Zoek je het begrip ‘virtualisatie’ op, dan is de kans groot dat je met heel wat uiteenlopende definities te maken krijgt. Dat is niet zo verwonderlijk want er zijn diverse types virtualisatie – afhankelijk van de bron wel tot 10 verschillende. In dit artikel focussen wij ons op de twee bekendste types systeemvirtualisatie en komt ook applicatievirtualisatie aan bod.

Wanneer we een poging wagen tot een overkoepelende definitie voor virtualisatie, dan komen we uit op iets als ‘het emuleren of simuleren van een object of een bron in software op zo’n manier dat die op precies dezelfde manier functioneert als het overeenkomstige fysieke object’. Er wordt dus op een of andere manier van abstractie gebruik gemaakt, zodat software zich als hardware gedraagt. Deze objecten of bronnen kunnen overigens zeer divers zijn, zoals computerhardware, opslagapparaten en netwerkbronnen, maar bijvoorbeeld ook desktops – of vdi (virtual desktop infrastructure) in een meer geavanceerde vorm – en applicaties.

Hoewel, bij deze laatste categorie (applicatievirtualisatie) gaat het doorgaans om het isoleren van individuele apps van het onderliggende besturingsysteem en van andere toepassingen in een zogenoemde sandbox. Ook al beschouwen sommige experts (zoals Wilders Security) dit niet als virtualisatie in strikte zin, hebben we hier er toch de nodige aandacht aan besteed.

Virtualisatie van vroeger en nu

De eerste vormen van virtualisatie vinden we al terug in de jaren 60 van de vorige eeuw, toen systeembronnen, zoals beschikbaar gesteld door mainframes, logisch werden opgesplitst tussen verschillende applicaties. Intussen is het begrip virtualisatie ook op andere manieren doorgedrongen tot in allerlei populaire applicaties, frameworks en besturingssystemen.

Zo maken de meeste moderne browsers gebruik van een of andere vorm van sandboxing: bij Chrome bijvoorbeeld wordt zowat elk proces en elke extensie gesandboxt. Ook in html5 tref je een vorm van sandboxing aan: dat voorziet in een sandbox-attribuut voor gebruik met iframes, bijvoorbeeld om het doorsturen van data of het uitvoeren van een script te blokkeren. Je kunt hier zelf mee experimenteren. Voer het script in het linkerpaneel uit, waarbij je ook een keer de waarde ="allow-scripts" aan het sandbox-attribuut toevoegt; alleen dan zal de functie Get date and time werken.

©PXimport

Het zal je weinig verbazen dat ook steeds meer security suites sandboxing aanwenden voor een nog betere beveiliging, waaronder die van Kaspersky, Comodo en Avast. Deze laatste voorziet tevens in een autosandbox-functionaliteit, waarbij verdachte bestanden automatisch in een sandbox belanden. Je legt hierbij zelf de criteria vast en je kunt ook uitzonderingen definiëren.

Windows Defender Application Guard

Ook Microsoft zet meer en meer in op diverse vormen van virtualisatie en sandboxing. Zo kun je (sinds Windows 10 versie 1803 ook voor Windows Pro 64 bit) de ingebouwde Windows Defender Application Guard activeren voor gebruik in Edge. Hierbij wordt de browser met behulp van Hyper-V in een eigen virtuele machine (vm) opgesloten, waarbij uitsluitend nog een sterk uitgeklede Windows-versie actief is.

Deze vm heeft bijvoorbeeld geen toegang tot de printer, het klembord of externe bestanden. Je moet WDAG dan wel eerst even inschakelen via Windows Configuratiescherm / Programma’s / Windows-onderdelen in- of uitschakelen. Vervolgens klik je in Edge het knopje met de drie puntjes aan en kies je Nieuw Application Guard-venster.

De functie Virtualization Based Security (VBS) van Microsoft is nog dieper verankerd in Windows en maakt gebruik van hardwarevirtualisatie. In essentie gebruikt Microsoft hiervoor Hyper-V om het OS te booten, waarna deze hypervisor als een compleet afgeschermd geheugengebied wordt gebruikt voor het bewaren van allerlei privacygevoelige informatie, zoals toegangsgegevens. Je kunt VBS onder meer activeren vanuit de groepsbeleidseditor (gpedit.msc), via Computerconfiguratie / Beheersjablonen / Systeem / Device Guard / Beveiliging op basis van virtualisatie inschakelen. Neem hier wel grondig de verschillende opties door.

