Bijna iedereen heeft tegenwoordig een slimme meter, maar wist je ook dat je die zelf kunt uitlezen? Aan de hand van een Raspberry Pi leggen we uit hoe je dat doet.

Iedereen een slimme meter

Al circa vier miljoen huishoudens hebben tegenwoordig een slimme meter. Die meet je stroomverbruik en geeft dit samen met de standen van de gasmeter door via het mobiele netwerk. Handig voor de energieleverancier en netbeheerder, die verbruiksgegevens kunnen uitlezen en inzicht krijgen in pieken of storingen op het energienet. Maar ook handig voor jou, omdat je meer inzicht kunt krijgen in je verbruik en bijvoorbeeld de teruggave van zonnepanelen. Vanaf 2023 is het zelfs verplicht om een slimme meter te hebben bij zonnepanelen, vanwege belastingmaatregelen. Behalve via een internetportaal van je energieleverancier of een onafhankelijke dienst kun je ook zelf via de datapoort op de slimme meter, de zogenaamde P1-poort, het verbruik bijhouden. 

Uit onderzoek van Netbeheer Nederland is gebleken dat maar weinig huishoudens in Nederland de P1-poort benutten. Volgens het onderzoek willen mensen best energie besparen op basis van inzicht in hun energieverbruik, maar liefst zonder daarvoor zelf steeds in actie te hoeven komen. Door de stappen in dit artikel door te lopen, maak je het jezelf erg makkelijk.

©PXimport

Slimme meters kopen

Inzicht via onafhankelijke dienst

Wie het eenvoudig wil houden, kan bijvoorbeeld deze gratis dienst gebruiken. Na verificatie van je adres kun je via je account inzicht krijgen in je verbruik aan de hand van grafieken. Een leuke bonus is dat je je verbruik kunt vergelijken met mensen in je omgeving of met dezelfde woonsituatie. Erg gedetailleerd zijn de verbruiksgegevens niet, zeker voor die ouder dan twee maanden, en het is niet realtime. Ook geef je een derde partij de beschikking over je verbruiksgegevens. Daarom gaan we zelf aan de slag met software om het verbruik bij te houden.

Zelf je slimme meter uitlezen

Wie zelf zijn slimme meter wil uitlezen, heeft daarvoor alleen een Raspberry Pi nodig. Het nieuwste model is de Raspberry Pi 4, maar de Raspberry Pi 3 model B vosltaat ook, sterker nog deze hebben we gebruikt voor dit artikel. Verder heb je nog een kabeltje voor de P1-poort van de slimme meter (zie stap 5) en wat software op een micro-sd-kaart nodig. We bekijken twee softwareopties. De eerste is P1 monitor dat specifiek is ontwikkeld voor het uitlezen van de slimme meter. Het uitlezen van de slimme meter is verder vooral het domein van huisautomatiseringssoftware. We bekijken Domoticz dat de belangrijkste opties voor het uitlezen van de slimme meter biedt.

©PXimport

Laten installeren 

Raspberry Pi en micro-sd-kaart

P1 monitor is net als Domoticz specifiek ontwikkeld voor de Raspberry Pi. P1 monitor werkt het beste op een Raspberry Pi 3 model B en zou ook moeten werken op de Raspberry Pi 4. De Pi 3 model B+ wordt sinds de laatste versie ook ondersteund en zou nog wat vlotter moeten werken. Hoewel het ook op een Raspberry Pi 2 werkt, wordt dit afgeraden door de wat langzamere processor.

Domoticz werkt goed op zowel de Pi 2 als 3 en 4, maar kun je bovendien ook prima op bijvoorbeeld een Linux-server of nas installeren, bijvoorbeeld van Synology.

Kabeltje voor de slimme meter

Er bestaan, zoals je verderop in dit artikel kunt lezen, verschillende protocollen voor de communicatie met de slimme meter en ook verschillende communicatie-instellingen. Heel veel verschillende kabeltjes zijn er gelukkig niet, al is het verstandig om vooraf te controleren of een kabel ook echt geschikt is voor jouw slimme meter. Het kabeltje is bij diverse webshops te koop zoals Cedel.nl of SOS Solutions, kost net geen 20 euro en is voor de meeste meters geschikt. Je kunt ze ook goedkoper vinden (bijvoorbeeld bij Chinese webshops) of zelf bouwen, maar dan heb je minder garantie dat het werkt.

