Vorig jaar werden bijna 170.000 warmtepompen geïnstalleerd in Nederland; 120.000 in bestaande woningen en 50.000 bij nieuwbouwhuizen, waarvan de helft all-electric en de andere helft hybride. Dat komt neer op een groei van bijna 52 procent en dit zet zich verder door in 2024. Iedere maand komen er nieuwe vondsten op de markt. ID.nl ging op zoek naar de nieuwste ontwikkelingen.

Een bron van inspiratie is de recente tweejaarlijkse vakbeurs VSK voor de verwarmingsbranche in Utrecht. Op de beurs bleek tijdens de presentatie van het Nationaal trendrapport 2024 dat de warmtepomp meer dan ooit doorbreekt.

Gebundelde krachten 

Een hybride warmtepomp werkt samen met de cv-ketel. Als het te koud wordt of bij een plotselinge hoge warmtevraag neemt de cv-ketel het over van de warmtepomp. Waar de hybride-warmtepomp en de gasketel meestal gebroederlijk naast elkaar hangen, zitten die bij de Elga Ace All-in-one in één behuizing. Dit product van Remeha verdient zijn naam aan het feit dat het binnendeel van de hybride warmtepomp en de cv-ketel in één toestel zitten. Het toestel bestaat uit twee componenten. Eerst komt het frame aan de muur, zodat de installateur alle aansluitingen kan voorbereiden. In dit frame zit ook het binnendeel van de warmtepomp.

Wanneer alle aansluitingen klaar zijn, klikt de monteur de gasketel aan het frame en kan de Elga Ace All-in-one in bedrijf worden gesteld. De warmtepomp in deze combinatie is beschikbaar in 4, 6 of 8 kW, afhankelijk van de warmtebehoefte. De ketel komt in een uitvoering van 24 tot 28 kW of van 30 tot 35 kW. De Elga Ace All-in-one won de VSK-publieksprijs omwille van de maximale ruimte-efficiëntie en de installatietijd die door het concept 30 procent korter wordt. Bovendien heeft deze oplossing één beheerssysteem voor bediening op afstand. 

©www.remeha.nl

Rendement van meer dan 600 procent

Technea valt op door een nieuwe monoblock-warmtepomp met een bijzonder hoog rendement. Technea levert monoblock-warmtepompen van het Oostenrijkse merk Ovum. De ACP312-monoblock is een propaantoestel dat een SCOP haalt van 6.02 en daarmee behoort hij tot de meest efficiënte lucht/waterwarmtepompen ter wereld.

Bij goed-geïsoleerde woningen en nieuwbouw is een SCOP van 5 al heel mooi, maar de ACP312 doet zelfs beter. Ook het geluidsniveau, 39,9 dB(A) maakt hem tot een stille doordouwer voor de consumentenmarkt. Op de erfgrens geldt een maximum van 40 dB, dus deze nieuwkomer zou in principe op de erfgrens kunnen staan. 

Leestip: Zo houd je het stroomverbruik van je warmtepomp zo laag mogelijk

©www.technea.nl

Natuurlijk koudemiddel: propaan wordt de norm

In de leidingen in de warmtepomp circuleert een hoeveelheid koudemiddel dat de energie door dit apparaat transporteert. Traditioneel waren dit synthetische koudemiddelen die als ze vrijkomen honderden en soms zelfs duizenden keren schadelijker zijn voor het klimaat dan CO₂.

De impact op het milieu wordt uitgedrukt in de GWP-waarde (Global Warming Potential). Al in 2027 mogen nieuwe split-unit warmtepompen geen koudemiddel meer bevatten dat een GWP heeft van meer dan 150. Dat betekent dat het einde in zicht komt voor de synthetische koudemiddelen in verwarmingstoestellen met een vermogen tot 12 kW.

Europa wil de synthetische koudemiddelen vanaf 2035 zelfs helemaal verbieden. In de praktijk zal propaan het koudemiddel van de toekomst worden. Steeds meer fabrikanten ontwikkelen warmtepompen met propaan, een natuurlijk koudemiddel dat slechts een GWP van 3 heeft, terwijl de gangbare f-gassen veel schadelijker zijn (zoals R410A (GWP 2.088) en R32 (GWP 675)). Wie zich al een warmtepomp heeft aangeschaft met deze synthetische koudemiddelen hoeft zich geen zorgen te maken. Er komt geen verbod op het onderhouden en repareren van bestaande warmtepompen.