Overigens heeft Microsoft voor de komende versie van Windows 10 Enterprise – Pro volgt ongetwijfeld later – de sandboxfunctie InPrivate Desktop aangekondigd. Dat is een vorm van containertechnologie die een beheerder toelaat om snel een soort van vm op te starten om daarin een niet-vertrouwde app te draaien.

©PXimport

Systeemvereisten voor virtualisatie

De tendens lijkt ons in elk geval onmiskenbaar: virtualisatie wordt steeds meer toegepast, ook in producten die niet op bedrijfsomgevingen zijn gericht.

Bij geavanceerde thuisgebruikers is echter vooral het concept van systeemvirtualisatie doorgedrongen. Hierbij zorgt een virtuele machine manager – oftewel hypervisor – ervoor dat er meerdere besturingssystemen naast elkaar kunnen draaien op een enkele computer, doordat er voor elk OS de nodige hardware wordt geëmuleerd.

De voordelen zijn duidelijk. Naast een duidelijke kostenbesparing (er is slechts één fysieke machine nodig) en de relatieve gebruiksvriendelijkheid (minder lastig dan multiboot-operaties) draaien vm’s ook veilig geïsoleerd van elkaar en zo nodig zelfs van het onderliggende OS. Verder zorgt encapsulatie ervoor dat een complete vm zich als een enkel bestand laat opslaan, wat handig is bij migratie- en back-up-scenario’s.

We onderscheiden twee hoofdtypes bij hypervisors: type 1, ook wel native of ‘bare metal’ genoemd, en type 2 oftewel hosted hypervisors. Bare-metal-hypervisors, zoals Microsoft Hyper-V, Citrix XenServer en VMware vSphere/ESXi) draaien rechtstreeks op de hardware van de machine, zonder onderliggend OS. Hosted hypervisors, zoals Oracle VM VirtualBox, VMware Workstation en Parallels Desktop, draaien bovenop een conventioneel OS. Type 1-hypervisors zijn doorgaans stabieler en presteren beter, maar type 2-hypervisors laten zich wel makkelijker installeren en ondersteunen doorgaans meer hardware doordat die ondersteuning door het onderliggende OS wordt afgehandeld.

De meeste hypervisors stellen tot slot duidelijke eisen aan de hardware, vooral wat betreft de cpu. Doorgaans heb je een 64bit-processor nodig die overweg kan met SLAT (second level address translation) en vooral ook virtualisatie ondersteunt. Dat is het geval bij de meeste moderne cpu’s van AMD (AMD-V) en Intel (Intel VT). Controleer in je bios of deze functie wel is ingeschakeld. Je vindt die in een menu als Chipset, Advanced CPU Configuration of Northbridge.

In de winter loopt de energierekening al snel op. De droger gaat vaker aan omdat de was buiten niet droogt, en omdat we vaker thuis koken en eten gaat ook de vaatwasser vaker aan. Ook de wasmachine draait op volle toeren, want nat weer en dikke kleding leveren extra was op. Hét moment dus om even stil te staan bij het energieverbruik van deze drie apparaten. Met wat kleine aanpassingen zorg je voor een zichtbaar (gunstig!) verschil op je stroomrekening.

Slim plannen loont

Wie een slimme meter of dynamisch energietarief heeft, kan precies zien wanneer stroom het goedkoopst is. Door het programma van je wasmachine, droger of vaatwasser daarop af te stemmen, draai je letterlijk op de voordeligste momenten. Veel moderne apparaten hebben een startuitstelknop, waarmee je eenvoudig plant dat een was 's nachts of vroeg in de ochtend klaar is.

Heb je geen dynamisch contract, dan is het slim om eerst te kijken of jouw leverancier een piek- en daltarief hanteert. Bij een dubbeltariefmeter geldt het lagere tarief meestal alleen tussen ongeveer 23.00 en 07.00 uur, niet standaard in het weekend. Even checken bij je energieleverancier voorkomt verrassingen.

