Er wordt veel gesproken over hoe meeslepend Dolby Atmos-geluid is. In de bioscoop, maar ook als je een filmavond houdt met een streamingdienst. Maar wat is het juist? En welke andere surroundformaten bestaan er?

Kijk je graag films en wil je je onderdompelen in het geluid? Dan heb je niet alleen goede speakers nodig, maar moeten ze ook nog op de juiste plaats staan. In dit artikel lees je meer over: Wat Dolby Atmos is | Of het ook geschikt is voor thuisgebruik | Welke alternatieven er zijn om surroundgeluid te bereiken.

Ook interessant voor jou: Films streamen in de beste kwaliteit: tips voor audio en video

Ga naar de bioscoop om een Hollywood-kaskraker te bekijken en je wordt op magnifieke wijze omhuld door geluid. Die onderdompeling in de soundtrack en de geluidseffecten doet heel veel om je te laten opgaan in het verhaal. Het best ongelooflijk hoe ver filmmakers daar wel in gaan. Veel regisseurs vinden geluid even belangrijk als beeld.

Pak een film als Top Gun: Maverick en je hoort gevechtsvliegtuigen over je heen scheren en voel je explosies heel heftig binnenkomen. Dat komt door de toepassing van surroundgeluid van de nieuwste generatie. Hiervoor zijn speciale apparaten nodig om het geluid te sturen naar heel veel luidsprekers.  

Ook voor thuis?

Bij je thuis kun je een soortgelijke ervaring meemaken met een soundbar of met een surroundopstelling aangestuurd door een AV-receiver. Surroundgeluid is immers heel makkelijk te vinden. Bij de meeste films en tv-series via streamingdiensten als Netflix, Disney+ of HBO Max kun je rekenen op dergelijk meeslepend geluid. Ook games zijn er vaak mee uitgerust. En steeds meer muziek wordt naast in stereo ook in surround (spatial audio) aangeboden, onder meer via Apple Music. 

De term die vaak valt als het gaat om surround is Dolby Atmos. Dit is de nieuwste vorm van surroundgeluid. Maar het is niet de enige mogelijkheid. Je hebt nog andere formaten, zoals DTS:X of Auro3D. Er zijn ook oudere surroundformaten die zeker nog belangrijk zijn. Heel wat oudere films of tv-reeksen op streamingdiensten zijn voorzien van bijvoorbeeld Dolby Digital Plus. Ook dvd’s, Blu-rays en de nieuwste Ultra HD Blu-rays kunnen uiteenlopende surroundformaten bevatten. Dat kan best verwarrend overkomen. Maar gelukkig zijn de meeste soundbars en receivers compatibel met vele formaten. 

Wat is surround?

Om je weg te vinden in de wirwar van surroundformaten en -technologieën, moet je eerst snappen wat surroundgeluid juist is. Op zich is dat niet zo moeilijk. Surroundgeluid is letterlijk geluid dat je omhult. Waar stereo op je afkomt vanuit twee speakers die waarschijnlijk voor je neus staan, worden bij surround meer speakers gebruikt die rond je geplaatst zijn. Je zit zo echt in het midden van een geluidsbubbel. Dat zorgt voor een totale onderdompeling in de film of game. 

5.1 en meer 

Sinds de jaren tachtig zijn er verschillende surroundformaten ontwikkeld. Dolby en rivaal DTS zijn daarin leidend geweest. Zij bedachten steeds betere surroundervaringen, meestal door meer en meer kanalen (of speakers) toe te voegen. Ook de geluidskwaliteit werd beter. De allereerste surroundformaten gebruikten drie of vier kanalen: twee speakers vooraan, een of twee achteraan. Stelselmatig werd dat uitgebreid.

Zo werd snel 5.1-geluid bedacht. Dit zijn vijf speakers (links-center of midden-rechts-surround rechts-surround links) plus een subwoofer die de laagste bastonen voor zijn rekening neemt. Zo’n sub zorgt dat die spectaculaire effecten echt indruk maken. Ook de center- of middenspeaker was een doorbraak. Deze speelt vooral dialogen af en geluidseffecten die in het midden van het beeld moeten komen.

