Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste freeware van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Slim kleuren

Geschikt voor: Google Docs

Als je veel nakijkwerk moet doen, of vele pagina’s tekst moest controleren in Google Docs is het handig om een markeringskleur te gebruiken. Of meerdere kleuren, als je verschillende dingen wilt aangeven in een document. Hoewel Google je vele kleurtjes beschikbaar stelt, werkt de tool niet heel handig als je hem vaak moet gebruiken. Het selectievak is klein en iedere keer een nieuw kleurtje zoeken is lastig. Highlight Tool, een add-on voor Google Docs, pakt het anders aan. De extensie geeft de gekozen kleuren in een zijbalk weer, waardoor je er gemakkelijker bij kunt, en geeft ook de verklaring weer die je aan de kleur hebt gegeven. Bijvoorbeeld: rood staat voor fout, en oranje voor onduidelijk. En dat is bijzonder nuttig als je met meerdere mensen aan een document werkt. Ook handig is dat je de gemarkeerde tekst op basis van kleur kunt exporteren naar een nieuw document. Op die manier kun je bijvoorbeeld heel gemakkelijk een samenvatting van een tekst maken en die in een apart document opslaan.

©PXimport

Tip 02: Struinen door data

Geschikt voor: Firefox

Excel voelt voor sommigen misschien wat stoffig aan, maar het kan een ontzettend leuke tool zijn om te stoeien met data. Het is niet alleen handig om je boekhouding mee te doen, je kunt met Excel bijvoorbeeld ook door gegevens van de Top 2000, de beste films of meest verkochte games struinen. Bijvoorbeeld om te ontdekken welke Nederlandse artiest op nummer 1 in de Top 2000 heeft gestaan, en in welk jaar. Een handige add-on om dan te gebruiken is Table to Excel voor Firefox. Het programmaatje kan iedere tabel op een website automatisch opslaan als csv-bestand of exporteren naar Excel. Zo importeer je de lijst met beste films op Wikipedia bijvoorbeeld met twee muisklikken. Eentje op het icoontje van de add-on in de werkbalk en de volgende op To Excel. De lijst wordt dan meteen geopend in het spreadsheetprogramma.

©PXimport

Tip 03: Anti-stress

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Windows heeft er een handje van om na verloop van tijd een stuk trager te worden. Hoe meer programma’s je gebruikt, hoe meer geheugen in beslag wordt genomen, hoe meer moeite je pc heeft om dingen voor elkaar te krijgen. Met MemPlus steek je daar eens stokje voor. Het programma kan snel je geheugen scannen en ervoor zorgen dat bepaalde programma’s een minder grote hap uit het beschikbare ram nemen. Het werkt heel simpel: na installatie druk je op de knop Clear memory en MemPlus gaat meteen aan het werk. Na een paar seconden zie je de teller – die laat zien hoeveel van het werkgeheugen wordt gebruikt – teruglopen. Dat scheelt zo een gigabyte. Verder kan het programma je laten zien welke processen allemaal op de achtergrond actief zijn (handig als je merkt dat je pc opeens wel erg langzaam wordt en je wilt ontdekken wat de boosdoener is), en je vertellen hoe het met je geheugenbankjes gesteld is.

©PXimport

Tip 04: Foto’s plakken

Geschikt voor: macOS

Soms is het bereik van je cameralens net wat te klein om de juiste foto te maken. Die mooie kerk, die grote groep of dat uitgestrekte landschap passen er dan net niet op. Een panoramafoto is dan ideaal. Alleen heeft niet elke telefoon of camera die mogelijkheid. Panorama Stitcher Mini kan het klusje gemakkelijk voor je doen. Je hoeft alleen maar een paar foto’s met wat overlap te maken, en het programma plakt ze netjes voor je aan elkaar. De gratis versie van Panorama Stitcher kan maximaal vijf foto’s aan. Sleep ze naar het programma, en Panorama Stitcher doet de rest. Vervolgens kun je de helderheid en het formaat nog aanpassen, en kiezen in welk formaat je het resultaat wilt opslaan (jpg, tiff of png).

©PXimport

Tip 05: Spotify-knoppen

Geschikt voor: macOS

Het handige aan de webversie van Spotify is dat je de app niet hoeft te installeren op je Mac. Dat scheelt weer ruimte. “Maar na het een paar weken te hebben gebruikt, begon het me te frustreren dat ik de mediaknoppen op m’n toetsenbord niet kon gebruiken om de muziek mee te bedienen”, schrijft de Engelse programmeur Tom Hallam op zijn blog. Hij bedacht daarom PlayTray. Een kleine app die zich netjes nestelt in je werkbalk en je de mogelijkheid geeft om je mediaknoppen te gebruiken. Zo kun je gewoon weer nummers starten, pauzeren of overslaan door op een fysieke knop te drukken.

