Bijna iedereen heeft tegenwoordig een slimme meter, maar wist je ook dat je die zelf kunt uitlezen? Aan de hand van een Raspberry Pi leggen we uit hoe je dat doet.

Iedereen een slimme meter

Al circa vier miljoen huishoudens hebben tegenwoordig een slimme meter. Die meet je stroomverbruik en geeft dit samen met de standen van de gasmeter door via het mobiele netwerk. Handig voor de energieleverancier en netbeheerder, die verbruiksgegevens kunnen uitlezen en inzicht krijgen in pieken of storingen op het energienet. Maar ook handig voor jou, omdat je meer inzicht kunt krijgen in je verbruik en bijvoorbeeld de teruggave van zonnepanelen. Vanaf 2023 is het zelfs verplicht om een slimme meter te hebben bij zonnepanelen, vanwege belastingmaatregelen. Behalve via een internetportaal van je energieleverancier of een onafhankelijke dienst kun je ook zelf via de datapoort op de slimme meter, de zogenaamde P1-poort, het verbruik bijhouden. 

Uit onderzoek van Netbeheer Nederland is gebleken dat maar weinig huishoudens in Nederland de P1-poort benutten. Volgens het onderzoek willen mensen best energie besparen op basis van inzicht in hun energieverbruik, maar liefst zonder daarvoor zelf steeds in actie te hoeven komen. Door de stappen in dit artikel door te lopen, maak je het jezelf erg makkelijk.

©PXimport

Slimme meters kopen

Inzicht via onafhankelijke dienst

Wie het eenvoudig wil houden, kan bijvoorbeeld deze gratis dienst gebruiken. Na verificatie van je adres kun je via je account inzicht krijgen in je verbruik aan de hand van grafieken. Een leuke bonus is dat je je verbruik kunt vergelijken met mensen in je omgeving of met dezelfde woonsituatie. Erg gedetailleerd zijn de verbruiksgegevens niet, zeker voor die ouder dan twee maanden, en het is niet realtime. Ook geef je een derde partij de beschikking over je verbruiksgegevens. Daarom gaan we zelf aan de slag met software om het verbruik bij te houden.

Zelf je slimme meter uitlezen

Wie zelf zijn slimme meter wil uitlezen, heeft daarvoor alleen een Raspberry Pi nodig. Het nieuwste model is de Raspberry Pi 4, maar de Raspberry Pi 3 model B vosltaat ook, sterker nog deze hebben we gebruikt voor dit artikel. Verder heb je nog een kabeltje voor de P1-poort van de slimme meter (zie stap 5) en wat software op een micro-sd-kaart nodig. We bekijken twee softwareopties. De eerste is P1 monitor dat specifiek is ontwikkeld voor het uitlezen van de slimme meter. Het uitlezen van de slimme meter is verder vooral het domein van huisautomatiseringssoftware. We bekijken Domoticz dat de belangrijkste opties voor het uitlezen van de slimme meter biedt.

©PXimport

Laten installeren 

Raspberry Pi en micro-sd-kaart

P1 monitor is net als Domoticz specifiek ontwikkeld voor de Raspberry Pi. P1 monitor werkt het beste op een Raspberry Pi 3 model B en zou ook moeten werken op de Raspberry Pi 4. De Pi 3 model B+ wordt sinds de laatste versie ook ondersteund en zou nog wat vlotter moeten werken. Hoewel het ook op een Raspberry Pi 2 werkt, wordt dit afgeraden door de wat langzamere processor.

Domoticz werkt goed op zowel de Pi 2 als 3 en 4, maar kun je bovendien ook prima op bijvoorbeeld een Linux-server of nas installeren, bijvoorbeeld van Synology.

Kabeltje voor de slimme meter

Er bestaan, zoals je verderop in dit artikel kunt lezen, verschillende protocollen voor de communicatie met de slimme meter en ook verschillende communicatie-instellingen. Heel veel verschillende kabeltjes zijn er gelukkig niet, al is het verstandig om vooraf te controleren of een kabel ook echt geschikt is voor jouw slimme meter. Het kabeltje is bij diverse webshops te koop zoals Cedel.nl of SOS Solutions, kost net geen 20 euro en is voor de meeste meters geschikt. Je kunt ze ook goedkoper vinden (bijvoorbeeld bij Chinese webshops) of zelf bouwen, maar dan heb je minder garantie dat het werkt.

