MS-DOS, de voorganger van Windows, is nog altijd springlevend! In Windows 10 is DOS zelfs voor het eerst sinds vele jaren verbeterd. Met DOS gaan dingen vaak nog steeds veel sneller dan met Windows én met DOS kun je dingen die Windows nog steeds niet kan.

Tip 01: DOS starten

Zes klikken zijn er nodig om in Windows 10 het IP-adres van een netwerkverbinding te weten. Of je opent de opdrachtprompt en voert het commando ipconfig uit, dat gaat sneller en geeft betere informatie. Systeembeheerders weten het dus wel, die gebruiken de opdrachtprompt en echt niet alleen om een IP-adres te vinden.

De opdrachtprompt in Windows is een voorbeeld van een command-line-interface (CLI), een manier van computergebruik waarbij je tekstcommando's typt en die laat uitvoeren. Met een commando kun je informatie vragen, maar ook dingen configureren. Ook Linux en OS X hebben zo'n CLI. Windows heeft er zelfs twee, want naast de DOS-prompt is er ook PowerShell, dat krachtiger maar ook lastiger is. Om de Opdrachtprompt te starten, klik je op Start en typ je de zoekterm Opdrachtprompt of cmd (da's immers korter). De Opdrachtprompt wordt gevonden, klik erop of druk op Enter om de Opdrachtprompt te starten. Of nog sneller: klik met de linkermuisknop op Start en kies Opdrachtprompt.

Een korte geschiedenis van DOS

MS-DOS was het besturingssysteem vóór Windows. DOS was niet grafisch en kende geen muis. Had je DOS opgestart, dan was het scherm leeg en donker met slechts een knipperende cursor die uitnodigde om een commando te typen. Je kon dan een programma starten (één tegelijk) of iets aanpassen aan de configuratie van DOS, zoals hoe het geheugen werd gebruikt. Daar waren DOS-gebruikers heel veel tijd aan kwijt. DOS is het programma dat Microsoft heeft groot gemaakt. Het kocht DOS in 1981 van een klein bedrijfje in Seattle en noemde het MS-DOS.

De opmars van MS-DOS begon toen IBM een computer uitbracht voor persoonlijk gebruik en met elke computer MS-DOS meeleverde als besturingssysteem. Het was een revolutie: binnen een paar jaar stond op elk bureau een computer en op elke computer stond MS-DOS. Computers werden krachtiger en de muis deed zijn intrede. Microsoft reageerde hierop door Windows te ontwikkelen, een programma dat je vanaf DOS opstartte en dat de computer een grafische schil gaf. Het duurde tot Windows 95 tot Windows niet meer afhankelijk was van DOS en sindsdien is met elke versie van Windows de rol van DOS kleiner geworden. Nu zit er geen DOS meer 'onder' Windows, maar nog wel een DOS 'in' Windows waar je nog altijd DOS-commando's kunt uitvoeren.

Tip 02: Transparantie

De Opdrachtprompt of de DOS-prompt zoals velen het noemen, is in Windows 10 transparant gemaakt. Dit is handig als je een commando uitvoert dat je bijvoorbeeld in de browser afleest. En ook op computers met een klein beeldscherm zoals een laptop of tablet zou dat praktisch kunnen zijn. De transparantie heeft echter ook een groot nadeel: niet alleen de achtergrond van het venster wordt transparant, ook de tekst. En die wordt echt veel minder goed leesbaar. Het kan zijn dat je deze vernieuwing van de Windows Opdrachtprompt het liefst zo snel mogelijk terugdraait. Klik in dat geval met de rechtermuisknop op de titelbalk van de Opdrachtprompt en kies Eigenschappen / Kleuren. Onderaan dit tabblad staat de optie Matheid. Verplaats de schuif naar rechts voor minder transparantie en klik daarna op OK. Wil je ooit toch even door het venster kijken, dan kun je dat altijd live doen via Ctrl+Shift+Plusteken of Ctrl+Shift+Minteken of door met de Ctrl+Shift ingedrukt het scrollwiel van de muis te draaien.

