ID.nl logo
Hoe profiteer je optimaal van een dynamisch energiecontract?
© noppadon - stock.adobe.com
Zekerheid & gemak

Hoe profiteer je optimaal van een dynamisch energiecontract?

Steeds meer energiemaatschappijen bieden dynamische energiecontracten aan, met een stroomprijs die per uur en gasprijs die per dag kan veranderen. Hoe gunstig dat is, hangt af van jouw situatie, maar ook van de ontwikkelingen op de markt. Wil je optimaal profiteren, dan is het raadzaam om je stroomverbruik zo veel mogelijk te sturen, zodat je profiteert van de goedkope uren.

In dit artikel leggen we uit hoe dynamische contracten werken en geven we tips voor het sturen van je verbruik:

  • Installeer apps die de dynamische prijs een dag van tevoren weergeven
  • Hoe zit het met terugleveren en salderen?
  • Laat in Home Assistant automatisch de juiste tarieven verschijnen

Lees ook: Meer energiebedrijven richten zich op dynamische contracten

Code downloaden In dit artikel staan kleine voorbeelden van wat YAML-code. Omdat YAML erg gevoelig is voor foute spaties, kun je die code beter downloaden en daarna bekijken of kopiëren. Zie het bestand hadyna.txt voor de stukken code die in dit artikel genoemd worden.

Nederland telt zo’n zeven miljoen huishoudens. Ongeveer 65% heeft een variabel contract, zo’n 30% een vast contract en 5% een dynamisch contract. De dynamische contracten zijn relatief nieuw, maar winnen aan populariteit. Er komt ook steeds meer aandacht voor, nu ook grote energiemaatschappijen met zulke contracten komen, zoals Eneco en Vandebron.

Vanaf 2025 moeten volgens de nieuwe energiewet waarschijnlijk alle energiemaatschappijen zo’n contract aanbieden. Kenmerkend voor een dynamisch contract is dat de prijzen voor stroom en gas de marktprijzen volgen. Dit brengt wel wat onzekerheid met zich mee.

Door de dalende energieprijzen waren dynamische contracten het afgelopen jaar erg gunstig. Maar je kunt ook voor (negatieve) verrassingen komen te staan als bijvoorbeeld gasprijzen straks stijgen door een extra koude winter of bij problemen op de wereldmarkt.

Wil je optimaal profiteren, dan is het belangrijk om de tarieven in de gaten te houden. Draai bijvoorbeeld een wasje bij een lage stroomprijs, zet de vaatwasser aan en hang de auto aan de laadpaal. Met een goede planning kun je veel geld besparen. Het wordt eenvoudiger als je dit kunt automatiseren. Daar geven we je dit artikel ook de nodige tips voor.

©snapshotfreddy - stock.adobe.com

Prijzen van elektriciteit veranderen onder andere door wind en zon ieder uur, daar kun je met een dynamisch energiecontract van profiteren.

1 Verschillen vast, variabel en dynamisch

Een vast contract heeft meestal een vaste looptijd van één, twee of drie jaar. Het contract bevat vaste tarieven gedurende de looptijd van het contract. Je betaalt vaak een vrij grote risico-opslag aan de energieleverancier, die immers het risico loopt om met duur ingekochte energie te blijven zitten.

Bij een variabel contract heb je met variabele tarieven te maken, die meestal twee keer per jaar en soms vaker wijzigen. Bij een dynamisch contract volgen de tarieven de marktprijs, soms ook spotprijs genoemd. Deze tarieven zijn openbaar en kun je zelf volgen. Het tarief voor stroom kan per uur en voor gas per dag veranderen. De leverancier rekent een kleine vaste opslag voor stroom en gas.

2 Inzicht tarieven

Elke dag worden rond 13:00 de stroomprijzen voor de komende 24 uur op de beurs bepaald. De meeste leveranciers houden je via een app op de hoogte van de tarieven. De app van Zonneplan toont bijvoorbeeld de werkelijke prijs gedurende de dag, inclusief heffingen en belastingen.

