Staan uw zelfgemaakte video's al tijden te verstoffen op uw computer? Dat is natuurlijk zonde! Met behulp van Premiere Elements 9 kunt u er zelf iets leuks mee maken. U kiest de leukste fragmenten uit om te bewerken en brandt ze vervolgens op een dvd. We geven 18 tips waarmee u direct aan de slag kunt!

Premiere Elements 10

Inmiddels is Premiere Elements 10 uit! Helaas was de Nederlandstalige versie op het moment van schrijven nog niet beschikbaar. Om die reden is dit artikel nog gebaseerd op versie 9. Adobe heeft echter weinig aan de gebruikersinterface veranderd, waardoor u probleemloos alle tips uit dit artikel gebruikt bij aanschaf van de nieuwste editie. Met versie 10 is het mogelijk om vanuit de bewerker video's op Facebook te delen. Verder is het aantal opties om kleuren te bewerken uitgebreid en slaat u bewerkte video's in het AVCHD-formaat op.

1. Systeemeisen

Premiere Elements is één van de bekendste programma´s om video's mee te bewerken. De ontwikkelaars van Adobe proberen de software zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken, zodat een grote doelgroep ermee overweg kan. Als u de juiste gereedschappen gebruikt, krijgen uw video's haast een professioneel niveau. De grafische mogelijkheden van dit programma zijn namelijk zeer groot. Hierdoor stelt Premiere Elements wel vrij hoge eisen aan uw systeem. U hebt een computer nodig die beschikt over minimaal een 2GHz-processor met SSE2-ondersteuning en 2 GB werkgeheugen. Zeker als u met HD-video's (AVCHD en blu-ray) wilt werken, is een snelle pc vereist die minimaal over een dualcore-processor beschikt. Verder hebt u een behoorlijke videokaart nodig en moet u voldoende lege ruimte op uw harde schijf hebben voor het opslaan van de programmabestanden en de bewerkte video's.

2. Video's importeren

Als de software op uw pc is geïnstalleerd, gaat u eerst videobestanden importeren. Dat doet u in de Organizer. Dit onderdeel geldt als een centrale verzamelplaats voor uw video's en foto's. Overigens hebt u alleen wat aan uw foto's als u ook Photoshop Elements op uw pc hebt geïnstalleerd. Open via het menu Start Adobe Premiere Elements 9 en kies in het beginvenster voor Indelen. De Organizer verschijnt nu op het scherm. Wanneer u het programma voor de eerste keer gebruikt, selecteert u de videobestanden met een wizard. Als de zelfgemaakte video's op uw pc staan, kiest u in het keuzemenu voor Uit bestanden en mappen. Klik daarna op Volgende. Zoek de map op waar uw video's in zijn opgeslagen en klik op de knop Media ophalen. U kunt ook video's rechtstreeks van een aangesloten camera of kaartlezer importeren. Kies in dat geval het apparaat waarvan u de bestanden ophaalt en geef achter Locatie aan in welke map u het materiaal wilt bewaren. Bevestig vervolgens met Media ophalen. Als u Premiere Elements al vaker hebt gebruikt, verschijnt er geen wizard. Ga in dat geval naar Bestand / Foto's en video's ophalen en kies de gewenste importeermethode.

©PXimport

Voordat u met Premiere Elements aan de slag gaat, moet u eerst alle video's importeren in de Organizer.