©PXimport

Tip 02 De transparantie van de opdrachtprompt laat zich volledig aanpassen.

Tip 03: Kleuren aanpassen

Ten behoeve van de duidelijkheid is in de screenshots voor dit artikel de transparantie helemaal uitgezet, je hoeft dat niet per se zelf ook te doen, de transparantie kan heel mooi en handig zijn. Naast de transparantie zijn ook de kleuren van groot belang bij het gemak waarmee je de tekst leest. De standaardkleuren zijn goed, maar kunnen beter, je kunt dan zowel input als output beter lezen.

Ook hiervoor moet je op het tabblad Kleuren zijn. Selecteer bijvoorbeeld Schermtekst en kies daarna in de balk met kleuren eronder paars, groen of rood, of welke kleur je ook maar wilt. De verandering wordt niet direct in het opdrachtvenster getoond, maar er is wel een preview op het tabblad zelf. Je kunt ook nog een andere Schermachtergrond kiezen, dat is de vervanger van dan het zwart, en hetzelfde geldt voor de tekst en achtergrond van geselecteerde tekst via Pop-uptekst en Pop-upachtergrond. Is alles mooi en goed leesbaar, klik dan op OK.

©PXimport

Tip 03 Pas de kleuren aan voor maximale leesbaarheid.

Korte cursus MS-DOS

Wil je DOS gebruiken, maar ben je onbekend met het gebruik van een opdrachtprompt en DOS, begin dan hier. Heb je de opdrachtprompt gestart, dan knippert er een horizontaal streepje. Dat is de cursor en elk commando dat je invoert komt daar te staan. Pas wanneer je op de Enter-toets drukt, wordt het uitgevoerd. Het resultaat van een opdracht verschijnt bijna altijd hier in het venster. Tik het commando ipconfig en voer het uit door op Enter te drukken. Je ziet nu een lijst met de netwerkkaarten ('Ethernet adapter') en bij elke zie je de netwerkgegevens waaronder het IPv4-address. Wil je meer informatie over een commando, gebruik dan achter het commando de optie /?. Dus ipconfig /? geeft informatie over het commando ipconfig plus alle opties die je kunt gebruiken. Meer DOS-commando's leren? Behalve de commando's in dit artikel zijn er nog veel meer en online is er heel veel informatie over te vinden.

©PXimport

Gebruik de command-line reference (die je krijgt door het commando plus /? te tikken) en andere sites om meer DOS-commando's te leren.

Tip 04: Venstergrootte

Afhankelijk van het commando komt er meer of minder output terug. Het is echter haast nooit handig wanneer de output zo breed is dat deze het scherm uitloopt of wanneer je moet gaan scrollen om alles te zien. In Windows 7 en 8(.1)was het daarom beter om op het tabblad Indeling met de opties Breedte en Hoogte het formaat van het venster aan te passen. In Windows 10 hoeft dit niet meer. Je kunt het scherm natuurlijk groter maken, vooral de hoogte is wel handig, maar de breedte wordt nu vervangen door de optie Tekstterugloopuitvoer bij formaat wijzigen. Je kunt gewoon met een smal venster beginnen en als de tekst eens te breed is, maak je gewoon dan met de muis het venster breder. De tekst zal zich dan net als in een tekstverwerker opnieuw ordenen in het venster en wat niet zichtbaar was, wordt zichtbaar. Het commando opnieuw uitvoeren zoals in Windows 7 en 8(.1), wat ook lang niet altijd wenselijk is, is nu ook niet meer nodig.

©PXimport

Tip 04 Verander je de venstergrootte, dan verandert de tekst nu gewoon mee.