©www.viessmann.nl

Zonder buitenunit

Itho Daalderop toont de warmtepomp zonder buitenunit. Vincent is niet alleen van Nederlandse makelij, hij is ook speciaal ontworpen voor de gangbare Nederlandse rijtjeswoningen. Het toestel haalt zijn primaire energie uit de buitenlucht via een daktoevoer. Wie in zijn woning over een mechanisch ventilatiesysteem beschikt, kan tegelijk de afgevoerde ventilatielucht gebruiken als secundaire energiebron voor extra rendement.

Verder werkt Vincent zoals iedere andere lucht-waterwarmtebron, met als belangrijkste verschil dat er geen buitenkast te zien is en dat dit een erg compact toestel is. De Vincent met een vermogen van 4,5 kW Hybride is beschikbaar in twee varianten: de V45 Combi staat voor verwarmen, koelen en warm tapwater, de V45 kan alleen verwarmen.

Er is ook een Vincent All Electric, waarin twee elektrische verwarmingselementen zitten die kunnen bijspringen, een voor verwarming en een voor tapwater. Ook ATAG ontwikkelt een warmtepomp zonder buitenunit die je bijvoorbeeld op zolder plaatst en die voorzien is van twee grote luchtafvoeropeningen, de ATAG Interion. Een om buitenlucht aan te zuigen en een die de afgekoelde lucht weer naar buiten blaast. Dit toestel zal echter pas eind 2025 leverbaar zijn. 

Hybrides worden steeds compacter en slimmer

Is je cv-ketel nog niet toe aan vervanging, maar wil je wel graag verduurzamen en minder gas verbruiken? Dan ga je voor een hybride warmtepomp. De hybridetoestellen worden discreter, zoals de Xtend van Intergas. Deze binnenunit voor de lucht/waterwarmtepomp is een van de kleinste in de markt. Bovendien is de add-on hybride snel en eenvoudig te installeren. Je kunt de Xtend via de smartphone bedienen. Op die manier zorg je dat het in huis zodra alvast lekker warm is je thuiskomt. Bovendien is deze app ook aan de thermostaat gekoppeld en aan een systeem dat eventueel storingen en notificaties doorgeeft. Wanneer een storing plaatsvindt, kan de installateur op afstand een diagnose stellen. 

©www.intergas-verwarming.nl

Ook koelen in de zomer

Is de installatieruimte beperkt en beschik je over een mechanisch ventilatiesysteem? Dan kan de Compacto van Inventum een oplossing zijn. De Compacto hergebruikt de warmte uit de woning. Met de ventilatielucht als energiebron zorgt de Compacto voor een gezond binnenklimaat en voor warm tapwater. Bovendien kan deze ventilatiewarmtepomp in de zomer koelen tot 18 graden. Deze warmtepomp koelt dus niet via het afgiftesysteem, zoals radiatoren of vloerverwarming, maar via de balansventilatie net zoals een airco. Daarbij valt de Compacto op door zijn slanke vorm. De warmtepomp zonder buitenunit is speciaal ontwikkeld voor plaatsing op een zolder en onder een laag plafond. 

©www.inventum.com

Energie uit de ventilatielucht

Ook NIBE presenteerde op VSK de recente NIBE S735, een modulerende ventilatielucht/waterwarmtepomp zonder buitenunit. Een modulerende warmtepomp heeft geen buffervat en schakelt zichzelf automatisch uit wanneer de gewenste temperatuur bereikt is. Vooral in nieuwbouwwoningen is zo'n modulerende warmtepomp uiterst efficiënt!

De NIBE S735 gebruikt de ventilatielucht als bron, eventueel aangevuld met buitenlucht. Bovendien kan deze warmtepomp een uitvoertemperatuur halen van 25 tot 69 graden. Hierdoor is dit product inzetbaar in combinatie met zowel vloerverwarming als radiatoren. Door de ventilatielucht aan te spreken is een buitenunit of grondboring niet nodig. Het toestel is een alles-in-één oplossing die zorgt voor het verwarmen van de woning, mechanische ventilatie en ruim voldoende tapwater. 

