Nieuwe monitor kopen? Zo kies je het beste beeldscherm

Paneeltype

Een van de belangrijkste specificaties van een monitor is het type paneel dat wordt gebruikt. De meeste schermen gebruiken een tn-, ips-, va- of oledpaneel. Geen van deze types zijn goed of fout, maar ze hebben allemaal hun eigen voor- en nadelen en bepalen zo voor een groot deel hoe jouw ervaring met het scherm zal zijn.

Tn was het paneeltype dat je in de eerste generatie flatscreen monitors vond. In tegenstelling tot ips- en va-panelen biedt een tn-paneel matige kijkhoeken, waarbij de kleuren en helderheid snel afnemen naarmate je scheef achter je scherm gaat zitten. Een tn-paneel is echter wel erg goedkoop, waardoor we dit veel terugvinden in instapmodellen.

 Ons algemene advies is om tn-panelen links te laten liggen als je een goed scherm zoekt, vooral omdat ips- en va-monitors vandaag de dag ook niet meer zo duur hoeven te zijn. Ben je een gamer die puur voor de snelheid van een scherm gaat en weinig geeft om de kleurprestatie of kijkhoek, dan kun je een tn-paneel overwegen, maar ieder ander kan beter verder kijken naar een va- of ips-paneel.

Het uitgangspunt voor een allround- of productiviteitsmonitor is een ips-paneel

Ips

Het uitgangspunt voor een allround- of productiviteitsmonitor is een ips-paneel. Het was oorspronkelijk een flink duurdere techniek, maar bracht wel kwalitatief betere schermen. Goede ips-panelen bieden namelijk wel het kleurbereik waar je op hoog niveau mee kunt foto- of videobewerken, en geven meestal ook een aangenamere ervaring; ze worden vaak als rustiger ervaren.

Eerdere generaties ips-panelen stonden bekend als traag, maar tegenwoordig behoren de sommige ips-panelen juist tot de snelste schermen op de markt, en zien we ook voor mensen die graag een spelletje spelen, ips-panelen als beste optie uit de bus komen. De meeste gamers profiteren tenslotte ook van een betere beeldkwaliteit, kleuren, en dergelijke.

Va voor contrast

Va-panelen waren ooit de tussenweg tussen tn en ips, maar spelen vandaag de dag een compleet andere rol, namelijk die van contrastkampioen. Vergeleken met ips en tn is het contrast van va-schermen veel beter, wat ze vooral op het gebied van entertainment erg interessant maakt, ook omdat de kijkhoeken en kleuren over het algemeen alsnog erg goed zijn.

Toch verliest va terrein. En dat is vooral omdat de beeldkwaliteit op het contrast na wat achter blijft op ips, zeker als goede kleuren echt een must zijn. De enige reden om toch een va-paneel te overwegen, is de lagere kosten. 

 Oled vooral voor tv

In televisies zijn oledschermen al niet meer weg te denken, en tegenwoordig heeft dit type paneel zich ook de intrede gedaan bij monitors. Hoewel oled prachtig contrast biedt en voor velen een fantastische ervaring is, blijft het een gevoelig issue bij computermonitors. Zo blijft burn-in heikel punt, en is dat zeker op een pc met veelal veel vaste elementen, zoals de taakbalk, een probleem. Het is prachtig voor wie wat risico’s durft te lopen, maar blind adviseren kunnen we vooralsnog niet.

Resolutie

Een hogere schermresolutie heeft een enorme impact op je ervaring. Meer pixels betekent zowel een scherper beeld als meer werkruimte, en daar profiteert bijna iedereen van. De populairste resolutie van het afgelopen decennium was 1080p, ook wel bekend als Full HD of 1920 × 1080 pixels. Dit zie je dan ook op de meeste betaalbare schermen terug. 

