De handel in NFT's (ofwel non-fungible tokens) is de laatste tijd behoorlijk op stoom gekomen, er gaan enorme bedragen in om. Wellicht heeft dat ook jouw interesse gewekt. In deze workshop leggen we dan ook uit hoe je een eigen NFT maken kunt en deze vervolgens kunt verkopen.

NFT is een unieke, niet-vervangbare token op de blockchain. Dankzij deze token kan de schaarste, oorsprong, historie en de huidige eigenaar van een digitaal bestand aangeduid worden. Degene die een dergelijke token bezit, heeft bijvoorbeeld een originele versie van een digitaal kunstwerk, bezit een stuk land in een virtuele wereld of heeft een personage met een zeker wapen in een computerspel.

NFT’s zijn er in allerlei vormen en maten, variërend van een paar cent voor een wapen in het online spel Alien Worlds tot en met 69 miljoen dollar voor een kunstwerk geveild door veilinghuis Christie’s. Ze maken het mogelijk een digitaal voorwerp een bepaalde schaarste te geven, waarbij bovendien eigendom en dus ook waarde een rol gaan spelen. Kenners voorspellen een toekomst waarin legendarische zwaarden in games daadwerkelijk zeldzaam zijn. 

Digitale voorwerpen gaan net zo belangrijk worden voor mensen als fysieke verzamelvoorwerpen. Lees het boek ‘Ready Player One’ van Ernest Cline en je krijgt een idee waar we het over hebben. Bovendien zouden contracten, diploma’s en verzekeringsdocumenten in de nabije toekomst ook als NFT opgeslagen kunnen worden.

Eigendomsrecht

Het is belangrijk in te zien dat de NFT, de token in je crypto-portemonnee, niet het kunstwerk of het digitale voorwerp zelf is. Het is het contract dat eigendom aanduidt. Waar bijvoorbeeld de afbeelding of het game-item wordt opgeslagen, is een compleet ander verhaal. Maar wel iets wat van belang is. Want wat voor nut heeft een token op de blockchain als het object waarnaar het verwijst op een gecentraliseerde server staat?

Het idee van een NFT is dat het de gebruiker compleet eigendom geeft over het digitale voorwerp dat gekocht wordt. Of het nou gaat om een kunstwerk, een muziekalbum, een game-item of een verzamelkaartje; de eigenaar moet – zolang als de blockchain bestaat – de mogelijkheid hebben om zijn eigendommen te bekijken of te verhandelen. 

Wanneer de afbeelding die bijvoorbeeld bij een NFT hoort, wordt opgeslagen op één enkele server, dan is er uiteraard de kans dat die afbeelding op een gegeven moment verdwijnt. Als oplossing wordt op dit moment veelal het decentrale IPFS-netwerk gebruikt, terwijl Arweave (een opslagvorm in de blockchain) ook sterk in opkomst is. Het is van belang voor het concept van de NFT dat zo’n afbeelding altijd blijft bestaan op een gedecentraliseerd netwerk.

©PXimport

Wax of Ethereum

Voordat we met de achterliggende technologie aan de slag gaan, is het belangrijk te beseffen dat je eerst een product nodig hebt. Het gaat hier uitsluitend om digitale producten: videofragmenten, animaties, afbeeldingen, muziek, of wellicht een complete game. In dit artikel gaan we een afbeelding als NFT op de markt brengen.

We gaan er hierbij even vanuit dat je al een geweldig mooie afbeelding klaar hebt. Leuk, maar hoe gooien we die NFT nu in de verkoop? Er zijn verschillende blockchains beschikbaar, maar wij beperken ons tot Ethereum en Wax.

Het doel van een blockchain is altijd om consensus te bereiken over een transactie en daarmee de staat van het gehele netwerk. Ethereum en Wax doen dit op compleet verschillende manieren. Wax gebruikt hiervoor Delegated Proof of Stake (DPoS), waarbij in een notendop gebruikers met hun tokens stemmen op hun favoriete vertegenwoordigers. Er zijn op elk moment 21 vertegenwoordigers die het netwerk beheren. De Wax-blockchain wordt dus beheerd door aangewezen bedrijven, instanties of personen.

Ethereum gebruikt een consensusmechanisme, bekend als Proof of Work. Hierbij stellen computers rekenkracht ter beschikking om transacties te verwerken en zij worden daarvoor beloond. Dit wordt ook wel cryptomining genoemd. Het voordeel is dat iedereen op de wereld technisch gezien mee kan doen.

