaardere varianten voor een stevigere aanslag en lubed-varianten voor een soepelere aanslag. De opvallendste stap de afgelopen jaren is de introductie van een magnetisch, optische switch, waarbij de aanslag niet digitaal is (ingedrukt ja of nee), maar analoog. Zie ook het kader ‘Analoge switches?’ voor meer hierover.

Andere ontwikkelingen

Een positieve ontwikkeling is dat menig toetsenbord inmiddels voorzien is van zogeheten hot-swap switches. Mocht je per ongeluk een switch stukmaken (bijvoorbeeld door het morsen van drinken), dan kun je nu veelal enkele knoppen vervangen in plaats van meteen een nieuwe model te moeten kopen. Daarnaast hebben verbeteringen in accutechniek en draadloze protocollen ervoor gezorgd dat draadloze high-endtoetsenborden tegenwoordig een realistische optie zijn zonder constant het toetsenbord bij te hoeven laden.

Endorfy Celeris 1800

Endorfy is een relatieve nieuwkomer in de markt, maar liet eerder met de Thock-toetsenborden al zien dat het bedrijf veel waar voor je geld kan bieden. Het nieuwste model, de Celeris 1800, doet dat wederom. Het bord kan wat gevoel en bouwkwaliteit betreft aardig concurreren met flink duurdere modellen in deze test. Als je hem probeert te buigen zie je wel wat verschil, maar op tafel bij normaal gebruik merk je daar niets meer van.

Het opvallendst is het relatief compacte ontwerp, terwijl er toch een numeriek toetsenbord op zit. Dat deel is vergeleken met de meeste andere toetsenborden wat naar links geschoven, wat ergonomisch fijn is voor mensen die niet alleen gamen, maar ook vooral veel in Excel werken. Sommige gebruikers, primair programmeurs, moeten er rekening mee houden dat de plaatsing van de Home-, End- en Page-toetsen mogelijk niet voor iedereen ideaal is. Ook liggen de toetsen relatief hoog, ook iets wat niet iedereen zal liggen.

De Celeris 1800 is gloednieuw en heeft een adviesprijs van 99 euro. Dat maakt hem al een van de goedkoopste toetsenborden in deze test. Prijzen zakken normaliter nog wat na de lancering. Grofweg 100 euro voor een fijn toetsenbord dat ook nog eens draadloos (dongel voor gaming, bluetooth voor laptopwerkers) kan functioneren en Mac-ondersteuning heeft, is een uitstekende deal.

©Endorfy

Corsair K65 Plus Wireless

Corsair kennen we vooral van grote mechanische toetsenborden met veel extra's, maar het is de compacte K65 Plus Wireless waar we de laatste tijd het meest gecharmeerd van waren. De constructie is enorm degelijk en het toetsenbord is voorzien van fijne, soepel voelende switches die niet te luid zijn. Dat zorgt vrijwel direct voor een heel fijne ervaring onder de vingers.

Of de compacte vormgeving fijn is, is uiteraard subjectief. Compact is fijner voor gamers en andere gebruikers die het numerieke toetsenbord niet nodig hebben, het bespaart ruimte op je bureau (of in je rugtas) en laat meer ruimte over voor je muis. Excel-gebruikers zullen dit toetsenbord natuurlijk direct diskwalificeren.

Toen het bord uitkwam voor 160 euro was onze voornaamste kritiek dat het eigenlijk iets te duur was vergeleken andere toetsenborden die voor 100 euro grofweg hetzelfde boden. Of juist net niet uitgebreid genoeg vergeleken met borden van 200 euro. Inmiddels is de prijs gezakt tot 137 euro en op dat punt kun je, mits de compacte vormgeving bij je past, eigenlijk niet om deze Corsair heen. Net wat chiquer dan nauwelijks goedkopere modellen, voorzien van draadloze functionaliteit en vooral het feit dat het een relatief laag bord is (voor een model met hoge switches) maakt dit een makkelijke aanrader en onze redactietip.