Tip 05: Tekst selecteren

Tekst selecteren was een drama in de vorige versies van de Opdrachtprompt. Eerst moest je rechtsklikken en aangeven dat je tekst wilde markeren, om daarna alleen via blokselectie tekst te kunnen selecteren. Blokselectie betekent dat je een vierkant trekt en alles daarbinnen wordt geselecteerd en de rest niet. In Windows 10 is dit aangepast en werkt het selecteren van tekst net zoals we dat gewend zijn van bijvoorbeeld Word. Via de toetscombinatie Ctrl+M schakel je naar de modus Markeren en je ziet dit ook in de titelbalk. Nu kun je met de muis ergens in het venster klikken en daarna met de linkermuisknop ingedrukt precies dat selecteren wat je wilt. Wil je toch nog een blok selecteren (wat zeker handig kan zijn bij commando's als dir en dir /w waarbij je mappen en bestanden in een map opvraagt), druk dan eerst de Alt-toets in en houdt die ingedrukt als je de muis gebruikt om te selecteren.

©PXimport

Tip 05 Ook blokselectie is nog gewoon mogelijk in de nieuwe Opdrachtprompt.

Tip 06: Snel selecteren

Wil je altijd direct tekst kunnen selecteren zonder eerst naar de modus Markeren te schakelen, dan is dat ook mogelijk. Hiervoor open je eerst weer de Eigenschappen van de Opdrachtprompt door op de titelbalk te klikken met de rechtermuisknop. Zet in het tabblad Opties een vinkje bij Modus Snel bewerken en klik dan op OK. Voortaan hoef je nu niet meer naar markeren te schakelen, maar kun je meteen beginnen met selecteren als dat nodig is. Mocht het niet direct werken, dan de Opdrachtprompt sluiten en weer openen.

Tip 07: Kopiëren en plakken

Kopiëren en plakken was ook altijd lastig om uit te voeren in de oude Opdrachtprompt (het resultaat was soms onvoorspelbaar). In Windows 10 kun je nu gewoon de bekende toetscombinaties gebruiken, Ctrl+C om te kopiëren en Ctrl+V om te plakken. Natuurlijk geldt de beperking dat je alleen kunt plakken achter de knipperende cursor, maar verder werkt ook dit net als in een gewone teksteditor. Om te kopiëren moet je eerst dat selecteren wat je wilt kopiëren. De optie om te plakken is vooral handig wanneer je naar een andere map wilt gaan. Voor de cursor zie je in de Opdrachtprompt het volledige pad van de map waar de opdrachtprompt nu is geopend. Commando's met betrekking op mappen en bestanden worden in die map uitgevoerd. Het commando om naar een andere plek in de mappenlijst te gaan is cd gevolgd door het volledige pad van de nieuwe plek. Dat pad kun je nu snel kopiëren in Windows Verkenner of in een documentje waar dat instaat en dan achter cd plakken.

©PXimport

Tip 07 Selecteer en plak daarna lange padnamen in de opdrachtprompt.

Dubbelrol Ctrl+C

Ben je bekend met de oudere versie van de Opdrachtprompt, dan weet je mogelijk dat Ctrl+C al een functie had. Met Ctrl+C kon je een lopende uitvoering van een commando, stoppen. In Windows 10 is dit zo opgelost: heb je geen tekst geselecteerd, dan wordt het break-commando uitgevoerd. Heb je wel tekst geselecteerd, dan wordt de eerste keer dat je Ctrl+C gebruikt de tekst gekopieerd, maar ook de selectie opgeheven, zodat wanneer je dan nog een keer Ctrl+C gebruikt alsnog het break-commando wordt gegeven.

Tip 08: Toetscombinaties

Behalve de al genoemde toetscombinaties zijn er nog veel meer handige toetscombinaties die nu werken binnen de Windows 10 Opdrachtprompt. Helaas is er nog geen Microsoft-documentatie die ze allemaal beschrijft, maar met wat zoeken en proberen kun je er een groot aantal ontdekken. Voor tekstselectie: Shift+PijltjeLinks of Shift+PijltjeRechts vergroot de selectie met één teken; Shift+PijltjeOmhoog of Shift+PijltjeOmlaag vergroot de selectie met één regel; Shift+End of Shift+Home vergroot selectie tot einde of begin van de regel; en tot slot Ctrl+A selecteert alles. Ctrl+A is daarom handig om de output van één of meerdere commando's te bewaren of te delen met anderen. Er zijn ook handige toetscombinaties om door de output te scrollen: Ctrl+PijltjeOmhoog of Ctrl+PijltjeOmlaag bladert regel voor regel door het venster van de Opdrachtprompt. Meer informatie is hier te vinden (Engelstalig): deze gaat over de Opdrachtprompt van Windows Server 2016, maar dit geldt ook voor Windows 10.

