Een ultieme monitor voor productiviteit, creativiteit én gamen op pc’s en consoles was lange tijd een utopie. Maar anno 2022 ligt dat wel anders. De nieuwste generatie high-endmonitors combineren een 4K-resolutie met een 144Hz-refreshrate en een HDMI2.1-aansluiting. Maar waar moet je op letten bij de aanschaf van een dergelijke monitor en wat is de beste 144 Hz-monitor?

Het zijn slechts twee getallen en toch zeggen ze direct heel veel over een monitor: 4K en 144 Hz. Maar waarom is dit nu belangrijk?

4K staat voor de welbekende 4K-resolutie (3840 × 2160 pixels), ook wel Ultra HD of 2160p genoemd. De markt schuift weliswaar langzaam op richting panelen met een hogere resolutie, maar het gros van de monitors op de markt, zeker in het betaalbare segment, is nog altijd slechts Full HD, met een resolutie van 1920 × 1080 pixels.

Het voordeel van 4K op een monitor is vrij eenvoudig: een hogere resolutie zorgt voor meer scherpte én meer netto werkruimte. Die scherpte is onmisbaar bij creatieve taken zoals foto- en videobewerking op de pc, maar ook in games waarbij je simpelweg meer detail gepresenteerd krijgt. Bezit je een moderne pc of een console uit de huidige generatie, zoals de Playstation 5 of de Xbox Series X, dan is 4K ook wenselijk. En de extra netto werkruimte geeft een enorme boost aan de productiviteit, of je nu in de bekende Adobe-suites (Photoshop, Premiere Pro) werkt, programmeert of simpelweg meerdere applicaties naast elkaar open wilt hebben.

Verversingssnelheid

4K-panelen zijn op zich niet nieuw meer, maar sinds kort zien we wel 4K-panelen die sneller zijn dan de gebruikelijke werkmonitors van de afgelopen paar jaar. De 144 Hz waar we het hierboven al over hadden, duidt dan ook op een hogere refreshrate of verversingsfrequentie dan de 60Hz-verversingsfrequentie die al jarenlang de standaard is.

Deze hogere verversingsfrequentie zorgt voor een veel rappere en daarmee soepelere beeldervaring. In plaats van dat een beeld 60 keer per seconde (60 Hz) wordt ververst, wat neerkomt op circa elke 16,6 milliseconde, ververst een 144Hz-scherm elke 7 milliseconde het beeld. Het resultaat is veel spannender dan die paar milliseconden doen vermoeden. En ben je eenmaal gewend aan een rapper scherm, dan wil je praktisch nooit meer terug. We kunnen eenvoudig stellen dat snelheden van 120 tot 144 Hz of hoger eigenlijk onmisbaar zijn voor een moderne game-ervaring.

HDMI 2.1

Sluit je een monitor puur op je pc aan, dan heb je doorgaans genoeg aan de DisplayPort-aansluiting die je aantreft op alle schermen in deze test (en alle high-endmonitors op de markt). In dat geval kun je de aanwezigheid van een HDMI2.1-aansluiting negeren.

Maar wil je jouw rappe 4K-monitor ook gebruiken voor een Playstation 5, Xbox Series X of toekomstige opvolger daarvan? Dan is een HDMI2.1-aansluiting onmisbaar. Zonder die poort zal de verversingssnelheid van de monitor bij die consoles beperkt blijven tot 60 Hz. Overigens draaien die consoles geen 4K met 144 Hz, maar met 120 Hz. In de praktijk is dat nagenoeg hetzelfde.

©PXimport

HDMI 2.1 straks een wassen neus?

De organisatie die verantwoordelijk is voor het verstrekken van de HDMI-licenties heeft onlangs een vreemde beslissing genomen: HDMI 2.0 bestaat niet meer en gaat op in de HDMI2.1-specificatie. Voorheen betekende HDMI 2.1 dat je een snelle 4K-monitor via HDMI kon aansluiten, maar het risico bestaat dus dat er in de toekomst ‘HDMI2.1’-monitors op de markt komen die alsnog beperkt zijn tot 4K met 60 Hz.

Als consument moet je er daarom extra alert op zijn dat een monitor niet alleen HDMI 2.1 heeft, maar ook specificeert dat je die aansluiting kunt gebruiken voor apparaten die 4K-beeld uitsturen met een verversingssnelheid van 120 tot 144 Hz. Naar de reden achter deze specificatiewijziging kunnen we alleen maar gissen.

