Met de HW-Q990D levert Samsung een update voor een van de beste Dolby Atmos-soundbars op de markt. Goedkoop is de HW-Q990D niet, maar hij belooft wel spectaculaire surroundprestaties. 

Samsung biedt veel soundbars aan, beginnend bij budgettoestellen tot absolute topmodellen. De HW-Q990D valt zonder twijfel in die laatste categorie. Het is een 11.1.4-soundbar die geleverd wordt met een forse subwoofer en twee draadloze speakers. Samen goed voor 656 watt aan vermogen, aldus de fabrikant. Ondersteuning is er voor Dolby Atmos en DTS:X, waardoor je echt 'omhuld' gehuld wordt door de audio van van films en tv-programma's van bijvoorbeeld Netflix en Amazon Video Prime. Het is daarnaast een soundbar die uitdrukkelijk mikt op gamers.

De HW-Q990D heeft een adviesprijs van 1599 euro. Dat is een fors bedrag, maar dit is dan ook een heel volledig pakket. De enorme doos bevat een grote soundbar met buitengewoon veel speakers of drivers, een krachtige subwoofer en twee draadloze speakers. Die plaats je links en rechts van de bank, bij voorkeur iets verder naar achteren. De speakers kun je op een meubel of vensterbank plaatsen. Ophangen kan ook. Eventueel kun je optioneel een losse stand aanschaffen – Samsung heeft daar een aantal mooie exemplaren voor in het assortiment. 

©Samsung

Er zit veel techniek in deze soundbar.

Het is ook mogelijk om de twee speakers vooraan links en rechts van de tv te plaatsen. Dan heb je niet een geluidsbubbel rondom je, maar krijg je vooraan een nog grotere geluid. Maar de beste ervaring krijg je toch met de speakers achteraan. Zet ze wel zorgvuldig neer. Hoewel de verleiding groot kan zijn om de speakers gewoon maar ergens te parkeren, is het bij de HW-Q990D toch belangrijk om de aanbevolen plaatsing zo goed mogelijk te volgen.

©Jamie Biesemans

De HW-Q990D is nu beter voor (high-end) gaming.

Kleine update 

Als dit allemaal vertrouwd in de oren klinkt, dan is dit geen toeval. De HW-Q990D is de opvolger van de HW-Q990C van vorig jaar (en die volgde de HW-Q990B van 2022 op). De gelijkenissen zijn heel groot, zowel qua design als qua functies. Ook de subwoofer en de draadloze achterspeakers ogen identiek. 

De nieuwe Samsung-soundbar brengt wel enkele nieuwe functies. De belangrijkste is er voor gamers. De twee HDMI-ingangen op de soundbar ondersteunen nu HDMI 2.1 . Dat wil zeggen dat je een Playstation 5 of een Xbox Series X kunt aansluiten en games in de hoogste kwaliteit (4K120) richting een televisie kunt sturen. Hoewel gamers vaak hun console liefst rechtstreeks op een televisie aansluiten, is dit in sommige situaties wel handig, bijvoorbeeld wanneer de televisie wat hoger aan de muur hangt.

Net zoals vorig jaar is er een goedkopere, tweede topmodel dat grotendeels dezelfde functies biedt maar 'beperkt' is tot 9.1.4. Deze HW-930D kost 999 euro, en is de opvolger van de HW-930C.

Veel ingangen

Aan de vele ingangen zie je dat de HW-Q990D een topmodel is. Er zijn er veel, waaronder twee extra HDMI-inputs (voor consoles, blu-ray-spelers en mediaspelers) en een HDMI-eARC-poort die je gebruikt voor de verbinding naar je televisie. Kabels kun je netjes wegwerken omdat alle aansluitingen in een diepe nis onderaan zitten.

©Jamie Biesemans

Ook is er een optische ingang die je een alternatief biedt om een (oude) tv aan te sluiten. Al is dit wat ons betreft wel een soundbar die je eerder wilt gebruiken met een nieuwe televisietoestel met ingebouwde streamingdiensten en Dolby Atmos-ondersteuning. Er is bovendien een aux-ingang, maar geen usb-poort voor opslag met eigen muziekbestanden.

Muziek speel je bij voorkeur af via streaming, waar je ook veel opties voor krijgt. Bluetooth en streaming via Airplay 2, Chromecast en Spotify Connect ontbreken niet.

Nog beter met een Samsung-tv 

Samsung ziet graag kopers van Samsung-tv’s meteen een Samsung-soundbar kopen. Om dat aan te moedigen, bezit de HW-Q990D functies die enkel werken in combinatie met een (nieuwere) Samsung-tv. Zo kan de soundbar draadloos verbinden met een Samsung-televisie. Ja, dat kan sowieso bij de meeste tv’s via bluetooth, maar dan wordt er enkele stereo naar de soundbar gestuurd. Met de juiste Samsung-tv ervaar je draadloos toch Dolby Atmos-geluid.