Dit tarief bestaat uit de marktprijs, de inkoopkosten van de leverancier (soms ook handling fee genoemd) en de energiebelasting. Daar wordt vervolgens nog 21% btw over berekend.

De inkoopkosten kunnen iets verschillen per leverancier. Op de website van Enever vergelijk je eenvoudig het huidige tarief van aanbieders van dynamische contracten. Er zijn ook apps van derden, zoals Slim Laden Service. Uiteraard zijn bij een dynamisch contract ook de gangbare vaste lasten van toepassing, in het bijzonder vastrecht voor gas/stroom en netbeheerkosten.

Deze app toont de prijs voor de komende uren voor je dynamisch contract.

Wel of niet gunstig bij zonnepanelen? Het is lastig te zeggen hoe gunstig of ongunstig een dynamisch contract is voor bezitters van zonnepanelen. Het is van veel persoonlijke factoren afhankelijk. Liggen bijvoorbeeld je verbruik en opbrengst op jaarbasis dicht bij elkaar, dan kan vanwege het salderen een vast of variabel contract gunstiger zijn. Omdat de salderingsregeling de komende jaren waarschijnlijk zal worden afgebouwd, zal dit voordeel wel kleiner worden.

Wek je maar een beperkte hoeveelheid energie op? Dan is een dynamisch contract vaak aantrekkelijker vanwege de over het algemeen lagere energietarieven. Wek je op jaarbasis juist meer op dan je verbruikt, omdat je je dak helemaal vol hebt gelegd met zonnepanelen? Dan pakt een dynamisch energiecontract vaak ook gunstiger uit. De marktprijs die je ontvangt, is doorgaans een stuk hoger dan de magere terugleververgoeding (veelal zo’n 5 tot 8 cent per kWh) die je tegenwoordig bij een vast of variabel contract ontvangt voor je overschot op jaarbasis (na salderen).

Er zijn nog meer factoren die een rol spelen. Zo is het bij een dynamisch contract gunstig als de zonnepanelen vooral oostelijk en westelijk zijn gericht. Ze wekken dan in de ochtend en avond relatief veel stroom op. Dat zijn momenten met vaak hogere stroomprijs. Kun je de opgewekte stroom deels opslaan met een thuisbatterij? Dan kun je dat gebruiken (of terugleveren) tijdens de momenten met hogere uurtarieven. Kun je je verbruik heel goed sturen, bijvoorbeeld door je elektrische auto tijdens de goedkoopste uren op te laden? Dan valt er ook veel te winnen.

Voor teruggeleverde stroom krijg je in de praktijk vaak een lagere prijs dan voor afgenomen stroom.

3 Terugleveren en salderen

Heb je zonnepanelen, dan is een dynamisch contract niet altijd gunstig, al zijn er veel haken en ogen (zie kader ‘Wel of niet gunstig bij zonnepanelen?’). Bij een dynamisch contract betaal je feitelijk voor afgenomen stroom de marktprijs die in dat uur geldt, plus de inkoopvergoeding. Voor terugleveren ontvang je datzelfde bedrag. Voorts betaal je op jaarbasis over het positieve netto verbruik nog energiebelasting.

Hoe dit administratief wordt afgehandeld, verschilt per leverancier en levert vaak een flink dossier op. Het feit dat je voor opgewekte stroom een vergoeding krijgt die gelijk is aan het tarief wat je zou betalen als je die stroom op dat moment zou afnemen, is vaak niet zo gunstig. Op zonnige middagen zijn die uurtarieven namelijk vaak het laagst en krijg je dus relatief weinig voor de opgewekte stroom.

Bij een vast of variabel energiecontract wordt aan het einde van het contractjaar de opgewekte stroom weggestreept tegen je energieverbruik, het zogenoemde salderen. Je kunt daardoor feitelijk in de zomer een buffer opbouwen met opgewekte stroom en die in de winter ‘gratis’ gebruiken.

©tl6781 - stock.adobe.com

De verrekening van zelfopgewekte stroom via zonnepanelen werkt anders bij een dynamisch energiecontract.

