Tado staat bekend om zijn slimme thermostaten die je kunt uitbreiden met slimme radiatorknoppen om zoneverwarming per kamer mogelijk te maken. Met Tado X introduceert Tado voor het eerst in acht jaar een echt nieuwe generatie hardware die niet langer compatibel is met bestaande producten. Daarom brengt Tado ook de nieuwe Slimme Radiatorknop X op de markt. Wij hebben de nieuwe radiatorknoppen getest en vertellen je wat de verschillen zijn.

Tado brengt al jarenlang slimme thermostaten op de markt die je kunt uitbreiden met slimme radiatorknoppen. Hoewel er in de loop der jaren verschillende versies van zowel de thermostaat als radiatorknop op de markt verschenen, waren al deze versies wel compatibel met elkaar. De vormgeving van zowel Tado's slimme thermostaat als radiatorknop is dan ook sinds 2016 vrijwel niet gewijzigd. Met een nieuwe generatie Tado X-hardware breekt Tado met die traditie. Niet alleen de vormgeving is anders, ook het achterliggende protocol is veranderd. Tado X-producten zijn daarom niet compatibel met de oudere Tado-producten. Voor de radiatorknoppen heeft het nieuwe Thread-protocol als voordeel dat je bij verbindingsproblemen nu een extra bridge in het netwerk kunt hangen om het bereik te vergroten. Ook in een lastig huis kun je verbindingsproblemen nu eenvoudig oplossen door een extra bridge te plaatsen en dat is fijn als je meerdere slimme radiatorknoppen gebruikt. Je leest meer over het nieuw Thread-protocol en de extra bridge in onze review van de Tado Slimme Thermostaat X.

©Jeroen Boer - ID.nl

Een Tado-thermostaat kun je los gebruiken als muurthermostaat, maar je kunt hem ook combineren met slimme radiatorknoppen om zoneverwarming per kamer mogelijk te maken. Tegelijkertijd met de Tado Slimme Thermostaat X introduceert Tado daarom ook de Slimme Radiatorknop X die 99,99 per stuk of 369,99 euro per vier stuks kost. Die prijzen zijn wat hoger dan wat Tado voor de vorige generatie knoppen vroeg.

Verbeterd ontwerp

De vorige Tado Slimme Radiatorknop die in 2016 werd geïntroduceerd had een ontwerp zoals vrijwel iedere (slimme) radiatorknop: een kraanbevestiging met daaraan een cilinder die in Nederland normaal gesproken horizontale georiënteerd is. De Slimme Radiatorknop X heeft een totaal ander ontwerp. Het is nog steeds een cilinder, maar de bevestiging voor de radiator zit nu op een zijkant van de cilinder en niet langer op de achterkant. De constructie is degelijker dan de voorgaande knoppen. De oudere knoppen bestonden uit twee delen: de eigenlijke knop en een op de radiatorkraan gemonteerde bevestiging waar je de knop in klikte. De nieuwe knop X bestaat uit één deel: het gedeelte dat je op je radiatorkraan schroeft, is gewoon onderdeel van de behuizing. De knop is na montage door de nieuwe vormgeving wel verticaal georiënteerd. Dat ziet er wat raar uit, maar heeft wel als voordeel dat je het nu naar boven gerichte schermpje goed kunt zien.

©Jeroen Boer - ID.nl

De kraanbevestiging is nog steeds uitgevoerd in de veelgebruikte M30-schroefbevestiging. Daarnaast krijg je lichtgrijze kunststof adapters meegeleverd om de knop op zes andere soorten bevestigingen te schroeven of te klikken. Onze radiatoren gebruiken bijvoorbeeld een M28-schroefbevestiging en de adapter wordt keurig meegeleverd. Die specifieke adapter moesten we bij de vorige generatie nog (gratis) apart aanvragen bij de Tado-helpdesk. De kunststof adapters zijn identiek aan die van de vorige generatie. Let er op dat je radiatoren wel voorzien moeten zijn van thermostatische kranen waar je de knoppen vanaf kunt halen waarna je een induwbaar pinnetje ziet. Dat kun je meestal herkennen doordat de knoppen voorzien zijn van de cijfers 1 tot en met 5.

©Jeroen Boer - ID.nl

Fraai schermpje

De vorige generatie knoppen ging in een installatiemodus als je ze los klikte uit de kraanbevestiging. Dat kan nu niet meer omdat de knop nu één geheel is. In plaats daarvan draai je na montage nu aan de ring om de montagemodus te selecteren en die te starten door het aanraakscherm drie seconden aan te raken. Tijdens de installatie kun je ook de taal van de knop veranderen (inclusief Nederlands) en kun je de oriëntatie van de schermweergave in vier standen draaien zodat je bij iedere horizontale of verticale oriëntatie goed beeld hebt. Het scherm zelf is nu een rond aanraakscherm dat je gebruikt om sommige instellingen te bevestigen. De temperatuurbediening doe je nog steeds door aan een ring te draaien.

