Hoewel er grote kansen en beloningen te vinden zijn in het nieuwe ‘Wilde Westen’ van de cryptovalutamarkt, gaat de zoektocht naar digitaal goud gepaard met enorme risico’s. Er zijn veel manieren om geld te verdienen met cryptovaluta, die grofweg onmder te verdelen zijn in drie categorieën: speculatie, mining (Proof of Work) en staking (Proof of Stake).

Door: Maarten Jacobi

De meest voor de hand liggende (en toegankelijke) manier om geld te verdienen middels cryptovaluta, is door speculatie: koop een x-bedrag van een cryptomunt op een van de vele online exchanges die die munt aanbiedt, bewaar deze eventueel in een eigen wallet en wacht tot de munt in waarde stijgt om hem tot slot weer te verkopen voor een hoger bedrag. Kocht je op 25 augustus 2016 een Bitcoin voor 575,16 dollar en had je die bewaard tot 25 augustus 2017, dan kon je hem verkopen voor 4388,95 dollar … een vermenigvuldiging met ongeveer 7,63(!).

Speculatie

Naast Bitcoin zijn er inmiddels meer dan duizend alternatieve munten (altcoins) om in te investeren, die verspreid over meerdere exchanges verkrijgbaar zijn. Hoewel Bitcoin op het moment van schrijven veruit de grootste en populairste cryptomunt is, valt er vaak op korte termijn veel meer te verdienen (en te verliezen) met de kleinere munten of tokens. Deze kunnen zelfs binnen enkele dagen in waarde vertienvoudigen (of door tien gedeeld worden).

Om te bepalen welke munt het waard is om mee te speculeren op de korte of op de lange termijn, is een grondige analyse noodzakelijk. Hierbij kun je elke munt op twee manieren benaderen: middels een fundamentele en/of technische analyse. Bij een fundamentele analyse staan de kwalitatieve eigenschappen van de munt zelf centraal, inclusief het achterliggende concept. Bij een technische analyse wordt juist enkel gekeken naar de ontwikkeling van de koers zelf.

In beide gevallen begint de zoektocht naar een potentiële munt op coinmarketcap.com: een dataservice-website waarop de belangrijkste informatie over de verschillende cryptovaluta vermeld staat. Denk aan een overzichtelijk koersschema, het volume van de munt, verschillende exchanges waar de munt beschikbaar is en relevante url’s naar de website en socialmedia-pagina’s van de ontwikkelaars.

©PXimport

Het bestaansrecht van een altcoin hangt onder meer af van de mate waarin de munt een unieke toevoeging of variatie biedt op de bestaande blockchain-munteenheden, met name ten opzichte van Bitcoin. Zo functioneert Ethereum bijvoorbeeld niet alleen als een betaalmiddel, maar biedt het als platform mogelijkheden voor ‘smart contracts’, die ook andere toepassingen mogelijk maken – een belangrijke reden dat deze munt inmiddels op nummer twee staat in marktwaarde, achter Bitcoin. Om het bestaansrecht van een munt te bepalen, is het zaak om enkele punten goed in kaart te brengen.

Voor de hand liggend, maar zeker belangrijk, is de officiële website. Is deze up-to-date en wordt het concept er helder uitgelegd? Daarnaast heeft praktisch elke cryptomunt een witboek (white paper), veelal te downloaden als pdf vanaf de officiële website. Hierin staat de technische uiteenzetting en unieke toevoeging van de munt beschreven. Hoewel niet altijd even volledig, is een overtuigende white paper wel een belangrijk marketinginstrument voor de geloofwaardigheid van een munt.