4 Grote verschillen

De stroomprijs kan op een dag flink variëren. Zo zagen we in september een tarief van 0,63 euro per kWh tussen 19:00 en 20:00. Dat is meestal ook één van de duurste uren: veel Nederlanders komen thuis, gaan de auto opladen en eten koken. Later op de avond daalde het tarief naar zo’n 0,30 euro per kWh. Het scheelt dan ruim 0,30 euro als je het startmoment van de vaatwasser (die per beurt ongeveer 1 kWh verbruikt) een paar uur uitstelt. Dat kun je eventueel automatiseren, zoals je vanaf paragraaf 5 leest.

Bij veel groene stroom, door zon en wind, dalen de stroomprijzen af en toe tot (ver) onder nul. Begin juli 2023 kregen mensen bijvoorbeeld enkele uren achter elkaar 0,43 euro per kWh terug! Je elektrische auto opladen, levert dan zomaar zo’n twintig euro op. Een nadeel is dat je óók voor teruggeleverde stroom moet betalen. Hierdoor kiezen mensen er soms voor de zonnepanelen uit te schakelen. Als de stroomprijs maar een beetje negatief is heeft het zeker nog zin om terug te leveren. Extra opwekken betekent dat je over een groter deel van de gebruikte stroom de belastingen terugkrijgt.

Aan het begin van de avond zie je vrijwel altijd een piek in de tarieven. 

Elektrische auto slim opladen Een elektrische auto heeft een accucapaciteit van zo’n 50 tot 60 kWh. Je kunt veel besparen als je voor het opladen de goedkope uurtjes benut. Merk op dat een laadpaal eigenlijk wel vereist is. Opladen via het stopcontact gaat langzaam en is niet heel veilig. Het is eigenlijk alleen bedoeld voor noodgevallen.

Door de lange laadtijd (minimaal zo’n 5 tot 8 uur) kun je bovendien nauwelijks profiteren van de goedkope momenten. Met een thuislaadpaal kun je zo’n 4 tot 8 keer sneller laden. Doe je dat op de goedkope uren, dan bespaar je zo’n 300 tot 500 euro per jaar. Een slimme laadpaal maakt dit eenvoudiger. Veel apps werken met deze laadpalen samen. Bekende opties zijn de Tibber-app (voor klanten van deze leverancier) en de Stekker-app (onafhankelijk van je energieleverancier).

Heb je een ‘domme’ laadpaal? Het laden kan bij steeds meer elektrische auto’s ook op afstand worden bestuurd, geholpen door een internetverbinding via 3G of 4G. De genoemde apps kunnen direct communiceren met zulke auto’s. In de app kun je aangeven hoe laat de auto de volgende dag klaar moet staan. Er wordt dan gezorgd dat de auto volledig is opgeladen tegen de laagst mogelijke kosten. In de app kun je ook statistieken bekijken, bijvoorbeeld over de batterijstatus, hoeveel je hebt opgeladen en tegen welke kosten.

©paulynn - stock.adobe.com

Door een elektrische auto op het juiste moment op te laden kun je een hoop geld besparen.

5 Kosten in Home Assistant?

Om optimaal te profiteren van een dynamisch energiecontract is het belangrijk om je verbruik zo veel mogelijk te sturen naar de goedkope uurtjes. Ook als je zonnepanelen hebt, is de stroomprijs de belangrijkste factor. Soms krijg je immers een goede prijs bij terugleveren, terwijl je dezelfde stroom op een ander moment tegen een (veel) lager bedrag kunt afnemen.

In automatiseringen kun je rekening met de stroomprijs houden. Laat bijvoorbeeld een warmwaterboiler op een gunstig moment opwarmen. Er bestaan diverse integraties voor Home Assistant. Tibber heeft een officiële integratie, die ook inzicht in de maandelijkse kosten geeft. Heb je een Tibber Pulse, een kleine dongel voor in de slimme meter, dan krijg je tevens inzicht in je realtimeverbruik. Helaas werkt deze integratie alleen voor klanten van deze energieleverancier.

