Een ultieme monitor voor productiviteit, creativiteit én gamen op pc’s en consoles was lange tijd een utopie. Maar anno 2022 ligt dat wel anders. De nieuwste generatie high-endmonitors combineren een 4K-resolutie met een 144Hz-refreshrate en een HDMI2.1-aansluiting. Maar waar moet je op letten bij de aanschaf van een dergelijke monitor en wat is de beste 144 Hz-monitor?

Het zijn slechts twee getallen en toch zeggen ze direct heel veel over een monitor: 4K en 144 Hz. Maar waarom is dit nu belangrijk?

4K staat voor de welbekende 4K-resolutie (3840 × 2160 pixels), ook wel Ultra HD of 2160p genoemd. De markt schuift weliswaar langzaam op richting panelen met een hogere resolutie, maar het gros van de monitors op de markt, zeker in het betaalbare segment, is nog altijd slechts Full HD, met een resolutie van 1920 × 1080 pixels.

Het voordeel van 4K op een monitor is vrij eenvoudig: een hogere resolutie zorgt voor meer scherpte én meer netto werkruimte. Die scherpte is onmisbaar bij creatieve taken zoals foto- en videobewerking op de pc, maar ook in games waarbij je simpelweg meer detail gepresenteerd krijgt. Bezit je een moderne pc of een console uit de huidige generatie, zoals de Playstation 5 of de Xbox Series X, dan is 4K ook wenselijk. En de extra netto werkruimte geeft een enorme boost aan de productiviteit, of je nu in de bekende Adobe-suites (Photoshop, Premiere Pro) werkt, programmeert of simpelweg meerdere applicaties naast elkaar open wilt hebben.

Verversingssnelheid

4K-panelen zijn op zich niet nieuw meer, maar sinds kort zien we wel 4K-panelen die sneller zijn dan de gebruikelijke werkmonitors van de afgelopen paar jaar. De 144 Hz waar we het hierboven al over hadden, duidt dan ook op een hogere refreshrate of verversingsfrequentie dan de 60Hz-verversingsfrequentie die al jarenlang de standaard is.

Deze hogere verversingsfrequentie zorgt voor een veel rappere en daarmee soepelere beeldervaring. In plaats van dat een beeld 60 keer per seconde (60 Hz) wordt ververst, wat neerkomt op circa elke 16,6 milliseconde, ververst een 144Hz-scherm elke 7 milliseconde het beeld. Het resultaat is veel spannender dan die paar milliseconden doen vermoeden. En ben je eenmaal gewend aan een rapper scherm, dan wil je praktisch nooit meer terug. We kunnen eenvoudig stellen dat snelheden van 120 tot 144 Hz of hoger eigenlijk onmisbaar zijn voor een moderne game-ervaring.

HDMI 2.1

Sluit je een monitor puur op je pc aan, dan heb je doorgaans genoeg aan de DisplayPort-aansluiting die je aantreft op alle schermen in deze test (en alle high-endmonitors op de markt). In dat geval kun je de aanwezigheid van een HDMI2.1-aansluiting negeren.

Maar wil je jouw rappe 4K-monitor ook gebruiken voor een Playstation 5, Xbox Series X of toekomstige opvolger daarvan? Dan is een HDMI2.1-aansluiting onmisbaar. Zonder die poort zal de verversingssnelheid van de monitor bij die consoles beperkt blijven tot 60 Hz. Overigens draaien die consoles geen 4K met 144 Hz, maar met 120 Hz. In de praktijk is dat nagenoeg hetzelfde.

©PXimport

HDMI 2.1 straks een wassen neus?

De organisatie die verantwoordelijk is voor het verstrekken van de HDMI-licenties heeft onlangs een vreemde beslissing genomen: HDMI 2.0 bestaat niet meer en gaat op in de HDMI2.1-specificatie. Voorheen betekende HDMI 2.1 dat je een snelle 4K-monitor via HDMI kon aansluiten, maar het risico bestaat dus dat er in de toekomst ‘HDMI2.1’-monitors op de markt komen die alsnog beperkt zijn tot 4K met 60 Hz.

Als consument moet je er daarom extra alert op zijn dat een monitor niet alleen HDMI 2.1 heeft, maar ook specificeert dat je die aansluiting kunt gebruiken voor apparaten die 4K-beeld uitsturen met een verversingssnelheid van 120 tot 144 Hz. Naar de reden achter deze specificatiewijziging kunnen we alleen maar gissen.

©PXimport

Paneeltechniek en formaat

Een belangrijk punt bij de aanschaf van een monitor is normaliter de gebruikte paneeltechniek. Maar als het op 4K 144Hz-monitors aankomt, is die keuze al voor je gemaakt. Er is namelijk maar een heel klein aantal fabrikanten dat een dergelijk paneel kan maken en de meeste schermen die je in de winkel vindt, benutten dezelfde onderliggende panelen. Elk 27- en 32inch-scherm met deze specificaties dat momenteel te koop is, is uitgerust met een ips-paneel. En dat is positief, want ips is in onze optiek de beste paneeltechniek voor een high-endmonitor waar je dagelijks vele uren achter zit.