Crypto-koersen volgen

Vaak is op de site ook een roadmap beschikbaar, die laat zien wat de belangrijke aankomende updates en ontwikkelingen zijn in een overzichtelijk tijdspad. Opvallend is bijvoorbeeld dat een succesvolle implementatie van gebeurtenissen op de roadmap vaak zorgt voor stabiliteit onder de gebruikers van de munt, wat veelal een stijging van de muntwaarde tot gevolg heeft. Zo leidde de succesvolle implementatie van de SegWit-techniek in Bitcoin tot een enorme prijsstijging. Ook een geplande rebranding of samenwerking kan een prijsstijging teweegbrengen. Daarnaast laat de roadmap goed de ambitie van de ontwikkelaars zien.

Om te onderzoeken hoe levendig de ontwikkeling van een cryptomunt is, is GitHub een goede raadgever. Hier is de opensource-code van de meeste munten beschikbaar gesteld en wordt meteen zichtbaar hoeveel er gewerkt wordt aan een project en door wie. Een levendige repository op GitHub is een goede indicator voor een gezonde munt.

Dat geldt zeker ook voor een community: de mensen die geloven in de munt zijn belangrijk vanuit marketingoogpunt, er moet immers reclame worden gemaakt om de munt aan de man te brengen en het helpt enorm als een actieve community het evangelie verspreidt. De Reddit-pagina, die vaak op CoinMarketCap vermeld staat bij het Social Media-tabje van de muntpagina, is daarbij belangrijk om in de gaten te houden. Ontwikkelaars van de munt houden hier regelmatig Q&A’s en de community discussieert er gepassioneerd over toekomstige ontwikkelingen en gepubliceerde artikelen.

De markt manipuleren

Tot slot is het goed om te kijken naar de beschikbaarheid van de munt. Bekijk de lijst met verschillende exchanges onder het tabje Markets op de muntpagina op coinmarketcap.com. Vergelijk de beschikbare exchanges met het volume: als de munt relatief veel volume heeft en nog maar op een paar (kleine) exchanges verkrijgbaar is, is het aantrekkelijk voor een exchange om de munt aan te bieden.

Een exchange verdient namelijk aan de transactiekosten tussen de verschillende trades, en veel volume betekent veel circulatie en daarmee ook veel trades. Zeker als een grote exchange de munt ineens aanbiedt, kan dit grote gevolgen hebben voor de prijs ervan. Een goed voorbeeld is de munt Monero, die kort na de legalisering van exchanges in Zuid-Korea ineens van 50 dollar naar bijna 150 dollar steeg.

©PXimport

Hoe lager het volume van een munt, hoe makkelijker er marktmanipulatie kan optreden in verschillende vormen. Op een exchange wordt gehandeld via buy- en sell-orders, die in een orderbook terechtkomen. Iemand met heel veel van een bepaalde munt, kan de prijs manipuleren door bijvoorbeeld een gigantische sell-order te plaatsen, net iets boven de huidige vraagprijs. Hierdoor lijkt het alsof de munt nooit ver boven de vraagprijs uit zal komen, aangezien deze dan in één klap in grote hoeveelheden verkocht zou worden (ook wel een ‘sell-wall’ genoemd), waardoor de munt keldert.

Munthouders die deze sell-order zien staan, kiezen vaak eieren voor hun geld: ze verkopen de munt iets onder de sell-wall, waardoor de prijs van de munt zakt. De manipulator annuleert vervolgens zijn of haar sell-order en koopt de munt goedkoop bij, waarna deze meteen weer stijgt (de grote sell-order is immers verdwenen en er is weer ruimte voor groei). Dit wordt ook wel ‘spoofing’ genoemd en is zelfs strafbaar op de gewone aandelenmarkt.

Pump and dump

Ook een ‘pump and dump’ is een veelvoorkomende vorm van marktmanipulatie in de cryptohandel: een nietszeggend muntje met weinig volume wordt (vaak door een groepje mensen) ineens zo groot ingekocht, dat de prijs met soms wel twintig procent toeneemt in een uur. Andere mensen zien dit en kopen de munt, hopende dat deze nog even doorstijgt.