©Corsair

Razer Joro

Razer staat vooral bekend om hun grote modellen met alle toeters en bellen, maar biedt met de Joro ook wat anders. De Razer Joro is extreem compact en verreweg het lichtste bord in deze test. De doelgroep bestaat hier overduidelijk uit gamers die hun toetsenbord vooral veel meeslepen. Puur op basis van afmetingen en gewicht ligt deze Razer voor dat doeleind natuurlijk voor de hand. Ondanks het lage gewicht ligt de Joro toch stevig op tafel en zit de bouwkwaliteit van de constructie erg goed in elkaar. De aluminium behuizing voelt ook chic aan, de lage positie is toegankelijk voor velen en aangesloten via de kabel is het ook een snel competitief bord voor gamers.

Razer laat ook wel wat steekjes vallen, vooral voor hun gamende doelgroep. De afwezigheid van een dongel voor een snelle draadloze verbinding en het feit dat de switches nog wel wat speling vertonen, maakt enkele goedkopere alternatieven in deze test in onze optiek fijner. Voor de harde werkers onder ons vinden we de MX Keys ook wat beter voor minder geld.

Daarmee is de Joro in onze optiek niet de meest voor de hand liggende optie, zeker niet voor 130 euro. Als je echt op zoek bent naar het compactste en lichtste toetsenbord, dan is de Joro wel een prima optie.

©Razer

ASUS ROG Azoth X

ASUS en dan met name de ROG-producten staan niet bepaald bekend om hun bedaagde ontwerp. De fabrikant doet daar met hun Azoth X nog een flinke schep bovenop. Wat je er ook van vindt, uniek is het kleurrijke design met half doorzichtige keycaps (voor meer RGB-effect) zeker. Kwalitatief valt er heel weinig op dit bord aan te merken. Het is oerdegelijk en heeft een uitstekende aanslag; het is zelfs een van de fijnste borden in deze test. Het bord heeft ook handige eigenschappen. Draadloos krijg je bijvoorbeeld zowel een snelle als een bluetoothoptie. Daarnaast heeft het bord een goede accuduur, een mooie stevige polssteun plus nog wat minder cruciale extra’s, zoals een aanpasbaar oled-scherm in de bovenhoek. Kost wat, maar dan krijg je ook wat.

Ons voornaamste bezwaar gaat over de definitie van het woord ‘wat’. Want voor 200 euro hadden we het bij het bovenstaande gelaten. Een prijs van 250 euro zouden we wel erg pittig noemen, maar de adviesprijs van 329 euro is wel echt extreem. Daarvoor zouden we bijvoorbeeld toch wel analoge switches willen zien of een echt extreem luxe afwerking. Wellicht dat de prijs nog wat zakt, maar ondanks onze hoge inhoudelijke waardering is de exorbitante prijs vooralsnog het argument om het hoogste eremetaal achterwege te laten.

©ASUS

SteelSeries Apex Pro TKL Gen 3

De SteelSeries Apex Pro TKL is ook geen goedkoop bord en is misschien nipt wat minder chic dan de ROG. In tegenstelling tot die concurrentie weet SteelSeries wel een gezonde balans te vinden tussen de kwaliteit van het product, het toevoegen van extra mogelijkheden en het alsnog een beetje temmen van de prijs.

De bouw is uitstekend en de analoge, volledig instelbare switches zijn zowel aangenaam onder de vingers als zeer stabiel met minimale speling. Het strakke ontwerp is ook iets toegankelijker, zeker als je naast gamen ook nog een beetje zakelijk voor de dag wilt komen. Daarnaast is het ook nog een relatief stil toetsenbord, wat fijn is voor de omgeving. Al hangt de stilte natuurlijk altijd af van hoe hard je zelf op de knoppen slaat.