We hebben bewust gekozen om ons te richten op 27- en 32inch-monitors. Deze formaten komen op de meeste bureaus prima tot hun recht. Gaan we een stapje verder, dan komen we uit bij 43inch-monitors en die laten zich niet eenvoudig aanbevelen. Bovendien maken dergelijke grote schermen gebruik van va-panelen en die doen kwalitatief duidelijk onder voor de ips-panelen in deze test. Daarmee zijn 43inch-schermen leuke opties voor mensen die vooral gamen, maar maken ze geen kans op de titel van ultieme allround-monitor.

HDRn’t?

Gamingmonitors worden soms liefkozend ‘HDRn’t’ genoemd, oftewel ‘net-niet-HDR’. HDR is het hypewoord van dit moment als het op contentconsumptie aankomt, want een goede HDR-ervaring is een boost voor films, series en games. Helaas lukt het fabrikanten nauwelijks om een goede allround-monitor te combineren met een echt goede HDR-ervaring. Het is het eigenlijk allemaal net niet, tenzij je bereid bent om duizenden euro’s aan je scherm uit te geven. Daarom stellen we: HDR is leuk, maar vooralsnog niet meer dan een kleine bonus op een verder goede allround-ervaring.

Oled als alternatief?

Later dit jaar verwachten we ook de eerste 27- en 32inch-oledmonitors met 4K-resolutie en hoge verversingssnelheid. Gezien de positieve reputatie van oled op het gebied van contrast, kleur en snelheid lijken dat dan ook interessante schermen te worden.

Daar staat tegenover dat oled enorm gevoelig is voor inbranden bij het langdurig weergeven van statische beelden. Dat doet er niets aan af dat oled prima is als tv-techniek, maar bij desktopgebruik is het inbrandgevaar een groot risico. Wij zouden daarom voorlopig terughoudend zijn met het overwegen van oled voor desktopmonitors, totdat nieuwe technieken dat risico overtuigend hebben ingeperkt.

©PXimport

Prijzige klasse

Omdat we schrijven over monitors in het hogere segment, mag je een aantal zaken als vanzelfsprekend beschouwen. Zo staat geen van deze schermen wankel op de voet en concurreren ze allemaal stevig met elkaar als het op snelheid aankomt (deels door het beperkt aantal paneelfabrikanten). Ook zijn eigenschappen als hoogteverstelling, VESA-mount en een op zijn minst ‘goed’ kleurbereik (minimaal sRGB-kleurengamut) standaard. Het verschil tussen monitors in deze klasse zit ’m dan ook in de nuance en deels de prijsstelling, geen enkel model stelt echt teleur.

ASUS ROG Swift PG32UQ

©PXimport

ASUS focust graag op high-endproducten, zeker voor zijn Republic of Gamers-lijn (ROG). Het is dan ook geen verrassing dat het merk maar liefst twee 4K 144Hz-monitors heeft bijgedragen aan deze test.

Verkijk je niet op de ‘gamer’-branding, de opvallende voet en de aanwezige RGB-verlichting bij dit ROG-model. Onder dat alles schuilt namelijk een van de beste allround-monitors die de markt rijk is. Zo heeft dit model het grootste kleurbereik van alle schermen in deze test, inclusief het volledige sRGB- en AdobeRGB-kleurengamut. Daarmee is deze monitor ook geschikt voor serieuze content-creators of zelfs printprofessionals. Je krijgt daarbij een groot aantal kleurprofielen en een goed on-screen display dat ook via software aan te sturen is.

De bouwkwaliteit is eveneens uitstekend, net als de ergonomie van de voet die zich alle kanten op laat bewegen. Een van de weinige smetjes die we kunnen vinden, is dat de uniformiteit van het paneel niet helemaal top is. Dit geldt overigens voor de meeste monitors met deze specificaties. Ook zijn de speakers matig, al vinden we dat geen enorm drama: we gaan ervan uit dat je toch een aparte speakerset of headset aansluit.

Gecombineerd met zijn goede snelheidsprestaties doet dit scherm precies wat we verwachten in dit prijzige segment: in praktisch elk opzicht een ultieme ervaring bieden. Wellicht verwacht je ook niet anders voor 1000 euro, maar vergeet niet dat menig monitor met een vergelijkbaar prijskaartje meer te wensen overlaat.

Daarbij zijn wij vooral ook gecharmeerd van het grotere 32inch-formaat. Dit oogt toch net wat indrukwekkender in games en blijkt productiever in applicaties. Hoewel dit deels subjectief is, heeft zo’n forser scherm – als je er de ruimte voor hebt – wat ons betreft toch de voorkeur.

ASUS ROG Swift PG32UQ

Prijs
€ 999,-
Websitehttps://rog.asus.com9Score90

ASUS ROG Swift PG32UQX

©PXimport

Hij verschilt slechts één letter met de PG32UQ, maar de PG32UQX is toch echt een compleet ander scherm. Ook het prijskaartje is van een totaal andere orde, want je mag hier maar liefst 3499 euro voor neertellen. Dat is natuurlijk niet te vergelijken met de andere modellen in deze test, maar dit scherm is dan ook echt de overtreffende trap onder de rappe 4K-monitors.