Het aantal transacties dat Ethereum per seconde kan verwerken, is echter niet zo hoog. Door de stijgende populariteit van het netwerk, zijn de transactiekosten schrikbarend hoog geworden. Het is niet voor niks dat Ethereum bezig is met een transitie naar een Proof of Stake-consensusmechanisme. Het gevolg is dat het maken van een NFT op Ethereum op dit moment vrij prijzig kan zijn. 

NFT op de Wax-blockchain

De Wax-blockchain is een gedecentraliseerd netwerk dat zich heeft gespecialiseerd in het op de markt brengen van digitale verzamelobjecten. Denk hierbij aan verzamelkaarten, kunstwerken van beroemdheden enzovoort. 

Om een NFT te maken, gaan we eerst naar de website https://wax.atomichub.io. AtomicHub is een van de voornaamste marktplaatsen voor NFT’s op de Wax-blockchain. Merken als Atari, Street Fighter en het verzamelkaartenbedrijf Topps zijn reeds actief op de Wax-blockchain. Al deze NFT’s zijn vindbaar via AtomicHub.

Je kunt een account aanmaken door in te loggen met je e-mailadres of bijvoorbeeld Instagram. Het platform maakt vervolgens automatisch een wallet (portemonnee) voor je aan. Deze wallet heet bijvoorbeeld abcde.wam. Vervolgens klik je boven in de menubalk op NFT Creator. Hier moet allereerst een collectie worden aangemaakt. 

©PXimport

Wat de criteria zijn voor een collectie is aan de gebruiker zelf, maar denk bijvoorbeeld aan kunstwerken met een zelfde thema of foto’s van dezelfde fotoshoot. Kies een naam voor de collectie, voeg een logo toe en vul een beschrijving in. Bovendien geef je aan hoeveel commissie je wilt, elke keer wanneer een van jouw NFT’s wordt doorverkocht op de tweedehandsmarkt. 

Zodra je op Create Collection klikt, wordt een transactie ingezet. Transacties op de Wax-blockchain zijn doorgaans gratis, behalve wanneer je een zeer intensieve gebruiker bent. Tegen betaling van een paar cent, betaald in WAXP-tokens, kunnen gebruikers meer computerkracht kopen.

Schema's en templates

Vervolgens dient er een Schema aangemaakt te worden. Hier worden attributes toegekend aan de NFT collectie. Denk bijvoorbeeld aan een unieke ID code per verzamelkaart, de naam van een reeks, en extra achtergrondinformatie. 

Mocht je nou het plan hebben om deze NFT’s in de toekomst in een kaartspel te gebruiken, dan zou je bijvoorbeeld een attribute kunnen toevoegen voor mana, power, defense, class en andere termen uit de gamewereld. Het is belangrijk goed na te denken over het aanmaken van deze attributes, want deze kunnen niet achteraf aangepast worden. Zodra je alle attributes hebt aangemaakt, klik je op Create Schema.

Na het goedkeuren en de bevestiging van de transactie, is het Schema aangemaakt. Vervolgens ga je onderaan de pagina naar Create New Template. Hier wordt het blauwdruk voor de collectie aangemaakt. 

©PXimport

Deze templates maken het gemakkelijker en sneller om de attributen van individuele assets gelijk te maken. Dit heeft zin wanneer je bijvoorbeeld een serie van 100 verzamelkaarten maakt. Zodra alle data is ingevuld, druk je op Create Template en moet weer een transactie worden goedgekeurd. De aangemaakte template is nu vindbaar onder het kopje Templates.

Tot slot gaan we naar Mint New Asset. Op de nieuwe pagina selecteer je de benodigde template uit het dropdown-menu. Vervolgens moet je de resterende informatie invullen. In het voorbeeld wordt een back-img aangemaakt. Deze kan je zelf aanmaken en opslaan op het decentrale web via https://pinata.cloud/, de hash die verwijst naar de afbeelding kopieer je vervolgens bij de juiste attribute. 

Zodra je hiermee klaar bent, klik je op Create Asset, bevestig je de transactie, en de asset wordt aangemaakt en in je crypto-portomonnee opgeslagen.

NFT’s op de Ethereum-blockchain

Waar Wax wordt beheerd door een groep prominenten, is de Ethereum-blockchain meer in lijn met de filosofie van decentralisatie van de macht. Ja, er zijn grote mining farms, maar uiteindelijk kan iedereen meedoen. Bovendien is Ethereum al jaren de nummer twee achter de Bitcoin-blockchain. Het voordeel van de Ethereum-blockchain is dat het ruimte biedt voor programmeurs om software te draaien. Deze decentrale applicaties maken gebruik van een blockchain en behoeven geen centrale servers om hun code draaiend te houden. 