3. Tags toevoegen

Zeker bij grote videocollecties is het slim om tags toe te wijzen. Een tag is eigenlijk een trefwoord dat u aan video's koppelt. Hierdoor vindt u gemakkelijk video's terug die over een bepaald onderwerp gaan. Tijdens de montage van een film is dat ideaal. Hoe weet u anders namelijk op welke video dat mooie familie- of vakantiemoment staat? Hoewel de bestanden op datum zijn gerangschikt, is het in de praktijk lastig om dergelijke momenten terug te vinden. Een goede voorbereiding is daarom belangrijk. Rechtsonder ziet u het kader Trefwoordtags staan. Klik op het groene plusteken en kies Nieuwe trefwoordtag. Bedenk een naam en beslis onder welke categorie u de tag wilt toevoegen, bijvoorbeeld Plaatsen of Mensen. Bevestig met OK. Op deze manier voegt u net zoveel trefwoordtags toe als u wilt. U koppelt ze vervolgens eenvoudig aan video's. Klik op een trefwoordtag en houd de muisknop ingedrukt. Sleep de tag naar de betreffende video en laat de muisknop los. Weet u niet meer wie of wat er op de video staat? Dubbelklik op de miniatuurweergave om het bestand af te spelen.

©PXimport

Gebruik tags om uw video's snel terug te vinden.

4. Videobewerker openen

Nu alle losse videobestanden netjes zijn geordend, maakt u hier een vloeiende film van. Hiervoor opent u vanuit de Organizer de videobewerker van Premiere Elements. Selecteer alle bestanden die u wilt monteren. U regelt dat door met de muisknop ingedrukt een vierkant om de miniaturen te trekken. U kunt ook de Ctrl-toets ingedrukt houden en de juiste bestanden één voor één aanklikken. Klik op Bewerken en Bewerken met Premiere Elements. Er verschijnt nu de melding dat de bestanden aan het einde van de tijdlijn worden ingevoegd. Bevestig met OK. Geef het project een logische naam en selecteer de map waarin u het wilt opslaan. Naar eigen inzicht verandert u de Projectinstellingen, die de resolutie en de beeldverhouding van de videobestanden bepalen. Als u niet weet wat u hier moet kiezen, controleert u even met welke resolutie en beeldverhouding uw videocamera filmt. Zorg er verder voor dat u een PAL-televisiestandaard selecteert. De kans is overigens groot dat het programma automatisch al de goede instellingen heeft vastgelegd. Klik twee keer op OK en wacht tot de bewerker is geladen. Wees overigens niet bang dat Premiere Elements uw originele bestanden aanpast. Bewerkingen slaat het programma namelijk op in een eigen map.

©PXimport

Vanuit de Organizer kunt u de bewerker van Premiere Elements openen.

5. Gebruikersinterface

Om goed met het programma te kunnen werken, is het belangrijk om te weten hoe de interface in elkaar zit. De bewerker bestaat uit meerdere deelvensters. Rechtsboven staan de onbewerkte videobestanden die u zojuist in de Organizer hebt geselecteerd. Via de tabbladen spreekt u verschillende gereedschappen aan. Zo maakt u onder meer dvd-menu's en voegt u thema's toe. Daar hoeft u nu nog niet aan te denken, want eerst gebruikt u alleen het tabblad Indelen. Linksboven bevindt zich het voorvertoningsvenster. Bewerkingen die u hebt toegepast, zijn hierin direct te bekijken. Onderaan ziet u de Scènelijn staan. Hiermee bepaalt u grotendeels hoe de uiteindelijke film er uit komt te zien. U plakt in dit deelvenster alle leuke fragmenten aan elkaar en voegt er passende soundtracks aan toe.

©PXimport

De bewerker van Premiere Elements bestaat uit drie deelvensters.

6. Video's rangschikken

In de Scènelijn bepaalt u welke videobestanden in aanmerking komen voor de montage. Premiere Elements heeft de zojuist toegevoegde video's standaard aan het deelvenster toegevoegd. U verandert de volgorde door ze naar de gewenste plek te slepen. Ongewenste bestanden verwijdert u gemakkelijk uit de Scènelijn. Klik op een miniatuur en druk op de toets Delete. Overigens zijn de oorspronkelijke videobestanden aan de rechterkant gewoon nog bereikbaar. U voegt video's aan de montage toe door ze naar de Scènelijn te slepen.

©PXimport

Voeg de video's toe die u wilt monteren.