Ook hier is een oled-schermpje van de partij en Steelseries heeft als voordeel dat als je de door ons geteste compacte TKL-versie niet aantrekkelijk vindt, dat er ook een volledige en een nog compactere variant van bestaat.

Nadelen zijn er ook. Zo vinden we het volumewiel net wat te klein in gebruik, is het bord relatief hoog en ontbreekt draadloze functionaliteit. Maar als je je bord toch niet meeneemt is de meerwaarde daarvan te klein om daar meer geld aan uit te geven. Als draadloos niet nodig is, dan is dit in onze optiek het beste bord van dit moment.

©SteelSeries

©SteelSeries

ASUS ROG Falchion Ace HFX

Net als SteelSeries maakt ook ASUS op de ROG Falchion Ace HFX gebruik van magnetische analoge switches. Het bord heeft een nog wat compactere 65%-lay-out, waarbij je dus goed moet opletten of het ontbreken van de functietoetsen een bezwaar voor je is. Functioneel is hij grotendeels gelijkwaardig aan het toetsenbord van SteelSeries en de toevoeging van 8000 Hz polling geeft in theorie nog een klein voordeel in reactiesnelheid boven de SteelSeries.

Voor de originele prijs van 200 euro laat ASUS wel punten liggen. De bouw en de afwerking van de 100 euro kostende Endorfy is zelfs wat beter. Je merkt dat de Falchion iets meer doorveert dan andere borden wanneer je stevig tikt en dat is onacceptabel in het hogere segment. Het bord kost bij de meeste aanbieders 209 euro, maar was tijdens de testperiode ook verkrijgbaar voor 119 euro. Ook voor dat lagere bedrag weet de Corsair K65 Plus Wireless iets meer indruk te maken met zijn bouwkwaliteit en aanslag. Maar als je toch graag een analoge switch wilt waarbij je de aanslagdiepte kunt instellen, dan is dit als de lagere prijs structureel blijft één van de goedkopere opties die als bonus ook nog eens visueel leuk voor de dag komt.

©ASUS

Logitech G Pro X TKL

Logitech is met afstand marktleider op gebied van toetsenborden en heeft dan ook een enorm aanbod aan borden. Het bedrijf heeft praktisch elke populair formaat in huis en er zijn ook nog eens een flink aantal kleurstellingen. Waar Logitech wat minder goed in is, is de naamgeving van de producten. Zo is er ook een G Pro X muis en headset, en zelfs de G Pro X TKL-toetsenborden bestaan in flink wat verschillende uitvoeringen. De reguliere variant wordt ook wel de Lightspeed genoemd, wat staat voor de toevoeging van een snelle draadloze werking. De Rapid-variant is juist voorzien van magnetische switches, maar is die weer volledig bedraad.

Logitech doet op zich weinig fout met deze producten. De bouw, de switches en de mogelijkheden met onder andere mediaknoppen zijn prima. Combineer dat met het feit dat ze veel zullen verkopen omdat ze het bekendste merk zijn, en de meeste kopers zullen tevreden zijn. De realiteit is wel dat er andere modellen zijn die (minimaal) hetzelfde bieden voor minder geld, of een overtreffende prestatie weten te bieden voor iets meer. Voor 160 euro zouden we toch iets meer dan ‘prima’ willen zien, wat extra’s zoals een polssteun of een betere accuduur.

©Logitech

be quiet! Dark Mount

De Dark Mount is het eerste toetsenbord van be quiet!, dat we vooral van de stille behuizingen kennen. Die focus wordt meteen duidelijk zodra je gaat tikken; het is namelijk het stilste toetsenbord in deze test. De focus op stilte gaat helaas wel wat ten koste van switchstabiliteit en tikgevoel.

Qua mogelijkheden zet het bord zich door een modulaire opbouw erg af van de rest. Naast een rechttoe rechtaan compact TKL-bord krijg je ook een afneembaar numeriek veld met macrotoetsen voorzien van een schermpje dat je ook nog eens zowel links als rechts kunt plaatsen. Ook krijg je een opzetmodule met schermpje en mediatoetsen en polssteunen. Zo transformeert de Dark Mount binnen een paar seconden naar een overcompleet XL-monsterbord.