©PXimport

Bijna realtime meten

Zowel P1 monitor als Domoticz kan het actuele elektriciteit- en gasverbruik laten zien en tevens, aan de hand van grafieken, het historische verbruik. Door je energietarieven op te geven, kun je tevens de bijbehorende kosten inzichtelijk maken. Het actuele verbruik is vrijwel realtime: dit wordt iedere 10 seconden door de slimme meter doorgegeven. Je kunt dus de invloed zien van een apparaat dat je inschakelt. De gegevens voor gasverbruik ontvang je wat minder vaak, die worden meestal per uur door de slimme meter doorgegeven.

Installatie op micro-sd-kaart

Naast de kant-en-klare image van 8 GB voor de Raspberry Pi 3 model B(+) heb je ook de USB Image Tool nodig. Plaats een micro-sd-kaart in de kaartlezer, selecteer in USB Image Tool de kaartlezer en kies Restore. Wijs het image-bestand aan en zet het op de micro-sd-kaart. Het kan mislukken als er nog data op de micro-sd-kaart staat. Dat kun je vaak oplossen met de optie Reset in USB Image Tool of met een tool als SD Formatter.

©PXimport

Instellingen voor de slimme meter

Plaats het micro-sd-kaartje in de Pi. Sluit netwerkkabel, voedingskabel en de slimme-meterkabel aan en start de Pi. Daarna staat P1 monitor voor je klaar in de browser op http://p1mon. Controleer via Informatie / P1 poort status of data van de slimme meter wordt ontvangen. Als dat niet zo is, moet je de seriële instellingen aanpassen via Instellingen / P1 poort. Gebruik de standaard inloggegevens (gebruikersnaam root, wachtwoord toor). Er zijn een paar gangbare combinaties die vrijwel altijd werken (zie kader ‘Slimme-meterprotocollen’). Komen na het aanpassen van de instellingen de eerste gegevens binnen (dit kan tot tien seconden duren), dan verandert de status naar groen.

Slimme-meterprotocollen

Ruimte micro-sd-kaart benutten

Heb je P1 monitor geïnstalleerd op een micro-sd-kaart groter dan 8 GB? De extra ruimte wordt standaard niet benut, maar het is gemakkelijk op te lossen door in te loggen op de Pi met PuTTY of een andere ssh-cliënt. Gebruik p1mon als hostnaam en de standaard inloggegevens (gebruikersnaam root, wachtwoord toor). Start vanaf de shell de tool raspi-config met het commando sudo raspi-config. Kies Advanced Options en vervolgens Expand Filesystem. Herstart daarna de Pi, zodra hierom wordt gevraagd, en log opnieuw in. Controleer met het commando df -h of het bestandssysteem /dev/root inderdaad is gegroeid tot (bijna) de hele omvang van de micro-sd-kaart.

©PXimport

Instellen energietarieven

Voordat je met P1 monitor aan de slag gaat, is het handig om de instellingen na te lopen via Instellingen. Het is bijvoorbeeld handig om je gebruiksgegevens te vertalen naar kosten. Onder Tarieven kun je aangeven wat jouw tarieven voor elektriciteit en gas zijn. Ook kun je een grenswaarde instellen. Dat is het streefbedrag voor je kosten per maand. In het overzicht met kosten zie je dit als grenslijn terug, zodat je direct ziet of je over of onder het gewenste maandbedrag blijft.

Verbruiksgegevens bekijken

Onder het Home-icoontje vind je vier icoontjes voor overzichten van het actuele of historische verbruik. Het eerste icoontje toont het actuele elektriciteitsverbruik, met aan de rechterkant het totaal voor vandaag en aan de onderkant een grafiek met het verbruik van de laatste vier uur. Geef je ook elektriciteit terug aan het energienet, dan kun je dit onder het kopje Levering bekijken. Het tweede icoontje laat het historische elektriciteitsverbruik in grafieken zien (per uur, dag, maand of jaar). Ook kun je hier nog verder op inzoomen als je dat wilt. Op vergelijkbare wijze bekijk je in het volgende overzicht grafieken voor het gasverbruik. Het laatste overzicht toont de gemaakte kosten.