Gebruik je de monitor niet om iedere dag acht uur op te werken en voer je er slechts kantoortaken op uit, dan is Full HD prima. Kijk je gedurende de dag echt veel naar het scherm, dan kun je beter uitkijken naar een monitor met een hogere resolutie. Denk aan 1440p (WQHD, 2560 × 1440 pixels), 4K (UHD, 3840 × 2160 pixels), of 1440p Ultrawide (UWQHD, 3440 × 1440 pixels). 

Met hogere resoluties is het veel makkelijker om meerdere applicaties naast elkaar te draaien. Zet bijvoorbeeld je Word-document aan de ene kant van je scherm en je browser aan de andere kant. Ook voor creatieve applicaties, zoals Adobe Photoshop of Adobe Premiere Pro, is een hogere resolutie onmisbaar. Voor die laatste doelgroep, videobewerking met Premiere Pro, is zelfs 1440p al wat krap, en adviseren we een nog hogere resolutie.

Voor gamers is de resolutie een kwestie van het afwegen van de voor- en nadelen. Gamen op een hogere resolutie zorgt voor meer immersie in je spel, maar dat vereist ook meer van je grafische kaart. 1440p is voor deze doelgroep normaal gesproken de gulden middenweg.

Formaat

Er is geen ideaal formaat scherm, het is maar net wat op jouw bureau past en welke resolutie je wilt. 1080p op een 24inch-scherm oogt veelal prima, maar wil je een reuzescherm van 43 tot 55 inch, dan is 1080p veel te blokkerig. Andersom geldt hetzelfde: 4K is fantastisch, maar je hebt er niets aan op een klein scherm.

Tot enkele jaren geleden was een scherm van 24 inch de standaard, tegenwoordig is dat 27 inch, maar 32inch-monitors maken een flinke opmars. Het 27- tot 32inch-formaat misstaat op de meeste bureaus niet. De ervaring leert dat je hier snel aan went, bovendien is dat formaat niet zó groot dat je moet zoeken naar wat er op je scherm gebeurt. 

Vind bij Kieskeurig.nl de beste 32inch-monitoren voor de laagste prijs.

Niet geheel verrassend zijn dit dan ook de formaten waarvoor tal van goede schermen te vinden zijn en waarbij hogere resoluties zoals 1440p of 4K uitstekend passen. Het is dan ook ons advies om dit als uitgangspunt te nemen voor algemeen gebruik, productiviteit en gaming.

Een 34- of 38inch-monitor kan een alternatief zijn. Die zijn ongeveer even hoog als een 27inch-monitor, maar een stuk breder. Het gevolg is dat je netto wat meer werkruimte hebt, maar niet iedereen is gecharmeerd van een dergelijk breed beeld. Zelf ervaren is dan ook het beste advies.

Refreshrate

Hoewel een sneller scherm ook in algemeen gebruik of productiviteit merkbaar soepeler aanvoelt, zijn schermen met een hoge refreshrate, denk aan 144 Hz of hoger, waar de traditionele standaard 60 Hz is, toch vooral als gamer te overwegen. Voor games, of je nu razendsnelle e-sports-titels of adventuregames als God of War of the Witcher 3 speelt, is een snel scherm absoluut waardevol. 

Voor echte fanatieke gamers kan een hogere verversingssnelheid hét verschil maken tussen winnen en verliezen en voor hen is het argument helder. Maar ook voor iedereen die slechts af en toe een spelletje speelt, is de winst van een hogere refreshrate duidelijk zichtbaar.

Bewegende objecten zijn nu eenmaal zichtbaar scherper, en dat maakt de ervaring aangenamer en rustiger voor de ogen. Daarbij hoeft een snel scherm tegenwoordig ook niet heel veel meer te kosten.

De stap van 60 Hz naar 144-165 Hz is heel erg groot, maar is wel aan te raden voor zowel fanatieke als casual gamers, omdat je dit kunt combineren met de hogere resoluties die voor algemeen gebruik en productiviteit gewenst zijn. Zo kun je het beste van beide werelden combineren.