De stap naar 3D 

Surroundgeluid mistte echter nog iets. Het was wel omhullend, maar nog niet helemaal realistisch. Een 3D-gevoel ontbrak. Daarom besloten Dolby en DTS luidsprekers toe te voegen die aan het plafond of hoog aan de muur hangen. Deze zogenaamde hoogtespeakers werken samen met de luidsprekers dicht bij de grond, zodat geluidseffecten niet alleen horizontaal, maar ook verticaal bewegen. Een helikopter die opstijgt bijvoorbeeld, of een ruimteschip dat langs vliegt. Ze helpen ook om subtiel ons te misleiden over de ruimte waarin de film zich afspeelt. 

Deze formaten met hoogtespeakers zijn Dolby Atmos en DTS:X. Auro3D en MPEG-H zijn alternatieven die iets soortgelijks bieden. Ze komen echter veel minder voor. 

Als je het meer technisch gaat bekijken zijn Dolby Atmos en DTS:X niet zomaar surroundgeluid met weer wat extra speakers. Het zijn veel slimmere technologieën dan vorige formaten, zoals Dolby Digital. Toen werden geluidseffecten door filmmakers toegewezen aan een kanaal (of speaker). Stond die speaker niet op de voorgeschreven plaats, dan klopte de surroundervaring niet. Bij Atmos en DTS:X worden geluidseffecten op de computer gepositioneerd in een virtuele bol rond de luisteraar. Bij het afspelen wordt de plaatsing van de geluidseffecten door de Atmos-decoder in je soundbar of receiver aangepast aan de concrete situatie.

Dat wil zeggen dat (in theorie) een surroundervaring telkens correct zou moeten zijn, of je nu luistert via een soundbar in een kleine woonkamer of een volledige surroundopstelling in een thuisbioscoop. In de praktijk heb je uiteraard wel nog grote verschillen. Maar toch, Dolby Atmos kan met een bescheiden systeem heel overtuigend zijn.

Atmos is de winnaar

 Dolby Atmos en DTS:X verschillen technisch een beetje, maar voor de consument maakt dat niet iets uit. Belangrijker is dat Dolby de meeste filmmakers en streamingdiensten heeft overtuigd om Atmos te ondersteunen. Bijna alle films en tv-reeksen zijn daarom voorzien van een Dolby Atmos-soundtrack. DTS:X-technologie wordt veel minder gebruikt. Sommige tv-fabrikanten en soundbars ondersteunen daarom niet langer DTS-formaten. Als je enkel kijkt via streamingdiensten dan is dit niet zo’n probleem. Maar als je oudere dvd’s bekijkt, kan het wel lastig zijn.

Lees ook: Hoe sluit je een soundbar aan?

Een robotstofzuiger die je vloer niet alleen stofvrij houdt, maar ook dweilt? Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, en dat is het helaas in veel gevallen ook; de dweilfunctie op robotstofzuigers werkt lang niet altijd even goed. Met deze tips koop je een model dat je vloer wél blinkend achterlaat (en je houten vloer heel houdt). 

Als je een groot gezin draaiende moet houden of gewoon niet zo'n ster bent in schoonmaken, is het fijn als bepaalde huishoudelijke klusjes vóór je worden gedaan. Daar hoef je tegenwoordig echt geen schoonmaakster meer voor in te huren. Slimme apparaten zoals robotstofzuigers stel je zo in dat ze de vloer stofvrij houden terwijl jij op je werk zit of de kinderen van school haalt. Geavanceerde robotstofzuigers zijn zelfs in staat om de vloer na het stofzuigen voor je te dweilen – ideaal als je net gekookt hebt, er vaak gemorst wordt of je viervoeter geregeld met vieze pootjes binnenwandelt.