©PXimport

Tip 08 Meer info over de toetscombinaties van de Windows 10 Opdrachtprompt vind je op deze Engelstalige pagina.

Alternatieve prompt

De Windows 10 Opdrachtprompt is wel verbeterd, maar nog niet perfect. Van de enorme wensenlijst die Windows Insiders tijdens de ontwikkeling van Windows 10 hadden opgesteld (tabbladen, behouden geschiedenis tussen sessies, syntax-highlighting, autocomplete) zijn maar heel weinig functies uiteindelijk in de definitieve versie meegenomen. Wil je een opdrachtprompt met echt nieuwe mogelijkheden? Ze bestaan, al is het aantal alternatieven zeer beperkt - althans wanneer je de kwaliteit en stabiliteit en betrouwbaarheid zoekt die hierbij zeker nodig zijn. Het enige alternatief dat dan overblijft is het tooltje TCC/LE.

Je kunt het downloaden via www.jpsoft.com en het is gratis. Een vergelijking tussen TCC/LE en de Windows-opdrachtprompt vind je hier. TCC/LE heeft meer opdrachten en variabelen. Echt interessant wordt het wanneer je niet kiest voor TCC/LE, maar voor Take Command, de betaalde uitgebreide versie van TCC/LE. Dan krijg je een volwaardig Windows-programma met een tabblad-weergave zodat je gemakkelijk meerdere prompts gebruikt, een debugger voor batchfiles, ingebouwde ondersteuning voor ftp en http en nog veel meer. Kijk op hun website voor een proefversie van dertig dagen.

©PXimport

Take Command is de überprompt voor Windows met heel veel functionaliteit en opties.

Tip 09: Zoeken

De zoekfunctie van de Windows 10 Opdrachtprompt werkt nu veel beter dan die van de oude. Zoeken is nu daadwerkelijk vinden én de functie is veel gemakkelijker te bedienen. Met Ctrl+F open je op elk moment een zoekvenster, typ de letters of cijfers die je zoekt en druk op Enter. De plek waar de zoekopdracht wordt gevonden, wordt netjes gemarkeerd en met elke volgende druk op Enter wordt weer verder gezocht. Zoek je heel precies, dan kun je gebruikmaken van de optie Identieke hoofdletters/kleine letters. Zoek je specifiek de tekst IPv6 en niet ipv6, dan zul je die vinden.

©PXimport

Tip 09 De zoekfunctie van de Opdrachtprompt werkt veel makkelijker dan voorheen. Je roept hem op via Ctrl+F.

Tip 10: Admin of niet

De Opdrachtprompt kun je gebruiken met de rechten van een administrator en zonder. Zonder administrator-rechten is veiliger, want je kunt dan geen belangrijke systeeminstellingen wijzigen. Dit is ook de standaard. Heb je een keer wel administrator-rechten nodig, start de prompt dan niet door op Enter te drukken maar gebruik de combinatie Ctrl+Shift+Enter. Of rechtsklik op Start en kies Opdrachtprompt (administrator). Wel uitkijken!

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

De ingebouwde zoekfunctie van Windows - Windows Zoeken - kennen we inmiddels wel. En eerlijk is eerlijk: dat onderdeel is inmiddels wel wat gedateerd. Welke andere mogelijkheden zijn er om te zoeken? Welke AI en andere slimme tools kunnen we inzetten om de antwoorden op onze vragen te vinden? Je ontdekt ze hier.

Copilot: bestanden doorzoeken

Microsofts Copilot kan je helpen met het doorzoeken van de inhoud van de bestanden op je computer. Hiervoor moet je momenteel nog eerst het bestand uploaden naar OneDrive. Vanuit daar kun je er allerlei acties mee uitvoeren. Copilot kan straks ook voor je op zoek gaan naar lokale bestanden. Die functie is nu nog niet geactiveerd in Nederland, maar is al wel actief in de VS en Engelstalige regio's. De Copilot-app lijkt er voor Nederland al wel op voorbereid.

