Dat sporten gezond is voor je lijf, dat hoeven we je niet meer te vertellen. Een betere conditie en sterkere spieren zorgen voor een beter gevoel in je lichaam. Maar dat gevoel begint vooral in je hoofd. Onder het mom van ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’ kijken we wat de invloed van sporten op je hersenen precies is, wat het met je doet, en hoe je er nog meer gebruik van kan maken.

Lees ook: BAM! Zo blijf je gemotiveerd tijdens het sporten!

We hebben allemaal weleens een mindere dag. Buiten regent het, je hebt net je laatste vakantiedagen erdoorheen gejaagd, de APK viel een beetje tegen en je favoriete sportteam heeft ook nog eens verloren. Wat doe je op zo’n dag? Hoewel een bak ijs of een reep chocola misschien goed klinkt, is er nog een veel betere optie: opstaan en die crocs inruilen voor een paar sportschoenen.

De gedachte hierachter is niet zo gek. Voor je lichaam is het een stuk beter als de boel werkt zoals het moet werken. Dat heeft in de huidige tijd misschien een minder groot evolutionair voordeel, maar tot niet eens zo lang geleden was de overlevingskans een stuk groter als je gezond en fit was, en ook tegenwoordig heeft fitheid nog steeds invloed op de levensverwachting. Reden genoeg dus voor je hersenen om iets te verzinnen waardoor sporten niet alleen vermoeiend en pijnlijk is, maar ook gewoon lekker voelt.

Het Trimbos Instituut heeft onderzoek gedaan naar de effecten van sport en bewegen op je mentale gezondheid.

Endorfine

Een van de dingen waar je hersenen mee op de proppen zijn gekomen, is endorfine. Endorfine is een neurotransmitter, oftewel: een stofje dat bepaalde impulsen tussen zenuwen en spieren kan overdragen. Als je daar nog niet helemaal happy van wordt: dat snappen we. Het wordt leuker als je de effecten gaat merken.

De naam endorfine is namelijk een samentrekking van endo (binnenin) en morfine (juist, die pijnstiller die je kent uit films en misschien zelfs uit het ziekenhuis). Een lichaamseigen pijnstiller dus, en dat merk je. Al snel nadat je begint met sporten, worden er hoeveelheden endorfine aangemaakt, die zich een weg naar je spieren banen en de pijn van het sporten verzachten.

Maar endorfine heeft nóg een eigenschap, die te maken heeft met de term runner’s high. Endorfine werkt stressverlagend, en neemt bepaalde mentale barrières weg. Om dat te doen, wordt het beloningssysteem in de hersenen aangesproken: als je iets goed, krijg je daarvoor een beloning. Daarvoor wil je je wel even een half uurtje uitsloven op de loopband, toch?

Los van endorfine zijn er nog een aantal neurotransmitters die worden aangemaakt bij lichamelijke beweging: ook dopamine en serotonine hebben een positieve invloed op je humeur en je mentale gesteldheid. En het mooie is: je kunt nog uren na het sporten de vruchten plukken van die verhoogde niveaus.

Verbindingen

Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie, legde het eens haarfijn uit in een lezing. Het draait allemaal om de verbindingen die in de hersenen worden gemaakt. Hoe sterker die verbindingen, des te gezonder het brein is. Betere verbindingen zorgen voor een verhoogde cognitie (ognitie verwijst naar de mentale processen die betrokken zijn bij het leren, redeneren, onthouden en gebruiken van kennis). Die verbindingen wil je het liefst zo goed mogelijk doorbloed hebben. En die doorbloeding verkrijg je door te bewegen.

©Belokhonov Nikita | whitehoune - stock.adobe.com

En wees gerust: je hoeft helemaal niet wekelijks een halve marathon te rennen of een Alpencol te bedwingen. Het mooie aan je hersenen is dat het niet zoveel uitmaakt hoeveel je sport en wat je precies doet, áls je maar beweegt. Een dagelijkse wandeling kan al genoeg zijn om de verbindingen in je hersenen uit te bouwen en de doorbloeding op gang te houden.