Dat zit hem vooral in de HDR-weergave. We schreven al dat die in de meeste monitors, ook van 1000 euro, niet zo indrukwekkend is. Maar de PG32UQX is een ander verhaal. Dit komt door de fald-backlight (full array local dimming), waarbij de ledjes achter het paneel individueel gedimd kunnen worden. Dat levert een veel beter contrast en een extreme maximale helderheid op. Gecombineerd met het riante kleurbereik krijg je zo een echt indrukwekkende HDR-ervaring. Zelfs oled-tv’s kunnen hier niet aan tippen.

Maar je kunt je afvragen of het zo verstandig is om een slordige 3500 euro uit te geven aan een scherm, nu de technologische ontwikkelingen zo hard gaan. Daarbij heeft deze monitor geen HDMI 2.1 en zul je dus echt een pc moeten aansluiten om op 4K voorbij de 60 Hz te gaan. Al met al is dit scherm dan ook meer een showcase van wat er allemaal mogelijk is dan een redelijke koop. Maar indrukwekkend is hij wel.

ASUS ROG Swift PG32UQX

Prijs
€ 3499,-
Websitehttps://rog.asus.com9Score90

BenQ Mobiuz EX3210

©PXimport

We schreven al dat de meeste fabrikanten gebruikmaken van dezelfde onderliggende onderdelenbouwers, zeker als het op het paneel zelf aankomt. Voor de Mobiuz EX3210U blijkt BenQ dan ook bij dezelfde paneelfabrikant aangeklopt te hebben als ASUS voor de ROG Swift PG32UQ. Toch heeft BenQ besloten een compleet andere richting in te slaan.

Zo is er hier gekozen voor een zilverkleurige voet met opvallende rode details: dat moet je maar net liggen. Van achteren is het scherm ondertussen volledig wit. Mocht deze monitor zo komen te staan dat je de achterkant dagelijks ziet, dan kunnen wij daar het nut zeker van inzien.

Hoewel de afwerking grotendeels plastic is, wordt er intern veel metaal gebruikt. Daardoor staat ook deze BenQ meer dan stevig genoeg op tafel. Bovendien is de monitor zeer flexibel: je kunt hem in hoogte verstellen, naar voren en achteren kantelen en op zijn voet draaien.

Hoewel deze BenQ met zijn OSD en software-ervaring niet aan zijn ASUS-concurrent kan tippen, is bij dit scherm juist extra aandacht besteed aan andere features. Zo zitten er voor een monitor opvallend goede speakers in, waarmee je wel van een muziekje kunt genieten. Ook is er een microfoon ingebouwd voor meetings. Op papier zijn dit interessante mogelijkheden, al vragen wij ons af of de focus niet beter op de beeldkwaliteit had kunnen liggen: een speakersetje of headset van enkele tientjes levert een minstens even goede geluidservaring op.

Zorgelijker vinden wij de iets mindere afstelling van het scherm. Deze BenQ biedt geen slechte ervaring, dat had voor dit soort bedragen nooit door de beugel gekund, maar de maximale helderheid ligt iets lager dan bij de PG32UQ. Ook zijn het kleurbereik en de uniformiteit net iets minder.

Dat alles had niet zoveel uitgemaakt als de prijs lager was dan die van de PG32UQ, maar de huidige adviesprijs is met 1099 euro juist hoger en dat maakt het een lastige aanrader. Maar omdat deze monitor echt net uit is, is het niet ondenkbaar dat de prijs nog wat zal dalen.

BenQ Mobiuz EX3210

Prijs
€ 1099,-
Websitewww.benq.eu7Score70

Eve Spectrum ES07D03

©PXimport

De Eve Spectrum is een bijzondere monitor. Dit model begon namelijk als een crowdfundingsactie en heeft bewogen jaren doorgemaakt voordat het écht de winkelschappen bereikte. Maar inmiddels is het zover en kun je hem eindelijk in huis halen.

De monitor is voor 799 euro direct bij Eve te bestellen, plus 100 euro als je de voet wilt (je kunt het scherm ook aan een muurbeugel bevestigen). Maar dan moet je wel wat geduld opbrengen, want de verzending kan enkele weken duren. Ook is de monitor bij een select aantal Nederlandse webshops te koop. In dat geval heb je hem praktisch de volgende dag in huis voor 1059 euro, inclusief voet.

Technisch gezien is dit een van de beste 4K 144Hz-monitors van 27 inch op de markt, misschien zelfs dé beste. Het ontwerp is zowel elegant als stevig en de beeldkwaliteit is op elk vlak subliem. Van kleurbereik tot fabriekskalibratie en van snelheid tot de mogelijkheden binnen het OSD, in elk opzicht behoort dit tot de beste panelen in deze test.

Daarbij zijn ook de overige eigenschappen indrukwekkend. Zo heeft deze monitor in tegenstelling tot de meeste andere schermen wel een type-c-aansluiting met usb power delivery. Daardoor kun je je (moderne) laptop hier met één kabel op aansluiten en opladen tegelijk, handig als je voor je werk veel met een laptop op pad bent.