Het schermpje toont zowel de ingestelde als gemeten temperatuur. Die gemeten temperatuur is echt de temperatuur rond die knop zelf, dus als je knop onderdeel is van een kamer waar de muurthermostaat of een draadloze temperatuursensor de ruimtetemperatuur bepaalt, dan kan die gemeten temperatuur anders zijn dan het getal dat je in de app ziet. De installatie spreekt verder voor zich en de app biedt je een duidelijke wizard die je helpt. Op één ding na: als de slimme thermostaat je cv-ketel aanstuurt voor warmte moet je dat in de instellingen van de desbetreffende kamer zelf aangeven. Standaard worden de knoppen ingesteld in een soort blokverwarmingsmodus. Je kunt de knoppen dan ook gebruiken bij blok- of stadsverwarming zonder centrale thermostaat waarbij altijd warm water door je systeem stroomt. De meeste systemen in Nederland werken echter op basis van een centrale thermostaat. Het veranderen van deze instelling zou dus onderdeel van de wizard moeten zijn, omdat de knop in de standaardsituatie na een succesvolle installatie nu toch niet goed werkt.

Oplaadbare accu

De knop is dus degelijker en fraaier. Tado heeft daarnaast een belangrijk minpunt van de vorige knoppen opgelost: AA-batterijen zijn niet langer nodig. De voorgaande knoppen werkten op twee AA-batterijen en waren erg kritisch qua spanning waardoor batterijen snel leeg waren. Gemiddeld moesten wij iedere knop zo’n drie keer per jaar van een nieuwe setje batterijen voorzien en dat gaat optellen als je een aantal knoppen in gebruik hebt. Nieuwere revisies van de knoppen kon je wel in combinatie met oplaadbare batterijen gebruiken, maar oudere revisies die wij ook hadden weer niet. Batterijen kochten we dan ook in bulk.

Dat is opgelost, want de Slimme Radiatorknop X is voorzien van een oplaadbare accu. Die accu heeft een usb-c-poort en laad je op met bijvoorbeeld je telefoonlader. Je krijgt geen laadkabel of lader meegeleverd. Volgens Tado zou een acculading goed zijn voor een jaar gebruik. Dat konden we in de relatief korte testperiode niet controleren, maar dit is in de praktijk wel echt een fijnere oplossing. Je kunt bovendien de accu verwijderen zonder de knop los te schroeven.

©Jeroen Boer - ID.nl

Beter meten met draadloze temperatuursensor

Een probleem bij slimme radiatorknoppen is dat de temperatuur rondom een warme radiator wat warmer kan zijn dan in de rest van je kamer. Hierdoor kan je verwarming al afslaan terwijl je het eigenlijk nog te koud vindt. Je kunt in de Tado-app de offset van de radiatorknop aanpassen, maar dat heeft weer als nadeel dat de temperatuur dan ook niet goed gemeten wordt als de verwarming uit staat.

Dit effect konden we (doordat de knoppen nu meer informatie geven) goed zien in onze woonkamer waar de Tado-thermostaat zelf aan de muur hangt en twee slimme radiatorknoppen op de radiators bevestigd zijn. Omdat de radiatorknoppen nu ook hun eigen gemeten temperatuur tonen, konden we zien dat deze temperatuur bij een warme radiator zo’n drie tot vier graden afwijkt van wat er op de plek bij de muurthermostaat gemeten wordt. Als de verwarming echter uitstaat, meten zowel de thermostaat als de knoppen ongeveer dezelfde temperatuur. Dat is geen nieuw gedrag: ook bij de vorige generatie Tado was dat zo en het is bijna niet te voorkomen. In de praktijk draaiden we de verwarming in een kamer met alleen een slimme radiatorknop daarom vaak een paar graden hoger dan we normaal gesproken zouden doen om de gewenste temperatuur te krijgen.

