Vrij snel na de aankondiging is Windows 11 al uitgebracht. De eerste pc’s of laptops met Windows 11 kon je al vanaf 5 oktober aanschaffen, en vanaf dat moment werd de update ook langzaamaan uitgerold naar de gebruikers van Windows 10, mits die computers voldoen aan de hogere systeemeisen. Maar laten we bij het begin beginnen en Windows 11 zichzelf even formeel voorstellen.

De aankondiging van Windows 11, halverwege 2021, kwam vrij onverwacht. In een wat sobere online presentatie deed Microsoft het nieuwe besturingssysteem uit de doeken, waarbij de grootste verrassing toch wel de timing bleek. Eind 2021 moest Windows 11 al beschikbaar zijn op nieuwe pc’s en laptops, en al snel werd de exacte datum van 5 oktober door Microsoft aangemerkt als officiële releasedatum. Mooi op tijd dus om zichzelf en de markt optimaal mee te laten profiteren van de feestdagen en koopjesdagen als Black Friday. Geen gedoe met ‘Windows 11-ready’ stickers op nieuwe systemen, zoals dat met vorige Windows-versies wel moest, omdat daar de aanloopperiode langer was. Dat de aanloopperiode relatief kort is, is niet omdat Microsoft zo goed is in geheimen bewaren, maar omdat Windows 11 niet zulke ingrijpende veranderingen met zich meebrengt. Kom je van Windows 10, dan zul je meteen thuis zijn in Windows 11. Dat is weleens anders geweest. Bijvoorbeeld met de komst van Windows 8, waarin de interface compleet overhoop werd gegooid.

©PXimport

Update komt eraan

Net zoals Windows 10 wordt ook Windows 11 aangeboden als gratis update. Hiervoor moeten we echter nog wat meer geduld hebben, aangezien deze update niet in één keer naar alle Windows 10-systemen wordt uitgerold. Naar verwachting zou iedere Windows 10-computer die daarvoor in aanmerking komt, de update uiterlijk begin 2022 ontvangen moeten hebben.

Toen Windows 10 als gratis update werd aangeboden, was daar een hoop negatieve publiciteit over; Microsoft drong de update op en er waren met name veel technische problemen met de installatie van de update. Hopelijk zijn die problemen verholpen, maar ook nu is van een goede start geen sprake. Dat is te wijten aan de systeemeisen van Windows 11. Het is namelijk een vereiste dat TPM 2.0 op het systeem aanwezig is én is ingeschakeld. TPM zorgt ervoor dat andere opstartprocessen zich niet zomaar in het systeem kunnen nestelen, en dan al opstarten voordat Windows wordt geladen. Het zorgt dus voor wat meer veiligheid. Maar in theorie, en dat blijkt ook in de praktijk, is Windows 11 prima in staat te draaien zonder deze extra beveiliging, en dat zorgt voor verwarring. Windows 10-gebruikers die een computer hebben die niet voor de update in aanmerking komt, zouden Windows 11 daardoor theoretisch als schone installatie met een opstartbare usb-stick kunnen installeren; Microsoft controleert hierbij namelijk niet de systeemeisen van de computer. Het bedrijf heeft wel gezegd dat als deze omweg wordt gebruikt, er waarschijnlijk geen updates en beveiligingspatches naar Windows 11 worden uitgerold. De praktijk moet dat nog uitwijzen.

Systeemeisen

In de basis verschillen de systeemspecificaties van Windows 10 en 11 niet zo heel veel: een 1GHz-processor met twee of meer kernen, 4 GB werkgeheugen, 64 GB opslagcapaciteit en een DirectX 12-compatibele videokaart. Het grootste verschil zit ’m vooral in de extra vereisten. Het belangrijkste struikelblok is dus dat een Windows 11-computer moet beschikken over een TPM 2.0-chip. Op veel laptops van zo’n drie à vier jaar oud is zo’n chip doorgaans wel aanwezig, maar op desktop-pc’s is dat niet altijd het geval. Daarnaast moet de computer beveiligd opstarten ondersteunen, beter bekend als secure boot. Of je computer deze functies ondersteunt, kun je controleren in je BIOS/UEFI.

