Google, Facebook, Amazon en de ‘kleinere’ concurrenten op de zoekmarkt weten samen volgens internetwijsheid slechts de weg op één procent van het internet; het topje van de ijsberg. De rest is het zogenaamde Deep Web. Welke mysterieuze informatie kun je daar vinden? En hoe doe je dat?

Zoekmachines en sociale netwerken kunnen redelijk goed omgaan met publiek beschikbare informatie op internet, zoals websites, blogs, downloads, webwinkels en openbare sociale media. Maar het grootste deel van internet bestaat uit afgeschermde content, zoals webmail, sites en servers met logins, instituuts- en bedrijfsdatabanken, cloudopslag, enzovoort.

Dit deel van het internet wordt niet gezien door de Googles, Facebooks en Amazons van deze wereld, is daardoor onbekend bij de gemiddelde internetgebruiker en vaak niet eens bereikbaar met een normale webbrowser. Deze niet-publieke informatie wordt Deep Web genoemd.

Een klein deel van het Deep Web wordt aangeduid met de term Dark Web. Dit is een verzamelnaam voor versleutelde webdiensten waar enerzijds politieke dissidenten en klokkenluiders veilig zouden kunnen communiceren, maar waar dankzij cryptovaluta ook drugs, geweld en andere narigheid te koop zijn. Het Deep Web is dus veel meer dan het Dark Web.

Hoe vind je informatie op het Deep Web dan wel? Onderstaande sites helpen je daarbij.

Deep Web Tech

©PXimport

Onderzoeksorganisaties en grote bedrijven kunnen met het doorzoeken van het Deep Web hun resultaten verbeteren. Deep Web Tech biedt daarvoor de dienst Explorit Everywhere! aan. Dit is een zoekmachine die reguliere bronnen op internet combineert met wat je er zelf aan toevoegt.

Dat kunnen bijvoorbeeld betaalde zoekdiensten zijn, abonnementen op databanken met onderzoeksgegevens en ga zo maar door. Door gebruik te maken van de technologie van Deep Web Tech is het mogelijk om vanuit één zoekvenster al die verschillende bronnen te doorzoeken om vervolgens de resultaten te filteren. Dat maakt zoeken door uitgebreide bronnen overzichtelijker.

Deze zoekmachine is niet gratis, maar de website biedt een testvenster aan om te laten zien wat mogelijk is. Met een zoekopdracht op de website kun je in één keer door 63 verschillende overheidsbronnen zoeken. Het brengt leuk in beeld hoeveel verschillen er zijn tussen zulke specifieke resultaten en bijvoorbeeld de standaardresultaten van Google.

DuckDuckGo

©PXimport

DuckDuckGo is als zoekmachine vooral bekend doordat de dienst altijd aangehaald wordt als privacy-vriendelijk alternatief voor Google. Je kunt er gewoon mee zoeken op het reguliere internet waarbij DuckDuckGo belooft advertentietrackers te blokkeren, zoekgeschiedenis privé te houden en je persoonlijke gegevens te respecteren.

Resultaten van zoekopdrachten blijven breder doordat ze niet aan je klikgedrag uit het verleden worden aangepast. Naast deze functionaliteit biedt DuckDuckGo meer. Zo zijn er plugins om de allround privacy van browsers te verbeteren en deze zoekmachine als standaard in te stellen. Qua zoekgedrag is DuckDuckGo zeer geschikt voor mensen die het Deep Web willen onderzoeken. Er worden namelijk ook bestemmingen op plaatsen als het TOR-netwerk en Wolfram|Alpha geïndexeerd.

Maar hoe komt een zoekdienst aan geld? Uiteindelijk willen de 55 medewerkers van DuckDuckGo ook graag een salaris aan het einde van de maand. Welnu, de zoekdienst haalt omzet uit het serveren van advertenties via het Yahoo-Bing alliance network en door samenwerking met Amazon en eBay.

Google Scholar

©PXimport

Is het mogelijk om een tekst over zoekmachines te schrijven zonder Google te noemen? Klaarblijkelijk niet. Wie een zoektocht door het Deep Web gaat ondernemen kan niet aan de slag zonder Google Scholar te overwegen.

Via deze loot aan de Google boom kun je zoeken in academische teksten en (Amerikaanse) jurisprudentie. Het is een bijna onmisbaar stuk gereedschap voor academici en (Amerikaanse) juristen die niet de populairste teksten zoeken, maar juist de obscure onderzoeken, rapporten en boeken die nodig zijn om een onderzoek af te kunnen ronden met betrouwbare bronvermelding.

Buiten Google Scholar om zijn er ook vergelijkbare andere diensten. CiteSeerX bijvoorbeeld is een gratis alternatief dat wat minder resultaat biedt en daarnaast zijn er betaalde diensten zoals Scopus van Elsevier. Google Scholar biedt gratis toegang tot naar schatting 389 miljoen academische documenten, wat het tot de grootste academische zoekmachine in de wereld maakt.

Hidden Wiki

©PXimport

Internet browsen via TOR doet soms denken aan de roerige begintijden in de vroege jaren 90. The Hidden Wiki biedt binnen dat kader een mooie casus over de complexiteit van een volledig vrij internet. Deze overzichtspagina werkt als een index van Deep Web-websites voor mensen die via TOR browsen.

Het is opgezet als een Wiki, wat inhoudt dat iedereen de pagina kan bewerken en er altijd naarstig gezocht wordt naar vrijwilligers om orde in de chaos te scheppen. De inhoud van de index kan daardoor van dag tot dag radicaal veranderen. Naar verluidt is de privésleutel van deze site een aantal jaar geleden gestolen waardoor het ook nooit helemaal zeker is of je op de echte Hidden Wiki bent. De link die wij bieden is die voor de etalage op het reguliere internet. Dat is vooralsnog het beste startpunt om op de Hidden Wiki terecht te komen.

Qua inhoud wordt door de aanhang veel tijd besteed aan het ophemelen van de geneugten van absolute vrijheid op internet. Wat je vooral tegenkomt zijn zaken als drugs, wapens, maak je eigen bom en verhandelingen rondom cryptovaluta zoals Bitcoin. Natuurlijk is er ook een mogelijkheid om naar Wikileaks te uploaden en anoniem te praten, maar daar ligt niet het zwaartepunt van deze bestemming. Hopelijk spreekt het voor zich dat je uiterst voorzichtig doet met de links op deze pagina.

Internet Archive: Wayback Machine

©PXimport

Websites komen en gaan, en zelfs degenen die lang blijven veranderen over tijd. Het Internet Archive probeert websites te archiveren en biedt via de eigen website een Wayback Machine aan. Vul hier het adres van een website in en het archief geeft je een tijdlijn met daarin momentopnames.

Je kunt zien hoe vaak de website is gearchiveerd en via een kalender de momentopnames van deze site bezoeken. De dienst is onofficieel van start gegaan in 1996 en officieel gelanceerd in 2001. Toen waren er al tegen de 10 miljard gearchiveerde webpagina’s beschikbaar. Vanzelfsprekend is niet iedere wijziging op iedere pagina te vinden. Een standaard indexering van internet met de ‘crawlers’ van het archief kost ongeveer anderhalf jaar.

Ook opslag is een factor. Het internet archief groeit sinds 2014 met 20 terabytes per maand en op dit moment neemt het meer dan 25 petabytes opslagruimte in. Meer dan genoeg om enkele regenachtige zondagen aan nostalgisch surfen te wijden.

Ga verder naar deel 2.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.