Het voornaamste nadeel is wellicht het formaat: zet je er een 32inch-model naast, dan lijkt een 27inch-scherm als dit opeens erg klein. Een iets betere kwaliteit paneel en een topafstelling kunnen niet op tegen de indrukwekkende ervaring van een flink groter scherm, mits je er de ruimte voor hebt.

Houd er ook rekening mee dat Eve zowel een nieuwe als een kleine organisatie is. Het bedrijf heeft een prima product in handen, maar moet zich nog bewijzen als het op betrouwbaarheid en garantie aankomt. En bij schermen in deze klasse kan dat toch een zorgenpuntje zijn. Als je je daar overheen kunt zetten en 32 inch een maatje te groot vindt, is dit een ultiem 144Hz-scherm met 4K-resolutie.

Lees ook onze eerdere Eve Spectrum review.

Eve Spectrum ES07D03

Prijs
Ca. € 799,- tot € 1059,-
Websitewww.evedevices.com9Score90

Gigabyte M32U

©PXimport

Met een prijskaartje van 899 euro is de Gigabyte M32U weliswaar niet goedkoop, maar wel de goedkoopste in deze vergelijking. En op een paar fronten is dat wel terug te zien. Zo is het kleurbereik iets minder ruim dan bij de PG32UQ en EX3210U. Ook oogt het scherm wat simpeler met zijn eenvoudige en weinig elegante zwarte constructie. En in de HDR-modus gaat hij net wat minder helder dan eerdergenoemde concurrenten.

Toch vragen we ons af of dat nu echt veel uitmaakt. Het kleurbereik is alsnog meer dan ruim genoeg om het sRGB-kleurengamut te dekken, waarmee de monitor prima geschikt is voor makers van online content. De voet is simpel, maar ook erg stevig, en de HDR-modus is toch niet veel meer dan een bonus.

De beeldkwaliteit en snelheid die je ervaart, doen nauwelijks onder voor die van de andere monitors in deze test. Bovendien biedt Gigabyte een goede OSD-ervaring en prima software, waardoor het een fijn scherm is om instellingen mee te finetunen. Ook is er een usb-c-aansluiting aan boord, al is die in de meeste gevallen niet krachtig genoeg voor usb power delivery.

De besparing van 200 euro is daarmee best aantrekkelijk als je andere doeleinden kunt bedenken voor dat geld. Dat maakt de Gigabyte een aantrekkelijk betaalbaar alternatief, waarvan de meeste minpuntjes pas te merken zijn als je de monitor naast zijn duurdere concurrenten gebruikt. Alleen creatieve professionals die hoge eisen stellen aan het kleurbereik zullen echt meer moeten uitgeven.

Gigabyte M32U

Prijs
€ 899,-
Websitewww.aorus.com8Score80

Conclusie

Een select aanbod met enkele unieke eigenschappen maakt het gelukkig relatief eenvoudig om tot adviezen te komen. Technisch het meest indrukwekkend is de ROG PG32UQX, maar de extreme prijs weerhoudt ons ervan om hem tot een serieuze winnaar te bestempelen. Dat scherm blijft toch echt vooral een technologische showcase.

Maar zijn X-loze broertje, de ROG PG32UQ, is in onze optiek wél de beste allrounder en verdient dan ook het keurmerk Best getest. Met zijn goede bouw en fantastische kleurbereik biedt hij op praktisch elk vlak een uitstekende ervaring. Door de beelddiagonaal van 32 inch slokt hij aardig wat ruimte op, maar ultiemere monitors zul je voorlopig niet vinden voor pakweg 1000 euro.

Geef je liever wat minder uit, dan ligt de Gigabyte M32U voor de hand. Ondanks zijn iets mindere kleurbereik zit dit scherm de PG32UQ op de hielen, maar ondertussen is hij wel significant goedkoper. Daarmee is deze Gigabyte onze Redactietip.

De Eve Spectrum ES07D03 is de ultieme keuze als je toch liever voor 27 inch gaat. Je zult dan wel de risico’s van een relatief onbekende fabrikant voor lief moeten nemen.

Dan rest de BenQ EX3210U, het nieuwste van de vijf schermen. Op het moment van schrijven prijst deze monitor zichzelf een beetje uit de markt, want voor de huidige 1099 euro is de concurrentie echt te sterk. Maar als de prijzen zakken tot het niveau van de M32U, kan ook BenQ’s scherm uitgroeien tot een interessant alternatief. 

Met de Philips Hue Secure Video Doorbell hebben we de eerste slimme deurbel te pakken van het merk voor slimme lampen. Met een prijskaartje van 169,99 euro is-ie niet goedkoop, en de vraag is of de unieke gimmick de bel kan redden.

Met het submerk Secure biedt Philips Hue verschillende producten aan die buiten de strekking van slimme lampen en aanverwante accessoires vallen. Op ID.nl hebben we eerder de slimme binnencamera getest en nu is het de beurt aan de eerste deurbel van het merk: de Philips Hue Secure Video Doorbell. Zo op het eerste gezicht lijkt dit apparaat (voorzien van een IP54-certificaat) op een generiek model uit China: camera boven, belknop onder.