©PXimport

Paneeltechniek en formaat

Een belangrijk punt bij de aanschaf van een monitor is normaliter de gebruikte paneeltechniek. Maar als het op 4K 144Hz-monitors aankomt, is die keuze al voor je gemaakt. Er is namelijk maar een heel klein aantal fabrikanten dat een dergelijk paneel kan maken en de meeste schermen die je in de winkel vindt, benutten dezelfde onderliggende panelen. Elk 27- en 32inch-scherm met deze specificaties dat momenteel te koop is, is uitgerust met een ips-paneel. En dat is positief, want ips is in onze optiek de beste paneeltechniek voor een high-endmonitor waar je dagelijks vele uren achter zit.

We hebben bewust gekozen om ons te richten op 27- en 32inch-monitors. Deze formaten komen op de meeste bureaus prima tot hun recht. Gaan we een stapje verder, dan komen we uit bij 43inch-monitors en die laten zich niet eenvoudig aanbevelen. Bovendien maken dergelijke grote schermen gebruik van va-panelen en die doen kwalitatief duidelijk onder voor de ips-panelen in deze test. Daarmee zijn 43inch-schermen leuke opties voor mensen die vooral gamen, maar maken ze geen kans op de titel van ultieme allround-monitor.

HDRn’t?

Gamingmonitors worden soms liefkozend ‘HDRn’t’ genoemd, oftewel ‘net-niet-HDR’. HDR is het hypewoord van dit moment als het op contentconsumptie aankomt, want een goede HDR-ervaring is een boost voor films, series en games. Helaas lukt het fabrikanten nauwelijks om een goede allround-monitor te combineren met een echt goede HDR-ervaring. Het is het eigenlijk allemaal net niet, tenzij je bereid bent om duizenden euro’s aan je scherm uit te geven. Daarom stellen we: HDR is leuk, maar vooralsnog niet meer dan een kleine bonus op een verder goede allround-ervaring.

Oled als alternatief?

Later dit jaar verwachten we ook de eerste 27- en 32inch-oledmonitors met 4K-resolutie en hoge verversingssnelheid. Gezien de positieve reputatie van oled op het gebied van contrast, kleur en snelheid lijken dat dan ook interessante schermen te worden.

Daar staat tegenover dat oled enorm gevoelig is voor inbranden bij het langdurig weergeven van statische beelden. Dat doet er niets aan af dat oled prima is als tv-techniek, maar bij desktopgebruik is het inbrandgevaar een groot risico. Wij zouden daarom voorlopig terughoudend zijn met het overwegen van oled voor desktopmonitors, totdat nieuwe technieken dat risico overtuigend hebben ingeperkt.

©PXimport

Prijzige klasse

Omdat we schrijven over monitors in het hogere segment, mag je een aantal zaken als vanzelfsprekend beschouwen. Zo staat geen van deze schermen wankel op de voet en concurreren ze allemaal stevig met elkaar als het op snelheid aankomt (deels door het beperkt aantal paneelfabrikanten). Ook zijn eigenschappen als hoogteverstelling, VESA-mount en een op zijn minst ‘goed’ kleurbereik (minimaal sRGB-kleurengamut) standaard. Het verschil tussen monitors in deze klasse zit ’m dan ook in de nuance en deels de prijsstelling, geen enkel model stelt echt teleur.

ASUS ROG Swift PG32UQ

©PXimport

ASUS focust graag op high-endproducten, zeker voor zijn Republic of Gamers-lijn (ROG). Het is dan ook geen verrassing dat het merk maar liefst twee 4K 144Hz-monitors heeft bijgedragen aan deze test.

Verkijk je niet op de ‘gamer’-branding, de opvallende voet en de aanwezige RGB-verlichting bij dit ROG-model. Onder dat alles schuilt namelijk een van de beste allround-monitors die de markt rijk is. Zo heeft dit model het grootste kleurbereik van alle schermen in deze test, inclusief het volledige sRGB- en AdobeRGB-kleurengamut. Daarmee is deze monitor ook geschikt voor serieuze content-creators of zelfs printprofessionals. Je krijgt daarbij een groot aantal kleurprofielen en een goed on-screen display dat ook via software aan te sturen is.

De bouwkwaliteit is eveneens uitstekend, net als de ergonomie van de voet die zich alle kanten op laat bewegen. Een van de weinige smetjes die we kunnen vinden, is dat de uniformiteit van het paneel niet helemaal top is. Dit geldt overigens voor de meeste monitors met deze specificaties. Ook zijn de speakers matig, al vinden we dat geen enorm drama: we gaan ervan uit dat je toch een aparte speakerset of headset aansluit.