Daarnaast is er ook Q-Symphony. Dat is een functie waarbij de tv-speakers samenwerken met de speakers in de soundbar om Atmos-effecten hoger in de kamer te laten weerklinken. Dat klinkt mogelijk abstract, maar het is wel effectief om een beter 3D-geluid te creëren. Q-Symphony werkt heel goed, in het bijzonder bij een grotere schermformaat. Je moet wel uitzoeken welk (ouder) tv-model goed samenwerkt met de HW-Q990D, heel helder communiceert Samsung daar niet over.

SpaceFit

Ten slotte krijg je dankzij een Samsung-tv ook de SpaceFit Sound Pro-functie. Interessant, want zo’n kamerkalibratiefunctie verbetert de weergave door rekening te houden met de vorm en grootte van je woonkamer. Het neemt bijvoorbeeld wollige, luide bastonen weg. 

Zonder een geschikte Samsung-tv biedt de HW-Q990D SpaceFit, een eenvoudigere versie die automatisch ‘luistert’ via de ingebouwde microfoon. Schakel je de microfoon uit (wat kan met een druk op een knop), dan werkt SpaceFit of spraaksturing met Alexa niet. Bij Sonos heb je iets gelijksoortigs (Trueplay) en ook onder meer op Bose- en Sony-soundbars kom je kalibratiefuncties tegen. Bijzonder bij de HW-Q990D is dat je geen testtonen hoeft af te spelen. SpaceFit werkt automatisch als je gewoon content afspeelt.

©Samsung

De HW-Q990D-soundbar is 123 cm breed.

Hoekig en strak

De soundbar zelf is een vertrouwde verschijning. Dat komt omdat we inmiddels al vijf generaties van dit topmodel getest hebben. De HW-Q990D blijft een lange balk die opvalt door de afgesneden hoekpunten vooraan. Dit en de heel uniforme afwerking met een zwart rooster maakt de Samsung een subtiele soundbar. Maar wel een grote, gemaakt voor een 55- of een 65-inch tv – of zelfs groter.

Er is zelfs geen scherm of ledjes die je aandacht trekken bij het tv-kijken. Er is enkel een klein display dat rechts vooraan achter het rooster is geplaatst. Je ziet het enkel oplichten als je iets verandert, zoals het volumeniveau. Dat is slim, want je wordt minder afgeleid. Maar soms is het door z’n beperkte breedte moeilijk om er de juiste informatie op af te lezen.

Subwoofer en achterspeakers zijn net zo strak

De bijhorende subwoofer is hoog en diep, maar niet zo breed. Je plaatst hem bij voorkeur in de buurt van de televisie, met de brede zijkant met de opening weg van de muur gericht.  Het is nu nog steeds niet een mooi iets om naar te kijken – welke soundbarsubwoofer wél? – maar door de strakke afwerking valt hij in ieder geval niet te veel op.

©Samsung

De achterspeakers hebben luidsprekers boven, vooraan en aan een zijkant.

De achterspeakers zijn verrassend zware apparaten, een stukje groter dan meestal het geval is. Elke luidspreker bevat dan ook drie aparte speakers, die elk een eigen kanaal voor hun rekening nemen. Die vele kanalen is een bijna-unieke eigenschap van de HW-Q990D. Is het echter nuttig? Zelfs Dolby Atmos-geluid geleverd via een streamingdienst is beperkt tot 5.1.4. De soundbar zal zelf echter die geluidsinformatie nemen en 'upmixen' naar 11.1.4.

App met veel opties

Heb je een geschikte Samsung-televisie, dan kun je de afstandsbediening daarvan gebruiken om de HW-Q990D te bedienen. Er zit sowieso een eigen afstandsbediening in de doos. Het is wel handiger om de soundbar te koppelen met de SmartThings-app van Samsung. Dat maakt het veel makkelijker om instellingen aan te passen en het geluid te tweaken. De app biedt heel veel opties.

©Eigen

De SmartThings-app biedt veel instellingen.

SmartThings is natuurlijk veel meer dan een soundbar-app. Eigenlijk is het een volwassen smarthome-oplossing die bijvoorbeeld slimme lampen, deurbellen en meer kan bedienen en automatiseren.

Het beste werkt dit smarthomeplatform met een SmartThings-hub; het goede nieuws is dat de HW-Q990D die rol van hub op zich kan nemen. Best wel onverwacht dat een soundbar ook het brein van een smarthome kan zijn! Een nieuwe Samsung-televisie kan dit trouwens ook. Naarmate je meer zaken koppelt met SmartThings, wordt de app wel drukker en complexer. 