Wassen op lagere temperatuur

De grootste energiebesparing zit in de temperatuur van het waswater. Een was van 30 graden is meestal voldoende schoon, zeker met de huidige wasmiddelen die ook bij lage temperatuur goed werken. Alleen bij sterk vervuilde was of handdoeken kan een hogere stand nodig zijn. Een wasbeurt op 60 graden of af en toe een machinereiniger houdt de trommel fris en voorkomt vetluis - een kookwas op 90 graden is bij moderne machines niet meer nodig.

Een andere eenvoudige stap is de wasmachine pas te laten draaien als hij goed vol is. Een halve was verbruikt bijna evenveel energie als een volle: zonde. Ook de juiste dosering helpt: te veel wasmiddel kan op den duur zeepresten achterlaten, waardoor de machine harder moet werken.

Droger of droogrek?

De droger is een onmisbare hulp in de winter, maar verbruikt veel stroom. Centrifugeer je was daarom eerst op de hoogste stand, zodat er minder vocht overblijft. Hoe droger het de trommel ingaat, hoe korter het droogprogramma duurt. Warmtepompdrogers verbruiken het minst stroom, al bespaar je nog meer door de was af en toe op te hangen. In een goed geventileerde kamer, bijvoorbeeld bij de verwarming, droogt het prima zonder dat je ernaar hoeft om te kijken.

De vaatwasser slim inzetten

Een vaatwasser verbruikt vooral energie om water te verwarmen. Kies daarom het eco-programma: dat duurt wat langer, maar gebruikt minder stroom en water doordat het water op lagere temperatuur wordt verwarmd. Grote etensresten kun je beter even wegschrapen, maar spoel servies niet voor onder de kraan - dat is onnodig en verspilt warm water. Licht aangekoekte pannen en schalen vormen voor moderne vaatwassers echt geen probleem.

Wie zonnepanelen heeft, kan de vaatwasser het beste overdag laten draaien, zodat de stroom direct uit eigen opwekking komt. Ook hier geldt dat een startuitstelknop handig is: je plant eenvoudig in dat het programma start zodra de zon op het dak staat.

Onderhoud maakt echt verschil

Goed onderhoud klinkt saai, maar heeft een direct effect op het energieverbruik. Een verstopt filter, kalk in de sproeiarmen of pluis in de droger laten apparaten harder werken dan nodig. Zet ze af en toe op een onderhoudsprogramma of gebruik een speciale reiniger. Dat voorkomt niet alleen geurtjes, maar zorgt ook dat de machine weer zo goed (lees: zo zuinig) mogelijk zijn werk kan doen.

Kleine aanpassingen, harde euro's

Energie besparen is vooral een optelsom van gewoontes. Door slimmer te plannen, de juiste temperatuur te kiezen en je apparaten schoon te houden, daalt het verbruik ongemerkt. En misschien nog belangrijker: je verlengt de levensduur van apparaten die het dagelijks zwaar te verduren hebben. Daarmee bespaar je ook op de langere termijn.

PowerPoint is voor velen nog steeds het standaardprogramma voor het maken van professionele presentaties. Maar wie geen geld wil uitgeven én makkelijker wil samenwerken, kan ook prima uit de voeten met Google Presentaties. Deze gratis webapp draait in de browser. Licenties, versieconflicten en het rondsturen van bijlagen behoren daarmee tot het verleden. We leggen uit hoe je eenvoudig overstapt.

Om je eerste slide te maken, heb je alleen een Google-account nodig. Log in op Drive (https://drive.google.com) en kies rechtsboven Nieuw, gevolgd door Google Presentaties (https://slides.google.com). Er opent automatisch een leeg bestand in een nieuw tabblad. Dat wordt opgeslagen in de cloud terwijl je typt. Links staat de dia-navigator, centraal het canvas, rechts het eigenschappenvenster.