©PXimport

Bijna realtime meten

Zowel P1 monitor als Domoticz kan het actuele elektriciteit- en gasverbruik laten zien en tevens, aan de hand van grafieken, het historische verbruik. Door je energietarieven op te geven, kun je tevens de bijbehorende kosten inzichtelijk maken. Het actuele verbruik is vrijwel realtime: dit wordt iedere 10 seconden door de slimme meter doorgegeven. Je kunt dus de invloed zien van een apparaat dat je inschakelt. De gegevens voor gasverbruik ontvang je wat minder vaak, die worden meestal per uur door de slimme meter doorgegeven.

Installatie op micro-sd-kaart

Naast de kant-en-klare image van 8 GB voor de Raspberry Pi 3 model B(+) heb je ook de USB Image Tool nodig. Plaats een micro-sd-kaart in de kaartlezer, selecteer in USB Image Tool de kaartlezer en kies Restore. Wijs het image-bestand aan en zet het op de micro-sd-kaart. Het kan mislukken als er nog data op de micro-sd-kaart staat. Dat kun je vaak oplossen met de optie Reset in USB Image Tool of met een tool als SD Formatter.

©PXimport

Instellingen voor de slimme meter

Plaats het micro-sd-kaartje in de Pi. Sluit netwerkkabel, voedingskabel en de slimme-meterkabel aan en start de Pi. Daarna staat P1 monitor voor je klaar in de browser op http://p1mon. Controleer via Informatie / P1 poort status of data van de slimme meter wordt ontvangen. Als dat niet zo is, moet je de seriële instellingen aanpassen via Instellingen / P1 poort. Gebruik de standaard inloggegevens (gebruikersnaam root, wachtwoord toor). Er zijn een paar gangbare combinaties die vrijwel altijd werken (zie kader ‘Slimme-meterprotocollen’). Komen na het aanpassen van de instellingen de eerste gegevens binnen (dit kan tot tien seconden duren), dan verandert de status naar groen.

Slimme-meterprotocollen

Ruimte micro-sd-kaart benutten

Heb je P1 monitor geïnstalleerd op een micro-sd-kaart groter dan 8 GB? De extra ruimte wordt standaard niet benut, maar het is gemakkelijk op te lossen door in te loggen op de Pi met PuTTY of een andere ssh-cliënt. Gebruik p1mon als hostnaam en de standaard inloggegevens (gebruikersnaam root, wachtwoord toor). Start vanaf de shell de tool raspi-config met het commando sudo raspi-config. Kies Advanced Options en vervolgens Expand Filesystem. Herstart daarna de Pi, zodra hierom wordt gevraagd, en log opnieuw in. Controleer met het commando df -h of het bestandssysteem /dev/root inderdaad is gegroeid tot (bijna) de hele omvang van de micro-sd-kaart.

©PXimport

Instellen energietarieven

Voordat je met P1 monitor aan de slag gaat, is het handig om de instellingen na te lopen via Instellingen. Het is bijvoorbeeld handig om je gebruiksgegevens te vertalen naar kosten. Onder Tarieven kun je aangeven wat jouw tarieven voor elektriciteit en gas zijn. Ook kun je een grenswaarde instellen. Dat is het streefbedrag voor je kosten per maand. In het overzicht met kosten zie je dit als grenslijn terug, zodat je direct ziet of je over of onder het gewenste maandbedrag blijft.

Verbruiksgegevens bekijken

Onder het Home-icoontje vind je vier icoontjes voor overzichten van het actuele of historische verbruik. Het eerste icoontje toont het actuele elektriciteitsverbruik, met aan de rechterkant het totaal voor vandaag en aan de onderkant een grafiek met het verbruik van de laatste vier uur. Geef je ook elektriciteit terug aan het energienet, dan kun je dit onder het kopje Levering bekijken. Het tweede icoontje laat het historische elektriciteitsverbruik in grafieken zien (per uur, dag, maand of jaar). Ook kun je hier nog verder op inzoomen als je dat wilt. Op vergelijkbare wijze bekijk je in het volgende overzicht grafieken voor het gasverbruik. Het laatste overzicht toont de gemaakte kosten.

©PXimport

Informatie over het weer toevoegen

Via Instellingen kun je onder Weer een API-sleutel invullen die je gratis via OpenWeatherMap kunt aanmaken na het registreren van een profiel. Let er op dat het zo’n tien minuten duurt voordat een aangemaakte API-sleutel actief is. In P1 monitor voer je de API-sleutel in en de gewenste locatie, bij voorkeur voorzien van het land, bijvoorbeeld Amsterdam,nl. Kies ten slotte Opslaan en ga via Exit terug naar het overzichtsscherm. P1 monitor zal nu in de grafiek met het gasverbruik via een pop-up laten zien wat de minimale, gemiddelde en maximale temperatuur op dat moment was.