©www.nibe.eu

Het dak op

Nefit Bosch pakt uit met een opvallende dakwarmtepomp die eruitziet als een schoorsteen.  Twee jaar geleden werd deze aangekondigd en hij is nu leverbaar en afgestemd op de Nederlandse huizen en winters. De Bosch Compress 5800i AWR  (waarbij de AWR staat voor Air Water Rooftop). Het gaat om een trillingvrije monoblock-warmtepomp die specifiek is ontwikkeld voor schuine daken (helling tussen de 25 en 55 graden). Minder goed geïsoleerde huizen kunnen hierdoor zonder extra aanpassingen gasloos verwarmen. Deze warmtepomp neemt dus geen grond- of muuroppervlak in beslag en is vooral geschikt voor vloerverwarming. 

©www.nefit-bosch.nl

©www.vaillant.nl

Slimme merel op een plat dak

Zo’n buitenunit is niet bepaald het pronkstuk van je tuin of terras. WeHeat Backbird is een slimme warmtepomp-oplossing voor een plat dak. Hij heeft een vermogen van 8 kW en is dus geschikt voor de meeste Nederlandse woningen. Het gaat om een buitenunit die plat op het dak ligt. Hierdoor is de unit minder zichtbaar tot onzichtbaar. Bovendien worden de lucht en het geluid niet naar de zijkant, maar naar de bovenkant geblazen.

De Blackbird is een monoblock, waarbij dus alle koudemiddel-componenten in de buitenunit zitten. Via de condensor wordt de warmte afgegeven aan de binnenunit die de warmte overbrengt naar het verwarmingssysteem zoals de radiator of vloerverarming. Door het geluiddempende materiaal van de behuizing doet deze propaanwarmtepomp nauwelijks hoorbaar zijn werk. De Blackbird kan worden ingezet als hybride en full-electric oplossing. 

©www.weheat.nl

Aan de binnenkant tegen de buitenmuur

Een opmerkelijk product is de FIRE+ICE van Etherma. Dit is een kleine monoblock die je snel en eenvoudig in de kamer maar tegen een buitenmuur monteert. Het is een warmtepomp die zijn energie aan de buitenlucht onttrekt om daarna warme of koele binnenlucht in de kamer te blazen. Er is dus geen buitenunit.

Voor de installatie zijn slechts twee ronde gaten nodig van 16,5 centimeter door de buitenmuur en een doorvoer voor condensafvoer naar buiten. Deze warmtepomp is geschikt voor ruimtes tot 35 vierkante meter, zoals woon- en slaapkamers. Het is een gedecentraliseerde oplossing om het warm te krijgen in losse kamers. Bovendien kan de FIRE+ICE in de zomer ingezet worden als airco. 

©www.etherma.com

Elektriciteit en warmte via de zonnepanelen

Iedereen kent fotovoltaïsche zonnepanelen (PV-panelen) die stroom produceren door middel van zonlicht. Er zijn ondertussen ook PVT-panelen, waarbij de T voor thermisch staat. Deze panelen produceren niet alleen elektriciteit, maar nemen tegelijk de warmte op van de buitenlucht waaruit de warmtepomp zijn energie haalt. Hierdoor produceert de warmtepomp ook energie als de zon niet schijnt. Zo’n PVT-paneel kan zelfs energie uit de buitenlucht halen tot een buitentemperatuur van -10 graden.

Een PVT-systeem bestaat uit een PVT-warmtepomp die in huis staat en PVT-panelen op het dak. Door deze PVT-panelen is er geen buitenunit nodig. Triple Solar gebruikt voor zijn PVT-systemen warmtepompen van het Zweedse merk NIBE. Bij HR-energy werkt men met een Nederlands fabricaat, de Qube PVT-warmtepomp.

©www.triplesolar.eu

De Logitech MX Master 4 is de nieuwste telg in de populaire MX-serie. De muis belooft meer controle, precisie en comfort dan ooit, met haptische feedback en een 8K-sensor die zelfs op glas moeiteloos werkt. Maar is hij de stevige prijs van 129,99 euro waard?