©PXimport

Informatie over het weer toevoegen

Via Instellingen kun je onder Weer een API-sleutel invullen die je gratis via OpenWeatherMap kunt aanmaken na het registreren van een profiel. Let er op dat het zo’n tien minuten duurt voordat een aangemaakte API-sleutel actief is. In P1 monitor voer je de API-sleutel in en de gewenste locatie, bij voorkeur voorzien van het land, bijvoorbeeld Amsterdam,nl. Kies ten slotte Opslaan en ga via Exit terug naar het overzichtsscherm. P1 monitor zal nu in de grafiek met het gasverbruik via een pop-up laten zien wat de minimale, gemiddelde en maximale temperatuur op dat moment was.

Gegevens importeren en exporteren

Het is belangrijk om af en toe een back-up van alle metingen te maken. Hiervoor ga je naar Instellingen / in-export. Door op export te drukken wordt een zip-bestand aangemaakt met alle historische data, in de vorm van sql-statements. Daarmee kan op een later moment de database opnieuw gevuld worden, via de optie import. Wil je upgraden naar een nieuwere versie van P1 monitor? Dan kun je het beste eerst alle data exporteren, daarna een nieuwe image op de micro-sd-kaart schrijven en ten slotte weer de oude data importeren.

©PXimport

Uitlezen met Domoticz

Ook met Domoticz, software voor huisautomatisering, kun je de slimme meter uitlezen. De software laat het actuele verbruik inzien en presenteert ook mooie grafieken en rapporten met het historische verbruik, waarbij je gegevens desgewenst kunt exporteren. Hoewel Domoticz op dit punt iets minder uitgebreid is dan P1 monitor, biedt het wel alle belangrijke functies, en natuurlijk heel veel extra opties voor automatisering in en om het huis. Bovendien kun je in Domoticz flexibel gebruik maken van notificaties of de verbruiksgegevens op andere manieren gebruiken, bijvoorbeeld in zelfgeschreven scripts.

Instellen in Domoticz

Domoticz kun je op verschillende manieren instellen en werkt op veel apparaten. De installatie-instructies vormen een goed startpunt. Wil je Domoticz op een nas van Synology installeren, dan kun je voor actuele pakketten naar www.jadahl.com. Ondersteuning voor de slimme meter is al ingebouwd in Domoticz. Ga hiervoor naar Instellingen / Hardware en voeg het apparaat genaamd P1 Smart Meter USB toe. Daarna kies je in de lijst bij Seriële poort de usb-poort waarop je het kabeltje hebt aangesloten. Je kunt dit achterhalen via de shell, maar ook gewoon uitproberen. Stel ook de andere details in, zoals de baudrate die afhankelijk van je meter 9600 of 115200 bit per seconde kan zijn.

©PXimport

Inzoomen op je verbruik

In Domoticz kun je onder het tabje Overige zien wat het actuele verbruik van elektriciteit is en hoeveel gas je vandaag in totaal hebt verstookt. Druk op Log om grafieken te zien voor vandaag en voor de afgelopen week, maand en het afgelopen jaar. De grafiek per maand is vooral handig om piekdagen er uit te pikken, de jaargrafiek is nuttig om lange-termijn trends in je verbruik te ontdekken. Grafieken kun je eventueel exporteren als afbeelding of databasebestand, en de optie Rapport toont verbruiksgegevens als lijst.

Notificaties ontvangen

©PXimport

Naast het monitoren van het verbruik via de gebruikersinterface van Domoticz kun je ook notificaties instellen, zodat je gewaarschuwd word als het verbruik bijvoorbeeld over een bepaalde drempel komt. Hiervoor gebruik je de optie Notificaties die in het blokje voor elektriciteit en gas wordt getoond. Je kunt hier kiezen via welke systemen een notificatie verstuurd moet worden. Dat kan bijvoorbeeld per e-mail, maar ook met een notificatie direct op je smartphone. Als je een Android-smartphone hebt is Pushbullet daarvoor een mooie optie. Je moet de notificaties nog wel zelf configureren via de instellingen van Domoticz.

Waterverbruik meten

Dankzij slimme technologie voeg je comfort en luxe aan jouw badkamer toe. Denk aan vochtbestendige wifi- en bluetooth-speakers voor ontspannende muziek en speciale televisies voor je favoriete programma's. En met behulp van waterdichte e-readers hoef je je tijdens urenlange badderen geen moment te vervelen. Zelfs weegschalen, spiegels en douchekoppen zijn tegenwoordig slimmer dan ooit.