Gecombineerd met zijn goede snelheidsprestaties doet dit scherm precies wat we verwachten in dit prijzige segment: in praktisch elk opzicht een ultieme ervaring bieden. Wellicht verwacht je ook niet anders voor 1000 euro, maar vergeet niet dat menig monitor met een vergelijkbaar prijskaartje meer te wensen overlaat.

Daarbij zijn wij vooral ook gecharmeerd van het grotere 32inch-formaat. Dit oogt toch net wat indrukwekkender in games en blijkt productiever in applicaties. Hoewel dit deels subjectief is, heeft zo’n forser scherm – als je er de ruimte voor hebt – wat ons betreft toch de voorkeur.

ASUS ROG Swift PG32UQ

Prijs
€ 999,-
Websitehttps://rog.asus.com9Score90

ASUS ROG Swift PG32UQX

©PXimport

Hij verschilt slechts één letter met de PG32UQ, maar de PG32UQX is toch echt een compleet ander scherm. Ook het prijskaartje is van een totaal andere orde, want je mag hier maar liefst 3499 euro voor neertellen. Dat is natuurlijk niet te vergelijken met de andere modellen in deze test, maar dit scherm is dan ook echt de overtreffende trap onder de rappe 4K-monitors.

Dat zit hem vooral in de HDR-weergave. We schreven al dat die in de meeste monitors, ook van 1000 euro, niet zo indrukwekkend is. Maar de PG32UQX is een ander verhaal. Dit komt door de fald-backlight (full array local dimming), waarbij de ledjes achter het paneel individueel gedimd kunnen worden. Dat levert een veel beter contrast en een extreme maximale helderheid op. Gecombineerd met het riante kleurbereik krijg je zo een echt indrukwekkende HDR-ervaring. Zelfs oled-tv’s kunnen hier niet aan tippen.

Maar je kunt je afvragen of het zo verstandig is om een slordige 3500 euro uit te geven aan een scherm, nu de technologische ontwikkelingen zo hard gaan. Daarbij heeft deze monitor geen HDMI 2.1 en zul je dus echt een pc moeten aansluiten om op 4K voorbij de 60 Hz te gaan. Al met al is dit scherm dan ook meer een showcase van wat er allemaal mogelijk is dan een redelijke koop. Maar indrukwekkend is hij wel.

ASUS ROG Swift PG32UQX

Prijs
€ 3499,-
Websitehttps://rog.asus.com9Score90

BenQ Mobiuz EX3210

©PXimport

We schreven al dat de meeste fabrikanten gebruikmaken van dezelfde onderliggende onderdelenbouwers, zeker als het op het paneel zelf aankomt. Voor de Mobiuz EX3210U blijkt BenQ dan ook bij dezelfde paneelfabrikant aangeklopt te hebben als ASUS voor de ROG Swift PG32UQ. Toch heeft BenQ besloten een compleet andere richting in te slaan.

Zo is er hier gekozen voor een zilverkleurige voet met opvallende rode details: dat moet je maar net liggen. Van achteren is het scherm ondertussen volledig wit. Mocht deze monitor zo komen te staan dat je de achterkant dagelijks ziet, dan kunnen wij daar het nut zeker van inzien.

Hoewel de afwerking grotendeels plastic is, wordt er intern veel metaal gebruikt. Daardoor staat ook deze BenQ meer dan stevig genoeg op tafel. Bovendien is de monitor zeer flexibel: je kunt hem in hoogte verstellen, naar voren en achteren kantelen en op zijn voet draaien.

Hoewel deze BenQ met zijn OSD en software-ervaring niet aan zijn ASUS-concurrent kan tippen, is bij dit scherm juist extra aandacht besteed aan andere features. Zo zitten er voor een monitor opvallend goede speakers in, waarmee je wel van een muziekje kunt genieten. Ook is er een microfoon ingebouwd voor meetings. Op papier zijn dit interessante mogelijkheden, al vragen wij ons af of de focus niet beter op de beeldkwaliteit had kunnen liggen: een speakersetje of headset van enkele tientjes levert een minstens even goede geluidservaring op.

Zorgelijker vinden wij de iets mindere afstelling van het scherm. Deze BenQ biedt geen slechte ervaring, dat had voor dit soort bedragen nooit door de beugel gekund, maar de maximale helderheid ligt iets lager dan bij de PG32UQ. Ook zijn het kleurbereik en de uniformiteit net iets minder.