Maar er is nog een valkuil: Windows 11 kan niet zomaar op iedere processor draaien. Microsoft heeft een lijst uitgebracht met ondersteunde processors die wel door Windows 11 worden geaccepteerd, maar dat is een vrij lange lijst om te doorzoeken. Bovendien moet je wel precies weten (of uitzoeken) welke processor je in je systeem hebt zitten. De lijst met ondersteunde Intel-processors kun je vinden via www.tiny.cc/intel-eisen en de lijst voor AMD-processors lees je hier: www.tiny.cc/amd-eisen. Zoeken in de lijst kan alleen maar met de zoekfunctie van je browser zelf.

©PXimport

Dit is Windows 11

Tijd voor het besturingssysteem zelf, want Windows 11 bevat een paar mooie vernieuwingen. Het eerste wat opvalt, is het vernieuwde uiterlijk. Dat zie je direct nadat je het besturingssysteem voor de eerste keer opstart; de pictogrammen op de taakbalk staan nu in het midden in plaats van links, er zijn nieuwe pictogrammen aan de taakbalk toegevoegd en het bureaublad is voorzien van een nieuwe achtergrond.

De uiterlijke vernieuwingen zijn ook doorgevoerd in het startmenu, en het meest opvallende daarvan is de manier waarop de apps worden weergegeven: het zijn nu kleinere pictogrammen in plaats van de grotere vierkante tegels van Windows 10. En dat is ook meteen het grootste verschil met het startmenu van het laatstgenoemde besturingssysteem: de zogeheten live-tegels worden niet meer gebruikt in Windows 11. Het nieuwe startmenu oogt daardoor misschien wat soberder, maar is daardoor wel overzichtelijker. Het bovenste deel van het menu toont de beschikbare apps en onderaan vind je recent geopende bestanden. Pictogrammen van apps kun je met de muis verplaatsen, maar je kunt het menu zelf niet groter of kleiner maken, of verder naar je hand zetten. Voor wie het startmenu trouwens liever weer aan de linkerkant van het scherm heeft: via de taakbalkinstellingen kun je het startmenu en de pictogrammen gewoon links laten uitlijnen.

©PXimport

Deze Windows 11-versies worden uitgebracht

Windows Verkenner

Ook de Verkenner is in Windows 11 op de schop gegaan. Niet alleen zijn er nieuwe pictogrammen voor de standaardmappen zoals Downloads, Documenten, Muziek en Afbeeldingen, ook de menu’s zijn veranderd. Zo is de bovenste balk van de Verkenner niet meer voorzien van een lint, maar zie je alleen knoppen die een bepaalde functie bieden op basis van het geselecteerde bestand. Heb je bijvoorbeeld een foto geselecteerd, dan komen er extra afbeeldingsknoppen bij, zoals Linksom roteren en Afbeelding als achtergrond gebruiken. Rechts op de werkbalk staan drie puntjes, waarachter nog een aantal andere opties te vinden zijn, zoals Alles selecteren, Selectie omkeren en Aan snelle toegang vastmaken. Verder zijn er voor ieder geselecteerd bestand of reeks bestanden altijd de knoppen Kopiëren en Knippen aanwezig, net als een knop Delen om het bestand met anderen te delen. Microsoft heeft de nieuwe Verkenner zo ontworpen dat deze ook makkelijker te bedienen is op aanraakschermen.

Ook het contextmenu is aangepast. Het toont in eerste instantie alleen een paar standaardfuncties, zoals Openen, Openen met en de nieuwe optie Als pad kopiëren. Hiermee kun je de exacte padnaam van het bestand naar het klembord kopiëren, bijvoorbeeld C:\Users\<je gebruikersnaam>\Afbeeldingen\Trein.jpg. Erg jammer is dat de optie Kopiëren naar niet meer standaard aanwezig is, net als het tekstuele menu-item Knippen en Kopiëren. Die laatste twee zijn er wel, maar dan alleen als pictogram aan de bovenkant van het contextmenu. Maar goed, alle toetscombinaties zoals Ctrl+X (knippen), Ctrl+C (kopieren) en Ctrl+V (plakken) werken natuurlijk nog wel gewoon.

