Er zijn diverse soorten hoofdtelefoons en de drie hoofdcategorieën zijn in-ear, on-ear en over-ear. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten? Er zijn overigens ook nog meer pasvormen onder de zon, tijd dus om eens in de wondere wereld van koptelefoons te duiken!

Laten we beginnen met de drie hierboven genoemde soorten hoofdtelefoons. Die zijn namelijk wel heel makkelijk van elkaar te onderscheiden! De in-ear stop je in je oor, de on-ear zit op je oor en de over-ear bedekt je hele oor. Van klein naar groot formaat dus eigenlijk. Ze hebben allemaal zo hun eigen voor- en nadelen. Bovendien zijn ze ook allemaal in een bedrade of draadloze uitvoering verkrijgbaar.

In-Ear

De in-ear – ook wel bekend als oordopje of oortje – druk je in je gehoorgang. Daar begint voor sommige mensen al meteen het eerste probleem. Heb jij namelijk een niet-gemiddeld oor, dan blijven die dingen vaak slecht zitten. Dat is extra vervelend als je dure draadloze in-ears hebt gekocht, want als er dan een uit je oor valt ben je ‘m mogelijk voorgoed kwijt.

Vandaar dat de meeste fabrikanten passtukjes meeleveren in diverse maten. Soms ook gemaakt van verschillend materiaal, in ieder geval siliconen en vaak ook nog een paar van meer ‘vormbaar’ traagschuim. Blijken de standaard passtukjes niet echte te werken, dan kun je ook kiezen voor in-ears die worden aangepast aan jou oor. Dat is meestal een erg dure grap en daarmee weggelegd voor professionals of de welbekende ‘happy few’.

Praktischer is dan een in-ear met oorhaakje te kiezen. Toch wordt dan mogelijk nooit een volledig luchtdichte afsluiting tussen dopje en gehoorgang gerealiseerd, wat een vereiste is voor een optimale geluidskwaliteit. Kortom: past het perfect bij jou, dan zit je best goed met deze dopjes!

Nadelen zijn er ook: de speelduur op een volle batterijlading is beduidend korter dan die van over-ear en on-ear hoofdtelefoons. Logisch, want er is immer veel minder ruimte voor een accu. Ook is er het punt hygiëne: hou de dopjes goed schoon en leen ze niet uit aan anderen. Want dan is er al snel sprake van oorsmeer- en bacterie-uitwisseling.

Op zoek naar kooptips? Lees ook ons artikel over de beste oordopjes van nu.

Laadcase

De met een in-ear meegeleverde laadcase (het doosje waar je de dopjes in bewaard) is in  geval van draadloze exemplaren vaak óók voorzien van een lader. Zodra je de dopjes in het doosje stopt, worden ze dan weer (bij) geladen. Daarmee heb je ook onderweg een flinke tijd geen stopcontact nodig om toch te kunnen luisteren. Sommige van deze bewaardoosjes hebben ook een ingebouwde UV-LED die vervelende bacteriën wegwerkt.

On-ear

De on-ear is eigenlijk de makkelijkste hoofdtelefoon voor alledaags gebruik. Hij neemt relatief weinig ruimte in, zeker als het een opvouwbaar exemplaar betreft. Doordat de hoofdtelefoon op je oor drukt middels een zachte rand, wordt een goede afsluiting gerealiseerd. Kies je hier voor een draadloze variant, dan heb je alle bewegingsvrijheid. De geluidskwaliteit kan uitstekend zijn, als je niet voor het allergoedkoopste exemplaar gaat.

Veel bekende merken hebben tenminste één on-ear in hun assortiment. De speeltijd op een enkele batterijlading is meestal prima, je komt er de dag wel mee door! Waarbij geldt dat de steviger batterijcapaciteit ook een ander handig trucje mogelijk maakt. En dat is het kort snelladen voor 10 minuten of een kwartier, wat een speeltijd van tot alweer een paar uur oplevert. Een ‘thuiskomertje’ dus, in geval van muzikale nood.

Over-ear

De over-ear levert – vanzelfsprekend afhankelijk van de bouwkwaliteit – in principe de beste geluidskwaliteit. Niet voor niets blijken de beste koptelefoons uit onze tests allen over-ear-modellen te zijn!

