Je slimme meter uitlezen: altijd zicht op je verbruik
Een slimme meter zorgt niet alleen dat je geen meterstanden meer hoeft door te geven, je kunt ook zelf via een verbruiksmanager direct inzicht krijgen in je verbruik. Meten is weten en de eerste stap naar het besparen van energie. We leggen uit welke mogelijkheden er zijn om je actuele en historische verbruik in kaart te brengen.
De meteropnemer mag op zoek naar een nieuwe baan: dankzij de slimme meter wordt je energieverbruik automatisch op afstand uitgelezen door de netbeheerder. Veel energieleveranciers zullen je aan de hand daarvan maandelijks een overzicht sturen met je verbruik en de gemaakte kosten voor die periode. Handig, maar die gegevens zijn niet heel actueel, en de overzichten vaak beperkt. Daarom loont het om zelf het energieverbruik te volgen. Dat kan door je slimme meter – via een apparaatje of kabel – te koppelen aan een schermpje of app. We noemen zulke schermpjes of apps ook wel energieverbruiksmanager. Wil je niets aansluiten, dan zou je ook op een dienst kunnen vertrouwen die je meter uitleest. Die hebben wel de nodige beperkingen (zie kader).
INZICHT IN VERBRUIK VIA DIENSTEN We stellen in dit artikel verbruiksmanagers centraal die via een apparaatje verbinding maken met je slimme meter, zodat je real-time inzicht in je verbruik hebt. Er bestaan ook diensten die op afstand je slimme meter uitlezen. Dan hoef je alleen een aanvraagprocedure te doorlopen. De gegevens kun je via een website of app raadplegen. Er zijn wel de nodige beperkingen. Zo zijn de gegevens vertraagd. Doorgaans kun je vandaag het energieverbruik van gisteren zien, in blokken van een kwartier of uur. Ook kunnen ze niet het stroomverbruik van afzonderlijke apparaten laten zien. Daarnaast betaal je soms abonnementskosten. Bekende voorbeelden zijn SlimmemeterPortal.nl, slimmemeteruitlezen.nl en MIJNenergieinzicht.
Mogelijkheden energieverbruiksmanagers
Een energieverbruiksmanager die aan de slimme meter is gekoppeld laat op elk moment (ofwel ‘real-time’) zien hoeveel gas en elektriciteit je verbruikt of hoeveel elektriciteit je teruglevert. Hierdoor zie je óók wat de invloed van besparende maatregelen is. Ga bijvoorbeeld actief op zoek naar de grootste stroomverbruikers door apparaten aan en uit te zetten. Ook heb je, als je alle verbruikers in huis uit zet, een indicatie van het sluimerverbruik. Dit kan je misschien op het spoor van bijvoorbeeld een oude koelkast brengen die aan vervanging toe is. Daarnaast geven energieverbruiksmanagers je vaak heel uitgebreide historische overzichten. De verbruiksmanagers die we in dit artikel noemen zijn niet gebonden aan een bepaalde energieleverancier. Wel kunnen ze eisen stellen aan je slimme meter. Deze moet veelal aan een bepaalde dsmr-versie voldoen. Dat is een afkorting van Dutch Smart Meter Requirements. Er bestaan verschillende versies, zoals dsmr 3, 4 en 5. De versie die jouw slimme meter ondersteunt hangt af van de fabrikant en het model. Controleer voordat je een energieverbruiksmanager aanschaft of jouw slimme meter wordt ondersteund.
©lev dolgachov
OPBRENGST VAN ZONNEPANELEN VERWERKEN Als je zonnepanelen hebt ben je waarschijnlijk benieuwd hoe deze presteren. Een energieverbruiksmanager geeft daar inzicht in, maar niet zo gedetailleerd als je misschien verwacht. De stroom van je zonnepanelen wordt altijd eerst opgemaakt door de apparaten in huis. Als er iets overblijft, wordt dat teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Een slimme meter registreert feitelijk alleen hoeveel stroom de woning ingaat of terug wordt geleverd, zeg maar het netto verbruik. Je weet dus slechts wat er onder de streep overblijft en niet wat het interne verbruik is of de opwek van zonnepanelen. Een energieverbruiksmanager zal normaal ook niet meer dan dat kunnen laten zien. Er zijn wel oplossingen om je interne verbruik te achterhalen, zodat je een completer beeld hebt. Meestal wordt daarvoor een aparte meter geplaatst. Dit moet door een installateur worden gedaan. Enkele systemen kunnen rechtstreeks de opwekgegevens van zonnepanelen uitlezen. Dat kan niet altijd en hangt ook af van je merk en type omvormer. Als alternatief kun je doorgaans wel altijd handmatig de opwek van zonnepanelen volgen via een app van de leverancier.