Vochtbestendige speaker: Sonos Roam 2

Natte handen? Geen probleem, want de Sonos Roam 2 bedien je met jouw stem. Verder is deze draadloze luidspreker IP67-gecertificeerd, waardoor er geen vocht kan binnendringen. Volgens de fabrikant houdt de oplaadbare accu het ongeveer tien uur vol, zodat je niet afhankelijk bent van netstroom. Handig is dat de Roam 2 met andere Sonos-speakers kan samenwerken. Verbind het apparaat met wifi en bepaal in een app welke afspeellijst, podcast of radiozender je wilt horen. Is er in jouw badkamer geen wifi-dekking? Koppel in dat geval een smartphone via bluetooth en stream alsnog muziek. De Roam 2 is in verschillende kleurstellingen te koop, namelijk zwart, wit, rood, blauw en groen.

Slimme douchekop: Hydrao Aloe

Met deze slimme douchekop bespaar je eenvoudig op het waterverbruik. Tussen de sproeistralen bevinden zich vijf ledlampen. Die geven het actuele waterverbruik weer. Aan het begin van de douchebeurt is de verlichting groen, maar na iedere tien liter toont de Hydrao Aloe een andere kleur. Bij rode knipperende lampjes heb je meer dan veertig liter water verbruikt. Je past het lichtschema in een app op je smartphone desgewenst aan. Deze douchekop is in drie uitvoeringen te koop.

Waterdichte e-reader: Kobo Libra Colour

Op de Kobo Libra Colour zie je alle boekomslagen, illustraties, afbeeldingen en notities in kleur. Ondanks het ruime schermformaat van 7 inch valt het gewicht mee. Dat bedraagt nog geen 200 gram. Lees dus gerust uren achtereen in bad. Met een interne opslagcapaciteit van 32 GB kun je flink wat e-books en luisterboeken opslaan. Je gebruikt de Libra Colour optioneel ook voor het maken van aantekeningen, al heb je daarvoor de los verkrijgbare Kobo Stylus 2 nodig. Deze e-reader is in een zwarte en witte behuizing te koop.

Badkamer-tv: SplashVision ESI-22

Vanuit bad heb je alle tijd om je favoriete tv-programma's te bewonderen. Dat kan natuurlijk met een geschikte smartphone of tablet, maar het is comfortabeler om een vochtbestendige televisie te plaatsen. SplashVision fabriceert beeldbuizen voor badkamers, zoals de ESI-22. Je monteert dit model in of op de wand. Een beelddiagonaal van 22 inch lijkt misschien klein, maar wegens de korte kijkafstand voldoet het meestal prima. Tegen een stevige meerprijs koop je deze televisie eventueel in een groter formaat van 27 of 32 inch. Installeer vanuit het besturingssysteem Google TV diverse bekende video-apps en kijk naar scherpe Full-HD-beelden. De ESI-22 is in drie smaken te koop, namelijk zwart, wit en grijs. Een waterdichte afstandsbediening is inbegrepen.

Infrarood spiegel met wifi: Eurom Sani Mirror LED wifi 600

Is het vaak koud in jouw badkamer? De Eurom Sani Mirror LED wifi 600 is een badkamerspiegel en infraroodpaneel in één. Dit is aangename stralingswarmte die aanvoelt met zonnestralen op je huid. Mooi meegenomen is dat de spiegel vanwege de verwarmingsfunctie niet meer beslaat. Er is aan de achterzijde ook nog ledverlichting ingebouwd. Gebruik de bedieningsknoppen aan de onderzijde om de temperatuur en verlichting te reguleren. Wanneer je het apparaat met wifi verbindt, stel je in de Eurom Smart-app eventueel een weekschema in. Kies tussen een spiegel met een witte of zwarte rand.

Vochtbestendige speaker: JBL Flip 7

De JBL Flip 7 vult jouw badkamer moeiteloos met heldere klanken. Een pluspunt is dat je de behuizing zowel rechtop als liggend kunt neerzetten. In combinatie met een batterijduur tot maximaal zestien uur vind je vast wel een geschikte plek. Valt de behuizing onverhoopt op de harde badkamervloer, dan is er nog geen man overboord. Zelfs na een val van één meter hoogte blijft de Flip 7 gewoon doorspelen. Bovendien voldoet deze robuuste bluetooth-speaker aan de IP68-norm. Het product is in allerlei vrolijke kleuren verkrijgbaar.