De MX Master 3S was al een dikke publieksfavoriet, maar met de MX Master 4 legt Logitech de lat opnieuw een tikkie hoger. Dit is een echte powerhouse voor wie dagelijks veel met tekst, beeld of code bezig is. Of gewoon voor wie een heel lekkere muis wil. Alles draait om controle, snelheid en comfort. Daar betaal je met een krappe 130 euro weliswaar een premiumprijs voor, maar deze muis is dan ook duidelijk bedoeld voor mensen die hun werk serieus nemen. De MX Master 4 is verkrijgbaar in Graphite en Pale Gray, en wordt standaard geleverd met een Logi Bolt-ontvanger. Wij hebben voor de test de Pale Gray-variant voor de Mac mogen bepotelen.

©ER | ID.nl

Muizen met gevoel

Het opvallendste snufje is de toevoeging van haptische feedback. Elke klik, sneltoets of melding voel je subtiel onder je vingers trillen. Niet als gimmick, maar als tastbare feedback: je voelt letterlijk wat je doet. En dat werkt echt prettig, vooral omdat je iets dergelijks ook gewend bent van bijvoorbeeld je smartphone. Via Logi Options+ bepaal je zelf hoe intens die feedback is en kun je verschillende acties aan specifieke apps knopen. Dat geeft de muis een persoonlijk tintje. Zeker bij precisiewerk (foto- en tekstbewerking of het schrijven van code) merk je hoe natuurlijk dat aanvoelt.

De grote toets onder de duim, waarmee je het Haptic Sense-paneel oproept, is wel vrij gevoelig. Tijdens de paar weken dat we de muis hebben getest, drukten we die knop af en toe per ongeluk in, wat even storend kan zijn. Toch is dat gelukkig een kwestie van gewenning, want het idee achter de functie is sterk.

Snelheid zonder haast

De befaamde MagSpeed-scroll is gelukkig gebleven en is zelfs nog iets verfijnd. Eén draai aan het stalen wiel en je schiet door lange documenten of spreadsheets. Nieuw is de Actions Ring, een rond menu dat rond je cursor verschijnt. Daarmee open je favoriete tools of snelkoppelingen zonder je toetsenbord aan te raken. Logitech beweert dat je hierdoor tot 63 procent minder muisbewegingen maakt. Dat is misschien wat optimistisch, maar het systeem werkt verrassend intuïtief en snel. Hieronder een overzichtje van de mogelijkheden.

Werkt zelfs op glas

De Darkfield-sensor met 8000 dpi is extreem nauwkeurig en werkt op vrijwel elk oppervlak, zelfs op glas of gelakt hout. Je kunt de gevoeligheid aanpassen in stappen van 50 dpi, maar de meeste mensen zullen vermoedelijk gewoon de standaard afstelling gebruiken: hij voelt van nature al prima aan. Dankzij een nieuwe radiochip en antenne is de verbinding bovendien rotsvast. Je kunt de muis gebruiken via bluetooth low energy of de meegeleverde Logi Bolt-ontvanger, die een bereik van zo'n 10 meter garandeert.

©ER | ID.nl

Comfortabel stil

Qua vorm blijft Logitech dicht bij zijn succesformule. De muis ligt daarom nog altijd als gegoten in de hand, met een lichte hellingshoek, een vertrouwde duimpositie en een extra horizontaal scrolwiel. De klikgeluiden zijn nu 90 procent stiller dan bij de vorige generatie, meldt Logitech. En met 150 gram voelt de MX Master 4 solide aan zonder zwaar te worden.

Kleine kanttekening: de twee navigatieknoppen voor browsergebruik (vooruit en terug) zijn iets naar achteren verplaatst om ruimte te maken voor de Gesture Button (zie kader hieronder). Dat zorgt er soms voor dat je per ongeluk op de verkeerde knop drukt, vooral als je gewend bent aan een van de MX Master-voorgangers. Misschien een detail, maar wel merkbaar bij dagelijks gebruik.

Via Logi Options+ stel je sneltoetsen, app-profielen en automatiseringen in. De software werkt het best binnen Windows en macOS, maar ook in Linux, ChromeOS, Android en iPadOS doet de muis wat hij moet doen, al zijn daar minder functies beschikbaar.

©Logitech

Batterij die blijft gaan

Logitech zegt dat de ingebouwde 650 mAh-accu het tot 70 dagen op één lading moet kunnen volhouden. Dat hebben we nog niet kunnen testen, maar we kregen de muis met 55 procent van de lading binnen en daar is na een weekje driftig muizen slechts 2 procent van af. Bovendien levert één minuut snelladen drie uur gebruik op, mocht je haast hebben. Opladen gebeurt via usb-c, al levert Logitech geen kabeltje mee. Jammer, maar je hebt er vast nog eentje rondslingeren thuis.