Was de Dark Mount scherp geprijsd geweest, dan hadden we enkele kanttekeningen door de vingers kunnen zien. Maar als je de hoofdprijs vraagt, dan verwachten we dat alles top is. Dat is niet helemaal het geval. De polssteun is kwalitatief treurig, de switches voelen minder chic dan borden die de helft kosten en de software voor de macrotoetsen laat te wensen over. Voor hetzelfde geld kun je ook een prima toetsenbord en een los macrotoetsenbord als de Elgato Stream Deck kopen. Een aanbieding en een software-update kan wel genoeg zijn om van dit goede idee een serieuze concurrent te maken.

©be quiet

Logitech MX Keys S

De Logitech MX Keys S is een beetje het buitenbeentje in deze vergelijking. In tegenstelling tot de ander toetsenborden is het namelijk géén bord waar fanatieke gamers blij van zullen worden. De keerzijde is dat het voor iedereen die een high-endbord zoekt voor alle andere doeleinden een model is waar je praktisch niet omheen kunt. Ook bestaat er naast de door ons geteste full size-versie een minivariant waarop het numerieke veld ontbreekt.

Dit bord is uitstekend gebouwd, voorzien van fijne switches en het heeft een low profile-ontwerp dat ook erg toegankelijk is voor iedereen die nog niet eerder een high-endbord gebruikt heeft. Als je nu een goedkoper toetsenbord hebt, dan voelt dit als een verademing en een ervaring waar je niet meer zonder wilt. Je kunt hem met meerdere apparaten verbinden, de accuduur is uitstekend en de software van Logitech is volwassen en biedt tal van extra mogelijkheden die voor kantoorwerkers relevant zijn.

Zolang gamen geen eis is, is dit een fijn bord zonder dat je echt de hoofdprijs betaalt. Houd alleen even de verschillende formaten in de gaten, en het feit dat er verpakkingen met en zonder polssteun worden verkocht.

©Logitech

Conclusie

Echt slechte borden hebben we reeds uit onze selectie gefilterd, dus geen van de geteste toetsenborden is een miskoop. Het belangrijkst is om duidelijk in kaart te brengen welk formaat en indeling je nodig hebt en aan welke extra eigenschappen je waarde hecht. Het merk is normaliter bijzaak, maar er valt iets voor te zeggen om al je randapparatuur in één softwarepakket te beheren.

Toch zien we wel enkele uitblinkers. Zoek je louter een toetsenbord zonder fratsen voor kantoorwerk, dan is de Logitech MX Keys S onze eerste keus, met als bonus dat de lage toetsen voor praktisch iedereen fijn tikken. We geven Logitech daarom een redactietip. Wil je wel gamen, dan biedt Endorfy een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding voor minder dan 100 euro, al vinden we de Corsair K65 Plus Wireless zijn paar tientjes meer wel waard voor de iets betere bouw en de lagere constructie. Beide borden zetten veel druk op de concurrenten, waarbij je veel meer betaalt voor een bescheiden impact op de daadwerkelijke ervaring. Uiteindelijk krijgt ook Corsair een redactietip. In het hogere segment zien we wel degelijk waarde worden toegevoegd. Zo biedt de ASUS ROG Azoth X een van de beste ervaringen, maar vinden we de prijs van meer dan 300 euro niet helemaal in verhouding staan. De Steelseries Apex Pro TKL vinden we ook een uitblinker die wel een iets redelijkere balans weet te vinden in dat segment: degelijke bouw en aanslag, zeer compleet qua mogelijkheden en de instelbare analoge switches bieden ook echt iets nieuws en unieks. Als zo'n 200 euro voor een toetsenbord geen bezwaar is, zou dat onze eerste keuze zijn.