Slimme wc: Creavit WQ Smart Toilet

De Creavit WQ Smart Toilet oogt weliswaar als een doodnormale wc, maar niets is minder waar. Dit exemplaar heeft namelijk een zogeheten verwarmde onderdouche met föhnfunctie. Extra hygiënisch dus! Bovendien heeft het toilet een verwarmde zitting. Je kiest hierbij tussen zes temperatuurstanden. Gebruik de bijgesloten afstandsbediening om deze luxe wc te bedienen, zoals de temperatuur en de verlichting.

Waterdichte e-reader: Amazon Kindle (2024)

Deze Amazon Kindle is een betaalbaar leesmaatje voor in bad. Ondanks de relatief lage aanschafprijs voldoet de lichte behuizing aan de IPx8-norm. Hij is dus volledig waterdicht! Je kunt dit leesapparaat met één hand bedienen, want het 6inch-scherm is lekker compact. Sla aan de hand van 16 GB interne opslag al je favoriete e-books op. Je schaft deze uitvoering van de Kindle in een zwart of groen jasje aan.

Badkamer-tv: Sylvox 32" Smart Mirror YV

Met de Sylvox Smart Mirror haal je een badkamerspiegel en televisie ineen in huis. Het schermdiagonaal bedraagt 32 inch. Gunstig is dat Google TV is ingebakken. Voeg vanuit de Play Store bijvoorbeeld Netflix, Disney+ of YouTube toe en kijk naar video's in Full-HD-kwaliteit. Via HDMI en usb kun je ook nog externe bronnen aansluiten. Je gebruikt voor de bediening de aanraaktoetsen of waterdichte afstandsbediening. Let goed op welk type je aanschaft, want er is een opbouw- én inbouwmodel beschikbaar. Je betaalt voor laatstgenoemde optie honderd euro extra.

Lees ook: De geheime codes van Netflix: zo ontdek je verborgen genres en films

Vochtbestendige speaker: Sonoro Stream

De Sonoro Stream is speciaal ontwikkeld voor vochtige ruimtes. De afstandsbediening is namelijk waterdicht, waardoor je dit handzame audiosysteem probleemloos met natte handen bedient. Je kunt op verschillende manieren luisteren. Allereerst is er een bluetooth-adapter ingebouwd. Koppel dus een smartphone en open je favoriete muziek-app. De Stream kan ook rechtstreeks afspeellijsten en podcasts bij Spotify ophalen. Verbind het apparaat hiervoor met wifi. Dat geeft je meteen ook toegang tot tienduizenden internetradiostations van over de hele wereld. Mooi meegenomen is de aanwezigheid van een DAB+-tuner, zodat je bekende radiostations in een hoge audiokwaliteit kunt ontvangen. Het Duitse merk ontwikkelt dit product in drie kleurstellingen.

Spiegel met speakers: Mawialux Catina

Daar zit muziek in! Deze uitvoering van de Mawialux Catina bevat namelijk twee speakers. Verbind jouw smartphone met bluetooth en laat een afspeellijst op deze spiegel los. Verder heeft de Catina ook een datum- en tijdsaanduiding. Bepaal daarnaast de kleurtemperatuur van de dimbare achtergrondverlichting. Nuttig is de geïntegreerde spiegelverwarming. Je hebt hierdoor geen last van condensvorming. Let goed op welke versie je koopt, want de Catina is ook zonder interne speakers te koop. Het goedkoopste model meet 80 × 50 centimeter.

Waterdichte e-reader: PocketBook InkPad 4

Zoek je een ruime, waterbestendige e-reader, dan is de PocketBook InkPad 4 een interessante kandidaat. Vanwege het riante schermdiagonaal van 7,8 inch stel je bijvoorbeeld gemakkelijk grotere letters in. Dankzij een respectabele resolutie van 1872 × 1404 pixels ogen tekst en beeld erg scherp. Liever luisteren? De behuizing bevat een speaker, zodat je een audioboek, liedje of podcast kunt opzetten. Deze e-reader heeft 32 GB interne opslag.