Unieke functie

Op technisch vlak doet de Philips Hue Secure Video Doorbell het in elk geval goed. Het systeem ondersteunt zowel 2,4 als 5 GHz en laat zich aansluiten aan de Hue Bridge (via het Zigbee-protocol). Je hebt die bridge niet nodig om de deurbel te kunnen gebruiken, maar als je dat doet (bijvoorbeeld met het nieuwe Pro-model van de Bridge) kun je een slimme koppeling realiseren met je bestaande netwerk van slimme lampen van dezelfde fabrikant.

©Wesley Akkerman

Na het installeren binnen de (nog altijd overzichtelijke) applicatie en het koppelen van de lampen, kan de verlichting in huis aanspringen op het moment dat iemand aanbelt. Dat gebeurt razendsnel (binnen een seconde), waardoor je snel doorhebt dat er iemand voor de deur staat. Verder kun je een Chime aan de Philips Hue Secure Video Doorbell koppelen, wat dan weer handig is voor plekken waar geen Hue-lampen hangen of waar je het deurbelgeluid niet hoort.

Producten installeren

De Chime is met 59,99 euro vrij prijzig. Gelukkig kun je voor 199,99 euro ook een pakket kopen waar beide producten in zitten. Dan krijg je dus zo'n 30 euro korting. Goed om te weten: je kunt die chime gewoon in een stopcontact plaatsen. Ook is het zo dat de Philips Hue Secure Video Doorbell niet werkt met de bestaande bel (wat sowieso meestal niet het geval is). Daarnaast hoor je heel snel geluid uit die chime komen wanneer iemand op de knop drukt. 

©Wesley Akkerman

De fysieke installatie van de Philips Hue Secure Video Doorbell kan wat meer tijd kosten dan je wellicht gewend bent van slimme deurbellen. Dit is namelijk een bedrade variant die niet op een batterij werkt. De deurbel werkt alleen met 12V-aansluiting, waardoor je mogelijk een transformator moet installeren en aan de slag moet met kabels en kroonsteentjes. Bovendien lijken de meegeleverde stroomkabels onvoldoende geïsoleerd tegen schade (zoals droogte of vocht).

Beeldkwaliteit en basisfuncties

De beeldkwaliteit laat dan weer weinig te wensen over. De Philips Hue Secure Video Doorbell beschikt over een 2K-resolutie. Dat is hoger dan het beeld van de twee bedrade Ring-deurbellen, die het moeten doen met 1080p of 1536p. De kleurweergave is meer dan redelijk, maar de lens lijkt minder goed overweg te kunnen met helderheid. Als de achtergrond lichter is dan de voorgrond, dan kan die laatste wat donkerder zijn dan we zouden willen op dit soort camera's.

Het gezichtsveld van 180 graden in zowel de lengte als breedte is meer dan welkom. Daardoor zullen weinig dingen je ontgaan. Als je de deurbel niet te hoog ophangt, kun je ook kleinere pakketjes in de tuin of op de mat zien liggen. Verder is er infrarood-nachtzicht en nachtzicht in kleur en kun je rekenen op allerlei basisfuncties van een slimme deurbel. Zo kun je met iemand voor de deur praten en kun je meldingen op basis van beweging ontvangen. Wel zo handig.

Gratis opslag, maar…

Waar Philips Hue je ook mee hoopt te overtuigen, is de gratis videogeschiedenis van de afgelopen 24 uur. Als je dus nog snel iets wilt opzoeken van de afgelopen dag, dan kan dat. Je bent dan niet verplicht een abonnement af te nemen. Lokaal video's opslaan is helaas niet mogelijk, zoals dat wel vaak bij de Eufy's van deze wereld kan, waardoor je voor verdere bewaarbehoeften toch afhankelijk bent van een redelijk prijzig abonnement van 40 tot 100 euro per jaar. 

©Wesley Akkerman

Zaken die wij als standaard ervaren, zoals het instellen van activiteitenzones en de herkenning van personen, pakketten en voertuigen, zitten ook allemaal achter een betaalmuur. Dat je uitgebreide videogeschiedenis (30 tot 60 dagen) en het detecteren van rookalarmen (waar een AI-systeem achter zit) geld kosten, willen we nog best accepteren. Tot slot kan de deurbel nog geen automatische reacties ten gehore brengen of geactiveerd worden via geo-fencing.

Philips Hue Secure Video Doorbell kopen?

Ondanks de minpunten zijn we toch behoorlijk enthousiast over de Philips Hue Secure Video Doorbell. Ja, sommige functies kosten extra geld, aansluiten zal voor een hoop mensen onnodig veel gedoe opleveren en het apparaat is vrij prijzig. Maar het feit dat je het product toevoegt aan je bestaande Hue-netwerk en daarmee nieuwe integratiemogelijkheden ontgrendelt (voor lampen en bewegingssensoren), rechtvaardigt wat ons betreft de straffe aanschafprijs.