Een decentrale exchange (DEX) als Uniswap is een bekend voorbeeld, maar ook NFT-kunstwerken maken er gebruik van. Via Art Blocks worden geregeld nieuwe kunstwerken gegenereerd waarbij op de blockchain opgeslagen software de unieke transactie van de koper gebruikt om een uniek kunstwerk te genereren.

Het eerste project dat via de Ethereum-blockchain iets visueels genereerde, werd in 2017 gelanceerd door Larva Labs. Zij lieten bezoekers van hun website kleine karaktertjes genereren van 24 × 24 pixels. Deze CryptoPunks worden gezien als de bakermat van de NFT-kunst, en ze worden voor honderdduizenden en soms zelfs miljoenen dollars verhandeld. Kortom, NFT’s op Ethereum hebben een geschiedenis. Ondanks de hoge transactiekosten, wordt Ethereum nog steeds gezien als het grootste platform voor NFT’s.

©PXimport

Op de Ethereum-blockchain zijn verscheidene zogeheten minting services voorhanden. Minting of minten zou je kunnen omschrijven als ‘iets vastleggen op de blockchain’, waarna het daadwerkelijk bestaat en iemands eigendom is. Mintable, Rarible, en OpenSea zijn de voornaamste platformen. 

Om een NFT te minten op Ethereum, moet doorgaans een transactievergoeding betaald worden. Doordat de transactiekosten op dit moment zo hoog zijn, hebben verschillende platformen alternatieven bedacht. Zowel Mintable als OpenSea maken het mogelijk om een NFT aan te maken zonder te betalen. De kosten om te minten worden pas betaald wanneer de NFT wordt verkocht.

OpenSea collectie aanmaken

Wij maken gebruik van OpenSea. Ga naar diens website en zorg dat je een wallet-plug-in hebt geïnstalleerd in je browser. MetaMask is de meestgebruikte, maar browsers als Opera en Brave hebben een ingebouwde, vergelijkbare wallet. Log vervolgens in op OpenSea door gebruik te maken van je wallet. Daarna ga je in het menu naar Create en klik je op Submit NFTs.

Vervolgens vraagt OpenSea je om een eigen collectie aan te maken. Deze collecties dienen als een soort winkel, waarbinnen verschillende NFT’s aangeboden kunnen worden. Deze collecties kunnen achteraf aangepast worden. Zo kan je altijd zelf beslissen welke cryptomunten je accepteert, hoe je NFT-winkel eruit ziet, en wat voor gegevens je deelt van jezelf: social media, website of andere dingen over jezelf. Na het opslaan van je instellingen, moeten er items worden toegevoegd aan je collectie. Hiervoor ga je naar de collectie-pagina, en druk je op Add New Item.

©PXimport

Vervolgens opent OpenSea een pagina waar je een bestand van maximaal 100 MB kunt uploaden. Denk aan bestanden als png, gif, mp3, mp4 en ogg. Geef de NFT een naam, eventueel een verwijzing naar een website en een productbeschrijving. Ook hier kunnen weer verschillende attributen worden toegewezen via Properties, Levels en Stats. 

Onder het kopje kan de maker van de NFT extra content toevoegen, bijvoorbeeld een verwijzing naar dezelfde afbeelding met een ultrahoge resolutie – die eerdergenoemde 100 MB is namelijk niet heel erg veel. Zodra je klaar bent, druk je op Create. Tot slot breng je je eerste NFT met een druk op de Sell-knop voor verschillende cryptomunten op de markt.

Vraag en aanbod

NFT’s bieden een interessante manier voor artiesten, creatievelingen en bedrijven om nieuwe verdienmodellen aan te boren. Bovendien kunnen NFT’s dienen als een soort oorkonde of een medaille. Als de oorsprong, die vaststaat op de blockchain, van een NFT interessant genoeg is, kan deze bovendien flink in waarde stijgen. Dat is echter een kwestie van vraag en aanbod, en wellicht voer voor een andere discussie. 

Het feit is dat NFT’s het mogelijk maken om digitale bezittingen geverifieerd en met een bepaalde schaarste op de markt te brengen. Een gehele markt die voorheen op een houtje moest bijten, namelijk artiesten en kunstenaars, heeft nu een alternatieve wijze om een veel breder publiek aan te spreken. En dan te bedenken dat we het niet eens hebben gehad over NFT’s in games, in de muziekindustrie of als toegangskaartje voor dat festival volgend jaar. De technologie achter de NFT’s zal alleen maar beter, interessanter en geavanceerder worden.

Tekst: Robert Hoogendoorn

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.