7. Tags selecteren

Hebt u nogal veel bestanden die u in de film wilt verwerken? Als u in tip 3 tags hebt toegevoegd, filtert u gemakkelijk video's die over hetzelfde onderwerp gaan. Hierdoor houdt u beter overzicht. Klik rechtsboven op Tag selecteren en zet een vinkje voor de gewenste tag, waarna de bijbehorende video's worden weergegeven. U herhaalt deze handeling wanneer u video's met verschillende tags wilt gebruiken.

©PXimport

Dankzij tags filtert u alleen de relevante video's uit uw collectie.

8. Inkorten

Minder interessante delen laat u het beste weg uit video's, zodat de uiteindelijke film niet te langdradig wordt voor het publiek. Voordat u met de montage begint, is het daarom slim om op te schrijven welke fragmenten u in de film wilt verwerken. Noteer daarbij ook het begin- en eindpunt. Selecteer in de Scènelijn een video die u wilt inkorten. Klik op de knop Afspelen om ter plekke te bepalen welke delen u wilt weglaten. In de tijdbalk onder het voorvertoningsvenster ziet u aan het begin en einde schuine grepen staan. Als u het beginpunt van de video wilt opschuiven, gebruikt u hiervoor de greep aan de linkerkant. Sleep die naar rechts totdat het punt is bereikt waar u de video wilt starten. Het fragment dat komt te vervallen, wordt rood weergegeven. Zodra u de muisknop loslaat, kort het programma de video direct in. Niet tevreden over het resultaat? Klik rechtsboven op Ongedaan maken en probeer het opnieuw. De greep aan de rechterkant gebruikt u om het eindpunt te vervroegen. Het is handig dat de software het eerste frame van de volgende video ook weergeeft, zodat u in het voorvertoningsvenster direct ziet of het eindpunt goed aansluit bij de volgende scène.

©PXimport

Gebruik de grepen in de tijdbalk om het begin- en eindpunt van een video te veranderen.

9. Splitsen

U splitst een video gemakkelijk in meerdere delen. Dat is bijvoorbeeld handig als u het middelste gedeelte niet voor de film wilt gebruiken. Klik in de tijdbalk onder het voorvertoningsvenster op de schuifregelaar en sleep hem naar het juiste punt van de video. Gebruik de knoppen Stap terug en Stap naar voren om nauwkeurig het juiste frame te bepalen. Overigens kunt u hiervoor ook de pijltjes op uw toetsenbord gebruiken. Wanneer u zeker weet dat u het goede moment te pakken hebt, klikt u rechts op Clip splitsen. Dit is de knop met het kleine schaartje. Merk op dat er een video in de Scènelijn bij is gekomen. Via de grepen in de tijdbalk verwijdert u het ongewenste moment uit de video door het begin- of eindpunt te wijzigen.

©PXimport

Om een fragment uit het midden van een video te wissen, splitst u het bestand eerst in twee delen.

10. Schalen

Is er aan de zijkant van het beeld voortdurend een hinderlijk voorwerp te zien? Zoom dan in, zodat bepaalde delen buiten beeld blijven. Selecteer in de Scènelijn de juiste video. Klik daarna boven de Scènelijn op de knop Eigenschappen. Vouw het onderdeel Beweging uit door op het minipijltje te klikken en beweeg de schuifknop onder Schalen. U zoomt nu in of uit. De beeldverhoudingen blijven intact, zodat onderwerpen in de film geen onrealistische vorm krijgen. Als u hier evengoed van af wilt wijken, haalt u het vinkje weg voor Uniforme schaal. Wijzig nu via de betreffende schuifknoppen de Schaalhoogte en Schaalbreedte. Houd er rekening mee dat de videokwaliteit verslechtert naarmate u verder inzoomt.

©PXimport

Ook in video's kunt u croppen!

©PXimport

Boven de Scènelijn bevindt zich een kleine knoppenbalk. Hier klikt u op Eigenschappen als u de video wilt schalen.