Lange termijn

Natuurlijk is het fijn dat je je meteen goed voelt door even te sporten, maar ook op de lange termijn zijn er louter voordelen. Volgens kenners als Scherder en zijn collega’s verkleint regelmatig sporten het risico op aandoeningen die zich doorgaans pas wat later in het leven ontvouwen: dementie en de ziekte van Parkinson. Ook depressies komen minder vaak voor bij mensen die regelmatig actief bezig zijn.

Ook niet onbelangrijk: sporten zorgt ervoor dat je beter slaapt, en dat slaap goede dingen doet voor je cognitieve vermogen, is al lange tijd bekend. Je onthoudt dingen beter en je kunt makkelijk omgaan met de emoties die je die dag hebt meegemaakt. Allemaal dingen die een hoop meehelpen aan je algehele mentale gesteldheid.

Lees ook: Waarom goed slapen zo belangrijk is

©Mihaela

Conclusie

Sporten doet wonderen voor je longinhoud, je hart- en vaatstelsel en je spieren en je botten, zoveel is duidelijk. Wat vaak vergeten wordt, is dat er net zoveel voordelen zijn voor je hersenen. Dat begint al zodra je de eerste stap zet: door de inspanning wordt er meer zuurstof door je bloed gepompt, iets waar ook je hersenen van profiteren: je bent alerter en hebt meer energie.

Op het moment dat ook de neurotransmitters worden losgelaten, is het helemaal een feest. Endorfine, dopamine en serotonine zorgen ervoor dat je minder pijn voelt, maar ook dat je humeur ervan opknapt, en dat je minder beren op de weg ziet. De stress verdwijnt, en je zit meteen een stuk beter in je vel.

Door te sporten, of zelfs maar rustig aan te bewegen, houd je je hersenen bovendien gezond voor je oude dag. De verbindingen in je hersenen blijven beter doorbloed, wat een positief effect heeft op je cognitieve vaardigheden.

Opstaan, dus. Zoek iets wat je leuk vind, en bijt je erin vast. Niet alleen zorg je ervoor dat je gezond en fit door het leven gaat, je wordt ook blijer en gelukkiger, en dat blijf je zolang je blijft bewegen.

Ben je op zoek naar een vrijstaande vaatwasser, maar weet je niet waar je op moet letten? In dit artikel leggen we uit wat belangrijk is bij het kiezen van het juiste model. Van formaat en geluidsniveau tot slimme functies en energieverbruik – met deze tips koop je een vaatwasser die past bij jouw keuken én je huishouden.

Een vaatwasser is al lang geen luxeproduct meer. Voor veel huishoudens is het een apparaat dat dagelijks wordt gebruikt. Heb je de ruimte in je keuken, dan is een vrijstaande vaatwasser vaak de meest toegankelijke keuze. Je hoeft geen frontpaneel te monteren, hij is relatief eenvoudig te installeren en bij defect of verhuizing ook weer gemakkelijk te vervangen. Maar dat betekent niet dat je zomaar elk model moet kopen. Van formaat tot functies, van verbruik tot gebruiksgemak: waar moet je precies op letten bij de aanschaf van een vrijstaande vaatwasser?

Past hij in je keuken én bij je huishouden?

Een van de eerste dingen om naar te kijken is het formaat. Vrijstaande vaatwassers zijn doorgaans verkrijgbaar in twee breedtematen: 60 cm en 45 cm. De standaardmaat van 60 cm biedt ruimte aan ongeveer 12 tot 15 couverts en is geschikt voor gezinnen of huishoudens waar veel wordt gekookt. De smallere variant van 45 cm is ideaal voor één- of tweepersoonshuishoudens of voor kleinere keukens, zoals in een appartement.

Behalve de breedte is ook de diepte van belang. De meeste vrijstaande modellen zijn tussen de 55 en 60 cm diep. Meet de plek waar je de vaatwasser wilt plaatsen dus goed op en houd rekening met extra ruimte voor de deur die openklapt en de slang- en stroomaansluitingen aan de achterkant.