Robotstofzuigers met dweilfunctie staan wel nog in de kinderschoenen. Zo concludeerde de Consumentenbond na een test dat veel modellen met dweilfunctie 'behoorlijke moeite' hebben met het verwijderen van vlekken. Vooral hardnekkige vlekken zijn een probleem, omdat robotstofzuigers vaak niet voldoende druk kunnen zetten om zulke vlekken weg te krijgen. Een regelmatige grondige schoonmaakbeurt met een gewone dweil blijft dus altijd nodig, maar er zijn zeker modellen met dweilfunctie die de vloer op dagelijkse basis een fijne opfrisbeurt kunnen geven. Aan de volgende punten herken je zulke modellen. 

Type dweilsysteem 

Er bestaan verschillende typen dweilsystemen voor robotstofzuigers. De goedkopere modellen hebben vaak losse dweiltjes of doeken die je zelf vochtig maakt en onder het apparaat plakt. De beweging die deze stofzuigers maken is passief: de dweil of doek wordt gewoon onder het apparaat meegetrokken, waardoor de vloer vrij oppervlakkig gereinigd wordt. Voor hardnekkige vlekken is dit type dweilsysteem dus minder geschikt.

©Mustafa_Art

Geavanceerdere modellen beschikken over een dweilsysteem met geïntegreerde dweilmoppen die bijvoorbeeld ronddraaien of bewegen. Door de druk die ze daarmee uitoefenen, zijn ze beter in staat om lastige vlekken te verwijderen. Vaak heeft dit type robotstofzuiger ook een uitgebreid basisstation dat de moppen bevochtigt én droogt. Sommige modellen hebben ook een speciale sensor om vuil te detecteren, zodat er op die plekken extra grondig gereinigd wordt. Deze robotstofzuigers zijn uiteraard wel een stuk duurder, maar ze nemen je dan ook heel wat werk uit handen. 

Tapijtherkenning

Als je jouw robotstofzuiger met dweilfunctie aanzet, wil je natuurlijk niet dat je mooie tapijt of vloerkleed nat wordt. Gelukkig beschikken veel robotstofzuigers over tapijtherkenning, die ervoor zorgt dat de dweilfunctie wordt uitgeschakeld zodra het apparaat een zachte ondergrond detecteert. De moppen worden dan tijdelijk ingetrokken en weer tevoorschijn gehaald als de stofzuiger over een harde ondergrond rolt. Check altijd goed of een robotstofzuiger inderdaad is uitgerust met tapijtherkenning (ook wel 'carpet boost' genoemd), want lang niet alle modellen hebben deze functie. 

Instelbaar waterverbruik

Te veel water op een houten vloer kan leiden tot opbolling en verkleuring. Om je houten vloer heel te houden, is het dus handig als je het waterverbruik van je robotstofzuiger kunt aanpassen. Zo kun je op sommige modellen instellen dat er op houten vloeren minder water wordt gebruikt. En zo kun je ook regelen dat er op minder delicate vloeren juist méér water mag worden gebruikt. Het waterverbruik aanpassen is alleen mogelijk bij modellen die daar een speciale app voor hebben. Vaak kun je via zo'n app ook zones registreren waar in welke ruimtes absoluut niet gedweild mag worden. 

Andere belangrijke eigenschappen

Er zijn nog wat eigenschappen die een robotstofzuiger met dweilfunctie de moeite waard maken. Zo zit je er natuurlijk niet op te wachten dat je het waterreservoir na elke dweilbeurt moet bijvullen. Ga dus voor een model met een grote watercapaciteit; voor een kleine woning is dat zo’n 120 tot 200 milliliter, voor een gemiddeld huis 200 tot 300 milliliter en een groot huis 300 milliliter of meer.

Kijk ook naar de batterijduur: een robot die 90 tot 120 minuten achter elkaar kan zuigen en dweilen is in de meeste huishoudens voldoende. Ook automatische navigatie draagt bij aan een efficiënte schoonmaakbeurt. Dat voorkomt dat de robot meerdere keren over dezelfde plekken gaat en andere vergeet, waardoor je alsnog zelf met een dweil (of stofzuiger) in de weer moet.