Er zijn ook universele integraties, zoals Nord Pool en ENTSO-E. Deze tonen de huidige prijs en de prijs per uur van de dag. Daar kun je dan een mooie grafiek mee maken. In de volgende paragraaf laten we dat zien voor de ENTSO-E-integratie. De sensors kun je gebruiken in automatiseringen om de goedkope uren te benutten. De genoemde integraties kun je installeren via HACS (zie kader ‘Home Assistant Community Store’). Een handmatige installatie kan eventueel ook, maar is wat complexer.

Via diverse integraties importeer je de dynamische prijzen in Home Assistant.

Ook interessant: Meten is weten: zo beperk je je energieverbruik

Home Assistant Community Store Er wordt enorm veel ontwikkeld voor Home Assistant. Maar niet alles is via de officiële weg beschikbaar. De Home Assistant Community Store (HACS) is daarom een nuttige uitbreiding voor Home Assistant. Hiermee kun je eenvoudig allerlei uitbreidingen van derden installeren. Dit gaat om niet-officiële integraties, maar ook uitbreidingen voor de frontend. De Mushroom-kaarten zijn bijvoorbeeld erg populair om je dashboard een modernere uitstraling te geven. Op de website vind je instructies voor de installatie van HACS.

Voor de iets gevorderde gebruiker is HACS een walhalla van extra uitbreidingen.

6 ENTSO-E

Als voorbeeld gebruiken we de ENTSO-E-integratie. Deze haalt prijzen op bij het Transparancy Platform. Op die website bekijk je de kale marktprijzen per land per uur.

Om de prijzen te kunnen gebruiken in Home Assistant moet je een account aanmaken en vervolgens een gratis API-sleutel genereren, ook wel token genoemd. De instructies vind je op de GitHub-pagina van de integratie. De activatie duurt doorgaans niet meer dan een werkdag. Na acceptatie kun je een token maken.

Log daarvoor in en ga naar My Account Settings. Onder Web Api Security Token kies je Generate a new token. In een venster kun je deze token eenmalig aflezen. Maak hiervan een notitie. Als je de token verliest, kun je later overigens altijd een nieuwe token genereren.

Het Transparancy Platform toont de beursprijs voor stroom per uur van de dag.

7 Integratie toevoegen

Je kunt nu de integratie toevoegen. Open daarvoor HACS en zoek naar ENTSO-e. Download de integratie en herstart Home Assistant onder Ontwikkelhulpmiddelen op het eerste tabblad. Ga vervolgens naar Instellingen / Apparaten & diensten, klik op Integratie toevoegen, zoek naar de integratie en voeg deze toe. Vul bij Name een naam in, bijvoorbeeld Dynamische prijzen. Bij Your API Key vul je de hiervoor gegenereerde token in. Bij Area kies je voor Netherlands. Zet een vinkje bij I want to set VAT, template and calculation method (next step). Klik dan op Verzenden.

Je kunt nu extra details opgeven om tot het exacte tarief voor jouw leverancier te komen. Dat is nodig omdat de extra kosten per leverancier verschillen. Het handigste is om hiervoor een template te gebruiken die je invult in het veld Price Modifyer Template. Ook de btw kun je via dat template berekenen. Vul daarom bij VAT tariff de waarde 0 in. We gebruiken voor Zonneplan het volgende template:

{% set s = {"extra_cost": 0.01653,"energie_belasting": 0.12599,"VAT": 1.21} %} {{((current_price + s.extra_cost + s.energie_belasting) * s.VAT) | float}}

Je kunt in het venster nog kiezen wanneer sensors bijgewerkt moeten worden. Hier kiezen we rotation, zodat de sensors per kalenderdag (rond middernacht) worden geüpdatet.

Zoals je ziet, worden in het template eerst enkele variabelen ingesteld. Met extra kosten worden de inkoopkosten van de energieleverancier bedoeld. Zonneplan noemt dit de handling fee en rekent 0,01653 euro exclusief btw. De energiebelasting is een vast bedrag van 0,12599 euro. Over het uiteindelijke bedrag wordt nog 21% btw berekend. Heb je een andere energieleverancier? Dan hoef je alleen de extra kosten (hier 0.01653) aan te passen voor bijvoorbeeld Tibber (0.018), ANWB Energie (0.0175) of Frank Energie (0.022).