©Paul Vinten

Hoe stil moet hij zijn?

Het geluidsniveau van een vaatwasser is een factor die je makkelijk over het hoofd ziet, maar die dagelijks van invloed is op je comfort. Zeker als je een open keuken hebt of gevoelig bent voor achtergrondgeluiden. Het geluidsniveau wordt gemeten in decibel (dB). Een verschil van slechts een paar decibel kan in de praktijk al flink merkbaar zijn.

Vaatwassers met een geluidsniveau onder de 45 dB worden als zeer stil beschouwd en zijn nauwelijks hoorbaar. Tussen de 45 en 50 dB is gebruikelijk en vaak prima te doen, zeker als je hem overdag laat draaien. Zit je daarboven, dan kan het apparaat als hinderlijk worden ervaren, vooral in stille ruimtes of tijdens gesprekken.

Let er ook op of de machine een stil programma heeft. Dat draait vaak iets langer, maar maakt minder lawaai. Sommige modellen hebben zelfs een nachtstand, speciaal bedoeld voor wie de vaatwasser 's avonds laat of 's nachts zonder overlast wil gebruiken.

Denk aan je portemonnee én het milieu

Moderne vaatwassers zijn veel zuiniger dan oudere modellen. Toch is het de moeite waard om ook binnen het huidige aanbod goed te vergelijken. Elk apparaat heeft een energielabel, waarbij klasse A het zuinigst is. Dit label houdt rekening met het stroom- en waterverbruik per 100 wasbeurten.

Een gemiddeld energiezuinig model verbruikt ongeveer 0,8 kWh per cyclus, en tussen de 9 en 11 liter water. Heb je een ouder apparaat in huis dat je wilt vervangen? Dan kun je jaarlijks tientallen euro's besparen op je energierekening – én flink wat liters water.

Let ook op de aanwezigheid van een Eco-programma. Dat is meestal het langstdurende programma, maar het verbruikt de minste energie omdat het water minder heet wordt. Slimme functies zoals beladingssensoren of automatische deuropening na het wassen (voor betere droging) kunnen eveneens bijdragen aan efficiënt gebruik.

Indeling en flexibiliteit van de korven

Een vaatwasser moet niet alleen goed schoonmaken, hij moet ook praktisch zijn in het dagelijks gebruik. Een slimme indeling van de binnenruimte maakt daarbij een wereld van verschil. Kijk bijvoorbeeld of de bovenkorf in hoogte verstelbaar is. Zo kun je makkelijk wisselen tussen ruimte voor hoge glazen bovenin of grote pannen onderin.

Ook het bestekgedeelte verdient aandacht. Sommige modellen hebben een besteklade bovenin, wat ruimte bespaart in de onderste korf en het bestek netter wast. Andere modellen gebruiken een traditioneel mandje, wat makkelijker in- en uitruimen is maar iets minder efficiënt in ruimtegebruik.

Flexibele steunen, neerklapbare houders en antislipvlakken maken het mogelijk om elke lading optimaal te benutten, of je nu een groot diner hebt gehad of vooral bekers en schotels moet afwassen.

©andrey sinenkiy

Extra functies: van startuitstel tot slimme sensoren

Moderne vaatwassers zijn soms verrassend geavanceerd. Een van de meest voorkomende extra's is startuitstel: je stelt in wanneer het programma begint, bijvoorbeeld 's nachts bij daluren. Dat is niet alleen handig, maar kan je ook geld besparen bij een variabel energietarief.

Verder zijn er modellen met automatische programma's die zichzelf aanpassen op basis van hoe vuil de vaat is, sensoren die de waterhardheid meten en speciale programma's voor glaswerk of babyflessen. Sommige high-end modellen zijn zelfs te bedienen via een app, met notificaties wanneer de vaat klaar is of wanneer het zout moet worden bijgevuld.

Niet al deze functies zijn noodzakelijk – veel gebruikers gebruiken uiteindelijk slechts één of twee programma's – maar het is wel prettig als je weet wat er mogelijk is. Bepaal dus wat voor jou echt waarde toevoegt, en wat vooral marketing is.

