Vrij snel na de aankondiging is Windows 11 al uitgebracht. De eerste pc’s of laptops met Windows 11 kon je al vanaf 5 oktober aanschaffen, en vanaf dat moment werd de update ook langzaamaan uitgerold naar de gebruikers van Windows 10, mits die computers voldoen aan de hogere systeemeisen. Maar laten we bij het begin beginnen en Windows 11 zichzelf even formeel voorstellen.

De aankondiging van Windows 11, halverwege 2021, kwam vrij onverwacht. In een wat sobere online presentatie deed Microsoft het nieuwe besturingssysteem uit de doeken, waarbij de grootste verrassing toch wel de timing bleek. Eind 2021 moest Windows 11 al beschikbaar zijn op nieuwe pc’s en laptops, en al snel werd de exacte datum van 5 oktober door Microsoft aangemerkt als officiële releasedatum. Mooi op tijd dus om zichzelf en de markt optimaal mee te laten profiteren van de feestdagen en koopjesdagen als Black Friday. Geen gedoe met ‘Windows 11-ready’ stickers op nieuwe systemen, zoals dat met vorige Windows-versies wel moest, omdat daar de aanloopperiode langer was. Dat de aanloopperiode relatief kort is, is niet omdat Microsoft zo goed is in geheimen bewaren, maar omdat Windows 11 niet zulke ingrijpende veranderingen met zich meebrengt. Kom je van Windows 10, dan zul je meteen thuis zijn in Windows 11. Dat is weleens anders geweest. Bijvoorbeeld met de komst van Windows 8, waarin de interface compleet overhoop werd gegooid.

©PXimport

Update komt eraan

Net zoals Windows 10 wordt ook Windows 11 aangeboden als gratis update. Hiervoor moeten we echter nog wat meer geduld hebben, aangezien deze update niet in één keer naar alle Windows 10-systemen wordt uitgerold. Naar verwachting zou iedere Windows 10-computer die daarvoor in aanmerking komt, de update uiterlijk begin 2022 ontvangen moeten hebben.

Toen Windows 10 als gratis update werd aangeboden, was daar een hoop negatieve publiciteit over; Microsoft drong de update op en er waren met name veel technische problemen met de installatie van de update. Hopelijk zijn die problemen verholpen, maar ook nu is van een goede start geen sprake. Dat is te wijten aan de systeemeisen van Windows 11. Het is namelijk een vereiste dat TPM 2.0 op het systeem aanwezig is én is ingeschakeld. TPM zorgt ervoor dat andere opstartprocessen zich niet zomaar in het systeem kunnen nestelen, en dan al opstarten voordat Windows wordt geladen. Het zorgt dus voor wat meer veiligheid. Maar in theorie, en dat blijkt ook in de praktijk, is Windows 11 prima in staat te draaien zonder deze extra beveiliging, en dat zorgt voor verwarring. Windows 10-gebruikers die een computer hebben die niet voor de update in aanmerking komt, zouden Windows 11 daardoor theoretisch als schone installatie met een opstartbare usb-stick kunnen installeren; Microsoft controleert hierbij namelijk niet de systeemeisen van de computer. Het bedrijf heeft wel gezegd dat als deze omweg wordt gebruikt, er waarschijnlijk geen updates en beveiligingspatches naar Windows 11 worden uitgerold. De praktijk moet dat nog uitwijzen.

Systeemeisen

In de basis verschillen de systeemspecificaties van Windows 10 en 11 niet zo heel veel: een 1GHz-processor met twee of meer kernen, 4 GB werkgeheugen, 64 GB opslagcapaciteit en een DirectX 12-compatibele videokaart. Het grootste verschil zit ’m vooral in de extra vereisten. Het belangrijkste struikelblok is dus dat een Windows 11-computer moet beschikken over een TPM 2.0-chip. Op veel laptops van zo’n drie à vier jaar oud is zo’n chip doorgaans wel aanwezig, maar op desktop-pc’s is dat niet altijd het geval. Daarnaast moet de computer beveiligd opstarten ondersteunen, beter bekend als secure boot. Of je computer deze functies ondersteunt, kun je controleren in je BIOS/UEFI.