Heldere spraak

Zoals alle betere soundbars bezit de HW-Q990D een apart aangestuurde speaker voor het middenkanaal. Deze zorgt dat dialogen (in onze test van ‘The Gentlemen’ op Netflix) kristalhelder worden aangeleverd. Zelfs zonder de specifieke AVA-spraakverbeteringsfunctie in te schakelen, zijn stemmen vol en heel goed verstaanbaar.

©Samsung

De vele speakers in de soundbar zorgen voor een groot geluidsbeeld.

Bovendien zijn dialogen en geluidseffecten via het centerkanaal goed geïntegreerd met de speakers links en rechts ervan. Hierdoor biedt de HW-Q990D een heel naadloze geluid rond de televisie waarin actie overtuigend beweegt. Omdat de soundbar best groot is en er in de afgesneden hoeken telkens een extra speakerkanaal zit, krijg je zelfs bij een 65-inch televisie een geluidsbeeld dat nog groter overkomt. 

Veel beweging om je heen

Net zoals z’n voorganger doet de HW-Q990D het heel sterk bij het doorlopen van Dolby- en DTS-demo’s. Bij ‘Horizon’ laat het geluidseffecten (zoals de ruimteschepen die het scherm invliegen of de nachtgeluiden in het bos) door de kamer heen bewegen op een manier die weinig andere soundbars kunnen evenaren. De goede achterspeakers helpen om een echte surroundbubbel te creëren – iets dat eigenlijk anders enkel met een surroundopstelling met losse speakers en AV-receiver mogelijk is.  De HW-Q990D is dan wellicht ook het dichtste dat een soundbar zo’n uitgebreid systeem kan benaderen. 

Wat wel een verschilpunt met een losse surroundopstelling kan zijn: hoewel de Samsung-soundbar uitgerust is met krachtige speakers, blijft het voor de hoogtekanalen die 3D-geluid mogelijk maken afhankelijk van speakers die geluid weerkaatsen van het plafond. In sommige ruimtes werken die heel goed, maar bij hogere plafonds wordt het lastiger. Het is dan wel goed dat je per kanaal apart het volume kunt regelen via de remote (omslachtig) of de app (handiger).

©Eigen

In de app de kanaalniveaus afregelen is handiger dan met de remote.

Kies de juiste geluidsmodus

Iets complexer bij deze soundbar zijn de geluidsmodi. Er zijn er verschillende, waaronder een Adaptieve die goed z’n werk doet en de weergave aanpast naargelang je films bekijkt, gamet of muziek afspeelt.

Je krijgt in alle geluidsmodi 11.1.4 te horen, ook als je stereomuziek afspeelt. Gelukkig doet de Samsung dat opwaarderen heel goed. Bij het bekijken van een film met stereogeluid kregen we een heel degelijke upmix te horen. Enkel in de Standard-modus krijg je geluid zoals het aangeleverd wordt aan de soundbar: stereo blijft stereo, 5.1 blijft 5.1, Dolby Atmos blijft 5.1.4.

Er zijn daarnaast nog wat andere geluidsinstellingen, waardoor je al met al de weergave best wel uitgebreid kunt aanpassen aan jouw situatie. Dat is fijn (en onverwacht voor een soundbar), maar maakt dat je ook wat tijd moet nemen om de HW-Q990D echt fijn af te regelen.

Epische schaal

Waar de Samsung-soundbar echt uitpakt, is bij films met epische soundtracks. ‘Dune: Part Two’ is daar een mooi voorbeeld van. Tijdens de finale veldslag tussen de Fremen en de keizer maakt de HW-Q990D meermaals indruk. Actie wordt heel groot in de kamer neergezet, met geluidseffecten die vloeiend bewegen. Er zijn wel meer high-end soundbars die je goed kunnen omhullen, zoals de JBL Bar 1300, maar de Samsung overtuigt met z’n helderheid en goede positionering van effecten. Je hoort echt de kogels om je oren vliegen – mits je de achterspeakers juist plaatst.

©Jamie Biesemans

Geluidseffecten met veel bastonen overweldigen nooit spraak en kleine details gaan niet verloren, een probleem dat vaak optreedt bij soundbars die je wat luider zet. Dat is omdat het Samsung-systeem in z’n geheel goed op elkaar is afgestemd. De soundbar presteert zelf prima, maar ook de subwoofer klinkt gedetailleerd en de achterspeakers zijn krachtig. 

Muziek afspelen is geen teleurstelling

De HW-Q990D presteert ook sterk met muziek, al helemaal met optredens en releases in Dolby Atmos. Waar de meeste soundbars eerder matig uit de hoek komen, krijgen we hier de bekende filmthema’s van John Williams: Live in Vienna (zoals de machtige Imperial March) verfijnd aangeleverd, incluis strijkers en fluiten die natuurlijk klinken. De sfeer van een concertzaal wordt hier heel geslaagd overgebracht.