Design en plaatsing

Een vrijstaande vaatwasser staat doorgaans in het zicht, dus het design is belangrijker dan bij een inbouwmodel. Gelukkig zijn er modellen in verschillende kleuren en afwerkingen, van klassiek wit tot modern zwart of roestvrij staal. Kies iets dat past bij je keukenstijl, zeker als het apparaat naast of tussen andere keukenkasten komt te staan.

Let ook goed op de plaatsing: is er een stopcontact in de buurt? Hoe zit het met de afvoer en wateraansluiting? En kan de deur ver genoeg open zonder ergens tegenaan te botsen? Denk ook aan de hoogte van het aanrecht: sommige mensen vinden het prettig als de bovenkorf op werkhoogte zit, zodat je minder hoeft te bukken.

Laat je niet alleen leiden door het merk

De prijzen van vrijstaande vaatwassers lopen uiteen van zo'n 300 euro tot ruim boven de 1000 euro. Duurdere modellen bieden vaak meer functies en stillere motoren, maar dat betekent niet automatisch dat ze beter zijn. Reviews van gebruikers en tests door bijvoorbeeld de Consumentenbond kunnen je helpen om een goed beeld te krijgen van de prestaties en betrouwbaarheid. Let ook op de garantie: sommige merken bieden standaard twee jaar, andere verlengen dat naar vijf jaar bij registratie. Zeker bij een apparaat dat intensief wordt gebruikt, kan dat net de doorslag geven. Doe dus goed onderzoek of laat je adviseren!

Met een oorspronkelijke adviesprijs van 1.349 euro positioneert de Samsung Bespoke AI Jet Ultra zich in het hoogste segment van steelstofzuigers. Voor die prijs krijg je een geavanceerd apparaat met een reeks… 'slimme' functies. Hoe slim die functies echt zijn en of deze stofzuiger zijn geld waard is, lees je in deze review.

De vraag is of alle innovaties de forse prijs rechtvaardigen. Inmiddels is de stofzuiger al enige tijd op de markt, wat geleid heeft tot aanzienlijke prijsdalingen. Waar hij op Samsungs eigen website voor 1.089 euro wordt aangeboden, is hij her en der al voor nog minder te vinden. Samsung probeert de hoge prijs te rechtvaardigen met nieuwe functies en kleine verbeteringen. Zo is de zuigkracht is verhoogd naar 400 watt (dat was 280).

Een belangrijke toevoeging is de AI Cleaning Mode 2.0, die zes verschillende schoonmaakomgevingen kan detecteren en de zuigkracht hierop aanpast. Deze geavanceerde modus werkt echter – net als andere slimme koppelingen zoals notificaties – alleen via de SmartThings-app. Zonder de app maakt het apparaat gebruik van de basis AI-modus (net zoals zijn voorganger) en mis je de meer geavanceerde functionaliteiten.

©Wesley Akkerman

Meer dan genoeg accessoires

Qua ontwerp is er weinig veranderd ten opzichte van het vorige model. De stofzuiger heeft een ergonomische handgreep en een helder display dat de modus en resterende accutijd toont. Een praktische toevoeging is de uitschuifbare telescopische stang, waardoor de stofzuiger ook prettig te gebruiken is voor langere mensen. Een klein minpunt is de accessoirestandaard; vergeleken met de stevige stofzuiger voelt die – met zijn dunnere plastic – wat goedkoop aan.

Het meegeleverde accessoirepakket is zeer compleet. Je ontvangt de Active Dual Brush en de Slim LED Brush+ voor verschillende vloertypen, plus een speciale Pet Tool+ voor het verwijderen van dierenharen. Ook een combinatie- en kierenzuigmond ontbreken niet. Een groot voordeel is de aanwezigheid van twee accu's, met een maximale gebruiksduur van respectievelijk honderd en zestig minuten. Daardoor kun je tussentijds wisselen als de ene batterij het net niet redt.