Maar er is nog een valkuil: Windows 11 kan niet zomaar op iedere processor draaien. Microsoft heeft een lijst uitgebracht met ondersteunde processors die wel door Windows 11 worden geaccepteerd, maar dat is een vrij lange lijst om te doorzoeken. Bovendien moet je wel precies weten (of uitzoeken) welke processor je in je systeem hebt zitten. De lijst met ondersteunde Intel-processors kun je vinden via www.tiny.cc/intel-eisen en de lijst voor AMD-processors lees je hier: www.tiny.cc/amd-eisen. Zoeken in de lijst kan alleen maar met de zoekfunctie van je browser zelf.

©PXimport

Dit is Windows 11

Tijd voor het besturingssysteem zelf, want Windows 11 bevat een paar mooie vernieuwingen. Het eerste wat opvalt, is het vernieuwde uiterlijk. Dat zie je direct nadat je het besturingssysteem voor de eerste keer opstart; de pictogrammen op de taakbalk staan nu in het midden in plaats van links, er zijn nieuwe pictogrammen aan de taakbalk toegevoegd en het bureaublad is voorzien van een nieuwe achtergrond.

De uiterlijke vernieuwingen zijn ook doorgevoerd in het startmenu, en het meest opvallende daarvan is de manier waarop de apps worden weergegeven: het zijn nu kleinere pictogrammen in plaats van de grotere vierkante tegels van Windows 10. En dat is ook meteen het grootste verschil met het startmenu van het laatstgenoemde besturingssysteem: de zogeheten live-tegels worden niet meer gebruikt in Windows 11. Het nieuwe startmenu oogt daardoor misschien wat soberder, maar is daardoor wel overzichtelijker. Het bovenste deel van het menu toont de beschikbare apps en onderaan vind je recent geopende bestanden. Pictogrammen van apps kun je met de muis verplaatsen, maar je kunt het menu zelf niet groter of kleiner maken, of verder naar je hand zetten. Voor wie het startmenu trouwens liever weer aan de linkerkant van het scherm heeft: via de taakbalkinstellingen kun je het startmenu en de pictogrammen gewoon links laten uitlijnen.

©PXimport

Deze Windows 11-versies worden uitgebracht

Windows Verkenner

Ook de Verkenner is in Windows 11 op de schop gegaan. Niet alleen zijn er nieuwe pictogrammen voor de standaardmappen zoals Downloads, Documenten, Muziek en Afbeeldingen, ook de menu’s zijn veranderd. Zo is de bovenste balk van de Verkenner niet meer voorzien van een lint, maar zie je alleen knoppen die een bepaalde functie bieden op basis van het geselecteerde bestand. Heb je bijvoorbeeld een foto geselecteerd, dan komen er extra afbeeldingsknoppen bij, zoals Linksom roteren en Afbeelding als achtergrond gebruiken. Rechts op de werkbalk staan drie puntjes, waarachter nog een aantal andere opties te vinden zijn, zoals Alles selecteren, Selectie omkeren en Aan snelle toegang vastmaken. Verder zijn er voor ieder geselecteerd bestand of reeks bestanden altijd de knoppen Kopiëren en Knippen aanwezig, net als een knop Delen om het bestand met anderen te delen. Microsoft heeft de nieuwe Verkenner zo ontworpen dat deze ook makkelijker te bedienen is op aanraakschermen.

Ook het contextmenu is aangepast. Het toont in eerste instantie alleen een paar standaardfuncties, zoals Openen, Openen met en de nieuwe optie Als pad kopiëren. Hiermee kun je de exacte padnaam van het bestand naar het klembord kopiëren, bijvoorbeeld C:\Users\<je gebruikersnaam>\Afbeeldingen\Trein.jpg. Erg jammer is dat de optie Kopiëren naar niet meer standaard aanwezig is, net als het tekstuele menu-item Knippen en Kopiëren. Die laatste twee zijn er wel, maar dan alleen als pictogram aan de bovenkant van het contextmenu. Maar goed, alle toetscombinaties zoals Ctrl+X (knippen), Ctrl+C (kopieren) en Ctrl+V (plakken) werken natuurlijk nog wel gewoon.