Al met al

De Logitech MX Master 4 is een muis die wat ons betreft zijn eigen categorie verdient. Hij is snel, stil, precies en slimmer dan ooit. De paar kleine schoonheidsfoutjes doen daar weinig aan af. Voor ontwerpers, programmeurs, schrijvers en andere intensieve gebruikers is dit een investering die zich op den duur terugbetaalt in comfort en efficiëntie. Casual gebruikers zullen hem misschien een beetje overkill vinden, maar wie hem eenmaal in de hand heeft, wil niets anders meer.

Zelf een toetsenbord samenstellen is niet voor iedereen weggelegd, maar één ding is duidelijk: een goed toetsenbord maakt een groot verschil. In deze test bekijken we de beste kant-en-klare toetsenborden van dit moment. Of je nu op zoek bent naar het snelste toetsenbord voor gaming of een comfortabel model voor kantoorwerk: we helpen je bij het maken van de juiste keuze.

Onze laatste vergelijkende test van toetsenborden is inmiddels alweer meer dan vijf jaar oud. Toen draaide alles om het concept ‘mechanisch’, praktisch elke fabrikant maakte toen gebruik van de switches van het Duitse Cherry of een goedkopere Chinese afgeleide daarvan, de Kailh-switch.

Inmiddels is het aanbod versplinterd en zien we enkele van de elementen die custom borden populair maken doorsijpelen naar de kant-en-klare producten. Zo zien we veel meer lay-out-opties en een veel breder scala aan switchopties. Stillere varianten, zwaardere varianten voor een stevigere aanslag en lubed-varianten voor een soepelere aanslag. De opvallendste stap de afgelopen jaren is de introductie van een magnetisch, optische switch, waarbij de aanslag niet digitaal is (ingedrukt ja of nee), maar analoog. Zie ook het kader ‘Analoge switches?’ voor meer hierover.

Andere ontwikkelingen

Een positieve ontwikkeling is dat menig toetsenbord inmiddels voorzien is van zogeheten hot-swap switches. Mocht je per ongeluk een switch stukmaken (bijvoorbeeld door het morsen van drinken), dan kun je nu veelal enkele knoppen vervangen in plaats van meteen een nieuwe model te moeten kopen. Daarnaast hebben verbeteringen in accutechniek en draadloze protocollen ervoor gezorgd dat draadloze high-endtoetsenborden tegenwoordig een realistische optie zijn zonder constant het toetsenbord bij te hoeven laden.

Endorfy Celeris 1800

Endorfy is een relatieve nieuwkomer in de markt, maar liet eerder met de Thock-toetsenborden al zien dat het bedrijf veel waar voor je geld kan bieden. Het nieuwste model, de Celeris 1800, doet dat wederom. Het bord kan wat gevoel en bouwkwaliteit betreft aardig concurreren met flink duurdere modellen in deze test. Als je hem probeert te buigen zie je wel wat verschil, maar op tafel bij normaal gebruik merk je daar niets meer van.

Het opvallendst is het relatief compacte ontwerp, terwijl er toch een numeriek toetsenbord op zit. Dat deel is vergeleken met de meeste andere toetsenborden wat naar links geschoven, wat ergonomisch fijn is voor mensen die niet alleen gamen, maar ook vooral veel in Excel werken. Sommige gebruikers, primair programmeurs, moeten er rekening mee houden dat de plaatsing van de Home-, End- en Page-toetsen mogelijk niet voor iedereen ideaal is. Ook liggen de toetsen relatief hoog, ook iets wat niet iedereen zal liggen.

De Celeris 1800 is gloednieuw en heeft een adviesprijs van 99 euro. Dat maakt hem al een van de goedkoopste toetsenborden in deze test. Prijzen zakken normaliter nog wat na de lancering. Grofweg 100 euro voor een fijn toetsenbord dat ook nog eens draadloos (dongel voor gaming, bluetooth voor laptopwerkers) kan functioneren en Mac-ondersteuning heeft, is een uitstekende deal.