©Jeroen Boer - ID.nl

Daar is (en was) bij Tado echter een oplossing voor in de vorm van de draadloze temperatuursensor. De Tado Draadloze Temperatuursensor X is een kastje dat je aan de muur in een kamer met zoneverwarming hangt en identiek werkt en vormgegeven is als de thermostaat zelf. Ook dit kastje werkt op drie AAA-batterijen. Door de draadloze temperatuursensor op de goede plek in een kamer aan de muur te hangen, wordt daar de temperatuur gemeten. Voor de wandbevestiging worden schroeven en plakkers meegeleverd. Later zal ook nog een voetje op de markt komen, zodat je hem los kunt neerzetten. Dat kan nu overigens ook prima, je kunt de Draadloze Temperatuursensor X gewoon op een kastje neerzetten. Met een voetje zal dat wel stabieler zijn. De temperatuursensor werkt prima en het voelt luxe om ook in een andere kamer dan de woonkamer een muurthermostaat te hebben. Het is wel een prijzige oplossing, want de Draadloze Temperatuursensor X kost 99,99 euro en dat komt bovenop de prijs voor een Slimme Radiatorknop X die nog steeds nodig is voor zoneverwarming. De prijs is hetzelfde als de adviesprijs van de Draadloze Temperatuursensor van de vorige generatie.

Conclusie

Een slimme thermostaat van Tado was in combinatie met slimme radiatorknoppen al een prettige basis voor je verwarmingssysteem en dat is met Tado X alleen maar beter geworden. Vooral de Slimme Radiatorknop X is ten opzichte van de vorige generatie flink verbeterd. Omdat de knop nu uit één geheel bestaan, voelt deze een stuk degelijker aan. Daarnaast is de knop voorzien van een fraai schermpje waarop je zowel de ingestelde als gemeten temperatuur ziet. De belangrijkste verbetering is echter dat Tado nu een oplaadbare accu heeft toegevoegd die je kunt opladen via usb-c. Het is dus niet langer nodig om drie keer per jaar een nieuw setje AA-batterijen te plaatsen. Tel daar het nieuwe Thread-proctocol bij op dat dankzij de mogelijkheid van het plaatsen van een extra bridge verbindingsproblemen definitief oplost en je hebt in de praktijk echt een fijner product. Dat alles bedien je met de uitstekende app van Tado die je eenvoudig kunt programmeren en ook uitgerust is met geofencing.

Het meest jammere voor Tado-gebruikers is daarom dat Tado X op geen enkele manier compatibel is met oudere Tado-spullen. Upgraden kan dus alleen door alles te vervangen en dat kan in de papieren lopen. Moet je echter nog beginnen met slimme verwarming en ben je geïnteresseerd in zoneregeling, dan is Tado X een prima keuze.

Op papier (!) voegt de Amazon Kindle Paperwhite niet ontzettend veel toe. Maar de aanpassingen kunnen wel waardevol zijn voor iedereen die al jaren een (verouderde) Kindle-versie heeft. Wat brengt de 2024-variant?

We vallen meteen met de deur in huis. Mocht je de 2021-versie van de Amazon Kindle Paperwhite gekocht hebben, dan zal de stap naar de 2024-variant te klein zijn om opnieuw 180 euro uit te geven aan een (eerlijk is eerlijk: voortreffelijke) e-reader. Maar als jouw Kindle uit 2018 of eerder komt, dan is het wél tijd om de overstap te maken. De Amazon Kindle van de twaalfde generatie heeft namelijk twee belangrijke en waardevolle aanpassingen.

Ten eerste is het systeem nu tot 25 procent sneller. Amazon geeft weinig informatie vrij over de processor en andere specificaties; maar als je een oude en nieuwe Kindle naast elkaar houdt, merk je dat verschil. Het menu reageert vlotter op je aanrakingen, waardoor je minder lang hoeft te wachten. Dit is met name merkbaar wanneer je iets moet intypen, als je een boek zoekt bijvoorbeeld.

Daarnaast is het scherm ten opzichte van de 2021-editie is het scherm met een inch gegroeid. Er past nu net wat meer op het scherm: wat ons betreft betekent dat vooral meer leesplezier. Dat hij daardoor een paar gram zwaarder en wat groter is dan de voorgaande Paperwhite mag eigenlijk geen naam hebben. Met een gewicht van 211 gram en een scherm van 7 inch blijft de 2024-variant namelijk nog steeds een e-reader die niet zwaar of ontzettend groot is. Het is nog steeds een compact apparaat dat je vrijwel overal mee naartoe kunt nemen.

©Wesley Akkerman

Kleine frustratie

Het apparaat ligt lekker in de hand, maar is tevens ontzettend glad waardoor we een hoesje eigenlijk verplicht vinden. Zo voorkom je dat je de e-reader stevig vast wilt houden, waardoor je mogelijk met je duim op het e-inkt-scherm tikt.