Dat gebeurt vaak ook nog even, aangezien steeds meer mensen kopen na het zien van de stijging, waarna de initiële groep kopers de munt massaal en plotseling voor een hoge prijs verkoopt. Daarmee zakt het kaartenhuis volledig in elkaar. De slachtoffers: mensen die op de top van dit piramidespel hebben ingekocht in de hoop dat de munt verder zou stijgen.

Belangrijk om te onthouden: hoe meer volume een munt heeft, hoe moeilijker het is om te manipuleren.

Tot slot is het belangrijk om te weten dat men het gros van de altcoins koopt met Bitcoin, waarmee de koers ook via Bitcoin weer teruggerekend moet worden naar euro’s. Dit zorgt voor een hefboomeffect: stijgt een munt met 33 procent en is Bitcoin in de tussentijd 12 procent gestegen, dan ontstaat er een toename in euro’s van 48,96 procent (1,33 x 1,12 minus het investeringsbedrag). Dit kan uiteraard ook flink in iemands nadeel werken: is een munt met 33 procent gestegen maar is Bitcoin 13 procent gedaald, dan is er een winst in euro’s van slechts 15,71 procent.

Houd er ook rekening mee dat hier (afhankelijk welke exchange je kiest) transactiekosten bijkomen per trade. Zo bevatten alle trades op de populaire Bittrex-exchange een commissie van 0,25 procent. Wil je geld terugzetten naar euro’s, dan dien je ook nog eens rekening te houden met de kosten van het Bitcoin-netwerk, die op het moment van schrijven vaak 0,001 BTC in rekening brengen (ongeveer 5 euro).

Tradebots en arbitrage bots

Geen zin om zelf alle koersen en exchanges bij te houden? Je kunt ook gebruikmaken van verschillende tradebots, die via een technische analyse van de koers beslissingen maken namens de gebruiker. Via een API van de exchange kun je een ‘machtiging’ geven aan de tradebot-software om namens jou te handelen. De serieuzere tradebots kosten (periodiek) geld en komen in de vorm van uitgebreide softwarepakketten die grotendeels ook zelf verder te programmeren zijn, op basis van eigen inzichten en tactieken.

Het gebruik van een bot heeft unieke voor- en nadelen. Allereerst de snelheid. Als mens is het moeilijk om binnen een fractie van een seconde een stijgingspatroon te herkennen en erop te handelen, maar een bot zou dit wel kunnen en binnen een fractie van een seconde in- of uitstappen.

Veel tradebots zijn programmeerbaar om bepaalde technische strategieën uit te kunnen voeren, zoals de populaire Regression Slope Cross, MACD, StochRSI of Aroon. Een tradebot handelt zonder tussenkomende emoties (geen paniekreacties) en voorkomt menselijke fouten. Alle punten van de fundamentele analyse die we hierboven besproken hebben, kunnen niet door een tradebot in acht worden genomen, wat voor veel investeerders een groot nadeel is. Een aantal bekende en veelgebruikte tradebots zijn Haasbot, Tradewave (een community waar gebruikers strategieën uitwisselen) en Cryptotrader.

Een andere belangrijke manier om geld te verdienen aan cryptovaluta is via arbitrage, ofwel het verschil in prijs van dezelfde munt op verschillende exchanges. Dit kan enkele dollars per munt schelen, die via een arbitragebot heel snel kunnen worden verhandeld. Met grote aantallen geld kan dit veel rendement opleveren, het wordt ook wel ‘high frequency trading’ genoemd. Een voorbeeld van een populaire opensource en gratis arbitragebot is Blackbird. Deze is gratis te downloaden op GitHub en kan worden gebruikt om middels long- en shortposities Bitcoin op verschillende exchanges te verhandelen.