Slimme weegschaal: Robi S11

Een uitgebreide slimme weegschaal hoeft helemaal niet zoveel geld te kosten. Neem bijvoorbeeld de Robi S11. Naast je gewicht meet je hiermee onder meer het vetpercentage, de spiermassa en het buikvet. Hiervoor gebruikt deze weegschaal acht sensors. Bekijk de resultaten op het uitgebreide display. Via bluetooth communiceert de S11 met diverse geschikte apps op je smartphone, zoals Fitbit, Samsung Health, Google Fit en Apple Gezondheid.

Vochtbestendige speaker: AquaSound EMN30-RW N-Joy

Als je onder de douche of in bad altijd naar muziek luistert, is een gespecialiseerd audio-inbouwsysteem het overwegen waard. AquaSound ontwikkelt geschikte producten, waaronder de hier besproken EMN30-RW N-Joy. Deze set bestaat uit een controller, bluetooth-versterker (30 watt) en twee inbouwspeakers. Tegen een meerprijs is er ook een versterker met een hoger uitgangsvermogen van vijftig of zeventig watt verkrijgbaar. Met behulp van de inbegrepen magnetische wandhouder kies je voor het 5inch-bedieningsdisplay een centrale plek in de badkamer. Kies hierop bijvoorbeeld Spotify, Deezer of Tidal en tik vervolgens op je favoriete afspeellijst. De speakers zijn in verschillende kleuren beschikbaar.

Wifi-badkamerspiegel: Bella Mirror Smart spiegel 60cm

Een slimme spiegel hoeft helemaal niet zo duur te zijn. Dit exemplaar van Bella Mirror heeft een bescheiden diameter van zestig centimeter, waardoor hij makkelijk in een bescheiden badkamer past. Verbind de spiegel via de Quality Heating-app met het draadloze thuisnetwerk om de tijd, de datum en het weerbericht te tonen. Een pluspunt is de anticondensoptie. Zodra je deze functie activeert, kan de spiegel niet beslaan. Er is ook nog heldere ledverlichting ingebouwd. Dit product is met een zwart of goudkleurig frame verkrijgbaar. Ten slotte kun je ook nog voor een frameloos ontwerp kiezen.

Handdoekverwarmer met wifi: Eurom Sani Bathroom Radiator 1000 wifi

De breed verkrijgbare Eurom Sani elektrische badkamerradiator ondersteunt een riant uitgangsvermogen van 1000 watt. Kies tussen twee standen. Zo kun je kortstondig de handdoeken tot maximaal zeventig graden opwarmen. Als alternatief verwarm je de hele badkamer tot een temperatuur van 37 graden. Verbind de radiator met wifi om de temperatuur op afstand te reguleren. Je kunt hierbij ook een tijdschema instellen. Op die manier stap je 's ochtends altijd in een voorverwarmde badkamer!

Vochtbestendige speaker: Sony XB100

Haal met de Sony XB100 een betaalbare IP67-gecertificeerde bluetooth-speaker van een bekend merk in huis. Je schaft een zwarte, grijze, blauwe óf oranje uitvoering aan. De behuizing van 7,6 × 7,6 × 9,5 centimeter is zéér compact. Verwacht dan ook geen groots geluid, maar voor deuntjes in de badkamer is dat ook helemaal niet nodig. Je luistert tenslotte veelal op korte afstand naar muziek of radio. Een volgeladen accu is goed voor een luistertijd van zo'n zestien uur. Het Japanse elektronicaconcern levert een riempje mee. Gebruik dat om de XB100 ergens aan op te hangen.

Waterdichte e-reader: Kobo Clara BW

De Kobo Clara BW is de goedkoopste e-reader van Kobo. Wie het apparaatje per ongeluk in bad laat vallen, leest daarna gewoon weer verder. De IPx8-gecertificeerde behuizing is namelijk bestand tegen zestig minuten onderdompelen. Het zwart-witte e-inkscherm van 6 inch voldoet voor leesfanaten prima. Vanwege een resolutie van 1448 × 1072 pixels ogen de letters scherp. Er is 16 GB interne opslag ingebouwd, waardoor je duizenden e-books kunt opslaan. Overige pluspunten zijn de voorgrondverlichting en het lichte gewicht van 174 gram.

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.