Met de nieuwe Billy Eilish-release ‘Hit Me Hard And Soft’, in Dolby Atmos gestreamd vanuit de Tidal-app op een LG OLED65C25, zorgt de Samsung voor een meer samengedrukt geluid waar de strijkers van SKINNY wel goed uitspringen. Lekker strak was ook de bas en vette synth bij LUNCH, zaken die vaak foutgaan bij een soundbar. De subwoofer van de HW-Q990D is hoorbaar van een betere kwaliteit dan normaal.

 Wat weer opvalt is dat het baat heeft om op de Sound Mode-knop te drukken. Elke modus doet toch echt iets anders, en zeker als je in stereo streamt zijn de verschillen bij muziek heel groot. 

Conclusie

De HW-Q990D laat nauwelijks steken vallen. Het is een van de allerbeste soundbars beschikbaar, zo goed dat hij heel dicht komt bij een discrete surroundopstelling. Hij presteert uitstekend met films, tv-series en games. En niet enkel als het geluid daar Dolby Atmos of DTS:X is: ook ouder materiaal met 5.1 of zelfs stereo weet deze Samsung-soundbar op geslaagde wijze te upmixen. Muziek afspelen doet de HW-Q990C ook niet slecht, met name als het om Dolby Atmos gaat.

Daarbij tekenen we wel aan dat de plaatsing van de achterspeakers in je kamer nauw luistert. Op dat vlak is de Samsung wel kritischer dan andere soundbars met losse achterspeakers.

Natuurlijk waren bij de HW-Q990C deze zaken ook allemaal op orde. De enige kritiek die echt zwaar woog bij die C-versie van vorig jaar was de afwezigheid van HDMI 2.1-poorten, al was dat eigenlijk enkel van belang voor next-gen gamers. Aangezien die HW-Q990C inmiddels een stukje goedkoper werd, is dat ‘oude’ model (zolang het nog beschikbaar is) wel een interessant koopje. Sowieso zit je met het topmodel van Samsung op de eerste rij qua surroundbeleving, of je nu de C-versie van 2023 of de HW-Q990D van dit jaar kiest. 

Houd je van knutselen én automatiseer je alles in en om je huis met Home Assistant? Kijk dan zeker eens naar ESPHome. Je kunt eindeloos variëren met componenten. Dankzij de koppeling met Home Assistant bouw je gemakkelijk en voor weinig geld een lichtschakelaar of sensor, om maar wat te noemen. De LVGL-bibliotheek zorgt ervoor dat je nu ook eenvoudig met een touchscreen en zelfbedachte gebruikersinterface kunt werken. We laten zien hoe dat werkt met tips voor passende projecten.

ESPHome maakt het heel makkelijk om apparaten te maken voor een slim huis, zoals je eigen sensors. Zo bouwden we eerder al eens een luchtkwaliteitsmonitor, een infraroodzender/ontvanger en een controller met drukknoppen en leds, waarmee je apparaten kunt bedienen en de status aflezen. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel: Zo maak je met ESPHome apparaten geschikt voor je smarthome.

De basis voor ESPHome is een kleine, voordelige en zuinige microcontroller, meestal de ESP32. ESPHome ondersteunt enorm veel componenten en biedt daardoor haast onbegrensde mogelijkheden. We helpen je kort op weg met ESPHome, maar gaan ook meteen een stapje verder met de toevoeging van een touchscreen en de LVGL-bibliotheek. Daar kun je sinds augustus 2024 officieel gebruik van maken binnen ESPHome.

Met LVGL kun je aan de hand van widgets een grafische gebruikersinterface opbouwen en weergeven (zie kader ‘Grafische interfaces met widgets’). Soms kom je de term HMI (Human Machine Interface) tegen, waarmee een grafische gebruikersinterface voor het bedienen van apparatuur wordt bedoeld.

De kracht van ESPHome is dat je niet alleen lokaal aangesloten apparaten bedienbaar kunt maken, bijvoorbeeld via een relais, maar ook alle apparaten die je binnen Home Assistant gebruikt.

1 Wat gaan we doen?

Met ESPHome kun je relatief eenvoudig apparaatjes voor je slimme huis maken. Een voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld Arduino en MicroPython is dat je niet hoeft te programmeren. Je hoeft alleen een configuratiebestand te maken waarin je de gebruikte microcontroller, verbindingsgegevens voor je wifi-netwerk en alle aangesloten componenten aanduidt. Hierna wordt firmware gemaakt en weggeschreven op je microcontroller. Alleen die eerste keer is dit soms wat lastig. Heb je het eenmaal werkend? Alle keren erna kun je heel eenvoudig de configuratie aanpassen en over-the-air (OTA) naar de microcontroller sturen.