Wil je alle items in het contextmenu weergeven, dan kan dat alleen maar als je klikt op Meer opties weergeven of met een druk op de toetscombinatie Shift+F10. Voor de meeste Windows 11-gebruikers zal dit het voorkeursmenu zijn, maar helaas kun je dit menu niet standaard altijd laten weergeven.

©PXimport

S-modus

Instellingenvenster

Naast de Verkenner zijn er nog meer onderdelen gewijzigd in Windows 11. Neem het instellingenvenster, dat je oproept via de toetscombinatie Windows-toets+I. In tegenstelling tot Windows 10 zie je alle categorieën aan de linkerkant van het instellingenvenster staan. Doordat het een lange rij met items is, zie je geen korte beschrijving meer over welke andere functies zich in die categorie bevinden. In Windows 10 zag je bijvoorbeeld bij Persoonlijke instellingen ook nog Achtergrond, vergrendelingsscherm, kleuren staan in een lichter lettertype, zodat je makkelijker kon zien welke categorie waarvoor bedoeld is. In Windows 11 moet je dus wat meer zoeken naar het onderdeel dat je nodig hebt, of je geheugen wat beter aanspreken, want de onderdelen zijn niet anders dan in Windows 10.

Verder zijn ook de andere standaardapps, zoals Foto’s, Camera en Rekenmachine wat aangepast qua uiterlijk en kun je nu voor die apps ook een donkere modus instellen, los van de instellingen van Windows 11 zelf.

©PXimport

Gaming

©PXimport

Snap Layouts

Snap Layouts is een functie die in Windows 11 wat verder ontwikkeld is dan wat je er in Windows 10 mee kon. Je kunt hiermee namelijk een geopend venster met één muisklik op de gewenste positie op het scherm plaatsen ten opzichte van andere vensters. In Windows 10 moest je hiervoor nog de Windows-toets en een van de pijltjes gebruiken. Om de Snap Layouts-functie te gebruiken, hoef je alleen nog maar met de muis over de Maximaliseren-knop van het venster te zweven. Er verschijnt dan een klein venster waarin je de nieuwe positie kunt aanklikken. Zodra je de gewenste positie gekozen hebt, wordt het venster daar geplaatst en laat Windows 11 de andere beschikbare vensters zien. Klik je dan op een van die andere vensters, dan wordt dat venster naast, boven of onder het huidige venster geplaatst. Op die manier kun je dus sneller je scherm indelen wanneer je meerdere programmavensters tegelijk nodig hebt.

©PXimport

Widgets

Waar je in Windows 10 gebruik kon maken van live-tegels in het startmenu, bijvoorbeeld om de beurskoersen, een fotogalerie, weerbericht of een nieuwsfeed weer te geven, kan dat in Windows 11 via het nieuwe Widgets-scherm. Klik op de taakbalk op de knop met het blauwe en witte blokje of gebruik de sneltoets Windows-toets+W zodat er vanaf de linkerkant een scherm met widgets het beeld in schuift. Standaard zullen er een of twee widgets (meestal het weerbericht en de sportuitslagen) worden weergegeven, maar met de knop Widgets toevoegen kun je er andere widgets aan toevoegen. Op het moment van schrijven zijn dat onder meer Verkeer, Agenda, Taken en Tips. De kans is groot dat er na de lancering van Windows 11 meer widgets bijkomen, maar onduidelijk is nog of ook derde partijen widgets kunnen en mogen ontwikkelen voor Windows 11.

Er zijn wel twee nadelen: Om Widgets te kunnen gebruiken, moet je je bij dat onderdeel (of bij Windows 11 zelf) aanmelden met een Microsoft-account. Doe je dat niet, dan blijft het scherm leeg en zie je alleen een knop Aanmelden. Het tweede nadeel is dat het Widget-scherm standaard onderin de headlines van nieuwsberichten laat zien. Helaas kun je dat niet uitschakelen en word je bij het klikken op een bericht doorgestuurd naar het betreffende bericht op MSN, eveneens een dienst van Microsoft.

©PXimport

Microsoft-account verplicht

©PXimport

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!