We voegen de ENTSO-E-integratie toe via HACS.

8 Sensors raadplegen

Nadat je de integratie hebt toegevoegd, kun je de sensors verkennen via Ontwikkelhulpmiddelen / Statussen. Gebruik bij het zoeken de naam die je eerder had ingevuld, in ons voorbeeld Dynamische prijzen. Je ziet dat een van de sensors via attributen de prijs per uur laat zien. Er zijn ook sensors die aangeven wat het hoogste en laagste tarief is vandaag, en andere sensors die het tijdstip aangeven voor die hoogste en laagste prijs.

De integratie biedt diverse praktische sensors.

Lees zeker ook dit artikel: Heb jij een dynamisch energiecontract? Zo maak je de uurprijzen visueel

9 Weergeven in grafiek

Wil je de dynamische elektriciteitsprijzen op je dashboard weergeven in een grafiek, dan raden we aan ApexChart Graph Card te gebruiken. Je kunt deze uitbreiding eenvoudig toevoegen via HACS, via het onderdeel Frontend. Bij het bewerken van je dashboard kies je de optie Kaart toevoegen gevolgd door Handmatig. Je kunt nu de YAML-code voor de kaart invullen. Dat ziet er voor deze kaart uit zoals in het volgende voorbeeld. Let er op dat je achter entity: de juiste naam van de sensor invult.

De code kun je downloaden van en daarna vanuit een programma als Kladblok overnemen.

Wil je de prijzen van morgen in een grafiek, voeg dan een extra grafiek toe met dezelfde YAML-code, maar maak dan onder span: de volgende aanpassing. Pas uiteraard ook de titel aan.

De code kun je downloaden van en daarna vanuit een programma als Kladblok overnemen.

De ApexChart Graph Card is overigens een mooie toevoeging aan elke installatie van Home Assistant. Je kunt hier met wat oefening zeer geavanceerde grafieken mee maken.

Via de ApexChart Graph Card tonen we de uurtarieven voor stroom voor vandaag.
▼ Volgende artikel
Wat doet 120 Hz voor je televisie of monitor, en heb je het wel echt nodig?
© ER | ID.nl
Huis

Wat doet 120 Hz voor je televisie of monitor, en heb je het wel echt nodig?

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

▼ Volgende artikel
Waarom QD-OLED voor veel gamers de beste keus is
© ID.nl
Huis

Waarom QD-OLED voor veel gamers de beste keus is

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

In dit artikel

In dit artikel lees je wat QD-OLED precies is en waarom deze schermtechniek vooral bij gamen zichtbaar voordeel biedt. We leggen uit hoe QD-OLED verschilt van traditionele lcd-panelen, wat je merkt bij snelle actie en donkere scènes, en hoe het zit met helderheid, HDR en reflecties. Ook besteden we aandacht aan burn-in en de beschermingsmechanismen die moderne QD-OLED-monitoren gebruiken. Tot slot lees je voor welk type gamer QD-OLED het meest geschikt is en wanneer een Mini-LED-monitor een logisch alternatief kan zijn.

Lees ook: Lcd versus oled: wat is het verschil en welke televisie moet je kiezen?

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

QD-OLED versus Mini-LED

QD-OLED en Mini-LED worden vaak naast elkaar genoemd, maar het zijn fundamenteel verschillende technieken. QD-OLED is zelflichtend: elke pixel geeft zijn eigen licht en kan volledig uit. Dat levert perfect zwart, zeer snelle pixelreacties en sterk contrast op, wat vooral bij games met veel beweging en donkere scènes zichtbaar voordeel geeft.