In dit artikel gaan we met LVGL werken. Hiermee kun je binnen ESPHome grafische interfaces maken via widgets. Voor veel projecten zul je daarom niet eens componenten hoeven aan te sluiten, maar heb je genoeg aan een touchscreen. Denk bijvoorbeeld aan een lichtknop en helderheidsregeling voor een slimme lamp in Home Assistant, zoals we in dit artikel demonstreren. Je kunt natuurlijk ook geavanceerdere gebruikersinterfaces maken voor vrijwel elk apparaat in Home Assistant.

©pozitivo - stock.adobe.com

Je kunt bijvoorbeeld zelf een gebruikersinterface voor je slimme lampen bouwen, zodat je ze eenvoudig kunt bedienen.

2 Wat heb je nodig?

Wat hardware betreft, is het vrij eenvoudig. De ESP32-chip heeft snel de voorkeur boven de verouderde ESP8266-versie, zeker als je met een touchscreen gaat werken. De Raspberry Pi Pico W (zie gelijknamig kader) is ook een optie, maar die wordt nog niet volledig ondersteund binnen ESPHome.

Makkelijk om mee te starten is een eenvoudig ontwikkelbordje rondom de ESP32 dat je voor ongeveer 5 euro kunt aanschaffen. Het is wel fijn als je hier goede documentatie bij hebt, zodat je op zijn minst weet waar alle aansluitingen zitten.

Er zijn diverse varianten van de ESP32-module. Bekende opties zijn de ESP-WROOM-32E, ESP32-C3 en ESP32-S3. De ESP32-C3 wordt vaak in extra compacte bordjes gebruikt, die je onder de naam ‘super mini’ tegenkomt – handig als je niet veel aansluitingen nodig hebt of niet veel ruimte hebt.

De ESP32-S3 is een fijne optie vanwege de beschikbaarheid van PSRAM (Pseudo Static RAM), een voordelig type werkgeheugen dat onder meer nuttig is bij grafische toepassingen. Staat een touchscreen centraal in jouw project en wil je snel van start, overweeg dan een model met ingebouwde ESP32-chip (zie volgende paragraaf).

De ESP32-module is in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar.

3 Touchscreen

Als je een touchscreen gaat gebruiken in je ESPHome-project, dan kun je eventueel een los exemplaar op de microcontroller aansluiten en configureren. Maar je kunt ook een touchscreen met ingebouwde ESP32 kiezen. Dat is vaak veel handiger en goedkoper. Je hoeft niet te solderen en kunt direct een gebruikersinterface bouwen in YAML-code. Het scheelt ook wat tijd. Bovendien zijn er zelfs modellen compleet met behuizing.

Kies een scherm dat door ESPHome wordt ondersteund. De website van ESPHome geeft goede suggesties. Je kunt ook afgaan op ervaringen van anderen. Het kan dan een iets grotere uitdaging zijn om de juiste configuratie voor je display in ESPHome te vinden. Je zult daarbij waarschijnlijk wel even moeten experimenteren, niet alleen bij het instellen van je display, maar ook bijvoorbeeld voor het touchgedeelte. Zelfs bij het vrij gangbare touchscreen dat we in dit artikel gebruiken, was dat een beetje prutsen.

Kies een touchscreen dat door ESPHome wordt ondersteund.

4 Scherm met ESP32

Voor dit artikel hebben we een eenvoudige ESP32-2432S028 gebruikt, met een resistief touchscreen van 2,8 inch met 240 × 320 pixels. Dit model wordt ook wel de ‘Cheap Yellow Display’ genoemd, wat vooral met de gele printplaat te maken heeft.

Er zijn meerdere varianten. Zo wordt in de schermpjes vaak de ILI9341-chip als aansturing gebruikt, maar soms ook de ILI9342, zoals in ons exemplaar. Dat vergt dan een heel kleine, maar noodzakelijke aanpassing in je configuratie.

Je kunt het scherm flexibel inzetten voor je IoT-projecten. Zoek je een wat groter touchscreen, dan kun je bijvoorbeeld de CrowPanel van Elecrow overwegen. Die is er in een versie van 5 inch (ca. 32 euro) en 7 inch (ca. 42 euro), inclusief acrylbehuizing en verzending via de fabrikant. Beide versies hebben een touchscreen met hoge resolutie van 800 × 480 pixels en zijn voorzien van de modernere ESP32-S3-chip. Het touchscreen is capacitief, wat zeker voor kleinere bedieningselementen fijner werkt dan het resistieve touchscreen in ons goedkope alternatief.

Tegenwoordig bestaan er ook ronde touchscreens. Een leuke optie (zij het met beperkte schermruimte) is de ESP32-2424S012 met een ESP32-C3-microcontroller, een rond kleuren-touchscreen van 1,28 inch en in een witte of zwarte behuizing. Makerfabs heeft een vergelijk schermpje zonder behuizing. De LilyGo T-RGB heeft een wat groter 2,1inch-scherm (zonder behuizing), maar is ruim twee keer zo duur.