©Endorfy

Corsair K65 Plus Wireless

Corsair kennen we vooral van grote mechanische toetsenborden met veel extra's, maar het is de compacte K65 Plus Wireless waar we de laatste tijd het meest gecharmeerd van waren. De constructie is enorm degelijk en het toetsenbord is voorzien van fijne, soepel voelende switches die niet te luid zijn. Dat zorgt vrijwel direct voor een heel fijne ervaring onder de vingers.

Of de compacte vormgeving fijn is, is uiteraard subjectief. Compact is fijner voor gamers en andere gebruikers die het numerieke toetsenbord niet nodig hebben, het bespaart ruimte op je bureau (of in je rugtas) en laat meer ruimte over voor je muis. Excel-gebruikers zullen dit toetsenbord natuurlijk direct diskwalificeren.

Toen het bord uitkwam voor 160 euro was onze voornaamste kritiek dat het eigenlijk iets te duur was vergeleken andere toetsenborden die voor 100 euro grofweg hetzelfde boden. Of juist net niet uitgebreid genoeg vergeleken met borden van 200 euro. Inmiddels is de prijs gezakt tot 137 euro en op dat punt kun je, mits de compacte vormgeving bij je past, eigenlijk niet om deze Corsair heen. Net wat chiquer dan nauwelijks goedkopere modellen, voorzien van draadloze functionaliteit en vooral het feit dat het een relatief laag bord is (voor een model met hoge switches) maakt dit een makkelijke aanrader en onze redactietip.

©Corsair

Razer Joro

Razer staat vooral bekend om hun grote modellen met alle toeters en bellen, maar biedt met de Joro ook wat anders. De Razer Joro is extreem compact en verreweg het lichtste bord in deze test. De doelgroep bestaat hier overduidelijk uit gamers die hun toetsenbord vooral veel meeslepen. Puur op basis van afmetingen en gewicht ligt deze Razer voor dat doeleind natuurlijk voor de hand. Ondanks het lage gewicht ligt de Joro toch stevig op tafel en zit de bouwkwaliteit van de constructie erg goed in elkaar. De aluminium behuizing voelt ook chic aan, de lage positie is toegankelijk voor velen en aangesloten via de kabel is het ook een snel competitief bord voor gamers.

Razer laat ook wel wat steekjes vallen, vooral voor hun gamende doelgroep. De afwezigheid van een dongel voor een snelle draadloze verbinding en het feit dat de switches nog wel wat speling vertonen, maakt enkele goedkopere alternatieven in deze test in onze optiek fijner. Voor de harde werkers onder ons vinden we de MX Keys ook wat beter voor minder geld.

Daarmee is de Joro in onze optiek niet de meest voor de hand liggende optie, zeker niet voor 130 euro. Als je echt op zoek bent naar het compactste en lichtste toetsenbord, dan is de Joro wel een prima optie.

©Razer

ASUS ROG Azoth X

ASUS en dan met name de ROG-producten staan niet bepaald bekend om hun bedaagde ontwerp. De fabrikant doet daar met hun Azoth X nog een flinke schep bovenop. Wat je er ook van vindt, uniek is het kleurrijke design met half doorzichtige keycaps (voor meer RGB-effect) zeker. Kwalitatief valt er heel weinig op dit bord aan te merken. Het is oerdegelijk en heeft een uitstekende aanslag; het is zelfs een van de fijnste borden in deze test. Het bord heeft ook handige eigenschappen. Draadloos krijg je bijvoorbeeld zowel een snelle als een bluetoothoptie. Daarnaast heeft het bord een goede accuduur, een mooie stevige polssteun plus nog wat minder cruciale extra’s, zoals een aanpasbaar oled-scherm in de bovenhoek. Kost wat, maar dan krijg je ook wat.

Ons voornaamste bezwaar gaat over de definitie van het woord ‘wat’. Want voor 200 euro hadden we het bij het bovenstaande gelaten. Een prijs van 250 euro zouden we wel erg pittig noemen, maar de adviesprijs van 329 euro is wel echt extreem. Daarvoor zouden we bijvoorbeeld toch wel analoge switches willen zien of een echt extreem luxe afwerking. Wellicht dat de prijs nog wat zakt, maar ondanks onze hoge inhoudelijke waardering is de exorbitante prijs vooralsnog het argument om het hoogste eremetaal achterwege te laten.