Dat alles had niet zoveel uitgemaakt als de prijs lager was dan die van de PG32UQ, maar de huidige adviesprijs is met 1099 euro juist hoger en dat maakt het een lastige aanrader. Maar omdat deze monitor echt net uit is, is het niet ondenkbaar dat de prijs nog wat zal dalen.

BenQ Mobiuz EX3210

Prijs
€ 1099,-
Websitewww.benq.eu7Score70

Eve Spectrum ES07D03

©PXimport

De Eve Spectrum is een bijzondere monitor. Dit model begon namelijk als een crowdfundingsactie en heeft bewogen jaren doorgemaakt voordat het écht de winkelschappen bereikte. Maar inmiddels is het zover en kun je hem eindelijk in huis halen.

De monitor is voor 799 euro direct bij Eve te bestellen, plus 100 euro als je de voet wilt (je kunt het scherm ook aan een muurbeugel bevestigen). Maar dan moet je wel wat geduld opbrengen, want de verzending kan enkele weken duren. Ook is de monitor bij een select aantal Nederlandse webshops te koop. In dat geval heb je hem praktisch de volgende dag in huis voor 1059 euro, inclusief voet.

Technisch gezien is dit een van de beste 4K 144Hz-monitors van 27 inch op de markt, misschien zelfs dé beste. Het ontwerp is zowel elegant als stevig en de beeldkwaliteit is op elk vlak subliem. Van kleurbereik tot fabriekskalibratie en van snelheid tot de mogelijkheden binnen het OSD, in elk opzicht behoort dit tot de beste panelen in deze test.

Daarbij zijn ook de overige eigenschappen indrukwekkend. Zo heeft deze monitor in tegenstelling tot de meeste andere schermen wel een type-c-aansluiting met usb power delivery. Daardoor kun je je (moderne) laptop hier met één kabel op aansluiten en opladen tegelijk, handig als je voor je werk veel met een laptop op pad bent.

Het voornaamste nadeel is wellicht het formaat: zet je er een 32inch-model naast, dan lijkt een 27inch-scherm als dit opeens erg klein. Een iets betere kwaliteit paneel en een topafstelling kunnen niet op tegen de indrukwekkende ervaring van een flink groter scherm, mits je er de ruimte voor hebt.

Houd er ook rekening mee dat Eve zowel een nieuwe als een kleine organisatie is. Het bedrijf heeft een prima product in handen, maar moet zich nog bewijzen als het op betrouwbaarheid en garantie aankomt. En bij schermen in deze klasse kan dat toch een zorgenpuntje zijn. Als je je daar overheen kunt zetten en 32 inch een maatje te groot vindt, is dit een ultiem 144Hz-scherm met 4K-resolutie.

Lees ook onze eerdere Eve Spectrum review.

Eve Spectrum ES07D03

Prijs
Ca. € 799,- tot € 1059,-
Websitewww.evedevices.com9Score90

Gigabyte M32U

©PXimport

Met een prijskaartje van 899 euro is de Gigabyte M32U weliswaar niet goedkoop, maar wel de goedkoopste in deze vergelijking. En op een paar fronten is dat wel terug te zien. Zo is het kleurbereik iets minder ruim dan bij de PG32UQ en EX3210U. Ook oogt het scherm wat simpeler met zijn eenvoudige en weinig elegante zwarte constructie. En in de HDR-modus gaat hij net wat minder helder dan eerdergenoemde concurrenten.

Toch vragen we ons af of dat nu echt veel uitmaakt. Het kleurbereik is alsnog meer dan ruim genoeg om het sRGB-kleurengamut te dekken, waarmee de monitor prima geschikt is voor makers van online content. De voet is simpel, maar ook erg stevig, en de HDR-modus is toch niet veel meer dan een bonus.

De beeldkwaliteit en snelheid die je ervaart, doen nauwelijks onder voor die van de andere monitors in deze test. Bovendien biedt Gigabyte een goede OSD-ervaring en prima software, waardoor het een fijn scherm is om instellingen mee te finetunen. Ook is er een usb-c-aansluiting aan boord, al is die in de meeste gevallen niet krachtig genoeg voor usb power delivery.