Mini-LED is een verfijnde vorm van LCD. Het paneel gebruikt duizenden kleine leds als achtergrondverlichting die in zones worden gedimd. Daardoor kan een Mini-LED-scherm hoge helderheid over grote delen van het scherm vasthouden, wat prettig is in fel verlichte kamers en bij HDR met veel lichtaccenten. Zwart is hierbij wel afhankelijk van lokale dimming en nooit volledig uitgeschakeld zoals bij OLED.

Kort gezegd blinkt QD-OLED uit in contrast, snelheid en beeldrust in donkere omgevingen, terwijl Mini-LED praktischer is bij veel omgevingslicht, wanneer dezelfde elementen of onderdelen langdurig in beeld staat en als hoge helderheid belangrijk is.

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

Wat is het?Wat doet het?
Screensaver (schermbeveiliging)Dimt het scherm bij langdurig stilstaand beeld en herstelt de helderheid automatisch zodra er weer beweging is, om inbranden te voorkomen.
Pixel orbiting (pixelverschuiving)Verschuift het beeld continu minimaal op pixelniveau zodat vaste elementen nooit exact op dezelfde plek blijven staan.
Pixel refresh (pixelverversing)Start een onderhoudscyclus waarbij het paneel zichzelf corrigeert om slijtage en beginnende inbranding te verminderen.
Auto Warning (automatische waarschuwing)Geeft na een bepaalde gebruiksduur automatisch een melding om een pixel refresh uit te voeren.
Logos protection (logobescherming)Herkent vaste logo's in beeld en verlaagt daar lokaal de helderheid om inbranden te beperken.
Boundary dimmer (randdimming)Dimt automatisch delen van het scherm met zwarte balken of sterke helderheidsverschillen, bijvoorbeeld bij afwijkende beeldverhoudingen.
Taskbar dimmer (taakbalkdimming)Verlaagt specifiek de helderheid van de taakbalk om langdurige statische weergave op die plek te beperken.
Thermal protection (thermische beveiliging)Past de helderheid automatisch aan wanneer de monitor te warm wordt, om oververhitting en paneelslijtage te voorkomen.

©AGON by AOC

AGON by AOC PRO OLED AG276QKD2

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Techniek ⬇ / Model ➡AG276QKD2AG276UZDAG346UCDAG276QZD2
Screen saverJa: Off / Slow / FastJa: Off / Slow / FastJa: Off / Slow / FastJa: Off / Slow / Fast
Pixel orbitingJa: Off / Weak / Medium / StrongJa: Off / Weak / Medium / StrongJa: Off / Weak / Medium / StrongJa: Off / Weak / Medium / Strong
Pixel refreshJa: On / OffJa: On / OffJa: On / OffJa: On / Off
Auto WarningJa: On / OffJa: On / OffJa: On / OffJa: On / Off
Logos ProtectionJa: Off / 1 / 2 / 3 / 4Ja: Off / 1 / 2Ja: Off / 1 / 2Ja: Off / 1 / 2
Boundary dimmerJa: Off / 1 / 2 / 3 / 4Ja: Off / 1 / 2 / 3Ja: Off / 1 / 2 / 3Ja: Off / 1 / 2 / 3
Taskbar dimmerJa: Off / 1 / 2 / 3 / 4Ja: Off / 1 / 2 / 3Ja: Off / 1 / 2 / 3Ja: Off / 1 / 2 / 3
Thermal protectionJa: Off / OnJa: Off / OnJa: Off / OnJa: Off / On

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

QD, OLED en QD-OLED

OLED
Elke pixel geeft zelf licht. Daardoor zijn zwartwaarden diep en schakelt het beeld snel. Geschikt voor gaming en films, met aandacht voor burn-in bij langdurig statisch beeld.

QD (Quantum Dots)
Quantum dots zetten licht om in pure, heldere kleuren. Ze worden ingezet om kleurvolume en helderheid te verbeteren.

QD-OLED
Combineert de zelflichtende OLED-pixelstructuur met een quantum-dot-laag. Je krijgt diepe zwarttinten, snelle reactie en een breed kleurbereik. Het is een balans tussen snelheid, helderheid en kleurprecisie die goed aansluit bij moderne games.