Digitale dreigingen worden steeds slimmer en moeilijker te herkennen. Een virusscanner of firewall alleen houdt ze niet meer tegen. Onze digitale voetafdruk groeit immers met elk nieuw apparaat, account of slimme toepassing in huis. Wie veilig wil blijven, moet structureel te werk gaan: cyberhygiëne hoort bij je dagelijkse gewoonten. In dit artikel lees je negen manieren om die routine op te bouwen en je digitale leven beter te beschermen.

Bewust gedrag

Bewust digitaal gedrag vormt de basis van elke veilige IT-omgeving. Wie zijn gedrag niet afstemt op de huidige digitale risico's, blijft kwetsbaar, ongeacht hoe goed de tools zijn. Het herkennen van verdachte berichten, ook van bekende afzenders, is cruciaal. Phishing blijft namelijk een van de succesvolste aanvalsmethoden, onder meer via QR-phishing, deepfake-spraakberichten en clone-phishing (waarbij bestaande, legitieme e-mails worden nagebootst).

Klik nooit zomaar op links, zeker niet als er gevraagd wordt om in te loggen of te betalen. Houd de muisaanwijzer eerst boven een link om het adres te controleren en let op subtiele afwijkingen in domeinnamen. Let ook op bij onverwachte bijlagen of berichten met een opvallend dringende toon.

Denk ook bewust na over je digitale aanwezigheid. Zorg dat je sociale profielen niet standaard publiek zichtbaar zijn en deel persoonlijke info alleen als het echt nodig is. Regelmatig eens 'egosurfen', waarbij je je naam, alias of e-mailadres in een zoekmachine invoert, helpt om te zien wat publiek beschikbaar is. Beperk of verwijder deze informatie via instellingen of met verwijderverzoeken.

Authenticatie

Robuuste authenticatie is vaak de kern van digitale beveiliging. In tijden van datalekken en geautomatiseerde inlogpogingen volstaat een enkel wachtwoord helaas niet meer. Goede cyberhygiëne betekent daarom niet alleen sterke wachtwoorden gebruiken, maar ook structureel inzetten op tweefactorauthenticatie (2FA) en in bepaalde gevallen op alternatieve methoden gebruiken, zoals biometrie en softwarematige toegangssleutels (passkeys).

Om te vermijden dat je overal hetzelfde wachtwoord gebruikt, is een betrouwbare wachtwoordbeheerder onmisbaar. Kies voor een kluis die lokaal versleutelt of zero-knowledge-opslag biedt (alleen jij kunt de data zien). Degelijke en gratis opensource-opties zijn Bitwarden Personal en KeePass of KeePassXC. De kluis zelf beveilig je uiteraard met een sterke sleutelzin. Nieuwe wachtwoorden laat je bij voorkeur automatisch genereren en zijn telkens uniek.

Vrijwel alle degelijke diensten bieden tegenwoordig 2FA aan. Maak daar zeker gebruik van, want dit voegt een extra beveiligingslaag toe. TOTP-codes (time-based one-time passwords) via apps als Authy of de Authenticator-apps van Google of Microsoft zijn een veilige keuze. Voor kritieke accounts kun je fysieke tokens overwegen, zoals een Yubikey. Sms-codes kun je het beste vermijden, want deze zijn kwetsbaar voor sim-swapping. Biometrie gebruik je bij voorkeur alleen op apparaten waar de herkenning lokaal gebeurt, zonder dat er data naar externe servers gaan.

Steeds meer platformen, zoals Apple, Google en Microsoft, ondersteunen ook toegangssleutels. Deze bestaan uit een publieke en een private sleutel. Alleen de publieke wordt op de server opgeslagen; de private blijft lokaal en wordt geverifieerd via biometrie of pincode. Zo combineer je veiligheid met een zekere mate van gebruiksgemak.

Accountbeheer

Doordacht toegangsbeheer voorkomt dat ongewenste gebruikers, processen of apparaten toegang krijgen tot je gegevens of systemen. Door rollen te scheiden, rechten te beperken en geregeld te evalueren wie waar toegang toe heeft, verklein je het risico op misbruik.

Zo gebruik je voor dagelijkse taken bij voorkeur een standaardaccount zonder beheerrechten. Heb je in Windows op je laptop slechts één administratoraccount, maak dan eerst een tweede administratoraccount aan. Zet daarna het eerste om naar standaardgebruiker, zodat je vertrouwde profielmap en instellingen behouden blijven. Dit doe je via Instellingen / Accounts / Andere gebruikers / Account toevoegen, waar je ook het accounttype kunt wijzigen. Je kunt ook twee standaardaccounts gebruiken: een voor werk en een voor privé, waarbij het privéaccount geen toegang heeft tot zakelijke bestanden, e-mail of cloudmappen. Daarnaast kun je een extra standaardgebruiker aanmaken, eventueel zonder wachtwoord, voor gastgebruik. Verwijder accounts zodra ze overbodig zijn en vermijd het delen van je hoofdaccount. Als delen toch nodig is, zorg dan dat je de gegevens kunt monitoren en gebruik de beschikbare logboeken (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel).