De besparing van 200 euro is daarmee best aantrekkelijk als je andere doeleinden kunt bedenken voor dat geld. Dat maakt de Gigabyte een aantrekkelijk betaalbaar alternatief, waarvan de meeste minpuntjes pas te merken zijn als je de monitor naast zijn duurdere concurrenten gebruikt. Alleen creatieve professionals die hoge eisen stellen aan het kleurbereik zullen echt meer moeten uitgeven.

Gigabyte M32U

Prijs
€ 899,-
Websitewww.aorus.com8Score80

Conclusie

Een select aanbod met enkele unieke eigenschappen maakt het gelukkig relatief eenvoudig om tot adviezen te komen. Technisch het meest indrukwekkend is de ROG PG32UQX, maar de extreme prijs weerhoudt ons ervan om hem tot een serieuze winnaar te bestempelen. Dat scherm blijft toch echt vooral een technologische showcase.

Maar zijn X-loze broertje, de ROG PG32UQ, is in onze optiek wél de beste allrounder en verdient dan ook het keurmerk Best getest. Met zijn goede bouw en fantastische kleurbereik biedt hij op praktisch elk vlak een uitstekende ervaring. Door de beelddiagonaal van 32 inch slokt hij aardig wat ruimte op, maar ultiemere monitors zul je voorlopig niet vinden voor pakweg 1000 euro.

Geef je liever wat minder uit, dan ligt de Gigabyte M32U voor de hand. Ondanks zijn iets mindere kleurbereik zit dit scherm de PG32UQ op de hielen, maar ondertussen is hij wel significant goedkoper. Daarmee is deze Gigabyte onze Redactietip.

De Eve Spectrum ES07D03 is de ultieme keuze als je toch liever voor 27 inch gaat. Je zult dan wel de risico’s van een relatief onbekende fabrikant voor lief moeten nemen.

Dan rest de BenQ EX3210U, het nieuwste van de vijf schermen. Op het moment van schrijven prijst deze monitor zichzelf een beetje uit de markt, want voor de huidige 1099 euro is de concurrentie echt te sterk. Maar als de prijzen zakken tot het niveau van de M32U, kan ook BenQ’s scherm uitgroeien tot een interessant alternatief. 

De geur van versgebakken oliebollen hoort bij december. Toch ziet niet iedereen het zitten om met een pan heet vet aan de slag te gaan. Oliebakken in de airfryer lijkt dan een aantrekkelijk alternatief: minder luchtjes en ook nog eens minder vet. Maar levert bakken in een airfryer dezelfde oliebol op, of moet je toch de frituurpan uit het vet halen?

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat? Het korte antwoord is duidelijk: nee, een traditionele oliebol bak je niet in een airfryer. Klassiek oliebollenbeslag is vloeibaar en heeft direct contact met hete olie nodig om zijn vorm en structuur te krijgen. Een airfryer is in de basis een compacte heteluchtoven. Zonder een bad van hete olie kan het beslag niet snel genoeg stollen. Wie het toch probeert, ziet het deeg door het mandje zakken of uitlopen tot een platte, taaie schijf. Dat ligt niet aan het recept, maar aan de techniek.

Waarom hete olie onmisbaar is

Zodra je het beslag van de oliebol in de hete olie van de frituurpan schept, ontstaat er vrijwel direct een korstje om de buitenkant. Binnen in de bol ontstaat stoom, waardoor de bol uitzet en luchtig wordt. Die combinatie van afsluiten en opblazen zorgt voor de typische oliebolstructuur. In een airfryer ontbreekt die directe warmteoverdracht. Hete lucht is simpelweg minder krachtig dan hete olie. Zonder direct contact met heet vet kan het beslag niet snel genoeg stollen. Daardoor blijft een echte oliebol uit de airfryer onmogelijk.

©Gegenereerd door AI

Wat wel kan: kwarkbollen uit de airfryer

Wie toch iets zelf wil maken in de airfryer, moet het klassieke oliebollenbeslag loslaten. Met een steviger beslag, bijvoorbeeld op basis van kwark, kun je ballen vormen die hun vorm behouden. Deze bollen garen prima in de hete lucht en krijgen een mooie bruine buitenkant. De uitkomst lijkt qua vorm op een oliebol, maar de structuur is compacter en de smaak meer broodachtig. Denk aan iets tussen een zoet broodje en een scone. Lekker, lichter en prima als alternatief, maar: het is geen oliebol zoals je die van de kraam kent.