Zelfbouw: P1 monitor
P1 monitor is software voor de Raspberry Pi, een bekende en flexibel inzetbare minicomputer. Geholpen door een slimme meter-kabel, verkrijgbaar voor ongeveer vijftien euro, kan deze software je slimme meter uitlezen. Door in te loggen via een browser zie je vervolgens heel mooie en opvallend uitgebreide overzichten met je actuele en historische verbruik. Door netjes de kosten voor elektriciteit en gas op te geven, en enkele gerelateerde tarieven zoals het vastrecht, kan de app je ook precies vertellen welke kosten je hebt gemaakt. En als je het leuk vindt, kun je het systeem zelfs uitbreiden om ook je waterverbruik bij te houden. P1 monitor kan bovendien in sommige situaties de opgewekte stroom van je zonnepanelen registreren en dit zichtbaar maken in grafieken. Dat is niet gebruikelijk voor energieverbruiksmanagers. Een slimme meter geeft die gegevens namelijk niet (zie kader). Het gaat met makkelijkst als je een omvormer van het merk SolarEdge gebruikt.
Een nadeel van P1 monitor is dat de eenmalige kosten wat hoger zijn. Zo heb je naast de Raspberry Pi en slimme meter-kabel ook een geheugenkaart, voeding en behuizing nodig. Bij elkaar kost het je zo’n 80 euro. Daar komt bij dat de levertijd van de Raspberry Pi op dit moment niet heel goed is vanwege wereldwijde chiptekorten. Er zijn verder geen bijkomende kosten voor het gebruik van P1 monitor. En die Pi houdt zijn waarde: die zou je later altijd voor andere leuke projecten kunnen gebruiken, al is het niet ieders hobby. Het installeren is niet lastig maar vraagt wel even wat aandacht. Als je de uitdaging aan gaat kun je hier lezen hoe je dit installeert en gebruikt.
Meetstekkers
Er zijn allerlei meetstekkers verkrijgbaar die eigenlijk allemaal volgens hetzelfde principe werken. Je plugt ze rechtstreeks in de P1-poort van je slimme meter. Daarnaast sluit je ze aan op je netwerk via een netwerkkabel of een draadloze verbinding (wifi). Vervolgens kun je een app of website gebruiken om de gegevens te raadplegen of – in enkele gevallen – een apart schermpje. Op het schermpje zie je altijd direct, op een centrale plek in huis, wat je verbruikt. Het bekendste voorbeeld is de Toon, die ook je thermostaat kan aansturen. Daarom hang je deze in principe op de plek van je oude thermostaat. Om alle functies te gebruiken heb je wel een abonnement nodig. Behalve via een app, website of schermpje, kun je de meeste meetstekkers overigens óók nog uitlezen met software voor thuisautomatisering (zie kader). Let erop dat enkele energieleveranciers meetstekkers exclusief aan eigen klanten leveren. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Pure Energie Meter van Pure Energie. De Toon kun je wél gebruiken als je geen stroom en gas afneemt van Eneco, al mis je dan wel je persoonlijke tarieven. De meeste meetstekkers zijn universeel, waaronder de HomeWizard Wi-Fi P1 Meter, EnergyFlip, Youless, EARN-E en plugwise Smile P1. Enkele zullen we hieronder wat uitgebreider bespreken.
UITLEZEN MET SOFTWARE VOOR THUISAUTOMATISERING De meeste meetstekkers kun je uitlezen met software voor thuisautomatisering. Denk aan bijvoorbeeld Home Assistant of Domoticz. Sommige meetstekkers zijn daar juist specifiek voor ontworpen, zoals de Slimme Meter WiFi gateway (34,95 euro). Het voordeel van zulke software is dat je allerlei automatiseringen kunt bedenken op basis van je verbruik. Denk bijvoorbeeld aan het activeren van je boiler als je een hoge opbrengst hebt van je zonnepanelen. Software als Home Assistant kan overigens prima overzichten maken met je verbruik. Heb je daar genoeg aan, en staat de computer met de bewuste software in de buurt van je slimme meter? Dan werkt een kabeltje tussen de pc en slimme meter net zo goed, en het is meestal ook goedkoper dan een meetstekker.