Toegangsbeheer

Werk je met meerdere gebruikers op je pc of gebruik je gedeelde mappen, dan kun je de toegang tot gegevens beperken door het instellen van specifieke machtigingen voor lezen en schrijven. Klik met rechts op een map of bestand in Verkenner, kies Eigenschappen en ga naar Beveiliging / Bewerken (voor lokale toegang) of naar Delen / Geavanceerd delen (voor netwerkshares).

Gescheiden omgevingen zijn ook nuttig voor apps als je browser. In Chromium-browsers zoals Chrome klik je rechtsboven op je profielafbeelding en kies Gastprofiel openen of Chrome-profiel toevoegen. Elk profiel gebruikt een eigen cache, instellingen, extensies en sessies. In Firefox open je de profielbeheerder via Windows-toets+R, waarna je de opdracht firefox.exe -p uitvoert.

Controleer ook regelmatig welke externe apps, diensten of apparaten toegang hebben tot je cloudaccounts van bijvoorbeeld Google of Microsoft.

Updates en patches

Software en firmware tijdig bijwerken is een van de beste manieren om je systemen veilig te houden, zeker omdat veel kwetsbaarheden al worden misbruikt voor ze publiek bekend zijn (zero-day-exploits). Automatiseer je updates dus waar mogelijk, niet alleen voor je besturingssysteem maar ook voor randapparatuur, NAS, router en IoT-apparaten.

Windows is standaard ingesteld om belangrijke updates en patches automatisch te downloaden en installeren. Laat dit zeker zo. Vergeet ook je gewone programma's niet: sommige programma's updaten automatisch (zoals browsers), maar lang niet alle programma's doen dit. Tools zoals Patch My PC Home Updater kunnen helpen, of je gebruikt een pakketbeheerder zoals Chocolatey of Winget. Een grafische tool zoals UniGetUI ondersteunt zelfs verschillende pakketbeheerders.

Patch My PC Home Updater herkent ongeveer vijfhonderd populaire programma's en werkt deze op gezette tijden zelf bij. UniGetUI ondersteunt wel tienduizend programma's en maakt het mogelijk om alle verouderde software met een muisklik te updaten.

Neem ook firmware mee in je updatebeleid, zoals deze van je router, BIOS/UEFI, printers en IoT-apparaten. Controleer enkele keren per jaar via de website van de fabrikant of via ingebouwde beheertools, zoals Synology DSM op een NAS, of er updates beschikbaar zijn.

Gevorderde gebruikers die veiligheid belangrijk vinden, kunnen ook CVE- en kwetsbaarheidsdatabanken (Common Vulnerabilities and Exposures) in de gaten houden, zeker bij software met frequente internet-interactie. Verwijder oude software zonder ondersteuning, en denk bijvoorbeeld ook aan extensies of scripts die je niet meer gebruikt, maar die nog wel actief zijn.

Databeveiliging

Zonder degelijke gegevensbeveiliging blijven andere beveiligingsmaatregelen kwetsbaar. Documenten of informatie die veel privacygevoelige gegevens bevatten (zoals financiële of medische gegevens) horen niet onversleuteld op je pc of externe schijven te staan. Encryptie beschermt je data tegen ongewenste toegang, ook bij verlies of diefstal van het systeem.

Op Windows Home-systemen, met TPM en 'modern stand-by', kun je de systeemschijf automatisch versleutelen via Instellingen / Privacy en beveiliging / Apparaatversleuteling. Je moet wel aangemeld zijn met een Microsoft-account.

Deze functie is een vereenvoudigde vorm van BitLocker, beschikbaar in Windows Pro en hoger. BitLocker kan ook je datapartities, externe schijven en usb-sticks versleutelen. Een gratis alternatief is VeraCrypt, waarmee je ook aparte mappen of draagbare volumes kunt versleutelen. Je kunt zelfs een verborgen volume aanmaken, zodat niemand merkt dat er versleutelde data aanwezig zijn. De tool vraagt wat gewenning, maar online vind je uitgebreide documentatie.

Versleutelen is belangrijk, maar ruim ook geregeld oude, privacygevoelige bestanden op. In Windows open je het venster Instellingen en ga je via Systeem / Opslag naar Aanbevelingen vooropschoning om tijdelijke bestanden, downloads of prullenbakinhoud te wissen. Voor het onherroepelijk verwijderen van specifieke bestanden of mappen gebruik je een gratis tool zoals Eraser, die ook vrijgekomen ruimte op een harde schijf kan overschrijven. Wil je een volledige harde schijf wissen, bijvoorbeeld voor verkoop of donatie, gebruik dan DBAN. Voor ssd's gebruik je bij voorkeur de Secure Erase-tool van de fabrikant zelf, bijvoorbeeld Samsung Magician voor Samsung-ssd's.

Back-ups

Je bent nooit honderd procent veilig, alle geïnstalleerde beveiligingen ten spijt. Daarom zou je eigenlijk altijd back-ups moeten maken. Regelmatig back-uppen beschermt je tegen gegevensverlies door fouten, defecten of malware, en je kunt relatief snel je systeem en gegevens herstellen zonder noemenswaardig dataverlies.