Wat ook goed kan: oliebollen opwarmen in de airfryer

Waar de airfryer wel echt tot zijn recht komt, is bij het opwarmen van gekochte oliebollen. In de magnetron worden ze snel slap en taai. In de airfryer gebeurt het tegenovergestelde. Door de bollen een paar minuten op ongeveer 180 graden te verwarmen, wordt de korst weer knapperig en warmt de binnenkant gelijkmatig op. Je oliebollen smaken weer alsof je ze net gebakken (of gehaald) hebt!

Samenvatting

Wil je de échte oliebol, dan heb je twee opties: zelf bakken in een frituurpan of halen bij de kraam. Bakken in de airfryer kan niet, omdat vloeibaar beslag niet geschikt is voor hete lucht. Je kunt bijvoorbeeld wel kwarkbollen maken, maar dat is toch anders. De grootste winst zit in het opwarmen van kant-en-klare oliebollen: in de airfryer gaat dat snel, ze worden heerlijk knapperig en je hebt geen last van frituurlucht in huis.

🎆 Vuurwerk op je Galaxy Smartphone? 👇

Het spreekwoord 'krakende wagens lopen het langst' gaat helaas vaak niet op in de computerwereld. Moderne systemen reageren soms allergisch op oudere hardware. Toch zijn er methoden en slimme trucs om zulke apparaten te laten werken onder Windows 10 of 11.

Apparaat niet herkend

Wanneer je een oud apparaat aansluit, kan het gebeuren dat Windows het niet herkent.. Daardoor verschijnt het niet in de lijst met apparaten. Je controleert dit door via een klik met rechts op de Windows-knop Apparaatbeheer te openen. Verschijnt hier iets als 'Onbekend apparaat' of zie je een geel driehoekje of vraagteken, dan heeft Windows het apparaat wel fysiek herkend, maar geen juiste driver gevonden. Je leest hier meer over bij de passage Driverprobleem. Mogelijke oorzaken zijn het ontbreken van een plug-and-playdriver of een verouderd aansluitingstype.

Je kunt dan verschillende dingen proberen. Controleer eerst de aansluiting en de stroomvoorziening. Zorg dat het apparaat juist is aangesloten en ingeschakeld. Bij usb-apparaten helpt het soms een andere poort te proberen. Oudere usb1.1-apparaten werken vaak beter via een usb2.0-poort of een usb-hub met eigen voeding dan via een usb3.0-poort. Heeft je pc nog een parallelle of seriële poort? Controleer dan in het systeem-BIOS of deze is ingeschakeld. Heeft je toestel zo'n poort niet, dan ben je meestal aangewezen op een adapter (zie de passage Aansluitingen).

Handmatige installatie

Je kunt het apparaat ook handmatig proberen te installeren. Misschien heb je nog een cd-rom met de installatiebestanden, zodat het zo lukt. Heeft je pc geen cd-station meer, dan sluit je een extern cd-station aan of kopieer je de bestanden op een andere pc met cd-station naar een usb-stick. Je kunt er ook een iso-bestand van maken en dit met een dubbelklik als virtuele schijf koppelen op je pc. Je kunt dit doen met bijvoorbeeld Burnaware Free. Ga naar www.burnaware.com en kies voor ISO-bestand aanmaken.

Heb je geen cd-rom? Start dan Apparaatbeheer, open het menu Actie en kies Oudere hardware toevoegen. Kies De hardware opsporen en automatisch installeren, geef het hardwaretype aan, zoals Beeldapparaten of Draagbare apparaten, en selecteer het juiste product en model. Heb je zelf een geschikte driver gevonden (bijvoorbeeld op de site van de producent), klik dan op Bladeren en verwijs naar het installatiebestand (inf).

Voor printers open je Instellingen in Windows en kies je Bluetooth en apparaten / Printers en scanners. Klik op Apparaat toevoegen en kies bij De printer die ik wil gebruiken, staat niet in de lijst voor Handmatig een nieuw apparaat toevoegen. In het dialoogvenster laat je Mijn printer is iets ouder. Help mij met zoeken geselecteerd. Werkt dat niet, probeer dan Een lokale printer of een netwerkprinter toevoegen met handmatige instellingen, waarna je de juiste poort en het stuurprogramma kiest. Klik hier ook op Windows Update: zo is de kans groter dat Windows alsnog de juiste driver ophaalt. Je kunt ook een vergelijkbaar model uit de lijst proberen.