Wil je alle items in het contextmenu weergeven, dan kan dat alleen maar als je klikt op Meer opties weergeven of met een druk op de toetscombinatie Shift+F10. Voor de meeste Windows 11-gebruikers zal dit het voorkeursmenu zijn, maar helaas kun je dit menu niet standaard altijd laten weergeven.

©PXimport

S-modus

Instellingenvenster

Naast de Verkenner zijn er nog meer onderdelen gewijzigd in Windows 11. Neem het instellingenvenster, dat je oproept via de toetscombinatie Windows-toets+I. In tegenstelling tot Windows 10 zie je alle categorieën aan de linkerkant van het instellingenvenster staan. Doordat het een lange rij met items is, zie je geen korte beschrijving meer over welke andere functies zich in die categorie bevinden. In Windows 10 zag je bijvoorbeeld bij Persoonlijke instellingen ook nog Achtergrond, vergrendelingsscherm, kleuren staan in een lichter lettertype, zodat je makkelijker kon zien welke categorie waarvoor bedoeld is. In Windows 11 moet je dus wat meer zoeken naar het onderdeel dat je nodig hebt, of je geheugen wat beter aanspreken, want de onderdelen zijn niet anders dan in Windows 10.

Verder zijn ook de andere standaardapps, zoals Foto’s, Camera en Rekenmachine wat aangepast qua uiterlijk en kun je nu voor die apps ook een donkere modus instellen, los van de instellingen van Windows 11 zelf.

©PXimport

Gaming

©PXimport

Snap Layouts

Snap Layouts is een functie die in Windows 11 wat verder ontwikkeld is dan wat je er in Windows 10 mee kon. Je kunt hiermee namelijk een geopend venster met één muisklik op de gewenste positie op het scherm plaatsen ten opzichte van andere vensters. In Windows 10 moest je hiervoor nog de Windows-toets en een van de pijltjes gebruiken. Om de Snap Layouts-functie te gebruiken, hoef je alleen nog maar met de muis over de Maximaliseren-knop van het venster te zweven. Er verschijnt dan een klein venster waarin je de nieuwe positie kunt aanklikken. Zodra je de gewenste positie gekozen hebt, wordt het venster daar geplaatst en laat Windows 11 de andere beschikbare vensters zien. Klik je dan op een van die andere vensters, dan wordt dat venster naast, boven of onder het huidige venster geplaatst. Op die manier kun je dus sneller je scherm indelen wanneer je meerdere programmavensters tegelijk nodig hebt.

©PXimport

Widgets

Waar je in Windows 10 gebruik kon maken van live-tegels in het startmenu, bijvoorbeeld om de beurskoersen, een fotogalerie, weerbericht of een nieuwsfeed weer te geven, kan dat in Windows 11 via het nieuwe Widgets-scherm. Klik op de taakbalk op de knop met het blauwe en witte blokje of gebruik de sneltoets Windows-toets+W zodat er vanaf de linkerkant een scherm met widgets het beeld in schuift. Standaard zullen er een of twee widgets (meestal het weerbericht en de sportuitslagen) worden weergegeven, maar met de knop Widgets toevoegen kun je er andere widgets aan toevoegen. Op het moment van schrijven zijn dat onder meer Verkeer, Agenda, Taken en Tips. De kans is groot dat er na de lancering van Windows 11 meer widgets bijkomen, maar onduidelijk is nog of ook derde partijen widgets kunnen en mogen ontwikkelen voor Windows 11.

Er zijn wel twee nadelen: Om Widgets te kunnen gebruiken, moet je je bij dat onderdeel (of bij Windows 11 zelf) aanmelden met een Microsoft-account. Doe je dat niet, dan blijft het scherm leeg en zie je alleen een knop Aanmelden. Het tweede nadeel is dat het Widget-scherm standaard onderin de headlines van nieuwsberichten laat zien. Helaas kun je dat niet uitschakelen en word je bij het klikken op een bericht doorgestuurd naar het betreffende bericht op MSN, eveneens een dienst van Microsoft.

©PXimport

Microsoft-account verplicht

©PXimport

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.