Klik bovenin op Naamloze presentatie om de bestandsnaam te veranderen; dat is ook de naam van de link die je later deelt. Via Bestand / Pagina-instelling pas je het formaat aan, bijvoorbeeld breedbeeld 16:9 of klassiek 4:3. Vergeet niet via Bestand / Taal Nederlands te kiezen (als dat niet al goed staat), zodat autocorrectie goed werkt. Handig is ook de toetscombinatie Ctrl+M (zowel Windows als Mac) om nieuwe dia’s in te voegen. Net als in PowerPoint kun je thema’s toepassen: druk op Thema in de werkbalk en blader door de sjablonen. Kies maar een geschikte uit.

Soorten dia’s 

Als je eenmaal meerdere dia’s hebt, klik je met rechts op een miniatuur in de linkerbalk. Daar kies je voor Lay-out toepassen om snel tussen titel-dia, kop-inhoud of twee kolommen te wisselen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een nieuwe dia met alleen een kop, ideaal voor overgangsslides, of juist een wat meer uitgebreide slide.

Door een dia naar boven of beneden te slepen verander je de volgorde. Met Shift selecteer je meerdere slides tegelijk. Wil je een dia dupliceren? Gebruik dan de toetscombinatie Ctrl+D, of Cmd+D op de Mac, en pas alleen de details aan.

Live samenwerken

De echte kracht van Google Presentaties ligt in het gelijktijdig samenwerken zonder gedoe met versienummers. Klik rechtsboven op Delen, voer e-mailadressen in of genereer een link met Iedereen met de link / Bewerker. Via Bekijken / Live aanwijzers / Mijn cursor tonen zien collega’s je cursor live bewegen; hun cursors krijgen elk een eigen kleur. Met het camerapictogram bovenaan kun je een call opzetten met iedereen die aan de presentatie aan het werk is. Reageren gebeurt via Opmerking toevoegen, waarna deelnemers met @naam anderen kunnen taggen en taken kunnen toewijzen.

Wanneer iemand een dia verwijdert, vind je die later terug onder Bestand / Versiegeschiedenis / Versiegeschiedenis bekijken. Daar herstel je elke vorige versie met een klik op Deze versie herstellen in het menu met de drie puntjes. Geef belangrijke mijlpalen een naam, zodat je later sneller kunt terugkeren. Voor offline overleg exporteer je naar PowerPoint via Bestand / Downloaden / Microsoft PowerPoint (.pptx); alle animaties blijven behouden. De omgekeerde route werkt ook: sleep een pptx-bestand naar Drive, open het, en het wordt automatisch geconverteerd zonder lay-outfouten.

Verschillen met PowerPoint 

De grootste vraag bij overstappen is natuurlijk: wat mis ik als ik naar Google Presentaties verhuis? Verrassend weinig, maar er zijn verschillen die je workflow beïnvloeden. PowerPoint staat bekend om zijn uitgebreide animatietijdlijn en de mogelijkheid om meerdere bewegingstrajecten op één object te stapelen. Google Presentaties biedt basale vervaag-, verschuif- en inzoomtransities, maar je kunt nog geen complexe padanimaties tekenen. Ook ontbreken geavanceerde dia-overgangen zoals Morph.

Verder ondersteunt PowerPoint het insluiten van lettertypes in een pptx-bestand, waardoor je presentatie overal identiek blijft. Google Presentaties gebruikt daarentegen webfonts; bij offline export kan daardoor het uiterlijk iets verschuiven. Macro’s in VBA vind je niet terug, maar Apps Script (https://script.google.com) vult veel automatisering toch in.

Daar staat tegenover dat collaboratief werken, automatische versiegeschiedenis en publieksparticipatie standaard zijn en in PowerPoint pas met plug-ins beschikbaar komen. Kortom: heb je vooral statische of licht dynamische presentaties, dan stap je zonder problemen over. Voor complexe animaties kun je altijd PowerPoint achter de hand houden.

Interactieve elementen

Een presentatie springt eruit wanneer beeld, video en interactie worden ingezet. Voeg een foto in via Invoegen / Afbeelding / Uploaden vanaf computer of selecteer de ingebouwde optie Zoeken op internet om rechtenvrije afbeeldingen te vinden. Sleep de hoekgrepen om te schalen.

Uiteraard kun je ook gifjes uploaden via Invoegen / Afbeelding / Gif’s en stickers. Video werkt net zo eenvoudig: kies Invoegen / Video en plak een YouTube-url, of selecteer een Drive-bestand. In de rechterzijbalk stel je in of de video automatisch afspeelt, op een bepaald tijdstip start of stil wordt gezet.