Je hele oor past in de oorschelp, veelal gemaakt van een zacht materiaal. De oorkussens zorgen voor een aangenaam draagcomfort, waarbij er geen enkele druk op je oren is. In geval van een draadloos exemplaar is dit het type waarbij de meeste accuruimte beschikbaar is. Ofwel: er kunnen fysiek grotere oplaadbare batterijen in. En dat levert spectaculair lange speeltijden op een enkele lading op. Een hoofdtelefoon als de Sennheiser Momentum 4 speelt bijvoorbeeld maar liefst zo’n 60 uur op één lading!

Vaak is ook meer mogelijk qua bediening; zo wordt een van de oorschelpen vaak als aanraakgevoelig bedieningspaneel ingezet. Volume verhogen of verlagen, tracks skippen, telefoongesprekken opnemen en nog meer doe je via vingerbewegingen en (of) tikken.

Omdat de over-ears ook bij langdurig dragen comfortabel blijven én ze van nature al weinig omgevingsgeluid doorlaten is dit type hoofdtelefoon niet alleen bij uitstek geschikt om je in hoge(re) geluidskwaliteit onder te dompelen in muziek. Je ziet over-ears om dezelfde redenen standaard ook bij professionele gebruikers in bijvoorbeeld muziek- en radiostudio’s.

Bone-conduction

Tijd om dan maar eens een exoot voor te stellen: de bone transducer (of bone conductor). Die draag je meestal via een soort nekband-constructie, ook zijn er brillen met zo’n ding ingebouwd. Je plaatst ze niet op je oor, maar op het bot erachter (of ervoor). Wel kan je huid in dat geval gelukkig gewoon blijven. Het geluid wordt via dat bot naar je oren overgedragen.

Hét grote voordeel van deze constructie is, dat geluid van de buitenwereld altijd gewoon via je immers onbedekte gehoorgangen binnen komt. Dat maakt ze bij uitstek geschikt voor sporters die de straat op gaan. Je hoort dan immers altijd wat er om je heen gebeurt. Ook zijn er waterdichte uitvoeringen die gebruikt kunnen worden door zwemmers.

Nadeel is wel dat de geluidskwaliteit minder is, maar tijdens drukke activiteiten hoeft dat geen al te grote belemmering te zijn. Minder geschikt om echt van muziek in ultieme hi-fi-kwaliteit te genieten.

Draadloos of bedraad?

Hoewel de aanschaf van een puur draadloze hoofdtelefoon voor de meeste mensen tegenwoordig een no-brainer is, moet je je daarbij wel wat dingen realiseren. Een exemplaar zonder kabel is veelal volledig door de fabrikant aangepast, waarbij het geluid door een interne DSP (digitale signaalprocessor) en een passende versterker perfect getuned je gehoorgangen in wordt gestraald. Als de batterij onderweg onverhoopt eens leeg raakt, dan kun je vaak een audiokabel voor een bekabelde verbinding inprikken. Maar al even vaak zul je dan merken dat je hoofdtelefoon een heel stuk minder goed klinkt. Immers: de DSP werkt niet meer bij een lege accu en dat hoor je vaak héél goed!

Bedrade hoofdtelefoons zijn mechanisch vaak net weer wat anders opgebouwd, en wel zo dat ze ongeacht de aangesloten bron zo goed mogelijk onder alle omstandigheden klinken. Extra nadeel van draadloze hoofdtelefoons is, dat er áltijd een vorm van compressie wordt toegepast.

Lees ook: Haal het beste geluid uit je draadloze hoofdtelefoon

Ben je op zoek naar een optimale hoofdtelefoon voor bijvoorbeeld stationair gebruik thuis, kijk dan eens naar een bekabeld exemplaar. Gecombineerd met een koptelefoonversterker (vaak al aanwezig in je hifi) haal je daar vaak een uitstekende geluidskwaliteit uit! Draadloze hoofdtelefoons zijn dan weer bij uitstek geschikt voor meer mobiele toepassingen. Het is maar net wat je wilt!

ANC

ANC staat voor Active Noise Canceling. Tot nog niet eens zo heel lang geleden was dat een optie die behoorlijk wat extra kostte. Tegenwoordig is ANC bijna standaard op de middenklasse hoofdtelefoons. ANC zorgt ervoor dat omgevingsgeluiden stevig onderdrukt worden. Daarbij wordt gebruik gemaakt van anti-geluid.