Tip 08: Variabele refreshrate

Speel je graag een spelletje, dan gaat het niet alleen om snelheid van het scherm, maar ook om de variabele refresh rate, oftewel VRR. Traditioneel ververst een scherm op vaste intervallen, van boven naar beneden. Zo kan het gebeuren dat de bovenkant van het scherm een bepaald frame weergeeft, terwijl de onderkant nog niet zo ver is. Dit effect heet tearing, en als het je eenmaal opgevallen is, kun je er niet meer omheen.

Met een variabele refreshrate geeft je monitor het beeld weer zodra de videokaart er klaar voor is. Het gevolg is een soepeler beeld, zonder haperingen en tearing.

Heb je een AMD-videokaart, kijk dan naar een monitor met ondersteuning voor Freesync om van VRR te kunnen profiteren. Heb je een Nvidia-videokaart, zoek dan naar de termen ‘G-Sync’ of ‘G-Sync compatible’.

Ergonomie

Een goed scherm is belangrijk, maar een goede houding achter je scherm is dat ook. Het is tegenwoordig gelukkig goed gesteld met de ergonomie van de betere monitors, waarbij basale functies als het verstellen van de hoogte, tilten en roteren om de as in nagenoeg alle monitors standaard zijn. Nagenoeg standaard is echter geen synoniem voor gegarandeerd, dus zorg ervoor dat je bij de keuze voor een monitor de specificaties nog even checkt.

Aansluitingen

Het aantal aansluitingen op monitors kent nauwelijks beperkingen; de meeste beschikken wel over DisplayPort en HDMI, en daarmee kun je eigenlijk wel alle computers van de afgelopen jaren verbinden. Alleen als je een hele oude computer wilt gebruiken met enkel VGA- of DVI-aansluitingen, wordt het wat lastiger. 

VGA is achterhaald en vormt daarom een goede reden om de pc te upgraden. Een DVI-uitgang op je pc vormt geen probleem, want met een DVI-naar-HDMI-kabel kun je er alsnog een moderne monitor aan koppelen.

Als je een pc van slechts enkele jaren oud hebt, dan kun je stilstaan bij welke aansluitingen je nog meer op je monitor wilt terugzien. Zo kan een ingebouwde usb-hub in je monitor een handige toevoeging zijn als je usb-apparaten aan je monitor wilt koppelen. Ook de moderne usb-c-aansluiting die op sommige monitors zit, is erg fijn, vooral voor thuiswerkers met een laptop. Zo kun je buiten de deur gewoon op je laptop werken, en bij thuiskomst steek je de usb-c-kabel van de monitor in je laptop en kun je verder werken op de grote monitor en de daaraan gekoppelde randapparatuur. 

Ga je voor een monitor met usb-c-aansluiting, dan raden we ook aan te controleren of de monitor over usb power delivery beschikt. Zo kun je met één kabel je laptop koppelen en opladen, en kun je de lader van je laptop lekker in de tas laten zitten. Ideaal!

 Extra features

Heb je nagedacht over het type scherm, het schermformaat, de resolutie, de refreshrate en de aansluitingen, dan word je al richting een bepaald soort scherm gestuurd. Toch loont het ook nog na te denken over de volgende punten:

- HDR. Dit kan een enorme boost opleveren in de ervaring met films en games. Helaas is de HDR-weergave van de meeste monitors maar matig. Voor een goede HDR-ervaring moet je op zoek naar een scherm met een VESA-certificaat (DisplayHDR 1000 of hoger) en dan ben je al snel 1000 euro of meer kwijt.

- VESA mount. Wil je de monitor op een beugel monteren, let dan op ondersteuning voor VESA mount.

- Curve. Weliswaar een subjectief punt, maar bedenk of je een gebogen scherm wilt of niet. Twijfel je? In onze optiek voegt het pas echt wat toe bij schermen van 32 inch en groter.

- Speakers. De meeste monitors hebben geen speakers, of het zijn speakers van twijfelachtige kwaliteit. Handig voor het bekijken/beluisteren van een video bijvoorbeeld. Maar wil je echt van muziek genieten, dan ben je altijd beter af met een losse speakerset of headset.