Er bestaan gelukkig degelijke en gratis tools waarmee je back-ups grotendeels kunt automatiseren. Deze ondersteunen bij voorkeur versleuteling, compressie en versiebeheer, werken met incrementele back-ups (alleen nieuwe of gewijzigde bestanden) en met deduplicatie (dubbele inhoud wordt slechts één keer opgeslagen). Duplicati en Kopia zijn hier uitstekende voorbeelden van, gratis en opensource. Duplicati heeft een gebruiksvriendelijke webinterface, terwijl Kopia wat technischer is, maar iets krachtiger dankzij het snapshot-systeem en efficiënter bij grote of veel bestanden.

Probeer waar mogelijk de 3-2-1-regel te volgen: bewaar minstens drie kopieën van je data op twee verschillende media, waarvan één op een andere fysieke locatie en minstens één offline. Dit is ook belangrijk met het oog op ransomware. Koppel daarom ook je externe back-upmedium los zodra de back-up klaar is.

Netwerkbeveiliging

Tenzij je computer fysiek losgekoppeld is van internet en andere netwerken ('air-gapped'), mag je zeker niet voorbij gaan aan netwerkbeveiliging. Je router is doorgaans het toegangspunt tot je hele netwerk en verdient daarom je volle aandacht.

Begin met het wijzigen van het standaard beheerderswachtwoord naar een sterk exemplaar. Controleer geregeld op firmware-updates via de website van de fabrikant (zie ook de eerdere paragraaf Updates en patches). Schakel UPnP (Universal Plug and Play) uit om te vermijden dat applicaties ongecontroleerd poorten openen. Zet beheer op afstand uit als dat kan en beperk inkomend verkeer door enkel noodzakelijke poorten open te laten (zie ook de paragraaf Monitoren en scannen, onderaan dit artikel). Schakel ook ongebruikte netwerkdiensten of applicatie-interfaces uit.

Idealiter voorzie je je netwerkapparaten van gescheiden subnetten, zodat een kwetsbaarheid op het ene toestel niet automatisch andere bedreigt. Je kunt bijvoorbeeld een gastnetwerk op je router activeren voor bezoekers of onbekende apparaten. IoT-toestellen houd je het liefst apart van je hoofdnetwerk. Ondersteunt je router VLAN's (virtuele LAN's), dan kun je zelfs per apparaatcategorie aangepaste regels instellen, voor optimale databescherming.

De meeste routers hebben een ingebouwde firewall, maar deze is vaak beperkt. Gevorderde gebruikers kunnen extra beveiliging overwegen met een krachtigere oplossing, zoals OPNSense, waarmee je gedetailleerde regels kunt opstellen en netwerkverkeer logt. Daarnaast kun je een netwerkwijd DNS-filter gebruiken om ongewenste sites en advertenties op domeinnaamniveau te blokkeren. Tools zoals het multiplatform AdGuard Home of het cloudgebaseerde NextDNS zijn hiervoor uitstekend geschikt. Of je gebruikt eventueel publieke DNS-servers, zoals het recent gelanceerde DNS4EU, mede gefinancierd door de EU, met kant-en-klare filters tegen malware, advertenties en/of ongepaste inhoud.

Monitoren en scannen

Binnen cyberhygiëne hoort ook het regelmatig scannen en monitoren van je netwerk en systemen. Voor Windows zijn er ingebouwde logboeken (klik met rechts op de startknop en kies Logboeken), die systeemfouten, softwareproblemen, aanmeldpogingen en beveiligingsincidenten bijhouden. Open hier Windows-logboeken / Systeem en sorteer op de kolom Niveau om sneller fouten en waarschuwingen te zien.

Scan ook geregeld je netwerkverbindingen. De tool Fing (beschikbaar voor mobiel en desktop) toont direct welke apparaten verbonden zijn. Via Security kun je bij Confirm devices aangeven welke je vertrouwt.

Een nuttige aanvulling is GlassWire, een gratis visuele firewall die toont welke apps waarmee verbinding maken en hoeveel data ze verbruiken. Voor diepgaande analyses is Wireshark de ongekroonde koning. Deze gratis sniffer toont welke data via welke netwerkprotocollen je systeem verzendt en ontvangt, waarmee je ongebruikelijke communicatie kunt traceren.

Je netwerkveiligheid hangt ook af van het sluiten van onnodige netwerkpoorten. Test dit van buitenaf, zoals een hacker doet, via GRC ShieldsUP! Klik op Proceed en dan op All Service Ports om gebruikelijke TCP-poorten te scannen. Zie je rode of blauwe vakjes, schakel dan onnodige services en eventuele poortdoorverwijzingen uit in je router tot alle vakjes groen kleuren.

Je kunt de netwerkpoorten ook van binnenuit scannen, zoals malware doet. Dit kan met het gratis Zenmap, de grafische interface van Nmap. Vul bij Target het ip-adres in en kies bij Profile bijvoorbeeld Quick scan plus.

Je doet er ook goed aan geregeld te controleren op mogelijke datalekken, zoals door database-hacks bij diensten waar je een account had. Je kunt je hiervoor aanmelden bij HaveIBeenPwned, via Notify Me.