Gegevens importeren en exporteren

Het is belangrijk om af en toe een back-up van alle metingen te maken. Hiervoor ga je naar Instellingen / in-export. Door op export te drukken wordt een zip-bestand aangemaakt met alle historische data, in de vorm van sql-statements. Daarmee kan op een later moment de database opnieuw gevuld worden, via de optie import. Wil je upgraden naar een nieuwere versie van P1 monitor? Dan kun je het beste eerst alle data exporteren, daarna een nieuwe image op de micro-sd-kaart schrijven en ten slotte weer de oude data importeren.

©PXimport

Uitlezen met Domoticz

Ook met Domoticz, software voor huisautomatisering, kun je de slimme meter uitlezen. De software laat het actuele verbruik inzien en presenteert ook mooie grafieken en rapporten met het historische verbruik, waarbij je gegevens desgewenst kunt exporteren. Hoewel Domoticz op dit punt iets minder uitgebreid is dan P1 monitor, biedt het wel alle belangrijke functies, en natuurlijk heel veel extra opties voor automatisering in en om het huis. Bovendien kun je in Domoticz flexibel gebruik maken van notificaties of de verbruiksgegevens op andere manieren gebruiken, bijvoorbeeld in zelfgeschreven scripts.

Instellen in Domoticz

Domoticz kun je op verschillende manieren instellen en werkt op veel apparaten. De installatie-instructies vormen een goed startpunt. Wil je Domoticz op een nas van Synology installeren, dan kun je voor actuele pakketten naar www.jadahl.com. Ondersteuning voor de slimme meter is al ingebouwd in Domoticz. Ga hiervoor naar Instellingen / Hardware en voeg het apparaat genaamd P1 Smart Meter USB toe. Daarna kies je in de lijst bij Seriële poort de usb-poort waarop je het kabeltje hebt aangesloten. Je kunt dit achterhalen via de shell, maar ook gewoon uitproberen. Stel ook de andere details in, zoals de baudrate die afhankelijk van je meter 9600 of 115200 bit per seconde kan zijn.

©PXimport

Inzoomen op je verbruik

In Domoticz kun je onder het tabje Overige zien wat het actuele verbruik van elektriciteit is en hoeveel gas je vandaag in totaal hebt verstookt. Druk op Log om grafieken te zien voor vandaag en voor de afgelopen week, maand en het afgelopen jaar. De grafiek per maand is vooral handig om piekdagen er uit te pikken, de jaargrafiek is nuttig om lange-termijn trends in je verbruik te ontdekken. Grafieken kun je eventueel exporteren als afbeelding of databasebestand, en de optie Rapport toont verbruiksgegevens als lijst.

Notificaties ontvangen

©PXimport

Naast het monitoren van het verbruik via de gebruikersinterface van Domoticz kun je ook notificaties instellen, zodat je gewaarschuwd word als het verbruik bijvoorbeeld over een bepaalde drempel komt. Hiervoor gebruik je de optie Notificaties die in het blokje voor elektriciteit en gas wordt getoond. Je kunt hier kiezen via welke systemen een notificatie verstuurd moet worden. Dat kan bijvoorbeeld per e-mail, maar ook met een notificatie direct op je smartphone. Als je een Android-smartphone hebt is Pushbullet daarvoor een mooie optie. Je moet de notificaties nog wel zelf configureren via de instellingen van Domoticz.

Waterverbruik meten

Een koelkast is een onmisbaar onderdeel van het huishouden. Maar net als elk apparaat zal ook een koelkast niet voor eeuwig blijven functioneren. Wanneer is het moment gekomen om afscheid te nemen van je trouwe koelmaatje? En wat levert een nieuwe op?

Gemiddeld gaat een koelkast tussen de 10 en 15 jaar mee, maar dat is geen harde grens. Sommige goed onderhouden modellen functioneren zelfs nog langer, terwijl andere al eerder kuren vertonen. Hoelang een koelkast precies meegaat, hangt onder meer af van het merk, het type koelsysteem en hoe intensief het apparaat wordt gebruikt. Huishoudens met kinderen of grotere gezinnen openen de koelkast vaker, wat leidt tot meer temperatuurschommelingen en slijtage.