©ASUS

SteelSeries Apex Pro TKL Gen 3

De SteelSeries Apex Pro TKL is ook geen goedkoop bord en is misschien nipt wat minder chic dan de ROG. In tegenstelling tot die concurrentie weet SteelSeries wel een gezonde balans te vinden tussen de kwaliteit van het product, het toevoegen van extra mogelijkheden en het alsnog een beetje temmen van de prijs.

De bouw is uitstekend en de analoge, volledig instelbare switches zijn zowel aangenaam onder de vingers als zeer stabiel met minimale speling. Het strakke ontwerp is ook iets toegankelijker, zeker als je naast gamen ook nog een beetje zakelijk voor de dag wilt komen. Daarnaast is het ook nog een relatief stil toetsenbord, wat fijn is voor de omgeving. Al hangt de stilte natuurlijk altijd af van hoe hard je zelf op de knoppen slaat.

Ook hier is een oled-schermpje van de partij en Steelseries heeft als voordeel dat als je de door ons geteste compacte TKL-versie niet aantrekkelijk vindt, dat er ook een volledige en een nog compactere variant van bestaat.

Nadelen zijn er ook. Zo vinden we het volumewiel net wat te klein in gebruik, is het bord relatief hoog en ontbreekt draadloze functionaliteit. Maar als je je bord toch niet meeneemt is de meerwaarde daarvan te klein om daar meer geld aan uit te geven. Als draadloos niet nodig is, dan is dit in onze optiek het beste bord van dit moment.

©SteelSeries

©SteelSeries

ASUS ROG Falchion Ace HFX

Net als SteelSeries maakt ook ASUS op de ROG Falchion Ace HFX gebruik van magnetische analoge switches. Het bord heeft een nog wat compactere 65%-lay-out, waarbij je dus goed moet opletten of het ontbreken van de functietoetsen een bezwaar voor je is. Functioneel is hij grotendeels gelijkwaardig aan het toetsenbord van SteelSeries en de toevoeging van 8000 Hz polling geeft in theorie nog een klein voordeel in reactiesnelheid boven de SteelSeries.

Voor de originele prijs van 200 euro laat ASUS wel punten liggen. De bouw en de afwerking van de 100 euro kostende Endorfy is zelfs wat beter. Je merkt dat de Falchion iets meer doorveert dan andere borden wanneer je stevig tikt en dat is onacceptabel in het hogere segment. Het bord kost bij de meeste aanbieders 209 euro, maar was tijdens de testperiode ook verkrijgbaar voor 119 euro. Ook voor dat lagere bedrag weet de Corsair K65 Plus Wireless iets meer indruk te maken met zijn bouwkwaliteit en aanslag. Maar als je toch graag een analoge switch wilt waarbij je de aanslagdiepte kunt instellen, dan is dit als de lagere prijs structureel blijft één van de goedkopere opties die als bonus ook nog eens visueel leuk voor de dag komt.

©ASUS

Logitech G Pro X TKL

Logitech is met afstand marktleider op gebied van toetsenborden en heeft dan ook een enorm aanbod aan borden. Het bedrijf heeft praktisch elke populair formaat in huis en er zijn ook nog eens een flink aantal kleurstellingen. Waar Logitech wat minder goed in is, is de naamgeving van de producten. Zo is er ook een G Pro X muis en headset, en zelfs de G Pro X TKL-toetsenborden bestaan in flink wat verschillende uitvoeringen. De reguliere variant wordt ook wel de Lightspeed genoemd, wat staat voor de toevoeging van een snelle draadloze werking. De Rapid-variant is juist voorzien van magnetische switches, maar is die weer volledig bedraad.

Logitech doet op zich weinig fout met deze producten. De bouw, de switches en de mogelijkheden met onder andere mediaknoppen zijn prima. Combineer dat met het feit dat ze veel zullen verkopen omdat ze het bekendste merk zijn, en de meeste kopers zullen tevreden zijn. De realiteit is wel dat er andere modellen zijn die (minimaal) hetzelfde bieden voor minder geld, of een overtreffende prestatie weten te bieden voor iets meer. Voor 160 euro zouden we toch iets meer dan ‘prima’ willen zien, wat extra’s zoals een polssteun of een betere accuduur.

©Logitech

be quiet! Dark Mount

De Dark Mount is het eerste toetsenbord van be quiet!, dat we vooral van de stille behuizingen kennen. Die focus wordt meteen duidelijk zodra je gaat tikken; het is namelijk het stilste toetsenbord in deze test. De focus op stilte gaat helaas wel wat ten koste van switchstabiliteit en tikgevoel.