Een hele tabel kun je inladen met Invoegen / Diagram / Uit spreadsheets; de resultaten verschijnen op een dia. Links voeg je toe door de tekst te selecteren en de toetscombinatie Ctrl+K of Cmd+K te gebruiken.

Presentatorweergave en Q&A

Tijdens het presenteren wil je meer dan alleen dia’s tonen; je wilt ook interactie en timing beheren. Start de diavoorstelling via Diavoorstelling rechtsboven met Ctrl+F5, of Cmd+Enter op Mac. Kies via het Pijltje voor Presentatorweergave en de presentatie opent in een nieuw venster terwijl een tweede tab verschijnt met een presentatorvenster. Daar zie je notities, een timer en knoppen om vragen te accepteren.

Activeer Tools voor het publiek / Nieuwe sessie starten en deel de gegenereerde korte url boven in het scherm. Deelnemers stellen anoniem of met naam vragen op hun telefoon of laptop; jij ziet ze binnenkomen en markeert relevante items met Selecteren zodat ze in de dia verschijnen. Wil je tijdelijk pauzeren, druk dan op B om het scherm zwart te maken terwijl je spreekt. Zo bewaak je de regie, beantwoord je vragen en behoud je contact met je publiek in realtime.

Offline en back-ups

Hoewel Google Presentaties online leeft, kun je zonder internet toch presenteren. Open eerst Google Drive, klik op het tandwiel, kies Instellingen en vink Offline aan. Google downloadt automatisch je recentste bestanden, inclusief presentaties. Test de verbinding door wifi uit te schakelen en druk op Presenteren; alles werkt lokaal, inclusief video die in Drive was opgeslagen. Zorg wel dat je de presentatie vooraf opent zodat de media worden opgeslagen en uit het geheugen worden opgehaald.

Maak daarnaast een back-up als pdf: ga naar Bestand / Downloaden / Pdf-document (.pdf). Zo kun je altijd nog dia’s tonen vanaf elke laptop. Google synchroniseert je wijzigingen zodra het netwerk terugkeert, waardoor niets verloren gaat en de versiegeschiedenis intact blijft. Zo presenteer je overal, zelfs in afgelegen conferentieruimtes zonder wifi.

Extensies en automatisering

Wil je functies die verder gaan dan de standaardset, dan biedt de add-onmarkt verrassende mogelijkheden. Open Uitbreidingen / Add-ons / Add-ons toevoegen en zoek bijvoorbeeld naar Slides Toolbox, en loop door de stappen heen. Na installatie verschijnt een zijvenster waarin je met één klik dubbele spaties opruimt, lettergrootte gelijkmaakt of alle objecten exact centreert.

Voor datagedreven dia’s installeer je Autocrat. Daarmee maak je in Google Sheets een tabel, koppel je kolommen aan tekstvelden in je presentatie en laat je het script voor elke rij automatisch een maatwerkdeck genereren. Start de workflow via Extensies / Autocrat / Start en volg de wizard.

Er zijn add-ons voor het maken van video’s, tools voor het schrijven van wiskundige formules en - heel veel - AI-tools om slides of hele presentaties te maken.

Soepel en kosteloos

Met Google Presentaties kun je vrijwel alles doen wat je gewend bent in PowerPoint, maar dan zonder gedoe met licenties of losse bestanden. Je werkt direct in de cloud, kunt tegelijk met anderen aan de dia’s werken en alle versies worden automatisch bewaard.

Voor de uitstraling zijn er genoeg thema’s, sjablonen en uitbreidingen om je presentatie strak vorm te geven. En met de ingebouwde publieksweergave en Q&A-functie betrek je je publiek gemakkelijk. Zelfs zonder internet kun je doorgaan dankzij de offline-modus, waarna alles weer netjes wordt gesynchroniseerd.

Alleen wie ingewikkelde animaties nodig heeft, is soms nog beter af bij PowerPoint, maar voor verreweg de meeste presentaties – op school, werk of privé – is Google Presentaties een soepel en kosteloos alternatief.