Het is met name effectief bij meer monotone geluiden, zoals motoren, verkeerslawaai, treingeluiden, vliegtuigen, geroezemoes enzovoort. Stemmen worden eveneens onderdrukt. Vaak minder efficiënt dan al de andere genoemde voorbeelden, maar als er ook muziek speelt hoor je ook iemand die rechtstreeks tegen je praat niet meer.

De betere ANC-systemen hebben daarom verschillende modi, waarvan eentje vaak met een tik op de oorschelp of een druk op de knop de ‘transparante’ modus activeert. Op dat moment wordt alles uit de omgeving aan geluid weer doorgelaten en kun je met mensen praten zonder je hoofdtelefoon af te zetten. Die modus is ook praktisch als je handsfree gesprekken aanneemt.

Praat je met ANC aan terug, dan hoor je je eigen stem nauwelijks en klinkt het alsof je in een doos met watten aan het praten bent. Dat wordt al snel heel vermoeiend; bovendien ga je ongemerkt al snel veel te hard praten.

Open of gesloten

Alle genoemde typen hoofdtelefoons (behalve de vreemde eend in de bijt in de vorm van de bone transducer) zijn levertbaar in gesloten en open uitvoering. Het overgrote deel wat je via de reguliere winkels koopt, zijn gesloten typen. Groot voordeel daarvan is dat ze weinig tot geen geluid uitstralen en een gesloten geluidsbubbel op je hoofd realiseren. De middenklassers en daarboven klinken veelal als een klok. Anno nu moet je echt moeite doen om heel beroerde exemplaren te vinden.

Wel hebben ze allemaal hun eigen ‘klank’, al dan niet gerealiseerd door die eerder genoemde DSP. Kies dus iets waarvan jij gelukkig wordt. Het nadeel van de gesloten hoofdtelefoon is dat deze – jawel – nogal gesloten klinkt. Daarmee bedoelen we dat het ruimtelijke beeld van luidsprekers ver te zoeken is. Ook dat kan kunstmatig geregeld worden via een DSP, maar die kunstmatige ademruimte klinkt niet voor iedereen even prettig. De open hoofdtelefoon ‘ademt’ ook naar buiten toe. Ze zijn herkenbaar aan een geluidsdoorlatend rasterwerk aan de buitenkant van de oorschelpen.

Inderdaad klinkt de open hoofdtelefoon veelal lekker ruimtelijk. ‘Open’ om de naam meteen maar eer aan te doen. Ga er echter nooit in alle onwetendheid mee in de trein of een andere ruimte waar mensen zitten mee luisteren. Het geluid wordt namelijk net zo had naar je oor als naar de omgeving uitgestraald. En dat is wel héél irritant voor die omgeving!

Open hoofdtelefoons zijn per definitie bedoeld voor privégebruik in een ruimte waar niemand last heeft van het ding. Vaak is het wat zoeken naar een open hoofdtelefoon, je kunt ervoor terecht bij de betere hifi-zaak. Een bekend merk dat open hoofdtelefoons levert in alle prijsklassen (vanaf ongeveer middenklasse) is Grado.

Luisteren

Er zijn nog meer technieken in zwang onder de motorkap. Zo zijn er magnetostatische hoofdtelefoons, die net weer wat anders werken dan traditionele hoofdtelefoons. Het verschil zit hem vooral in hoe de driver (zeg maar de mini-speaker) in de hoofdtelefoon wordt aangestuurd. Wat beter klinkt? Tja, dat is vooral een kwestie van eens vergelijkend gaan luisteren. In een winkel of op een ‘Can Jam’, wat een specifiek voor hoofdtelefoons bedoelde audioshow is.

Geen enkele techniek kan tegen je persoonlijk voorkeuren op. Wat voor de een het absolute summum van hoofdtelefoonluisteren is, is voor jou misschien maar meh. Zeker als je een wat duurdere hoofdtelefoon wilt kopen is luisteren voor aanschaf echt een must.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.

Bij veel moderne stofzuigers kom je de term HEPA-filter tegen. Dat is niet voor niets: het speelt een grote rol in het filteren van kleine, schadelijke deeltjes uit de lucht. Maar wat doet zo'n uitblaasfilter precies, waar moet je op letten en is zo'n filter echt nodig?