HomeWizard Wi-Fi P1 Meter
De Wi-Fi P1 Meter (rond de 35 euro) van HomeWizard is een goedkope én één van de meest gebruiksvriendelijke opties om zelf je slimme meter uit te lezen. Zie het als een soort slimme meter-dongel. Je klikt deze in de P1-poort van de slimme meter en stelt hem in enkele stappen in via de app. Daarna zie je met de app het stroomverbruik, je teruggeleverde stroom als je zonnepanelen hebt en ook het gasverbruik. Je ziet naast het actuele verbruik ook het historische verbruik tot een jaar terug, of nog langer als je een aanvullende dienst afsluit. Handig is dat je dit systeem ook kunt uitbreiden met bijvoorbeeld slimme stekkers om het verbruik van individuele apparaten te meten. In een apart artikel lees je meer over de installatie en het gebruik van de Wi-Fi P1 Meter en de genoemde uitbreiding.
Koop de HomeWizard Wi-Fi P1 Meter via Bol.com
EARN-E
De EARN-E is een meetstekker die je net als het apparaatje van HomeWizard in combinatie met een app kunt gebruiken voor inzicht in je verbruik. Tevens kun je inloggen op het desktopportaal met een browser. Naast de eenmalige aanschafprijs (29,95 euro) heb je ook een abonnement nodig van 1 euro per maand. Voor eigenaren van zonnepanelen is het EARN-E Solarpakket waarschijnlijk interessanter. De abonnementskosten van deze variant zijn wel iets hoger (2,50 euro per maand). De Solar-variant kun je koppelen met verschillende omvormers van zonnepaneelinstallaties. Op dit moment worden zowel SolarEdge als Enphase ondersteund. De koppeling met SMA en GoodWe wordt nog ontwikkeld. Deze koppeling gebeurt softwarematig waardoor er niets hoeft te worden geïnstalleerd. De belangrijkste toegevoegde waarde is natuurlijk dat je hiermee óók de opwek kunt zien van je zonnepanelen in hetzelfde overzicht. Binnenkort levert EARN-E een optioneel schermpje als extra uitbreiding op bovenstaande pakketten om je verbruik mee te kunnen volgen.
EnergyFlip
De EnergyFlip is een energieverbruiksmanager die wat beter bekend is onder de oude naam Huisbaasje. Het is volgens het bedrijf zelf de meest gebruikte onafhankelijke verbruiksmanager in Nederland. Het idee is nog hetzelfde: via een meetstekker, de EnergyFlip (99 euro), kun je de verbruiksgegevens van de slimme meter verzamelen, waarna je deze met een app kunt raadplegen. Het bedrijf biedt een uitbreidingsset (55 euro) aan om ook de opgewekte stroom van je zonnepanelen zichtbaar te maken door dit te meten. Het voordeel is dat het in tegenstelling tot softwarematige oplossingen met alle installaties van zonnepanelen werkt. Een nadeel is dat je de installatie nu niet zelf kunt afhandelen, hier is een installateur voor nodig. Het is dus verstandig je vooraf goed in te lezen of door het bedrijf te laten adviseren.
SPLITTER VOOR DE P1-POORT Soms wil je dat meerdere systemen de slimme meter uit kunnen lezen. Denk aan systemen die je verbruik voor je bijhouden, of misschien wel een slimme laadpaal voor je elektrische auto? Die stemmen vaak het bijladen van de auto af op je actuele verbruik of de hoeveelheid zonnestroom, door het uitlezen van de slimme meter. Er zit echter maar één poort op de slimme meter. Door een splitter te gebruiken, kun je gemakkelijk meerdere systemen aansluiten. Er bestaan zowel passieve als actieve splitters. Gelet op de vele mogelijke combinaties van meters en apparaten die je aan de P1-poort kunt hangen is het lastig te zeggen welke splitter wel of niet voor je werkt. Een actieve splitter geeft de grootste kans op succes. We hebben met succes de actieve P1-splitter van HomeWizard (27,95 euro) gebruikt voor zowel een slimme meter-kabel als de Wi-Fi P1 Meter van het bedrijf zelf. De splitter krijgt zijn voeding in veel gevallen van de slimme meter. Je hebt dan geen externe voeding nodig.