11. Positie bepalen

Als u inzoomt, vallen er voorwerpen buiten het beeldkader. U bepaalt zelf welke voorwerpen dit zijn, door de positie te wijzigen. Achter Positie ziet u twee waarden staan. Klik op de eerste waarde en houd de muisknop ingedrukt. Beweeg de muis naar links of naar rechts. Het beeldkader verschuift nu in de breedte. Laat de muisknop los zodra de gewenste positie is bereikt. Met de tweede waarde verschuift u op dezelfde manier het beeldkader in de hoogte. Bevestig ten slotte met Gereed.

12. Roteren

Wanneer u tijdens het filmen de camera per ongeluk in gekantelde positie houdt, moet u het beeld in Premiere Elements roteren. Selecteer de betreffende video in de Scènelijn en klik op de knop Eigenschappen. Via het minipijltje voor Beweging vouwt u de bijbehorende instellingen open. Gebruik de opties Links roteren en Rechts roteren om het beeld te kantelen. Het is ook mogelijk om het beeldkader slechts een fractie te roteren. Dat is bijvoorbeeld zinvol als u een horizonlijn recht wilt trekken. Het is soms namelijk lastig om de videocamera helemaal recht te houden. Gelukkig is het gemakkelijk om een correctie door te voeren. Klik achter Rotatie op de waarde en houd de muisknop ingedrukt. Beweeg de cursor naar links of rechts en laat de muisknop los. Om zwarte balken te vermijden, is het verstandig om de schaal aan te passen (zie tip 10). Klik ten slotte op Gereed.

©PXimport

Door het beeldkader te roteren, voorkomt u een scheve horizonlijn.

13. Overgangen

Als u veel losse fragmenten aan elkaar plakt, bestaat het risico dat de film wat rommelig overkomt. Gebruik daarom overgangen om een nieuw fragment rustig in te leiden. In Premiere Elements kan dat op talloze manieren. Klik achtereenvolgens op Bewerken en Overgangen. U ziet nu tientallen miniaturen staan. Door op een miniatuur te klikken, achterhaalt u om wat voor beweging het gaat. U kunt bijvoorbeeld de volgende scène uitvouwen of omslaan als bladzijde. U past een overgang toe door een miniatuur naar de Scènelijn te slepen. Mik hierbij precies op de rechthoek tussen twee video's en laat de muisknop vervolgens los.

©PXimport

Gebruik overgangen om rust in de film te krijgen.

14. Muziek toevoegen

Een leuk achtergrondmuziekje doet het altijd goed. Audiobestanden moet u eerst inladen in Premiere Elements. Klik rechtsboven op Indelen en Media ophalen. Gebruik de optie Bestanden en mappen om liedjes op uw harde schijf te selecteren. Het programma ondersteunt onder meer mp3- en wmv-bestanden. Zodra u de nummers hebt geselecteerd, klikt u op Openen. Sleep een liedje naar het onderdeel Soundtrack in de Scènelijn. Op die manier voegt u meerdere audiobestanden aan de Scènelijn toe. Net als video- kunt u ook audiofragmenten inkorten en splitsen. Klik op een liedje en gebruik vervolgens de juiste gereedschappen in de tijdbalk onder het voorvertoningsvenster.

©PXimport

U kunt via Premiere Elements achtergrondmuziek toevoegen aan een film.

15. Audio afstellen

Bij het gebruik van achtergrondmuziek bestaat het risico dat het geluid van de film niet meer hoorbaar is. Gelukkig kunt u naar eigen inzicht de audio mixen, waarbij u het volumeniveau nauwkeurig afstelt. Klik in de knoppenbalk boven de Scènelijn op Audiogereedschappen. Kies vervolgens voor Audiomix. Er verschijnt een nieuw dialoogvenster. Tijdens het afspelen van een video past u hiermee het volumeniveau aan van de achtergrondmuziek en het geluid dat met de videocamera is opgenomen. Speel een video af in het voorvertoningsvenster. Bij de onderdelen Audio 1 en Soundtrack gebruikt u de schuifknop. Beweeg de knop omlaag en omhoog om het volume respectievelijk zachter of harder te zetten. Als u klaar bent, klikt u rechtsboven op het kruisje. De software bewaart automatisch de gewijzigde instellingen.