Qua mogelijkheden zet het bord zich door een modulaire opbouw erg af van de rest. Naast een rechttoe rechtaan compact TKL-bord krijg je ook een afneembaar numeriek veld met macrotoetsen voorzien van een schermpje dat je ook nog eens zowel links als rechts kunt plaatsen. Ook krijg je een opzetmodule met schermpje en mediatoetsen en polssteunen. Zo transformeert de Dark Mount binnen een paar seconden naar een overcompleet XL-monsterbord.

Was de Dark Mount scherp geprijsd geweest, dan hadden we enkele kanttekeningen door de vingers kunnen zien. Maar als je de hoofdprijs vraagt, dan verwachten we dat alles top is. Dat is niet helemaal het geval. De polssteun is kwalitatief treurig, de switches voelen minder chic dan borden die de helft kosten en de software voor de macrotoetsen laat te wensen over. Voor hetzelfde geld kun je ook een prima toetsenbord en een los macrotoetsenbord als de Elgato Stream Deck kopen. Een aanbieding en een software-update kan wel genoeg zijn om van dit goede idee een serieuze concurrent te maken.

©be quiet

Logitech MX Keys S

De Logitech MX Keys S is een beetje het buitenbeentje in deze vergelijking. In tegenstelling tot de ander toetsenborden is het namelijk géén bord waar fanatieke gamers blij van zullen worden. De keerzijde is dat het voor iedereen die een high-endbord zoekt voor alle andere doeleinden een model is waar je praktisch niet omheen kunt. Ook bestaat er naast de door ons geteste full size-versie een minivariant waarop het numerieke veld ontbreekt.

Dit bord is uitstekend gebouwd, voorzien van fijne switches en het heeft een low profile-ontwerp dat ook erg toegankelijk is voor iedereen die nog niet eerder een high-endbord gebruikt heeft. Als je nu een goedkoper toetsenbord hebt, dan voelt dit als een verademing en een ervaring waar je niet meer zonder wilt. Je kunt hem met meerdere apparaten verbinden, de accuduur is uitstekend en de software van Logitech is volwassen en biedt tal van extra mogelijkheden die voor kantoorwerkers relevant zijn.

Zolang gamen geen eis is, is dit een fijn bord zonder dat je echt de hoofdprijs betaalt. Houd alleen even de verschillende formaten in de gaten, en het feit dat er verpakkingen met en zonder polssteun worden verkocht.

©Logitech

Conclusie

Echt slechte borden hebben we reeds uit onze selectie gefilterd, dus geen van de geteste toetsenborden is een miskoop. Het belangrijkst is om duidelijk in kaart te brengen welk formaat en indeling je nodig hebt en aan welke extra eigenschappen je waarde hecht. Het merk is normaliter bijzaak, maar er valt iets voor te zeggen om al je randapparatuur in één softwarepakket te beheren.

Toch zien we wel enkele uitblinkers. Zoek je louter een toetsenbord zonder fratsen voor kantoorwerk, dan is de Logitech MX Keys S onze eerste keus, met als bonus dat de lage toetsen voor praktisch iedereen fijn tikken. We geven Logitech daarom een redactietip. Wil je wel gamen, dan biedt Endorfy een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding voor minder dan 100 euro, al vinden we de Corsair K65 Plus Wireless zijn paar tientjes meer wel waard voor de iets betere bouw en de lagere constructie. Beide borden zetten veel druk op de concurrenten, waarbij je veel meer betaalt voor een bescheiden impact op de daadwerkelijke ervaring. Uiteindelijk krijgt ook Corsair een redactietip. In het hogere segment zien we wel degelijk waarde worden toegevoegd. Zo biedt de ASUS ROG Azoth X een van de beste ervaringen, maar vinden we de prijs van meer dan 300 euro niet helemaal in verhouding staan. De Steelseries Apex Pro TKL vinden we ook een uitblinker die wel een iets redelijkere balans weet te vinden in dat segment: degelijke bouw en aanslag, zeer compleet qua mogelijkheden en de instelbare analoge switches bieden ook echt iets nieuws en unieks. Als zo'n 200 euro voor een toetsenbord geen bezwaar is, zou dat onze eerste keuze zijn.