©PXimport

Tip 06: Kleine hulp

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

TinyTask is een superklein (33KB) programmaatje dat acties op je pc kan opnemen en herhalen. Muisbewegingen, klikken en tekstinvoer kunnen door het programma worden nagespeeld. Handig als je bijvoorbeeld iedere ochtend hetzelfde ritueel hebt: even je mailprogramma openen om te kijken welke berichten er zijn binnengekomen, vervolgens het nieuwslezen op nu.nl en Spotify aanzetten voor een achtergrondmuziekje. Druk op de recordknop van TinyTask, voer je ochtendritueel één keer uit, en sla het vervolgens op als rec-bestand. Als je vervolgens in Windows instelt dat het rec-bestand automatisch wordt opgestart als je je computer aan zet (Hier lees je hoe dat moet), kun je voortaan een kop thee pakken terwijl TinyTask de taken voor je uitvoert.

©PXimport

Tip 07: Voorjaarsschoonmaak

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Windows zit boordevol programma’s die je misschien nooit zult gebruiken. Zo heeft Microsoft Minecraft meegeleverd met Windows 10. Zit je daar niet op te wachten, of wil je eens flink de kam door al je bestanden en instellingen halen, dan kan Windows Slimmer helpen. Dit programma scant je hele systeem op de aanwezigheid van verouderde update-bestanden, tijdelijke mappen, verouderde logs en overbodige programma’s. Na installatie druk je op Start Scan, waarna Windows Slimmer automatisch op zoek gaat naar overtollige bestanden. Het verwijderen van de “troep” kan je zo vele gigabytes extra ruimte opleveren, en je pc sneller maken. Je moet alleen wel een beetje oppassen als je het programma installeert. Auslogics heeft er een handje van om andere software mee te installeren als je niet oplet (zie kader Niet te snel klikken).

©PXimport

Tip 08: Verzamelalbum

Geschikt voor: Firefox

Soms wil je alle afbeeldingen op een website opslaan. Misschien omdat het een cursuspagina is, of een verzameling slides van een presentatie, of gewoon omdat je plaatjes van puppy’s wilt hebben. Hoe dan ook, het opslaan van veel afbeeldingen gaat een stuk gemakkelijker met de add-on Download all Images voor Firefox. Na installatie vind je het icoontje van de add-on naast je zoekbalk. Klik je erop, dan krijg je de mogelijkheid om alle afbeeldingen op een pagina op te slaan in verschillende formaten (jpg, png, gif of bmp). Maar je kunt ook een selectie maken, door bijvoorbeeld in te stellen dat je alleen afbeeldingen met een bepaald formaat of bepaalde grootte wilt opslaan. Wil je van te voren zien welke afbeeldingen Download all Images heeft gevonden, klik dan op Gallery. Je krijgt dan thumbnails van alle afbeeldingen te zien en kunt de selectie aanpassen door vinkjes te verwijderen.

©PXimport

Tip 09: Teller

Geschikt voor: macOS

Als je een tijdje achter je laptop zit kun je gemakkelijk de tijd vergeten. Voor je het weet zit je de halve dag te gamen of te surfen. Aware van ontwikkelaar Joshua Peek vertelt je precies hoe lang je al naar het beeldscherm zit te staren. De app telt in de werkbalk rustig de minuten en uren af. Het detecteert de bewegingen van je muis en de toetsaanslagen. Doe je even niets, dan pauzeert Aware de timer net zo lang tot er weer activiteit is. De app geeft overigens geen waardeoordeel. Je krijgt geen waarschuwing of alarm om je te vertellen dat het tijd is voor een pauze. Het geeft je slechts inzicht in hoe lang je al achter dat die laptop of pc gebogen zit.

©PXimport

Tip 10: Supersnel CV

Geschikt voor: Chrome

Het maken van een CV is soms een hele klus. Het moet er netjes uitzien, opvallen en de aandacht vast zien te houden. En dan moet je ook nog eens alle relevante informatie erin stoppen. Ceev maakt van je LinkedIn-profiel automatisch een aantrekkelijk CV. Het programma scant je profiel, kopieert alle relevante informatie en geeft het meteen op een aantrekkelijke manier weer. Het resultaat wordt weergegeven in een webpagina, waar je de tekst kunt aanpassen (bijvoorbeeld de Engelstalige koppen vervangen door Nederlandse), de volgorde kunt wisselen, of een andere layout kunt kiezen. Ben je tevreden met het resultaat, dan kun je het opslaan als pdf-bestand. Het aanmaken van een account is overigens niet nodig, tenzij je de CV wilt opslaan om hem later nog eens te bewerken.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.