Soorten aansluitingen

Gaat het om oudere apparaten, dan hebben die vaak een interface die je op moderne pc's niet meer vindt, zoals een parallelle of seriële aansluiting of firewire. Voor parallel gebruik je een usb-naar-parallel-adapter (meestal usb-A naar 36-pins Sub-D). De printer verschijnt dan als 'USB Printing Support' en werkt vaak met generieke drivers. Sommige oude drivers verwachten een echte LPT-poort met een logische naam als LPT1. Je kunt dan de gedeelde usb-printerpoort mappen naar LPT1 met het opdrachtprompt-commando

(met net use LPT1: /delete verwijder je deze koppeling). <printershare> is de gedeelde printernaam, zoals ingesteld via Instellingen in Windows: klik op de printernaam, kies Printereigenschappen en open het tabblad Delen. Zo kun je vaak nog printen vanuit oude DOS- of Windows-apps.

Voor een seriële poort (met een DB9 RS232-kabel) gebruik je eveneens een usb-adapter, liefst met FTDI-chip en aangesloten op een usb2.0-poort. Mogelijk moet je eerst de adapterdriver installeren voordat deze in Apparaatbeheer verschijnt (onder een naam als '[…] COMx'). Om het juiste poortnummer (zoals COM1) in te stellen, klik je met rechts op het apparaat, open je Poortinstellingen en klik je op Geavanceerd.

Koop altijd adapters van goede kwaliteit (en van een bekend merk), aangezien goedkopere exemplaren zich niet altijd aan de specificaties houden.

Voor firewire kun je de installatie van een PCIe-naar-firewire (IEEE 1394) adapterkaart overwegen. Met de Microsoft 1394 OHCI Legacy Driver activeer je deze vervolgens in Windows 10/11 en kun je bijvoorbeeld een oude DV-camera of audio-interface aansluiten. Klik hier voor een downloadlink met instructies.

Driverprobleem

Wanneer Windows het apparaat herkent via een van bovenstaande stappen, blijft het afwachten of er een geschikte driver voor Windows 10/11 beschikbaar is. Je kunt eerst een generieke driver proberen, die vaak via de Windows-updatefunctie beschikbaar is. Klik in Apparaatbeheer met rechts op het apparaat, kies Stuurprogramma bijwerken en klik vervolgens op Automatisch zoeken naar stuurprogramma's / In Windows Update zoeken naar bijgewerkte stuurprogramma's.

Soms vind je geschikte drivers bij de optionele updates. Ga hiervoor naar Instellingen, kies Windows Update / Geavanceerde opties / Optionele updates en open Stuurprogramma-updates. Je kunt ook zoeken naar een basisdriver, add-onmodule of universele driver van de fabrikant, zoals de (Smart) Universal Printer Driver van HP.

Vind je geen driver op de site van de fabrikant, dan kun je er ook zelf naar googelen op basis van het hardware-ID. Start Apparaatbeheer, klik met rechts op het apparaat (eventueel bij Andere apparaten of Onbekend apparaat), kies Eigenschappen en open het tabblad Details. Stel Eigenschap in op Hardware-id's. Klik met rechts op een gevonden ID, kies Kopiëren en plak dit met Ctrl+V in een zoekmachine als Google. Mogelijk levert dit een geschikte driver op.

Heb je nog een driver voor Windows 7 of ouder, probeer dan de installatie in compatibiliteitsmodus. Klik met rechts op het installatieprogramma, kies Eigenschappen en ga naar het tabblad Compatibiliteit. Zet een vinkje bij Dit programma uitvoeren in compatibiliteitsmodus voor en kies de laatst ondersteunde versie, zoals Windows 7 of Windows XP (Service Pack 2). Door ook Dit programma als administrator uitvoeren te selecteren, vergroot je de kans dat Windows de oudere driver alsnog aanvaardt, zeker als het geen 'kernel-driver' met volledige systeemrechten betreft (zie ook de passage Driverblokkade). Dit is ons bijvoorbeeld al gelukt voor een Canon Pixma iP4200-printer.

Lees ook: De perfecte printer kiezen? Hier moet je op letten

Alternatieve drivers

Je kunt ook op zoek gaan naar alternatieve, niet-officiële stuurprogramma's. Er zijn verschillende community's en fora die voor populaire oudere apparaten aangepaste drivers aanbieden of INF-bestanden hebben aangepast om ze onder nieuwere Windows-versies te laten werken.