Wat is een HEPA-filter?

HEPA staat voor High-Efficiency Particulate Air. Het is een type luchtfilter dat extreem kleine deeltjes uit de lucht kan halen. Deze filters werden in de jaren veertig ontwikkeld voor laboratoria en militaire toepassingen, oorspronkelijk om de verspreiding van radioactieve verontreinigingen via de lucht te voorkomen. Tegenwoordig worden ze vooral gebruikt voor het filteren van pollen, fijnstof, schimmelsporen, huisstofmijt, bacteriën en in sommige gevallen zelfs virussen.

Een filter krijgt het label HEPA alleen als het voldoet aan de Europese norm EN 1822. Die schrijft voor dat het filter minimaal 99,95% van alle deeltjes van 0,3 micrometer moet tegenhouden. Filters die daaraan voldoen, krijgen een H-waarde: hoe hoger deze waarde (bijvoorbeeld H13 of H14), hoe fijner het filter werkt.

Waarom is een HEPA-filter belangrijk in een stofzuiger?

Bij het stofzuigen komt onvermijdelijk lucht vrij. Zonder goed filter worden kleine stofdeeltjes en allergenen weer terug de kamer in geblazen. Met een HEPA-filter in je stofzuiger wordt juist die uitblaaslucht gezuiverd. Zo blijft het stof in de opvangbak, en adem je tijdens het schoonmaken geen ongezonde deeltjes in.

Voor mensen met astma, allergieën of hooikoorts is dat een groot voordeel. Maar ook wie geen klachten heeft, profiteert van schonere lucht in huis. Vooral in goed geïsoleerde woningen, waar lucht minder makkelijk circuleert, kan zo'n filter verschil maken.

Waar moet je op letten bij aankoop?

Bij stofzuigers is het niet alleen belangrijk dat er een HEPA-filter in zit, maar dat het ook goed geïntegreerd is in het ontwerp. Bij oudere of goedkope modellen lekt er soms nog lucht weg langs het filter, waardoor de werking niet optimaal is. Kies liever voor een model dat volledig luchtdicht is gebouwd en waarin het filter daadwerkelijk de volledige luchtstroom zuivert.

Let op de H-waarde van het filter. H13 is meestal de standaard bij huishoudelijke toepassingen. H14 biedt nog meer filtering, maar is vaak prijziger. In praktijk merk je het verschil vooral als je erg gevoelig bent voor allergenen.

Controleer of het filter wasbaar is . Kan dat niet, dan zul je om de zoveel tijd een nieuw filter moeten kopen ter vervanging. Spoel wasbare filters minstens één keer per maand schoon onder de kraan, met koud water. Laat ze daarna goed drogen (minstens 24 uur) voordat je ze terugplaatst. Niet-wasbare filters moet je meestal elke zes tot twaalf maanden vervangen, afhankelijk van hoe vaak je de stofzuiger gebruikt.

Hoe zit het met onderhoud?

Als het filter vol zit, kan de lucht minder goed doorstromen en neemt de zuigkracht af. Ook houdt het filter dan minder stofdeeltjes tegen. Controleer het daarom regelmatig. Zie je dat het vies is, verstopt raakt of merk je dat de stofzuiger minder goed werkt? Spoel het dan schoon of vervang het als dat nodig is.

©M. Shamil

Wanneer is een HEPA-filter écht nodig?

Voor mensen met een allergie, luchtwegproblemen of een gevoeligheid voor stof heeft een HEPA-filter echt nut. Het helpt klachten te verminderen en zorgt voor een merkbaar frissere lucht in huis. Maar ook zonder medische noodzaak kan het bijdragen aan een gezonder binnenklimaat. Zeker als je in een drukke stad woont of een huisdier hebt, loont het om te kiezen voor een apparaat met HEPA-filter.

Tot slot

Een HEPA-filter is geen luxe, maar een slimme manier om je leefomgeving schoner en gezonder te maken. Kies wel het juiste type, let op de inbouw en vergeet het onderhoud niet. Bij de meeste stofzuigerverkopers kun je bij de specificaties selecteren op de aanwezigheid van een HEPA-filter.