Je kunt je alvast voorbereiden op de komst van deze functie. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je de nieuwste versie van Copilot hebt geïnstalleerd. Daarmee wordt de functie direct actief als deze in Nederland beschikbaar komt. Je vindt de nieuwe versie van Copilot in de Microsoft Store (via het startmenu). Eenmaal geopend, klik je op de gebruikersafbeelding linksonder in het scherm. Kies Instellingen. Geef Copilot vervolgens toegang tot de bestanden. Blader naar Machtigingsinstellingen en zet de schuif op Aan bij Bestand zoeken. Zet hierna ook de schuif op Aan bij Lezen van het bestand.

Copilot maakt onderliggend nog steeds gebruik van gedeelten van het bestaande Windows Zoeken. Die kennis biedt meer controle: je kunt bepalen welke locaties mogen worden doorzocht. Klik in hetzelfde instellingenvenster op Windows-instellingen. Geef bij Mijn bestanden zoeken aan welke locaties mogen worden bekeken.

Copilot: zoeken in bestanden

Soms ben je niet op zoek naar bestanden, maar juist naar informatie ín de bestanden. Als je de nieuwste update van Windows 11 gebruikt, kun je hiervoor op een slimme manier Copilot inzetten. Klik met de rechtermuisknop op het bestand waarin je wilt zoeken of waarover je specifieke vragen hebt. Doet dat bijvoorbeeld via het bureaublad of via de verkenner.

Kies voor de nieuwe optie Vraag het aan Copilot. Het bestand verschijnt in het venster van Copilot. Vervolgens kun je bijvoorbeeld vragen om het te doorzoeken of het opnieuw te structureren. Je kunt ook vragen om het bestand samen te vatten of de inhoud ervan in compacte bewoordingen te beschrijven. Verschijnt de nieuwe optie nog niet in het menu van de rechtermuisknop? Controleer dan of je de instellingen uit de alinea hiervoor hebt geactiveerd.

Copilot: gezichten herkennen

Maak je gebruik van OneDrive? Ook OneDrive zet steeds vaker AI in om je bestanden eenvoudiger vindbaar te maken. Op het moment van schrijven wordt de laatste hand gelegd aan de gezichtsfuncties. We hebben deze dus zelf nog niet in de praktijk kunnen testen.

Microsoft gebruikt AI om gezichten te herkennen in foto's en afbeeldingen die je in een OneDrive-account hebt bewaard. Je moet hiervoor wel toestemming geven. Hierna wordt informatie uit afbeeldingen en gezichten verzameld om vergelijkbare gezichten te vinden.

Open de OneDrive-app en wacht totdat automatisch de melding met toestemming verschijnt. Ga je akkoord met de verwerking, dan kies je Toestaan. Het duurt tot 72 uur om de foto's te indexeren. Download de nieuwste versie van de OneDrive-app (via Google Play of de Apple App Store) en tik op de nieuwe tab Personen. In het zoekvak eronder kun je zoeken op specifieke personen op foto's.

Perplexity: vinden wat je zoekt

Perplexity is een geavanceerde en populaire AI-zoekmachine. Je kunt deze AI-dienst ook goed inzetten voor het doorzoeken van de inhoud in je eigen bestanden. Er bestaan wel een paar voorwaarden voor het zoeken met de AI-agent van Perplexity: allereerst heb je een betaald abonnement nodig. De gratis versie ondersteunt de functie (nog) niet. Hiervoor betaal je circa 20 euro per maand, vergelijkbaar met de betaalde abonnementen van veel andere AI-aanbieders.

Perplexity kan daarnaast alleen zoeken in bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen. Op dit moment worden alleen nog Google Workspace, Dropbox en WhatsApp ondersteund. Op het gebied van bestandsformaten kun je onder meer Google Docs, pdf-bestanden, Microsoft Office-documenten en csv-bestanden gebruiken. Ook Markdown (MD)- en JSON-bestanden worden ondersteund.