Tikken op het scherm betekent dat je van pagina wisselt in een boek of comic. Dat wil je natuurlijk niet per ongeluk doen, want dat kan je een beetje uit het lezen halen. Het is geen groot probleem, maar wel een kleine smet op de ervaring. Verder hebben we weinig aan te merken op het ontwerp. Onderop zit de knop waarmee je hem uit de slaapstand haalt. Ook zit hier de usb-c-poort waarmee je hem oplaadt. De accu kan het tot drie maanden uithouden.

©Wesley Akkerman

(Bijna) hetzelfde, verbeterd

Net als bij andere Kindle-modellen kun je de kwaliteit van het scherm aanpassen op je eigen zicht. Zo heb je verschillende niveaus van helderheid, die er zowel in de avond als overdag prima uitzien. Daarnaast ben je in staat de warmte van het scherm te veranderen. Dan maak je de digitale pagina's in feite meer geel dan wit, maar dat vinden we geen groot probleem. Na een seconde is je zicht daaraan gewend en lees je de woorden prettig van het schermpje. Ook de contrastverhouding is nu hoger. Dat zie je voornamelijk wanneer je comics of graphic novels leest. Een verbetering waarvan we zeggen: meer dan welkom. Maar...

©Wesley Akkerman

Oude(re) Kindle vervangen of niet?

...Ondanks de verbeteringen wat betreft snelheid, schermgrootte en de hierboven beschreven contrastverhouding is de sprong tussen de variant uit 2021 en deze uit 2024 ook weer niet zó groot dat we meteen roepen dat je er nu een moet bestellen. Ja, de ervaring is beter – maar ook weer niet zó veel beter.

Daarnaast is het jammer dat Amazon de Amazon Kindle Paperwhite voorziet van slechts 16 GB aan opslagruimte. Nu zal dat voor je verzameling oude en nieuwe boeken en novels meer dan voldoende zijn, maar fans van audioboeken kunnen beter naar een model kijken met iets meer ruimte. De Paperwhite Signature Edition heeft bijvoorbeeld 32 GB aan opslagruimte, maar kost met 199 euro ook meteen twee tientjes meer.

©Wesley Akkerman

Een Kindle zoals verwacht

Het zal niemand verrassen dat de Amazon Kindle Paperwhite presteert zoals verwacht. Zoals altijd kun je heel fijn je boeken lezen op dit apparaat, zonder vermoeide ogen. De interface is toegankelijk en boeken aanschaffen is zo gepiept. Dat kan direct op de e-reader, met een Amazon-account, of via de website. Dan worden ze naar de e-reader gestuurd. Gekochte boeken worden verder netjes gepresenteerd op het thuisscherm van het apparaat. Zoals altijd is het ook mogelijk gratis epubs met een omweg naar het product te sturen.

Het apparaat biedt een aantal opties voor het aanpassen van de tekstgrootte en het lettertype, maar voelt tegelijkertijd ook een beetje beperkt. We zien graag meer opties in het menu staan. Daarnaast is het jammer dat de nieuwe Paperwhite geen koptelefoonaansluiting heeft en dat je voor luisterboeken bent aangewezen op bluetooth – zeggen we in het kader van veelzijdigheid.

©Wesley Akkerman

Amazon Kindle Paperwhite kopen?

Hoewel we enthousiast zijn over de Amazon Kindle Paperwhite (2024) en de aanpassingen zeker de moeite waard vinden, betekent dat niet dat we iedereen met een 2021-model aanraden om over te stappen – want daarvoor zijn de stappen te klein. Maar heb je een veel ouder model, dan kun je dat met een gerust hart wél doen. De basis is vertrouwd gebleven, en ondanks een paar kleine minpunten is dit zeker geen miskoop.

Of het nu gaat om pizza's, ijs of zelf ingevroren maaltijden: een goede vriezer is onmisbaar. Maar kies je voor een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie? In dit artikel zetten we de verschillen op een rij, zodat jij de beste keuze kunt maken.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aanschaf van een nieuwe vriezer

Voordat je je zoektocht naar het juiste model vriezer start, is het belangrijk om te bepalen hoeveel vriesruimte je nodig hebt. Het zou zonde zijn als je een duur apparaat in de keuken of schuur hebt staan dat uiteindelijk te weinig opbergruimte blijkt te hebben, of juist een apparaat dat altijd maar tot de helft gevuld is en daardoor onnodig veel energie verbruikt. Of je nu een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie kiest: voor alle modellen geldt dat je zo'n 50 liter vriesruimte per persoon rekent. Bestaat jouw huishouden uit vier mensen, dan heb je dus een vriezer met een inhoud van minstens 200 liter nodig. Met z'n tweeën heb je vaak genoeg aan 100 tot 150 liter.