Geld verdienen aan cryptomining

Veel cryptovaluta’s maken als blockchaintechniek gebruik van mining, ook wel Proof of Work genoemd: een netwerk van computers controleert de transacties middels het uitvoeren van zware rekensommen met behulp van de cpu’s of gpu’s. Later vertellen we je meer over het bouwen van zo'n pc. Voor dit artikel is het vooral interessant om naar het rendement van zo’n mining-rig te kijken. Dit doen we naar aanleiding van een voorbeeld. We gaan uit van een mining-rig van ongeveer 3000 euro (bijvoorbeeld 6x RX470 / RX570 van 800 W) en gemiddelde stroomkosten van 20 cent per kWh.

De eerste stap is dan het uitrekenen van de effectieve stroomkosten: de prijs per kWh × het aantal wattverbruik × het aantal uren dat de rig aan staat per dag. Het is hierbij raadzaam om niet uit te gaan van 24 uur uptime, aangezien er zich ook problemen kunnen voordoen. Veel miners houden rekening met zo’n drie uur per dag downtime als conservatieve kostenberekening. In onze configuratie komen we uit op: 0,20 euro/kWh × 800W × 21 uren = 3,36 euro per dag, oftewel ongeveer 100 euro per maand.

Om effectief te kunnen minen is het noodzakelijk om deel te nemen aan een mining-pool: een groep miners die gezamenlijk op zoek gaan naar de munten. Om deel te nemen aan zo’n pool lever je op het moment van schrijven gemiddeld 2 procent van de opbrengst in. Vervolgens is er ook nog mining-software nodig, die in veel gevallen ook een bedrag vraagt van ongeveer 2 procent of minder van de opbrengst. Samen is dat ongeveer 4 procent die je meteen moet afschrijven als een ‘miningbelasting’.

Tot slot zijn er transactiekosten van de munten om ze in een wallet te krijgen en weer te converteren naar euro’s. Wie momenteel 1 Ethereum verstuurt naar een wallet, betaalt ongeveer 0,002 Ethereum aan transactiekosten. Om deze om te zetten naar euro’s, moet de Ethereum verplaatst worden naar een exchange, wat wederom transactiekosten vergt. Reken daarom (bovenop de eerder berekende kosten) gemiddeld nog eens 4 procent voor alle conversiekosten terug naar euro’s.

Winst uitrekenen

Proof of Stake

Een steeds populairder wordende wijze van transactie-verifiëring is staking (of Proof of Stake), waarbij de munten in wallets van de gebruiker kunnen worden ingezet om transacties in het netwerk te verifiëren en er dus geen mining nodig is. Simpel gezegd ontvangt de gebruiker bij een stake-munt ‘rente’ voor het beschikbaar stellen van de munt ter controle en verbetering van het netwerk.

Er zijn verschillende modellen van Proof of Stake-munten, waarbij de masternode het populairst lijkt: een groot aantal munten wordt in een aparte node op een server samengevoegd en vastgezet, waarna ze bij het netwerk (via een statisch ip-adres) worden aangemeld om te kunnen worden gebruikt ter controle van transacties en het verder doorvoeren en ontwikkelen van het netwerkprotocol.

Een populaire crpytomunt die deze constructie toepast is Dash, waarbij men 1000 Dash nodig heeft om zelf een masternode te kunnen draaien, met een (constant afnemend) rendement van momenteel gemiddeld 9 procent op jaarbasis.

Wat de toekomst van cryptovaluta te bieden heeft is nog zeer onzeker. Dit hangt sterk samen met de uiteindelijke implementatie van de munten in het dagelijks leven wereldwijd, wat onder andere sterk afhankelijk is van mondiale politieke en technische ontwikkelingen. Hoewel het handelen in cryptovaluta steeds populairder en toegankelijker wordt, is het nog steeds voor een kleine groep pioniers weggelegd, die enorme risico’s durven te nemen met hun investeringen.

Wel kunnen we met zekerheid zeggen dat er in dit Wilde Westen voorlopig nog vele schatten en bandieten op de loer liggen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.