De zon laat zich weer zien, dus we gaan lekker naar buiten. Smeren hoort erbij, maar zonnebrandcrème kan vlekken achterlaten op kleding, zwemkleding en tuinmeubels. Hoe voorkom je dat, en hoe krijg je die vlekken eruit?

Lees ook: Zo verwijder je de 8 moeilijkste vlekken uit stoffen

Vlekkenverwijderaar

Zonnebrand bestaat niet alleen uit water, maar ook uit oliën, natuurlijke of chemische uv-filters en andere chemicaliën. Het vet in zonnebrandcrème veroorzaakt vlekken in kleding die lastig te verwijderen zijn. Maar het kán gelukkig wel. Daar zijn een aantal manieren voor. Om te beginnen kun je een vlekkenverwijderaar proberen. Je brengt deze aan op de vlek en laat het even intrekken. Daarna gooi je de kleding in de wasmachine die je op het normale programma aanzet.

Afwasmiddel

Geen vlekkenverwijderaar in huis? Geen probleem: je hebt vast wel afwasmiddel. Breng hiervan een beetje aan op de vlek, wrijf het voorzichtig in de stof en laat het vervolgens een kwartier intrekken. Daarna was je de kleding zoals je dit normaal zou doen.

Groene zeep

Meng wat groene zeep met warm water in een emmer. Stop hier het kledingstuk in en laat het weken. Of breng de groene zeep met een beetje water aan op de vlekken, laat het goed intrekken en spoel het uit met water. Borstel voorzichtig met een zachte, schone borstel over de vlek als de vlek hardnekkig is.

Glansspoelmiddel

Ja, glansspoelmiddel is niet alleen handig voor stralend schone glazen, maar ook voor gele zonnebrandvlekken. Je brengt wat glansspoelmiddel aan op de vlek en laat het een hele nacht intrekken. De volgende dag was je het kledingstuk op de gebruikelijke manier.

Baking soda

Tegen hardnekkige vlekken werkt baking soda perfect. Maak een pasta van wat water en baking soda en smeer dit op de vlek. Laat de pasta drogen en borstel dan de opgedroogde pasta van de stof. Was de kleding daarna op de normale manier. Dit werkt ook voor oranje of gele vlekken door zonnebrand.

©Pasta Design

Wasbenzine

Een ander wondermiddel tegen zonnebrandvlekken is wasbenzine. Je doet wat wasbenzine op een prop wc-papier en daarmee dep je op de vlek. Het laat de vlek direct verdwijnen. Nu hoef je het kledingstuk alleen nog uit te spoelen en normaal te wassen.

Azijn of citroensap

Azijn of citroensap werken meestal ook goed tegen zonnebrandvlekken. Je brengt een beetje ervan aan op de vlek en laat het een kwartier intrekken. Vervolgens spoel je het kledingstuk met koud water uit en je wast het zoals gewoonlijk.

Een zonnebrandvlek in witte kleding

Wanneer je een zonnebrandvlek op witte kleding hebt gekregen, kun je het kledingstuk het beste in de zon leggen. De zon verbleekt de vlek. Leg daarom het kledingstuk na het wassen gewoon buiten in het felle zonlicht en wacht totdat de vlek verbleekt.

Zonnebrandvlekken uit de tuinkussens

Met een eetlepel afwasmiddel en twee kopjes warm water krijg je zonnebrandvlekken uit tuinkussens. Gebruik een schone doek om het sopje te deppen op de vlek. Laat het een kwartier intrekken. Daarna pak je een andere schone doek om de vlek weg te wrijven. Spoel daarna de stof af met wat warm water en laat het tuinkussen drogen.

©siraphol s.

Zonnebrandvlekken van tuinmeubels verwijderen

Oeps, geknoeid tijdens het insmeren en zit er nu zonnebrand op je tuinmeubels? Het is belangrijk dat je de crème meteen verwijderd. Zijn je tuinmeubels gemaakt van gepoedercoat aluminium of polywood? Maak het meubelstuk dan schoon met water. Zeep maakt de vlek namelijk erger en kan zorgen voor een permanente verkleuring.