Perplexity: aan de slag

Het zoeken in je eigen bestanden staat in Perplexity standaard uitgeschakeld. Het zoeken van bestanden wordt mogelijk met plug-ins, die in Perplexity 'verbinders' worden genoemd. Laten we deze eens inschakelen.

Klik in het hoofdvenster van Perplexity linksonder op de gebruikersfoto en kies Instellingen. Kies Verbinders. Een overzicht van ondersteunde locaties verschijnt. Klik op Enable bij de locatie die je wilt koppelen, bijvoorbeeld Google Drive. Hierna geef je toestemming voor het weergeven en downloaden van je bestanden. Je kunt de koppeling op elk moment weer ongedaan maken. In het eerdergenoemde overzicht van onlinediensten klik je op de drie puntjes naast de opslagdienst en kies je Ontkoppelen.

Perplexity: bestanden doorzoeken

Zijn de gewenste diensten gekoppeld? Dan is het mogelijk om Perplexity AI in te zetten om je bestanden te vinden. De zoekfunctie met eigen bestanden is op twee manieren te gebruiken. Zo kun je de bestanden gebruiken als bron tijdens de conversaties. Klik hiervoor op de knop Sources en wijs je online cloudopslag aan. Op dit moment beperkt de dienst zich helaas alleen tot zakelijke varianten van de cloudopslag, zoals het eerdergenoemde Google Workspace. De consumentenversie van Google Drive wordt niet ondersteund als directe bron.

Gelukkig doet Perplexity dit wél voor het inhoudelijk doorzoeken van je bestanden. Klik op de paperclip. Afhankelijk van welke verbinders je hebt geactiveerd, kun je hier kiezen tussen Lokale bestanden, Google Drive en Dropbox. Wijs het bestand aan, zodat je er vragen over kunt stellen.

Uiteraard is het belangrijk om te weten hoe Perplexity met je bestanden omgaat. Je eigen bestanden worden niet gebruikt om de AI-modellen te trainen. Bovendien worden de bestanden - als deze al worden opgeslagen - door Perplexity binnen AWS S3-servers opgeslagen.

PowerToys Run

Ook de PowerToys Run voor Windows 11 zijn onmisbaar als je de beperkte zoekprestaties van Windows 11 wilt verbeteren. Hiermee kun je snel bestanden zoeken op verschillende locaties, zoals de lokale computer, specifieke programma's en online. PowerToys Run in combinatie met hulp van een AI-agent zoals hiervoor besproken, geeft een krachtige combinatie. Je gebruikt PowerToys Run om de bestanden te zoeken en met een andere AI-tool ga je eventueel inhoudelijk de diepte in.

Haal eerst de nieuwste versie van PowerToys binnen en activeer PowerToys Run via het algemene venster van PowerToys. Zet de schuif op Aan bij dit programma. Druk vervolgens op de toetscombinatie Alt+Spatiebalk. De app verschijnt als pop-up. Typ het bestand in dat je zoekt: de resultaten verschijnen direct in het venster eronder. Onder elk bestand lees je op welke locatie het is opgeslagen. Ook kun je meer informatie over het bestand online opzoeken.

PowerToys Run: aanpassen

Om het onderste uit de zoekfuncties van PowerToys Run te halen, is het nodig om het programma naar je hand te zetten. Open de instellingen van het programma en ga naar Zoeken en resultaten. Standaard hanteert de app een vertraging voordat de eerste zoekresultaten worden getoond. Wil je liever de eerste resultaten direct zien? Schakel Afvlakking van invoer uit. Deze 'doortastendere' zoekaanpak vergt wel iets meer van het systeem.

Hierna zoeken we de optie Aantal resultaten dat wordt weergegeven voordat u schuift. Standaard toont Run slechts vier resultaten: dat kan beter voor een completer overzicht. Verander de waarde naar bijvoorbeeld 10 en controleer het resultaat via een zoekopdracht in de app. Run onthoudt overigens welke zoekopdracht je het meest recent hebt uitgevoerd en toont deze in het venster. Begin je liever telkens met een schone lei? Activeer de optie De vorige query wissen bij het starten.