Inbouwkoelkasten gaan doorgaans iets langer mee dan vrijstaande modellen, omdat ze beter zijn beschermd tegen stof en stoten. Toch is onderhoud bepalender dan het type koelkast. Bij oudere modellen helpt regelmatig ontdooien om het vriesgedeelte efficiënt te houden, en bij alle koelkasten is het belangrijk om de condensor aan de achterkant schoon en stofvrij te houden. Ook voldoende ventilatieruimte rondom het apparaat voorkomt oververhitting van het koelsysteem, wat de levensduur weer ten goede komt.

©Hasselblad H5D

🚨Signalen dat je koelkast aan vervanging toe is

Een koelkast die op zijn laatste benen loopt, laat dat vaak niet van de ene op de andere dag merken, maar geeft subtiele signalen. Zo kan het zijn dat verse producten sneller bederven, vooral 's zomers. Ook kan de koelkast opvallend veel geluid maken – een brommende, ratelende of trillende compressor is vaak een teken van slijtage. Als de motor bijna continu draait, betekent dat meestal dat het apparaat moeite heeft om de temperatuur laag te houden, wat leidt tot overbelasting en meer energieverbruik.

IJsafzetting aan de achterkant of in de vriezer is een ander signaal dat de temperatuurregeling niet meer goed werkt. In sommige gevallen ontstaan er ook temperatuurverschillen tussen verschillende zones in de koelkast, waardoor groente in het bovenste vak bevriest, terwijl vlees onderin niet koud genoeg blijft. Al deze symptomen wijzen erop dat het koelvermogen niet meer optimaal is en dat het tijd wordt om de vervangingsoptie serieus te overwegen.

©Creativebird

Energieverbruik: oud versus nieuw

Koelkasten van tien jaar of ouder zijn meestal nog niet ontworpen met energie-efficiëntie als topprioriteit. Ze verbruiken vaak twee tot drie keer zoveel stroom als moderne modellen met energielabel A of B. Dat verschil ontstaat onder meer door verouderde compressortechniek, slechtere isolatie en een minder efficiënte luchtcirculatie.

Omdat een koelkast dag en nacht aanstaat, telt dat hoge verbruik flink op. Voor een oud model kan het jaarlijkse stroomverbruik oplopen tot meer dan 400 kWh, terwijl een nieuwe energiezuinige koelkast soms onder de 150 kWh per jaar blijft. Omgerekend kan dat zomaar een besparing van 80 tot 100 euro per jaar betekenen, afhankelijk van het formaat van de koelkast en de huidige energieprijs. Bovendien is een energiezuinige koelkast beter voor het milieu: je stoot minder CO₂ uit en verlaagt je ecologische voetafdruk zonder in te leveren op comfort.

Repareren of vervangen?

Het is begrijpelijk dat je een kapotte koelkast liever laat repareren dan meteen een nieuw exemplaar aanschaft. Zeker als hij netjes is ingebouwd, nog relatief jong oogt of als je simpelweg gehecht bent aan je huidige model. Toch is repareren lang niet altijd de verstandigste keuze, zeker niet bij oudere apparaten. Als de koelkast ouder is dan acht jaar en de kosten van de reparatie meer dan de helft bedragen van een nieuw model, dan is vervangen vaak de betere investering.

Ook moet je rekening houden met toekomstige storingen. Een koelkast die één keer kuren vertoont, is meestal vatbaar voor meer problemen. Nieuwe modellen zijn bovendien stiller, koelen efficiënter en zijn vaak uitgerust met handige snufjes zoals een snelkoelfunctie, digitale temperatuurregeling of zelfs slimme integratie via een app. De extra gebruiksvriendelijkheid maakt de overstap extra aantrekkelijk.

©uroborosph

Tijd voor een nieuwe: waar let je op?

Wie vandaag de dag een nieuwe koelkast zoekt, belandt in een wereld van opties. Naast het uiterlijk speelt vooral het energielabel een hoofdrol. Hoe dichter bij label A, hoe zuiniger het apparaat. Dat vertaalt zich in lagere stroomkosten én minder impact op het milieu. In een open keuken is ook het geluidsniveau een belangrijke factor; sommige modellen maken nog maar 35 decibel geluid, vergelijkbaar met een fluistering.