De ESP32-2432S028 is een voordelig scherm (onder), een wat duurder alternatief is het capacitieve 5inch-aanraakscherm met ESP32 van Elecrow (boven).

5 Add-ons voor ESPHome

Hoewel je bijvoorbeeld een pc met Python kunt gebruiken voor het bewerken van je configuratiebestanden en het flashen van de microcontroller met de software voor ESPHome, is het meestal veel makkelijker om de add-on voor ESPHome binnen Home Assistant te gebruiken. Dat geeft ook een ander groot voordeel: je kunt de configuratie voor alle apparaten met ESPHome binnen Home Assistant beheren. Je zult zeker in de testfase veel wijzigingen aan de configuratie moeten maken.

Via de add-on voor ESPHome voeg je eenvoudig microcontrollers toe.

6 Microcontroller toevoegen

We gaan nu een verse microcontroller toevoegen. Je kunt eventueel ESPHome Web gebruiken om de microcontroller voor te bereiden voor gebruik met ESPHome, maar wij geven zoals gezegd de voorkeur aan de ESPHome-add-on, die je binnen Home Assistant kunt openen.

Je kunt voor deze methode de microcontroller gewoon via usb aansluiten op je eigen pc, maar dit vereist wel dat je Home Assistant opent via een beveiligde https-verbinding. Lukt dat niet? Als alternatief kun je de microcontroller ook via usb aansluiten op het systeem met Home Assistant zelf, voordat je verder gaat in ESPHome.

Het dashboard van ESPHome toont alle toegevoegde apparaten.

Ook leuk: Werk met wat je hebt: creëer je eigen alarmsysteem met Home Assistant

7 Configuratie

Klik binnen ESPHome op New device om een nieuwe microcontroller te initialiseren. Vul bij Name een naam in voor het apparaat. Bij Network name vul je de naam (SSID) in van het wifi-netwerk waarmee de microcontroller moet verbinden en bij Password het bijbehorende wachtwoord. Klik dan op Next.

In de volgende stap zal ESPHome een configuratiebestand maken, firmware bouwen en de microcontroller flashen. Klik daarvoor dus eerst op Connect. Als het goed is, kun je nu de com-poort selecteren waarmee de microcontroller is verbonden. Zie je geen com-poort, dan zul je eerst drivers moeten installeren. De instructies krijg je als je het venster sluit zonder een com-poort te selecteren. Als de verbinding is gelukt, zal de installatie verdergaan. Lukt het niet? Dan kun je kiezen voor Skip this step gevolgd door een handmatige configuratie.

Vul een naam in en de details voor het wifi-netwerk.

8 Touchscreen met ESP32

We gebruiken in dit artikel zoals gezegd de ESP32-2432S028 als voorbeeld. Dit is een touchscreen met ingebouwde ESP32-chip. Dit apparaatje kun je direct toevoegen aan ESPHome: precies zoals in paragraaf 7 staat omschreven, al moesten we in dit geval na het aanwijzen van de com-poort wel de boot-knop even indrukken.

Overigens bevat het apparaat meestal een voorgeprogrammeerde demo met een gebruikersinterface op basis van LVGL. Die zie je als je hem zo uit de doos op een voeding aansluit. Je kunt daarmee meteen de werking controleren. Je zult bij een model met resistief aanraakscherm overigens iets harder moeten drukken dan je misschien gewend bent.

We gebruiken dit voordelige 2,8inch-aanraakscherm, dat ook wel ‘Cheap Yellow Display’ wordt genoemd.

9 Schermconfiguratie

Na het toevoegen van je touchscreen heb je direct een basisconfiguratie voor ESPHome. Via Edit kun je deze configuratie aanpassen. Zowel voor het aansturen van het display als de registratie van het aanraken wordt SPI (Serial Peripheral Interface) gebruikt. Voor onze ESP32-2432S028 is dit de configuratie, rekening houdend met de gebruikte interne GPIO-pinnen:

We voegen nu eerst de configuratie van het display toe en in paragraaf 11 het touchgedeelte. Voor het display is de configuratie als volgt:

Merk op dat er ook een (oudere) variant van dit touchscreen is met de ILI9341. In dat geval gebruik je model: ILI9341 en invert_colors: false. Na het maken van de aanpassingen kies je Install. Je kunt nu kiezen hoe je de firmware wilt overbrengen. Meestal kies je Wirelessly voor over-the-air-updates. Het apparaat hoeft daarbij niet meer met jouw pc te zijn verbonden.

Binnen ESPHome kun je eenvoudig de configuratie bewerken.

10 LVGL-bibliotheek

Binnen ESPHome kon je voorheen met displays werken door binnen de component display met lambda bijvoorbeeld teksten met een bepaald lettertype naar je scherm te sturen. Als je LVGL gaat gebruiken, gebruik je geen lambda meer, maar alleen LVGL en widgets. Als eerste voegen we de LVGL-bibliotheek toe aan de YAML-code:

De optie buffer_size is ons geval noodzakelijk, vanwege de afwezigheid van PSRAM. In paragraaf 13 voegen we ook nog widgets toe. Omdat we dat hier nog niet hebben gedaan, zie je na het flashen als het goed is een demo met een knop, checkbox, cirkel met tekst en schuifbalk.