PowerToys RunResultaten verfijnen

Standaard laat PowerToys Run telkens alle resultaten zien zonder verdere weging, maar je kunt ervoor kiezen om de volgorde van de zoekresultaten te laten verfijnen. Hierbij houdt PowerToys Run bij welke resultaten worden geselecteerd en deze stijgen in de resultaten. Activeer de optie Volgorde van resultaten verfijnen. Hierna geef je een gewicht aan de geselecteerde items, van 0 tot 5. Standaard wordt 5 gehanteerd, maar je kunt het gewicht naar beneden bijstellen. Kies 0 om het volledig uit te schakelen. 

PowerToys Run: gericht vinden

Met behulp van voorvoegsels kun je PowerToy Run gerichter laten zoeken naar informatie in specifieke gebieden. Wil je alleen naar bestanden en mappen zoeken? Typ ? voor de zoekterm. Bijvoorbeeld ?vakantie. Ben je op zoek naar een specifieke Windows-instelling, dan typ je $, bijvoorbeeld $beeldscherm. Om online te zoeken, waarbij Run gebruikmaakt van de standaardzoekmachine, gebruik je ?? (zoals ??feestdagen). Om het voorgaande zoekresultaat te zien, typ je !!.

PowerToys Run: invoegtoepassingen

Je kunt zelf bepalen welke gebieden PowerToy Run kan doorzoeken. Dat gebeurt met behulp van invoegtoepassingen. De lijst vind je onder Invoegtoepassingen in het instellingenvenster. Loop door de lijst en schakel de invoegtoepassingen in voor de gebieden die je wilt doorzoeken. Andersom doe je dit ook: alles wat je niet gebruikt, schakel je uit. Elke ingeschakelde invoegtoepassing wordt namelijk geraadpleegd tijdens een zoekopdracht.

Regelmatig worden nieuwe invoegtoepassingen voor zoeken toegevoegd. Klik op Meer invoegtoepassingen zoeken voor een actuele lijst. Hier vinden we bijvoorbeeld plug-ins om de browsergeschiedenis te doorzoeken en per query een zoekmachine aan te wijzen die de zoekopdracht moet uitvoeren.

Terug naar het instellingenvenster. Als je een invoegtoepassing uitklapt, krijg je toegang tot aanvullende opties. Bij Opdracht voor directe activering kun je de 'letter' aanpassen waarmee je specifiek zoekt in dat onderdeel (waarover je in de paragraaf 'Gericht vinden' hebt gelezen). Interessanter is de optie Opnemen in globaal resultaat: hiermee zorg je ervoor dat de zoekresultaten van die invoegtoepassing standaard in de lijst worden getoond. In andere gevallen moet je de invoegtoepassing expliciet aanroepen via de eerdergenoemde letter. 

Toekomst: semantic search

Het valt op dat softwaremakers dit jaar intensief bouwen aan opties waarmee je je bestanden nog eenvoudiger kunt vinden. Zo wordt de ingebouwde zoekfunctie van Windows 11 uitgebreid met de mogelijkheid om in je eigen bewoordingen naar bestanden te zoeken. Bijvoorbeeld: 'foto's die ik vorige maand heb gemaakt' of 'de presentatie die vorige week door mijn collega is gestuurd'. Dit wordt semantic search genoemd, waarbij niet alleen naar de exacte woorden wordt gekeken, maar ook naar de betekenis (semantiek) erachter.

Deze functie is straks helaas niet voor iedereen beschikbaar. Je computer heeft namelijk een geschikte npu-chip nodig, die je onder meer vindt in de Copilot+-computers. Ook worden er in eerste instantie maar zes talen ondersteund, waaronder Engels en Duits. Nederlands komt momenteel nog niet in de lijst voor, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

 Op zoek naar een nieuwe laptop? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers voor de beste deal!