Voor scanners is de alternatieve software van VueScan populair. Deze ondersteunt bijna achtduizend oude scanner-modellen en werkt vaak prima, al is de software niet gratis (vanaf circa 19 euro per jaar). Een proefversie is wel beschikbaar (je kunt eventueel een wegwerpadres gebruiken), zodat je kunt nagaan of je scanner werkt onder Windows 10/11.

Voor printers is het Gutenprint-driverpakket bekend, voorheen bekend als Gimp-print, al is dit alleen beschikbaar voor Linux en macOS. We hebben helaas niet de ruimte om hier dieper op in te gaan, maar je kunt een al dan niet virtuele Linux-machine op je netwerk opzetten (ook op een Raspberry Pi) en hierop Gutenprint installeren. Vervolgens deel je de printer zodat je deze ook op je Windows-pc kunt gebruiken. Voor scanners bestaat een vergelijkbaar project: Scanner Access Now Easy, eveneens voor Linux.

Driverblokkade

Het kan gebeuren dat er wel een driver beschikbaar is, maar dat Windows 10/11 de installatie blokkeert. Mogelijk is de driver technisch incompatibel, bijvoorbeeld een 32bit-driver op een 64bit-systeem (Windows 11 is altijd 64 bit), of een kerneldriver die noodzakelijke kernelfuncties mist doordat deze niet meer worden ondersteund door het geüpdatete besturingssysteem. In dit geval kun je nog de compatibiliteitsmodus proberen (zie de passage Driverprobleem), maar het resultaat blijft onzeker. Je maakt dan meer kans via een virtuele machine met een oudere Windows-versie, zoals Windows 10 voor 32bit-drivers.

Soms blokkeert Windows 10/11 de installatie omdat de (kernel)driver niet digitaal is ondertekend. Ben je zeker dat het om een betrouwbare driver gaat, dan kun je deze controle tijdelijk uitschakelen. Open Instellingen, kies Systeem / Systeemherstel en klik tweemaal op Nu opnieuw opstarten. Kies vervolgens Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Opstartinstellingen en klik op Opnieuw opstarten. In het menu dat verschijnt, kies je optie 7: Afdwingen van stuurprogrammahandtekening uitschakelen. Windows start nu zonder handtekeningcontrole, zodat je de driver kunt installeren. Bij de volgende herstart is de controle weer actief, maar de driver blijft werken.

Ga je liever voor een iets doortastender aanpak? Voer dan de Opdrachtprompt uit als administrator, voer het commando bcdedit /set TESTSIGNING ON in en herstart je pc. Deze draait dan in testmodus, zie de indicatie rechtsonder. Installeer de driver en voer daarna meteen bcdedit /set TESTSIGNING OFF uit, gevolgd door een herstart om terug normaal te werken.

Virtueel alternatief

Lukt het niet om je oude apparaat met een van de bovenstaande workarounds aan de praat te krijgen binnen Windows 10/11, dan zit er weinig anders op dan een ouder of ander besturingssysteem te gebruiken. Het handigst is om dit als virtuele machine (VM) bovenop je huidige Windows te draaien. Binnen deze VM installeer je dan de originele driver en software voor het apparaat.

Geschikte gratis tools zijn Oracle VirtualBox en VMware Workstation Pro (na registratie op https://support.broadcom.com). Via bijvoorbeeld https://archive.org kun je naar schijfkopiebestanden zoeken en downloaden. Wij vonden er onder meer diverse Windows XP-iso-bestanden en installeerden een exemplaar in VirtualBox.

Dit kan als volgt. Start VirtualBox, klik op Nieuw en vul de gegevens in, zoals Microsoft Windows XP (32-bit). Bij ISO-image verwijs je naar je download. Vink Overslaan zonder toezicht aan, klik op Afmaken en vervolgens op Starten. Volg de installatie-instructies. Je bezit of vindt wellicht een geldige licentie voor deze oude Windows.

Koppel het apparaat aan een fysieke poort op je pc en geef deze vervolgens door aan de VM, zodat de virtuele Windows het apparaat herkent. Dit kan vanuit het menu Apparaten in het venster met een opgestarte VM.

Bij printers kun je ook delen via het VM-netwerk, zodat je vanuit je gewone Windows via het netwerk kunt printen naar de VM. Selecteer de (uitgeschakelde) VM in VirtualBox, kies Instellingen, open Netwerk en vink Netwerkadapter inschakelen aan. Stel eventueel Gekoppeld aan in op Bridged Adapter zodat de VM een ip-adres krijgt binnen hetzelfde netwerk als je host-pc.

 Nieuwe printer nodig? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers om voor de beste deal!