11 Configuratie touchscreen

Bediening via het scherm is nog niet mogelijk. Daarvoor moeten we het touchscreen toevoegen aan de configuratie van ESPHome:

Bewaar de aanpassingen en installeer de nieuwe firmware. Controleer of je de demo goed kunt bedienen. De regels onder on_touch zorgen dat in de logs de geregistreerde coördinaten worden getoond. Er kunnen aanpassingen nodig zijn in de regels onder calibration en transform.

12 Backlight

Het display is voorzien van een achtergrondverlichting (backlight) via pin 21. We definiëren deze output als volgt:

Daarna configureren we de achtergrondverlichting, waarbij we verwijzen naar de hierboven gedefinieerde output.

Na het flashen zal de backlight standaard aanstaan. Eventueel kun je deze vanuit Home Assistant aan- en uitzetten en de helderheid ervan regelen, bijvoorbeeld op basis van afwezigheid. Je kunt ook een script maken om de helderheid bij inactiviteit terug te brengen. Daarvoor verwijzen we je naar het uitgewerkte voorbeeld op GitHub (zie kader ‘Code downloaden’).

Binnen Home Assistant kun je eventueel ook de backlight aan- en uitzetten.

13 Widgets toevoegen

Onder de regel lvgl kun je nu de gewenste LVGL-componenten toevoegen aan je YAML-configuratie. Denk aan bijvoorbeeld knoppen, schuifregelaars, grafieken of labels. In dit voorbeeld voegen we aan de bovenkant alleen twee widgets toe voor een dimbare led, te weten een schakelaar (button) en schuifregelaar (slider).

De meeste opties dienen voor het positioneren van de widget. We geven bijvoorbeeld de breedte (width) en hoogte (height) aan, halen de widgets iets van de rand of met x en y, en regelen de uitlijning met align. Het gedeelte bij on_click zorgt dat de bewuste lamp in Home Assistant wordt omgeschakeld bij het klikken op de button. Voor de slider doen we hetzelfde onder on_release. Die acties zijn overigens om veiligheidsredenen niet direct mogelijk. In paragraaf 16 leggen we uit hoe je dit kunt toestaan.

We voegen in dit voorbeeld alleen twee eenvoudige widgets toe.

14 Interactie met Home Assistant

De entiteit voor de dimbare lamp heeft in Home Assistant de naam light.wledkantoor. De waardes zijn nodig om de widgets de juiste status te kunnen geven. Daarom voegen we hieronder een binary_sensor toe voor de status (aan of uit) en een sensor voor het helderheidsniveau. We werken vervolgens bij on_state en on_value de widgets bij als de status verandert in Home Assistant. Bij id vul je uiteraard de id van de betreffende widget in.

Gebruik de logfunctie om te zien of bijvoorbeeld een status verandert.

15 Toevoegen aan Home Assistant

De add-on voor ESPHome hebben we gebruikt om de microcontroller van firmware te voorzien. Maar je zult het apparaat hierna nog wel moeten toevoegen aan Home Assistant. Dat is heel eenvoudig: het wordt automatisch gevonden. In Home Assistant zie je via Instellingen / Apparaten en diensten het bewuste apparaat direct terug op het tabblad Integraties. Klik op de knop Toevoegen om het aan Home Assistant toe te voegen.

Het apparaat met ESPHome moet je nog toevoegen aan Home Assistant.

16 Acties toestaan

Als je het touchscreen bedient, zal Home Assistant een melding geven dat het ESPHome-apparaat heeft geprobeerd een actie in Home Assistant uit te voeren. Standaard is dit om veiligheidsredenen niet toegestaan, maar dit is eenvoudig op te lossen.

Ga naar Instellingen / Apparaten en klik dan onder het kopje Geconfigureerd op ESPhome. Achter het bewuste apparaat klik je vervolgens op Configureren. Zet een vinkje bij Toestaan dat het apparaat Home Assistant-acties uitvoert. Klik op Verzenden. Hierna zijn alle acties zoals het omschakelen van de lamp en regelen van de helderheid wel toegestaan.

Zorg dat het apparaat acties in Home Assistant mag uitvoeren.

Met slimme stekkers verander je je huis eenvoudig in een smart home: steek ze in een gewoon stopcontact, sluit er lampen of je televisietoestel op aan en regel via een app of met je stem bijvoorbeeld dat ze automatisch worden uitgeschakeld. Zo voorkom je onnodig stroomverbruik doordat apparaten niet meer op stand-by blijven staan. Maar slimme stekkers gebruiken zélf ook stroom. Welke zijn zuinig genoeg om écht geld te besparen?