Vrieskast

Een vrieskast lijkt door zijn verticale model veel op een koelkast, met als verschil dat de gehele kast bedoeld is om te vriezen. De binnenkant van een vrieskast bestaat dan ook uitsluitend uit lades. Het fijne daaraan is dat een vrieskast erg overzichtelijk is: als je ervoor staat, zie je in één oogopslag welke producten waar liggen. Dat is anders bij een vrieskist, waarin diepvriesproducten op elkaar gestapeld liggen in één groot vriesvak. Ook kun je in een vrieskast over het algemeen erg veel producten kwijt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het compacte vriesgedeelte van een koelvriescombinatie. Vrieskasten zijn er ook in tafelmodellen, die ideaal zijn voor kleinere keukens of huishoudens. Een tafelmodel plaats je bijvoorbeeld onder het keukenblad, waardoor hij geen extra ruimte in je keuken inneemt.

©carballo

Vrieskist

Iets minder populair dan de vrieskast en koelvriescombinatie is de vrieskist: een liggende vriezer met een deksel bovenop. Het voordeel van dit type vriezer is ook meteen een nadeel: een vrieskist is erg groot, waardoor hij niet in de gemiddelde keuken past. Vrieskisten scoren ook op esthetisch gebied wat minder hoog, waardoor de meeste mensen dit apparaat sowieso niet snel in de keuken zouden plaatsen. Toch kunnen vrieskisten juist vanwege hun grote formaat ontzettend handig zijn. Bijvoorbeeld als je vaak in bulk koopt, hobbykok bent, een moestuin hebt of in de zomer veel ijsjes of ijsblokjes wilt bewaren. Sommige vrieskisten hebben zelfs een netto inhoud van 600 liter! Als je ruimte overhebt in je schuur of garage en vaak voedsel invriest, is een vrieskist dus zeker het overwegen waard. Vrieskisten zijn daarnaast relatief goedkoop én energiezuinig, omdat de kou na het openen van het deksel direct weer terug in de kist 'valt'. Het apparaat hoeft na openen dus niet extra hard te werken om de vriesruimte weer op de juiste temperatuur te krijgen.

Lees ook: Een vrieskast in de schuur of garage? Een koud kunstje!

©Vinícius Bacarin

Koelvriescombinatie

Veruit de meeste huishoudens hebben een koelvriescombinatie: een koelkast en vriezer ineen. De vriezer bevindt zich meestal boven of onder het koelgedeelte. Zo'n koelvriescombinatie is natuurlijk hartstikke handig, want het bespaart een hoop ruimte in de keuken. Ook is een koelvriescombinatie over het algemeen goedkoper dan een losse koelkast en vriezer. En omdat er maar één compressor hoeft te draaien, is een koelvriescombinatie vaak ook energiezuiniger dan twee losse apparaten bij elkaar. Maar zo'n twee-in-één-apparaat heeft ook een nadeel: je kunt er veel minder diepvriesproducten in kwijt dan in een losse vrieskast of -kist. Vaak beslaat de koelruimte het grootste gedeelte van het apparaat, en blijven er drie tot vijf lades over voor het vriezen. Voor een gemiddeld gezin dat af en toe wat invriest is dat meestal wel voldoende. Heb je meer vriesruimte nodig, bijvoorbeeld omdat je vaak aanbiedingen koopt of aan mealpreppen doet? Dan heb je aan een koelvriescombinatie mogelijk niet genoeg en is een vrieskast of -kist voor jou een beter idee.

©Indofootage

Extra functies

Als je eenmaal besloten hebt voor welk type vriezer je gaat, zou je ook nog kunnen kijken welke functies je wilt dat het apparaat heeft. Veel moderne vrieskasten, -kisten en koelvriescombinaties beschikken over allerlei slimme functies die helpen om voedsel langer vers te houden en het apparaat efficiënt te laten werken. Zo hoef je met No Frost nooit meer te ontdooien, is de snelvriesfunctie handig voor het snel invriezen van nieuwe boodschappen en voorkomt een deuralarm dat warme lucht de vriezer binnendringt. Bij vrieskisten is binnenverlichting extra belangrijk, zodat je niet eindeloos hoeft te graaien als je een product zoekt. Let ook op het energielabel van je nieuwe vriezer, want vriezers vreten behoorlijk wat stroom. Wil je een zo zuinig mogelijk apparaat, ga dan voor een vriezer met energielabel C of hoger (tot A). Je kunt ook het energieverbruik in kWh/jaar gebruiken om apparaten te vergelijken; dit geeft het absolute verbruik van een vriezer aan.