©Wesley Akkerman

Wisselende ervaringen

Het stofzuigen verloopt grotendeels moeiteloos. Het handvat ligt comfortabel in de hand, wat prettig is gezien het relatief hoge gewicht van de stofzuiger. De wendbaarheid laat echter soms te wensen over. Op ons vloerkleed bleek de Active Dual Brush-borstel wat stroef, waardoor sturen moeizaam ging. Op harde vloeren presteerde de Slim LED Brush+ gelukkig een stuk soepeler. En hoewel de ledverlichting in de kop handig is, presteert de laser van Dyson beter.

De AI-modus zorgt voor een gemengde ervaring. Het systeem detecteert en schakelt hoorbaar wanneer je van een harde vloer naar een vloerkleed gaat. Maar de beloofde functie waarbij de zuigkracht in hoeken automatisch aangepast zou worden, blijkt niet super te werken. Hoewel de AI-modus niet onbruikbaar is, worden de verwachtingen niet volledig waargemaakt. Het voelt meer als een vooraf ingestelde handeling dan als een werkelijk intelligente aanpassing aan de omgeving.

©Wesley Akkerman

Hoge zuigkracht

Waar de slimme functies soms tekortschieten (daarover straks meer), maakt de pure zuigkracht een diepe indruk. Zelfs op de laagste stand zuigt de Samsung Bespoke AI Jet Ultra moeiteloos kruimels, stof en ander vuil op. We zijn vooral onder de indruk van de effectiviteit waarmee mensen- en hondenharen uit het vloerkleed verdwijnen. De enorme kracht is de belangrijkste upgrade ten opzichte van eerdere modellen en compenseert de mindere wendbaarheid op bepaalde ondergronden.

Ook de accuduur stelt niet teleur. Met alleen de kleine accu is er genoeg vermogen voor het stofzuigen van een woning van pakweg zestig vierkante meter. Bovendien bevalt het automatisch legende oplaadstation enorm. Na elke schoonmaakbeurt leegt en laadt het station de stofzuiger, waardoor je er geen omkijken naar hebt.

Het ontwerp is echter een kwestie van smaak; deze forse en opvallende stofzuiger zet je niet zomaar ergens onopvallend neer.

De slimme functies

Je kunt de Samsung Bespoke AI Jet Ultra koppelen aan de Samsung SmartThings-app, maar de mogelijkheden blijven best beperkt. Je kunt de firmware-update en zaken als de zuigkracht aanpassen (maar dat laatste kan ook op het apparaat). De grote vernieuwing, het ontvangen van telefoon- en berichtnotificaties, blijkt in de praktijk een gimmick. Wanneer je gebeld wordt, pauzeert de stofzuiger en toont het display enkel het app-icoon, zonder naam of nummer.

Bovendien is het instellen van deze connectiviteit onnodig complex. Het vereist een Samsung-account, specifieke apps, diverse permissies en constante locatietoegang. De moeite die het kost om de verbinding tot stand te brengen, staat niet in verhouding tot het minimale voordeel. De meest opvallende beperking is verder dat de functie exclusief werkt met een Samsung-smartphone, waardoor een groep gebruikers buitengesloten wordt; op smartphones van een ander merk werkt dit namelijk niet.

©Wesley Akkerman

Samsung Bespoke AI Jet Ultra kopen?

De naam Ultra en de hoge adviesprijs scheppen verwachtingen die op slim gebied niet worden ingelost. De AI-hoekdetectie functioneert niet zoals beloofd en de notificatiefunctie is een omslachtige gimmick. Als je de Samsung Bespoke AI Jet Ultra overweegt voor zijn geavanceerde connectiviteit (we hebben het dan over de koppeling met wifi, SmartThings en je smartphone) is hij de meerprijs ten opzichte van zijn voorganger niet waard. De ware kracht van dit model schuilt in zijn fenomenale zuigkracht, waardoor hardnekkig vuil en dierenharen moeiteloos verwijderd worden. Omdat de prijs inmiddels een stuk onder de adviesprijs ligt, wordt deze stofzuiger wel interessanter.