Ook lezen: Stroomvreters: deze apparaten in huis verbruiken meer energie dan je denkt

Slimme stekker of slim stopcontact?

De termen slimme stekker en slim stopcontact worden door elkaar gebruikt. Dat is een beetje verwarrend, maar wel begrijpelijk: het is een apparaat met aan de ene kant een stekker (voor je 'domme' stopcontact) en aan de andere kant een slim stopcontact. In dit artikel hanteren we de benaming slimme stekker.

Zo bespaart een slimme stekker stroom

Een slimme stekker helpt je stroom besparen door apparaten automatisch uit te schakelen, bijvoorbeeld 's nachts. Zo verbruikt je televisie geen stroom meer in de stand-bymodus. Je kunt instellen dat alle apparatuur op vaste tijden uitschakelt, bijvoorbeeld zodra je gaat slapen. Je kunt ook met één druk op de knop alle lampen en andere apparaten uitschakelen, zodat je niets vergeet. Slimme stekkers uit een hogere prijsklasse bieden bovendien inzicht in je stroomverbruik. Daardoor kun je gerichter energie besparen.

©Proxima Studio - stock.adobe.com

Verbruik van een slimme stekker

Tegenover de besparing staat het eigen stroomverbruik van slimme stekkers. Dat begint bij zo'n 0,3 watt en loopt op tot 2 watt. Niet veel, maar ze staan wel 24 uur per dag en 365 dagen per jaar aan. De zuinigste modellen verbruiken daardoor op jaarbasis 2,6 kWh (0,3 watt × 24 uur × 365 dagen ÷ 1000). Bij een stroomprijs van 0,30 euro per kWh komt dat neer op 0,79 euro per jaar. Een slimme stekker die 2 watt verbruikt kost op jaarbasis 5,26 euro. In een slim huis gebruik je al snel 10 slimme stekkers, waardoor je op jaarbasis aardig wat geld kunt besparen door de zuinigste modellen uit te kiezen.

Denk aan de compatibiliteit

Alleen letten op het stroomverbruik van een slimme stekker is niet genoeg. Het is minstens zo belangrijk dat de stekker goed samenwerkt met jouw slimme netwerk. De meeste modellen werken met Google Home en Amazon Alexa, terwijl Apple HomeKit selectiever is. Check daarom altijd de productbeschrijving om zeker te weten dat de slimme stekker bij jou thuis werkt.

Stroomverbruik en verbindingstype

Waar komt het grote verschil in stroomverbruik tussen slimme stekkers vandaan? Dat heeft alles te maken met de verbinding met je thuisnetwerk. De meeste stekkers gebruiken wifi om bereikbaar te blijven, zodat jij ze op afstand kunt bedienen. Maar wifi verbruikt relatief veel energie – het signaal is eigenlijk krachtiger dan nodig is voor dit soort toepassingen.

Een zuiniger alternatief is een hub die het wifisignaal omzet naar een lichter protocol, zoals Zigbee of Z-Wave. Die vormen een soort schakel tussen je netwerk en de slimme stekkers. Het grote voordeel: dit soort verbindingen verbruiken vaak minder dan 0,5 watt.

©Proxima Studio - stock.adobe.com

Zigbee en Z-Wave

De zuinige protocollen die gebruikt worden zijn Zigbee en Z-Wave en die werken allebei prima. Maar ze zijn niet verenigbaar met elkaar. Je zult dus één systeem moeten kiezen. Daarnaast heb je een centrale hub nodig om alles aan elkaar te koppelen. Dat is een kleine investering die zich, door de lagere stroomkosten, snel terugverdient.

Verbruik van hubs voor Zigbee en Z-Wave

Voor een compleet beeld moeten we ook kijken naar het stroomverbruik van een Zigbee- of Z-Wave-hub. Zigbee-hubs verbruiken doorgaans tussen de 0,5 en 3 watt. Sluit je meerdere slimme stekkers of andere apparaten aan, dan verdien je dat al snel terug ten opzichte van wifi. Z-Wave-hubs verbruiken wat meer, meestal tussen de 2 en 10 watt.

Ook qua veelzijdigheid zijn er verschillen. De Philips Hue Bridge (Zigbee) is bijvoorbeeld erg zuinig, met een verbruik tussen de 0,5 en 1 watt. Maar deze werkt uitsluitend met Philips Hue-apparaten.

Een slimme start is het halve werk

Zoals je ziet, zijn er heel wat factoren om rekening mee te houden. Breng daarom vooraf in kaart wat je nu nodig hebt én wat je in de toekomst verwacht te gebruiken. Zo voorkom je onnodige kosten en bespaar je op de lange termijn, vooral als je ook let op het energieverbruik per apparaat.

Nog meer energie besparen? ⤵️