©PXimport

De audiomixer is een prettig hulpje om het volumeniveau van de achtergrondmuziek in te stellen.

16. Titels

Titels mogen in een mooi afgewerkte film niet ontbreken. U gebruikt ze om bijvoorbeeld een film of scène te introduceren of om uitleg over iets te geven. Klik linksboven op Bewerken en Titels. Bekijk de miniaturen van alle beschikbare sjablonen. Kies achter Filteren op een leuk thema, bijvoorbeeld Reizen of Huisdieren. Klik binnen een miniatuur op de knop Afspelen om een voorbeeldweergave te zien. Leuk is dat sommige sjablonen transparant zijn. Door de titel als een laag over de video te leggen, blijft ook nog een deel van de film zichtbaar. Kies een sjabloon uit en sleep de miniatuur naar het voorvertoningsvenster. Gebruik de opmaakopties om de tekst naar eigen wens aan te passen. Zo wijzigt u onder andere het lettertype, de tekengrootte en de kleur. Bevestig met Gereed. U kunt ook titels voor, tussen en achter video's plaatsen. In dat geval sleept u de miniatuur naar een rechthoek op de Scènelijn. Op die manier voorziet u de film eenvoudig van aftiteling.

©PXimport

Titels zijn geschikt om bijvoorbeeld iets in de film uit te leggen.

17. Dvd-menu

Voordat u het project op een lege dvd brandt, maakt u eerst een mooi menu. Hiermee kunt u snel een scène opzoeken en het geeft de film bovendien een professionele uitstraling. Klik rechtsboven op Schijfmenu's. Selecteer bij Filteren op een toepasselijk thema en sleep een menusjabloon naar het voorvertoningsvenster. Beantwoord de vraag of u automatisch menumarkeertekens wilt maken met Ja. Die tekens zijn nodig om vanuit het menu gemakkelijk naar hoofdstukken te navigeren. Geef aan onder welke voorwaarden u menumarkeertekens wilt toevoegen. Dat kan bijvoorbeeld na iedere tien minuten of bij elke scène. Klik op OK. U past het menu volledig naar eigen smaak aan. Bij de meeste menu's voegt u een foto of video toe. Daarnaast selecteert u een audiofragment, dat automatisch in het menu wordt afgespeeld. Vergeet niet om de hoofdstukken in de scènemenu's een eigen naam te geven, zodat u specifieke fragmenten van de film simpel kunt opzoeken. Klik op Voorvertoning voor een voorbeeldweergave van het menu en de film. Tevreden? Klik dan tot slot op Gereed.

©PXimport

Een mooi menu maakt uw film helemaal af!

18. Branden

U brandt de zelfgemaakte film op een dvd. Dit schijfje is afspeelbaar in alle dvd-spelers. Klik rechtsboven op Delen en kies daarna voor Schijf. Stop een lege dvd in uw computer en zorg ervoor dat bovenaan DVD is geselecteerd. Overigens is het ook mogelijk om binnen dit menu een blu-ray-schijfje te selecteren, mits u een geschikte brander hebt. Bedenk bij Naam schijf een logische titel. Kijk of het juiste schrijfstation is geselecteerd en klik ten slotte op de knop Branden. Houd er rekening mee dat het proces behoorlijk wat tijd in beslag neemt, omdat het programma de film eerst codeert naar een geschikt formaat. Er zijn nog meer mogelijkheden om uw film te exporteren. Zo publiceert u het op YouTube en zet u het over naar een smartphone of mp4-speler. Klik rechtsboven op Delen om alle opties te bekijken.

©PXimport

U brandt het resultaat op een dvd of blu-ray-schijf.

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!