Kijk ook goed naar de indeling: hoeveel legplateaus zijn er, hoe verstelbaar zijn die, en past je wekelijkse boodschappenvoorraad er wel fatsoenlijk in? Let op speciale zones zoals een 0°C-lade voor vlees en vis, of een aparte groentelade met luchtvochtigheidsregeling. Functies als No-frost besparen je tijd (nooit meer ontdooien!) en een omkeerbare deur zorgt ervoor dat de koelkast altijd past, ongeacht de opstelling van je keuken.

Een koelkast koop je voor de lange termijn. Het loont dus om niet alleen naar de aanschafprijs te kijken, maar ook naar gebruiksgemak, energieverbruik en duurzaamheid. Zo haal je er jarenlang het maximale uit.

Een houten terras geeft je tuin direct sfeer. Maar hout is, anders dan natuursteen of beton, gevoelig voor weer, vuil en vergrijzing. Zonder goed onderhoud kan een mooi terras al na een paar seizoenen zijn glans verliezen. Daarom is het slim om je vlonderterras een paar keer per jaar aan te pakken. Hoe, dat lees je hier.

Lees ook: Verzakt terras of pad zelf herstellen? Zo doe je dat!

Verplaats eerst alle planten, meubels en bloempotten, zodat je overal goed bij kunt. Veeg vervolgens bladeren, takjes en ander los vuil weg met een bezem. Zand, stof en aarde die diep in de nerven van het hout zijn getrokken, krijg je daar niet mee weg. En ook de groene aanslag blijft dan gewoon zitten. Daar heb je meer voor nodig – bijvoorbeeld een speciale terrasreiniger of een hogedrukreiniger met terrasopzetstuk. Pas wel op bij houten vlonders: te veel druk kan het oppervlak beschadigen. Weet je niet zeker hoe het hout reageert? Test het dan eerst op een onopvallend plekje. 

Terrasreiniger of hogedrukreiniger?

Voor houten vlonders zijn terrasreinigers met elektrische borstelrollen bijzonder geschikt. Ze combineren kracht met zachtheid en gebruiken relatief weinig water. De roterende borstels maken het vuil los zonder dat je zelf hoeft te schrobben. Tegelijkertijd spoelen de geïntegreerde sproeiers het vuil direct weg. Ideaal voor grote oppervlakken van bijvoorbeeld geïmpregneerd grenen of lariks.

Een hogedrukreiniger kan ook, mits je zorgvuldig werkt. Hout is gevoelig voor te hoge druk of te veel wrijving. Vooral zachtere houtsoorten zoals vuren en beuk kunnen beschadigen bij verkeerd gebruik. Kies daarom altijd de juiste stand of gebruik een speciaal opzetstuk voor terrassen. Die verdeelt het water gelijkmatig en voorkomt dat vuil opspat. Dankzij de brede, waaiervormige waterstraal en de instelbare afstand tot het hout maak je het oppervlak schoon zonder risico op beschadiging. Blijf het opzetstuk in beweging houden om strepen te voorkomen.

Gebruik je de hogedrukreiniger zonder opzetstuk? Kies dan voor een brede, waaiervormige straal en houd minimaal 20 centimeter afstand tot het hout. Zo voorkom je beschadigingen aan het oppervlak.

©Kärcher

Reinigingsmiddelen voor extra effect

Bij veel hogedrukreinigers kun je een houtreiniger toevoegen via een ingebouwd reservoir of een externe slang. Zo’n middel helpt niet alleen om hardnekkig vuil los te weken, maar verzorgt het hout tegelijk. Het beschermt tegen vocht en uv-straling, waardoor kleur en structuur beter behouden blijven. Een aparte behandeling met olie is dan vaak overbodig, tenzij je het hout extra wilt voeden of opnieuw op kleur wilt brengen.

Extra tips:

🪵 Reinig altijd met de nerf mee om beschadiging te voorkomen.
🪵 Laat het hout na reiniging goed drogen, vooral als je daarna een beschermmiddel wilt aanbrengen.
🪵 Gebruik bij voorkeur milieuvriendelijke reinigers, zeker als je terras grenst aan beplanting of gazon.
🪵 Maak het terras in ieder geval minimaal een keer schoon in het voorjaar en opnieuw voor de winter begint.

Tot slot

Een houten terras vraagt wat aandacht, maar je krijgt er veel voor terug. Door regelmatig schoon te maken, voorkom je aanslag en verwering en blijft het hout in goede conditie. Of je nu kiest voor een borstelmachine, hogedrukreiniger of gewoon wat handwerk: met de juiste aanpak ligt je vlonder er het hele jaar verzorgd bij.